các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định cho vay tại công ty đầu tư tài chính nhà nước tp hcm hfic

BQ GIAO DVC VA DAO T~O
TRUONG D~I HQC MO THANH PHO HO CHI MINH

NGUYEN BUI BiCH CHAU

cAc Y:Eu T6 ANH HUONG DEN QUYET DJNH
CHO VAY TAI
• CONG TY DAU TU TAI CHiNH
NHA NUOC TP.HCM (HFIC)

Chuyen nganh: Tai chinh-Ngan hang
Ma s6 chuyen nganh: 60 34 02 o1
TRllONG 1141 HOC Md TP .HCM

THU' VleN
LU~N VAN TH~C SY TAI CHINH - NGAN HANG

Nguai hu6ng dfrn khoa hQc

PGS.TS. NGUYEN MINH KIEU

TP. Hf> Chi Minh - Nam 2014


i

LffiCAMDOAN
Toi cam doan r~ng lu~n van "Cac y€u t6 anh hu6ng d€n quy€t dinh cho vay t~i
cong ty Dau tu tai chinh nha nu&c TP .HCM" la bai nghien cfru cua chinh toi.
Ngo~i trir nhfrng tai li~u tham khao duqc trich d~n trong lu~n van nay, toi cam

doan dng toan phfin hay nhfrng phfin nho cua lu~n van nay chua tirng duqc cong b6 ho~c
duqc sir dvng de nh~n b~ng cfip 6 nhfrng nai khac.
Khong c6 nghien c~ nao cua nguai khac duqc sir dvng trong lu~n van nay ma
khong duqc trich d~n theo dung quy dinh.
Lu~n van nay chua bao gia duqc n<)p de nh~n bfit ky b~ng cfip nao t~i cac trumig
d~i

hQc ho~c ca s6 dao t~o khac.
Tp.H6 Chi Minh, ngay

thang

Nguy€n Bui Bich Chau

nam 2014


11

Lffi:CAMON
Lai dfru tien xin chan thanh cam cm PGS.TS Nguy~n Minh Ki~u da t~n tinh hu6ng
dfrn Va giup d5' tac gia trong suf>t thai gian thlJC hi~n d~ tai.

Xin chan thanh cam cm quy thfry co Khoa Tai Chinh-Ngan Hang Truang Dc,ii hQc
.

·'

'

Ma Tp.HCM da t~n tinh giang dc,iy, truy~n dc,it nhi~u ki~n thirc quy bau cho ban than tac
gia n6i rieng va cho kh6a Cao hQc Tai Chinh Ngan Hang n6i chung.

Cam cm tftt ca thanh vien trong gia dinh, nguai than va b"1fl be da d<)ng vien va giup
da tac gia rftt nhi~u trong su6t thai gian vira qua.
Tp.Hb Chi Minh, ngay

thang

Tac gia

nam 2014


l1l

TOM TAT
Mvc tieu cua de tai la tim ra nhfrng nguyen nhan mang tinh d~c thu anh huang· d€n
quy€t dinh cho vay khach hang t?i cong ty HFIC. Tren ca
khuy€n nghi nhAm giup khach hang c6 the
cong ty HFIC.

sa nghien ctru, de xucit m9t s6

de dang han trong vi~c ti€p c~n v6n vay ti;ti

' De tai Slr dvng phan tich h6i qui logistic de xac dinh cac nhan t6 anh hu6ng d€n
quy€t dinh cho vay bAng phfin mem Eviews. Du

li~u duqc

su dvng trong de tai nghien

ctru nay duqc thu th~p tir ngu6n du li~u cua 282 khach hang c6 hoi;tt d9ng vay v6n ti;ti
cong ty HFIC trong giai doi;tn 2009 d€n 2013.

K€t qua nghien ctru chi ra rAng tai san th€ chclp, t6c d9 tang tru6ng doanh thu, quy
mo doanh nghi~p,... la nhfrng y€u t6 anh hu6ng d€n quy€t dinh cho vay cua cong ty
HFIC. Vi~c nghien ctru nay rclt c6 y nghia d6i v6i khach hang trong vi~c tim ki€m ca h9i
vay v6n thanh cong ti;ti HFIC.


iv

MUCLUC
•
•
LOI CAM DOAN ........................................................................................................ i
LOI CAM ON" ............................................................................................................. ii
TOM TAT .................................................................................................................. iii
MVCLVC .................................................................................................................. iv
DANH MVC BANG BIEU ...................................................................................... vii
.

·'

'

DANH MVCVIET TAT ......................................................................................... viii

CHUONG 1
GIOI THl~U DE TA.1: ............................................................................................ 1
1.1. Ly do ch9n de tai. .................................................................................................. 1
1.2.Vcln de nghien Clru ................................................................................................. 2
. va cau ho' 1· ngh·1en cuu' cua
'
d"'e t'ai· ........................................................... . 2
1.3 .M \IC t1eu
A

'

A

A

1.4. D6i tuQ'Ilg va ph~m vi nghien Clru ........................................................................ 3
1.5. Phuang phap nghien Clru ...................................................................................... 3
1.6. Y ngh1a cua de ta1 ngh•1en cuu ............................................................................... 3
f"

?

-

}.,

'•

A

,

I..
/..,
1. 7. Ket
cau
cua de ta1 ngh•1en cuu ............................................................................... 3
?

}._

'•

A

,

CHUONG2
?

,

~

CO SO LY THUYET . ..................................................................................... 5
2.1. Ca sa ly thuy€t ve ho~t d{mg cho vay khach hang ............................................... 5
2.1.1. Khai ni~m ve ho~t d{mg cho vay .................................................................... 5
2.1.2. Vai tro cua ho~t d{mg cho vay ........................................................................ 5
2.1.3. Khai ni~m qua trinh ra quy€t djnh cho vay .................................................... 6

2.1.4. Thong tin belt can xfrng va cac y€u t6 rui ro tir quy€t dinh cho vay ............... 7
2.1.5. Quy trinh cho vay ......................................................................................... 11
2.2. Tf>ng quan ve nhfrng nghien Ctru tru6'c co lien quan d€n de tai.. ..................... 12
2.3. Cac y€u t6 anh hu&ng d€n quy€t djnh cho vay ................................................ 17
2.3 .1. Tai san the chclp va quy€t djnh cho vay ...................................................... 17


v

2.3 .2. Quy mo doanh nghi~p va quy€t dinh cho vay .............................................. 18
2.3.3. Lqi nhu~n rong/tbng tai san va quy€t dinh cho vay ..................................... 19
2.3.4. Lqi nhu~n rong/v6n chu s6 hfru va quy€t dinh cho vay ............................... 20
2.3.5. Kha nang thanh toan nhanh va quy~t dinh cho vay ...................................... 23
2.3.6. Nq/v6n chu s6 hfru va quy€t dinh cho vay ................................................... 24
2.3.7. Nq!tbng tai san va quy€t dinh cho vay ......................................................... 26
2.3.8. Phfin tram thay dbi doanh thu va quy~t dinh cho vay ................................ 28
2.3.9. Chu ky luan chuy€n ti~n va quy€t dinh cho vay ........................................ 28
2.4. Gi6i thi~u chung v~ HFIC ................................................................................... 30
2.4.1 Qua trinh hinh thanh cong ty Dfiu tu Tai chinh nha nu6c TP.HCM ............. 30
2.4.2 Qua trinh phat tri€n cong ty Dfiu tu Tai chinh nha nu6c TP.HCM ............... 32

CHUONG3
PHUONG PHAP NGHIEN CUu ...................................................................... 34
3 .1 Mo hinh va gia thuy€t nghien cliu d~ xufrt.. ........................................................ 34
3.1.1. Mo hinh su d\mg trong nghien cliu .............................................................. 34
3.1.2. Cac gia thuy~t nghien cliu ............................................................................ 34
3 .1.3. Giai thich cac bi€n tac d<)ng ......................................................................... 3 5
3.2. Phucmg phap phan tich du li~u .......................................................................... 39
3 .3. Phucmg phap ki€m dinh cac gia thuy€t.. ........................................................... .40

CHUONG4
PHAN TicH

nu LI]J:u v AKET QUA NGHIEN ciru ............................. .42

4.1. Th6ng ke mo ta ................................................................................................... 42
4.2. Phan tich tucmg quan .......................................................................................... 45
4.3. Ki€m dinh thira bi€n ............................................................................................ 48
4.4. Ki€m dinh Wald .................................................................................................. 50
4.5. K€t lu{ln ............................................................................................................... 51


vi

CHUONG5

.

.

KET LUAN VA KHUYEN NGHI ..................................................................... 55
5.1. K€t lu~n ............................................................................................................... 55
5.2. Khuy€n nghi ........................................................................................................ 56

TAI LI.lj:U THAM KHA0 .............................................................................. 59
PHVLVC ....................................................................................................... 61


r

I

vu

.

DANH MUC BANG BIEU
. 3 . 1. B'ang moAt'a cac
' b·A
Bang
1en trong moAh'mh ngh·A
1en cuu' ............................................. .38
Bang 4.1.Thf>ng ke mo ta ................................................................................................ .'42
Bang 4.2. Bang ma tr~n cac h~ sf> tucmg quan ................................................................ .46
Bang 4.3. Bang k~t qua mo hinh khi lo~i bi~n CCC ....................................................... .47
Bang 4.4. Ki€m dinh Wald test khi lo~i bo bi~n GROWTH ........................................... 61
Bang 4.5. Bang k~t qua mo hinh khi lo~i bo bi~n GROWTH ......................................... 62
Bang'4.6. Ki€m dinh Wald test khi lo~i bo bi~n ICP ...................................................... 62
Bang 4.7. Bang k~t qua mo hinh khi lo~i bo bi~n ICP .................................................... 63
Bang 4.8. Ki€m dinh Wald test khi lo~i bo bi~n ROA .................................................... 63
Bang 4.9. Bang k~t qua mo hinh khi lo~i bo bi~n ROA .................................................. 64


viii

DANH Ml)C TU VIET TAT

Ky hi~u

Di@n giai

BCTC

Bao cao tai chinh

CBTD

Can b9 tin dvng

DNVVN
DNNN

Doanh nghi~p vira va nho

GDDT

Giao dvc dao t(;lo

IRR

Suat thu hoi von n9i b9

KNTTN

Kha nang thanh toan nhanh

NHNN

Ngan hang nha nu6c

NPV

Gia tri

TSDB

Tai san dam bao

Ob (Observation)

So Quan Sat

SD (Standard Deviation)

D9

SXKD

San xuat kinh doanh

UBND

Uy ban nhan dan

VN

Vi~t

XD

Xay d\II1g

Doanh nghi~p nha nu6c

hi~n

l~ch

t(;li rong

chuan

Nam


CHUONG!
GIOI THI~U DE TAI
1.1. Ly do chqn d~ tai
v6n la m(>t trong nhfrng nhan t6 quy~t dinh sv phat tri~n kinh t~, xa h(>i cua m(>t
qu6c gia. Belt cu nganh ngh€ kinh doanh nao ding d€u cdn d~n v6n, v6n c6 vai tro
quan tr<;mg va c6 anh hu6ng rcit 16n d~n SlJ t6n suy cua doanh nghi~p. Ngay nay, khi
n€n kinh t~ phat tri~n

bn dinh thi dai s6ng nguai dan ding duqc nang cao, xa h(>i cang

ti~n b(> thi nhu cdu tieu dung cua nguai dan cang tang

Ien do d6 nhu cdu v6n ding tang

theo. M~t khac d~ dap frng nhu cdu tieu dung cua nguai dan thi cac doanh nghi~p cfing

cdn v6n d~

ma r(>ng san xucit kinh doanh. NAm bAt duqc thvc t~ nay, cac ngan hang,

cac cong ty ddu tu tai chinh da phat tri~n ho~t d(>ng cho vay khach hang nhAm t~o di€u
ki~n cho khach hang cua minh thc>a man cac nhu cdu cho tieu dung va phat tri~n kinh
t~ tru&c khi c6 kha nang thanh toan. Tuy nhien, trong b6i canh c~nh tranh ngay cang

gay gAt gifia cac ngan hang, cac tb chuc tai chinh trong va ngoai nu&c nhu hi~n nay thi
vi~c phat tri~n ho~t d(>ng cho vay m(>t each an toan va hi~u qua khong phai la m(>t vi~c

lam d€ dang.
Cong ty Bdu tu tai chinh nha nu&c Thanh ph6 H6 Chi Minh (HIFC) la cong ty
tai chinh c6 ho~t d(>ng cho vay khach hang. B6i tuqng cho vay la cac dlJ an ddu tu k~t
cciu h~ tdng ky thu~t, h~ tdng xa h(>i, cac nganh kinh t€ quan tr9ng thu(>c cac chmmg
trinh, ml,lc tieu theo chi€n luqc, kc§ ho~ch phat tri~n kinh t€ xa h(>i cua thanh ph6 H6

·.

Chi Minh va cac dlJ an ddu tu k€t cclu h~ tdng ky thu~t, h~ tdng xa h(>i khac c6 hi~u qua
kinh t€. B€n nay, HFIC da tai trq cho tren 320 dv an v€ ddu tu xay dlJilg cdu, duang,
b€n bai, khu cong nghi~p, khu do thi m&i, nha luu tru, nha tai dinh cu, truang h9c,
b~nh vi~n, m~ng cclp nu&c s~ch, nha may xu ly nu&c thai, chclt thai rAn, ddu tu phuong
ti~n v~n tai hanh khach cong c(>ng. v &i vai tro tirng bu&c dAy m~nh va

ma r(>ng cac

phuong thuc ho~t d(>ng cho vay m(>t each linh ho~t nhAm dap frng ddy du, kip thai nhu
du v€ v6n cho cac doanh nghi~p, tung bu&c dua san xucit kinh doanh d~t hi~u qua,
g6p phdn nang cao muc s6ng nguai lao d(>ng va g6p phdn lam cho xa h(>i phat tri~n.

Nh~n thuc duqc tk quan tr9ng cua vein d€ nay d€ tai nghien cfru: "Cac yc§u t6 anh

huang d€n quy€t dinh cho vay t~i cong ty HFIC" duqc d~t ra.
1


1.2. Vin d~ nghien cuu:
Qua qua trinh tim hi€u v€ quy trinh cho vay va cong tac thdm djnh khi cho
khach hang vay, tac gia da thfiy dugc tdm quan tr9ng cua vfin d€ cho vay khach hang
doanh nghi~p t~i cong ty HFIC. Th\fc t€ cho thfiy, khi doanh nghi~p mu6n vay v6n,
cong ty HFIC se d\fa tren nhi€u tieu chi d€ danh gia muc d(> tin nhi~m d6i v&i khach
hang doanh nghi~p. Nhfrng doanh nghi~p nao c6 v6n Ian, tai san Ian, kha nang tra ncao se rfit d€ dang ti€p c~n v6i khoan vay hem va ngugc l~i. D€ danh gia dugc cac tieu
chi nay thi cong ty HFIC cdn th\fc hi~n qua trinh thdm djnh tai chinh cua khach hang.
Do d6 d€ quy€t djnh c6 chfip nh~n cho khach hang vay hay khong, cong ty HFIC cdn
phai coi tr9ng phan tich tin d\lng n6i chung va thdm djnh tai chinh n6i rieng. Thong
qua vi~c thdm dinh nay, HFIC se danh gia dugc toan di~n v€ khach hang nhu: tfmg
ngu6n v6n ddu tu cho d\l an, tai san dam bao, CO' cfiu ngu6n v6n va tinh hinh SU d\lng
ngu6n v6n, nang l\fc tai chinh va kha nang tra ng cua khach hang. Vi th€ trong d€ tai
nay tac gia Se di Sau nghien Clru CaC y€u t6 anh hm'mg dc§n quyc§t djnh Cho vay CUa
cong ty HFIC, ti:r d6 khuy€n nghi khach hang chudn bi h6 sa va cac thu t\lc cdn thi€t d€
thanh cong trong vi~c vay v6n cong ty.
1.3. M1}C tieu va cau hoi nghien

Ctfu

ciia d~ tai

1.3.1. M(l-c tieu nghien cfru

D€ th\fc hi~n t6t vi~c nghien c(ru d€ tai nay tac gia da tim hi€u, khao sat cac ca
SCT

ly lu~n cua cac nghien Clru tru
c(ru tru&c da xac djnh va nh~n d~ng cac y€u t6 nao tac d(>ng den quy€t dinh cho vay

·.

khach hang. Tren ca s& d6, tim ra dugc nhan t6 nao c6 anh hu&ng m~nh va nhan t6
nao anh hu&ng it den bi€n ph\l thu(>c. Tren ca s& nghien c(ru, d€ xufit m(>t s6 ki€n nghi
nh~m giup khach hang c6 th€ d€ dang hem trong vi~c ti€p c~n v6n vay t~i cong ty

HFIC.
1.3.2. Cliu hoi nghien cfru

D€ giai quy€t vfin d€ nghien Clru neu tren, d€ tai nay t~p trung xem xet va tra lCYi
cac cau hoi nghien Clru sau day:
- HFIC quy€t djnh cho vay d\fa tren ca s& nao?
- Nhfrng yc§u t6 nao anh hu&ng va anh hu&ng th€ nao den quy€t djnh cho vay t~i
cong ty HFIC?
2


- Khach hang nen chuAn bi hf> sa nhu the nao d~ thanh cong trong vi~c vay v6n
t~i

HFIC?

1.4. DBi ttrqng va ph~m vi nghien cfru

D6i tuqng nghien c(ru cua d€ tai nay la cac ca s6 ly lu~n lien quan den ho~t
d()ng cho vay khach hang, cac nhan t6 anh hu6ng den quyet djnh cho vay t~i cong ty
HFIC. D€ tai nghien cfru su dvng s61i~u thu th~p tu 282 h6 satin dvng da duqc HFIC
xet duy~t cho vay la du

li~u

khach hang cua cong ty. Du

li~u

nay duqc

nh~p

va XU ly

b~ng excel d~ c6 duqc b<) du li~u phu hqp truck khi tien hanh ki~m djnh va ch~y h6i

quy b~ng phfui m€m Eviews.

1.5. Phuong phap nghien cfru
D€ tai SU dvng phan tich h6i qui logistic d~ xac dinh cac nhan t6 anh hu6ng den
quyet dinh cho vay b~ng phfrn m€m Eviews. Trong d6: bien ph\l thu<)c la bien gia
(dummy) chi nh~n gia tr! 1 va 0. Nh~n gia tri 1 neu quyet djnh cho vay va nh~n gia tri
0 neu khong quyet dinh cho vay. Bien d<)c l~p: Tai san the ch~p, ROA, ROE va cac
bien khac se duqc trinh bay trong chuang tiep theo.
Du li~u duqc su dvng trong d€ tai nghien c(ru nay duqc thu th~p tir ngu6n du
li~u cua 282 khach hang c6 ho~t d()ng vay v6n t~i cong ty HFIC trong giai do~n 2009-

2013.
1.6. Ynghia ciia d~ tai nghien cfru
D€ tai giup lam ro anh hu6ng cua cac nhan t6 tir phia khach hang nhu: kha nang
tµ chu tai chinh, kha nang tra nq g6c va lai, quy mo tai san dam bao, quy mo doanh
·.

nghi~p, thai d<) d6i v&i vi~c su dvng nq, ... den quyet dinh cho vay v6n cua cong ty

HFIC. Trong tuang quan v&i nhung nghien c(ru tru&c day, nghien c(ru nay giai thich ro
hem v€ muc d<) anh hu6ng cua cac nhan t6 tren den nang lµc vay v6n cua khach hang
doanh nghi~p. D6ng thai g6p phfrn giup cho cong ty HFIC c6 ca s6 quyet dinh va dua
ra chinh sach tin dvng phu hqp.

1.7. K~t ciu bai nghien cfru va n()i dung nghien cfru:
Bai nghien c(ru g6m nam chuang duqc trinh bay theo thu t\l' n<)i dung nhu sau:
Chuang 1 Gi&i thi~u t6ng quan v€ n<)i dung nghien clru, bao g6m ly do
nghien c(ru, mvc tieu nghien c(ru, cau hoi nghien c(ru, phuang phap nghien c(ru va y
nghia nghien cUu.
3


Chuang 2 Khao sat ca sa ly thuy~t cua

de tai, va tom t~t m()t s6 nghien c(ru

trong va ngoai nu6c.
Chuang 3 Trinh bay phuang phap nghien c(ru.
Chuang 4 Phan tich du li~u va k~t qua nghien CUu.
Chuang 5 Rut ra cac k~t lu~n va ki~n nghj.

·.

4


CHUONG2

ca so LY THUYET
Trong chmmg 2 tac gia se d€ c~p d€n cac ca s& ly thuy€t v€ ho~t d('mg cho vay.
Ben c~nh do tac gia cfing dua ra cac nghien cffil tru6c day v€ d€ tai cua cac nha khoa
h9c trong va ngoai nu6c. N('>i dung chinh trong chuang 2 la cac y€u t6 anh hu6ng d€n
quy€t dinh cho vay cua cong ty HFIC. N('>i dung cu6i cimg trong chuang 2 la tim hi€u
chung v€ cong ty HFIC bao g6m qua trinh hinh thanh va phat tri€n cua cong ty HFIC.

2.1. CO' sO' ly thuy~t v~ ho~t d()ng cho vay khach hang
2.1.1. Khtii ni?m vi ho{lt il{jng cho vay

"Cho vay la

Slf

chuyin nhu(Jng tqm thai m(Jt lu(Jng v6n tqm thai nhan rJi tit

nguai sa hftu (nguai cho vay) sang nguai sir dl:lng (nguai di vay), sau m(Jt thai gian
nh&t dinh h;zi quay vJ vai lu(Jng gia tri tan han lu(Jng gia tri ban dtzu" (Le Van T€,
2010).
2.1.2 Vai tro cua ho{lt il{jng cho vay
Theo Hofman (2006), ho~t d('>ng cho vay co vai tr<'> quan tr9ng d6i v6i cac ca
nhan, doanh nghi¢p tham gia vao qua trinh san xuAt kinh doanh, d6i v6i ngan hang, t6
chuc tin dvng va d6i v6i toan b('> n€n kinh t€. Cv th€ nhu sau:

Thu nhdt, cho vay la ho~t d('>ng ca ban k€t n6i nhfrng ngu6n v6n nhan r6i v6i
nhiing ngu<'>'i thlJc SlJ co nhu cdu v€ v6n trong n€n kinh t€. Ho~t d('>ng nay lam tang thu
nh~p cho nhfrng ngu<'>'i chua co k€ ho~ch ddu tu noi chung va nhfrng khoan ti€n nhan
·.

rfli noi rieng, d6ng thai lam tang kha nang ho~t d('>ng cua nhfrng ngu<'>'i co nhu cdu v€
v6n la doanh nghi¢p hay ca nhan. Co th€ noi, ho~t d('>ng cho vay t~o ra SlJ phat tri€n
chung cua ca n€n kinh t€.

Thu hai, b~ng vi¢c cho vay ngan hang da t~o ra k.h6i lm;mg ti€n t¢ 16n trong n€n
kinh t€. Khi ngan hang cho vay, s6 du tren tai khoan ti€n gui thanh toan cua khach
hang tang len, khach hang co th€ dung d€ mua hang va dich vv. Toan b('> h¢ th6ng ngan
hang da t~o ra kh6i lm;mg ti€n 16n khi cac khoan ti€n gui duqc
nay d€n ngan hang k.hac tren

CO'

ma r('>ng tu ngan hang

SCT cho vay.

5


Thu ba, b~ng vi¢c cho vay v&i lai suftt uu dai cho m(>t dv an phat tri€n mang

tinh chftt chien luqc cfing la ho~t d(>ng tai trq n~m trong chinh sach cua chinh phu d€
phat tri€n dftt nu&c.
Thu tu, cho vay la ho~t d(>ng mang

l~i

thu nh~p chinh dung chi tra cac khoan Iai

ti~n gui huy d(>ng va cac khoan chi phi quan ly, trang thiet bi, ti~n lmmg va cac khoan

chi phi khac d€ duy tri ho~t d(>ng cua ngan hang, t6 chuc tin d\mg.
Nguyen t~c cho vay:

- Su dl,lng vbn vay dung ml,lc dich da thoa thu~n trong hqp d6ng tin dl,lng
Vi¢c su dl,lng vbn vay vao ml,lc dich gi do hai ben ngan hang va khach hang
thoa thu~n va ghi vao trong hqp d6ng tin dl,lng. Dam bao SU dl,lng vbn vay dung ml,lC
dich thoa thu~n nh~m dam bao hi¢u qua su dl,lng vbn vay, kha nang thu h6i nQ' sau nay.
Do v~y, v~ phia ngan hang tru&c khi cho vay cfrn tim hi€u ro m\lc dich vay vbn cua
khach hang, d6ng thai phai ki€m tra xem khach hang c6 su dl,lng vbn vay dung nhu
ID\lC dich da cam ket hay khong. Di~u nay rftt quan tr9ng vi vi¢c su dl,lng vbn vay dung
mvc dich hay khong c6 anh hu&ng rftt l&n den kha nang thu h6i nq vay sau nay. Vi¢c
khach hang su dl,lng vbn vay khong dung ml,lc dich d~ dftn den thftt thoat va lang phi
khi~n vbn vay khong t~o ra duqc ngan luu d€ tra nq cho ngan hang.
V~ phia khach hang, vi¢c su dl,lng vbn vay dung m\lc dich g6p phfrn nang cao
hi~u qua su dl,lng vbn vay, d6ng thai giup doanh nghi¢p dam bao kha nang hoan tra nq

cho ngan hang. Tir d6, nang cao uy tin cua khach hang dbi v&i ngan hang va cling cb
·.

quan h¢ vay vbn gifra khach hang va ngan hang sau nay.
Phai hoan tra gbc va Iai dung h~n
Roan tra nq gbc va lai vbn vay la m(>t nguyen t~c khong th€ thieu trong ho~t
d¢ng cho vay. Di~u nay xuftt phat tir tinh chftt t~m thai nhan r6i cua ngu6n vbn ma

ngan hang su dl,lng d€ cho vay. D~i da

sb ngu6n vbn ma ngan hang su dl,lng d€ cho vay

la v6n huy d(>ng tir khach hang gui ti~n, do d6 sau khi cho vay trong m(>t thai gian nhftt
dinh, khach hang vay ti~n phai hoan tra l~i cho ngan hang d€ ngan hang hoan tra l~i
cho khach hang gui ti~n. Hem nfra, ban chftt cua quan h¢ tin dl,lng Ia quan h¢ chuy€n
nhuQ'Ilg t~m thai quy~n su dl,lng vbn vay nen sau m(>t thai gian nhftt dinh vbn vay phai
dm;rc hoan tra, ca gbc va lai.

2.1.3. Khtii ni?m qua trinh ra quyit ilinh cho vay
6


Theo Le Van T€ (2010) qua trinh ra quyet djnh cho vay la qua trinh thu th~p, xu
ly thong tin m()t each khoa h9c nh~m hi€u ro them v€ kha nang tra nq cua khach hang
va phucmg an san xudt kinh doanh d€ phvc vv cho vi~c ra quyet dinh cho vay. D€ ra
quyet dinh cho vay, t6 chuc tin dvng ciln:
- Thu th~p dlly du va chinh xac thong tin.
- Phan tich va XU ly thong tin thu th~p duqc.
- Rut ra ket lu~n v€ kha nang hoan tra nq (gf>c va lai) cua khach hang.
- Thong tin v€ tu each phap nhan cua khach hang.
Thong tin v€ tinh hinh tai chinh cua khach hang.
Thong tin v€ ke ho~ch va chien luqc san xufit kinh doanh.
- Tu6ng tin v€ hi~u qua su dvng v6n va kha nang hoan tra nq vay.
Cac ngu6n thong tin khac c6 th€ bao g6m: thong tin tir cac ngan hang khac,
thong tin tir b~n hang cua khach hang, thong tin tir d6i thu c~nh tranh cua khach hang,
thong tin tir cac t6 chuc chuyen mon thu th~p va cung cdp thong tin, thong tin tir cac
phucmg ti~n truy€n thong. Muf>n xac djnh kha nang tra nq cua khach hang phai xac
dinh duqc yeu t6 nao anh hu6ng den kha nang tra nq cua khach hang.

- Tinh hinh tai chinh cua khach hang vay v6n.
- Tinh kha thi va hi~u qua cua phucmg an san xudt kinh doanh.
- Thai d() cua khach hang d6i v6i vi~c hoan tra nq vay.

2.1.4. Thong tin hit can xrrng va cac y~u tA riii ro tir quy~t djnh cho vay.
Ho~t d()ng tin d\mg n6i chung hay ho~t d()ng cho vay n6i rieng d€u d\la tren ca
·.

sa long tin do d6 se phai chdp nh~n m()t rui ro mang tinh tdt yeu, khong th€ lo~i trir
hoan toan la rui ro tin dvng. Chinh vi the, Cong ty HFI C da dua ra cac quy trinh
nghiem ng~t cho vi~c cdp cac khoan vay. Quyet d!nh cho vay cua Cong ty HFIC hi~n
nay d\fa tren cac CO' sa sau: Hf> SO' phap ly' muc d() tin nhi~m cua khach hang, nang l\fC
tai chinh, tinh hi~u qua cua d\l an vay v6n, tai san dam bao v6n vay. Theo d6, vdn d€
v€ tai san dam bao cilng la m()t trong cac yeu t6 anh hu6ng den quyet dinh cho vay.
Nhung trong ho~t d()ng tin d\mg, vdn d€ thong tin bdt can xl'.rng xay ra khi ma ngan
hang luon la nguai c6 it thong tin hem khach hang di vay v€ d\l an dfiu tu, v€ khach
hang, v€ mvc dich su dvng v6n vay duqc cdp.

7


Trong hon hai th~p ky qua, ly thuy€t v~ cac thi truang v&i thong tin khong can
img da va dang tra thanh m(>t linh V\IC quan tr9ng trong nghien ctru kinh t€. Ngay

ay, cac mo hinh v&i thong tin khong hoan hao la nhfrng cong C\l khong th€ thi€u cua
cac nha kinh t€. Mo hinh nay c6 ph~m vi 1mg dl,lng rdt r(>ng rai, tu cac thi truang nong
nghi~p truy~n th6ng

a cac nu&c dang phat tri€n d€n thi truang tai chinh hi~n d~i a cac

n~n kinh t€ phat tri€n. N~n tang cua ly thuy€t nay duqc thi€t l~p vao nhfrng nam 1970

do cong lao cua ba nha kinh t€: Geogre Akerlof, Michael Spence va Joseph Stiglitz nguai duqc nh~n giai Nobel v~ kinh t€ nam 2001 nha nhfrng phan tich v~ cac thi
truang v&i thong tin can xfrng.
Trong th\fc t€ cu(>c s6ng c6 nhi~u vdn d~ d~t ra cho cac nha kinh t€ h9c nhu: t~i

a muc qua cao tren thi truang tin dl,lng dia phuong a cac nu&c
thu()c th€ gi&i thu ba? T~i sao khi mu6n mua nhfrng chi€c xe hai da su dl,lng, m9i
sao lai sudt thuang c6

nguai l~i thuang tim d€n cac d~i ly chu khong tim d€n nguai ban tf\lc ti€p? T~i sao
cac chu ddt giau c6 khong phai ganh chiu toan b(> rui ro canh tac trong hQ'P d6ng v&i
nhflng nguai thue dfrt ngheo kh6? Cac cau hoi nay tuy c6 ve nhu la khac nhau nhung
v€ th\l'c chdt d~u mo ta nhfrng hi~n tuQ'llg c6 cung ban chdt va da d~t ra m(>t thach thuc
cho ly thuy€t kinh t€. Nhfrng nha kinh t€ nay da dua ra m(>t each giai thich mang tinh
tbng quat Va mcY r(>ng ly thuy€t nh~m ly giai V~ S\f tf>n t~i tren th\l'C t€ thong tin khong
can xfrng, tuc la tinh hu6ng m(>t s6 nguai tren thi truang c6 nhi~u thong tin t6t hon so
v6'i nhfrng nguai khac. Ch~ng h~n, nhfrng nguai di vay bi€t nhi~u hon v~ kha nang tra
nq cua minh so v&i nhfrng nguai cho vay, nguai ban bi€t nhi~u hon nguai mua v~ chfrt
·.

luqng cua chi€c xe ma anh ta dinh ban, nhfrng nguai mua hrui ro tai n~n d6i v&i minh nhi~u hon cong ty bao hi€m; va nhfrng nguai thue ddt bi€t
nhi€u hon chu ddt v~ hi~u qua cong vi~c va cac di~u ki~n canh tac cua minh.
Tinh tr~ng thong tin bdt can xfrng CO th€ xay ra cY m(>t s6 linh V\fC nhu:ngan
hang, thi truang lao d(>ng, thi truang v6n, thi truang nha dfrt, thi truang bao hi€m,
chirng khoan ... Thi truang chfrng khoan c6 nhfrng hi~n tuQ'llg bdt can xfrng thong tin
nhu:
- Doanh nghi~p che gidu cac thong tin bdt lqi, th6i ph6ng thong tin c6 lqi.
-Doanh nghi~p cung cdp thong tin khong cong b~ng d6i v&i cac nha dAu tu, uu

tien cung cdp thong tin cho cac nha dAu tu chi€n luqc, cac nha dAu tu t6 chuc.
8


- Doanh nghi~p sau khi phat hanh cb phi€u khong chu tr9ng vao ddu tu san xudt
kinh doanh ma chi t~p trung vao vi~c lam gia tren thi truang chling khoan.
- M('>t s6 nha ddu tu t~o cung cciu ao tren thi truang ddn d€n phan anh sai l~ch
gia tri cua doanh nghi~p ...
H~ qua tdt y€u cua thong tin bdt can xling d6 la S\l lµa ch9n bdt lqi va tam ly
l~i.

y

• s,, 1,,a ch9n bat l(fi
Theo Rand (2007), sµ lµa ch9n bdt lqi la k€t qua cua thong tin bi che d~y, n6

xay ra tru6c khi thµc hi~n giao dich hay n6i each khac tru6c khi

kY hqp

d6ng. Trong

di~u ki~n thong tin d6i xling, cac hen trong giao dich n~m thong tin ngang nhau va dfty

du. Kpi d6 nguai ta c6 th~ tim duqc thu tmmg xling v&i cai gia ma h9 phai bo ra.
NhlIIlg trong di~u ki~n thong tin bdt can xling, nghia la m('>t hen trong giao dich c6
nhi~u thong tin v~ d6i tuqng giao dich han hen kia, nguai c6 uu th€ v~ thong tin c6 th~

cung dp nhfrng thong tin khong trung thµc v~ d6i tuqng duqc giao dich. K€t qua la
ben kem uu th€ v~ thong tin d6ng y hoan thanh giao dich va nh~n duqc thu khong

tmmg xling v&i cai gia ma h9 ho ra.
Trong linh vµc ngan hang, nhfrng nguai di vay ti~m An rui ro cao l~i la nhfrng
nguai ti ch cµc trong vi~c tim ki€m khoan vay. Nhu v~y, ngan hang la nguai khong
c6 thong tin dfty du v~ khach hang, khong bi€t ro v~ kha nang tra nq cua khach
hang. Do d6, sµ lµa ch9n d6i nghich c6 th~ xay ra lam tang kha nang khoan tin dvng
se duqc cdp cho nguai c6 rui ro cao, nguqc l~i, nguai cho vay c6 th~

tu ch6i bdt ky

khoan tin dvng nao cho nhfrng nguai dang tin c~y tren thi truang. Vdn d~ v~ sµ lµa
·.

ch9n bdt lqi xay ra tru&c khi Cong ty HFIC va nguai di vay ky k€t hqp d6ng tin
di,mg. Khi nh~n h6 sa vay v6n cua khach hang, cong ty HFIC phai thu th~p thong tin
c6 lien quan d€n khach hang va khoan vay sau d6 ti€n hanh thfrm dinh d~ dua ra
quy€t dinh "C6 nen cho khach hang vay hay khong?" Trong khau thfrm dinh nay,
vi~c thong tin bdt can xung anh hu&ng d€n cac ca s& ra quy€t dinh cdp tin dvng da

n6i 6 tren se ddn d€n S\l' lµa ch9n bdt lqi cho phia dan vi cho vay v6n va gay ra rui

ro cho quy€t dinh cho vay.
• Roi ro d~o dfrc (Tam ly y l~i):
Rui ro d~w due la m('>t lo~i rui ro phat sinh khi d~o due cua chu th~ kinh t€ bi

suy thoai, nghia la h9 thµc

hi~n

nhfrng hanh vi che

d~y.

Rui ro

d~o

due xay ra khi ca
9


nhan, tb chuc khong con d<)ng ca de c6 g~ng hanh d<)ng m<)t each hqp ly nhu tru6c khi
'I

giao djch xay ra. Rui ro d~o due nay sinh khi ben c6 uu th€ thong tin hieu duqc tinh
th~ thong tin bAt can xtrng gifra cac ben giao djch va tµ nhien hinh thanh d<)ng ca lam

theo hu6ng c6 lqi cho ban than, bAt ke vi~c nay c6 the lam tbn h~i d€n ben kem uu th€
thong tin.
Rui ro d~o due trong ho~t d<)ng tin dvng cua cong ty HFIC d€n tir phia ben di
vay chu y€u the hi~n

a hanh vi ben di vay su dvng v6n vay khong dung v6i mvc dich

da cam k€t trong hqp d6ng tin dvng. Nguyen nhan chinh la do m<)t hqp d6ng tin dvng
chi doi h6i ben vay thanh toan m<)t s6 ti~n c6 djnh da quy djnh tru6c va cho phep h9
hu6ng tdt ca phfin lqi nhu~n con l~i. Do d6 se khi€n nhfrng khach hang di vay nay sinh

y mu6n

nh~n nhfrng dµ an dfiu tu c6 nhi~u rui ro han so v6i mong mu6n cua ngan

hang vi nhfrng dµ an dfiu tu c6 rui ro cao m<)t khi thanh cong thi se mang l~i ngu6n lqi
nhu~n rdt cao cho ben di vay. Ngoai ra, cfmg chinh do th6i quen

su dvng ti~n m~t cua

n~n kinh t€ cang lam tang sµ kh6 khan cho cong tac kiem tra, giam sat cua Cong ty

HFIC v~ vi~c khach hang

su dvng dung mvc dich cua khoan vay. Chinh vi th€ cang

t~o d<)ng ca cho rui ro d~o due xay ra, n€u cong ty khong kiem soat duqc thi xac sudt

d6i m~t v6i rui ro tin dvng la rAt cao.
Vi~c danh gia nang lµc tai chinh cua khach hang chu y€u dµa vao cac bao cao

tai chinh cua khach hang. Tren thµc t€ thi cac bao cao tai chinh cua cac doanh
nghi~p Vi~t Nam chua dud<) tin c~y, nhdt la d6i v6i cac doanh nghi~p tu nhan vira

va nh6. M~c du cac ba-0 cao tai chinh da duqc cong ty HFIC doi h6i la phai c6 kiem
''•

toan nhung d<) tin c~y cua vi~c kiem toan con chua cao vi thµc t€ ho~t d<)ng nay dµa
tren trinh d<) va nang lµc cfing nhu d~o due ngh~ nghi~p cua cac cong ty kiem toan,
ki€m toan vien. Do d6, bao cao tai chinh cua khach hang cung cdp chua th~t sµ phan
anh dung nang lµc tai chinh cua khach hang va se d~n d€n vAn d~ sµ lµa ch9n bAt lqi
cho cac ngan hang khi dua ra quy€t djnh cho vay.
Tinh hi~u qua cua v6n vay la ddu hi~u quan tr9ng nhAt trong vi~c xet duy~t
c6 nen cho khach hang vay v6n hay khong, la ngu6n tra nq chinh cua khach hang.

Mu6n danh gia hi~u qua cua dµ an vay vbn can b<) thdm djnh se phai ti€n hanh thdm
djnh cac y€u t6 v~ thi truang, ky thu~t, cong ngh~, ngu6n nhan lµc, tai chinh. Nhung
trong thµc t€ thi vi~c thdm djnh dµ an trong m<)t moi truang thi€u thong tin dang la
10


m9t tra ng~i 16n cho cac can b(> thAm djnh. Cac thong tin hi~n nay duqc ldy su dvng
thuong la cac s6 li~u thu th~p

tu cac ngu6n thong tin khong chinh thuc, qua Internet

v&i tinh h~ th6ng va d(> chinh xac khong cao. Vi~c thi€u cac thong tin d€ xac djnh
cac thong s6 dfru vao, dfru ra cua dµ an, nhdt la vi~c xac djnh v~ thi truong tieu thv
san phAm, thi truang cung cdp nguyen v~t li~u dfru vao, ... se dfin d€n vi~c danh gia
khong chinh xac tinh kha thi cua phmmg an, dµ an kinh doanh, ma day l~i la di~u
tien quy€t trong vi~c thAm djnh m(>t dµ an vay v6n. Ngoai ra, vi~c danh gia hi~u qua
cua dµ an con dµa vao phfrn phan tich tai chinh cua dµ an. Trong d6, 2 tieu chuAn
thong dvng nhdt d€ danh gia dµ an chinh la gia tri hi~n t~i rong va sudt thu h6i v6n
n9i b(>. Th€ nhung hfru nhu khi khach hang n(>p h6 sa xin vay v6n thi cac s6 li~u v~

tai chinh u6c tinh deu rfit d~p, thong s6 NPV luon duang va IRR luon 16n han

y che ddu m(>t s6 thong tin v~ dµ an d€ lam cho

nguang yeu cfru. Do khach hang c6

bang phan tich tai chinh cua dµ an duqc cong ty HFIC danh gia cao han va n€u can
b9 thAm djnh khong du thong tin trong qua trinh thAm djnh thi sv Iva ch9n bdt lqi la
m9t tAt y€u se xay ra cho phia cong ty HFIC.
V6i cac vdn de neu tren, m(>t khi Cong ty HFIC da khong th€ tin tuang vao cac

bao Cao tai chinh Cua doanh

nghi~p

do S\I khong minh

b~ch

cua thong tin con cao thi

vi~c dan gian nhdt cho cac t6 chuc tin dvng chinh la dung tai san dam bao nhu m(>t

di~u ki~n thi€t y€u. Bai vi tai san dam bao la ngu6n tra nq phv giup cong ty HFIC

giam thi€u t6n thdt m(>t khi khach hang khong con du kha nang thµc hi~n cac nghia vv
tra nq. Ben

·.

d~o due

c~nh

d6, giup nang cao

thi~n

chi tra nq cua khach hang, ngan

ch~n

rui ro

tu phia khach hang vi n€u khach hang khong tra duqc nq d6ng nghia v6i vi~c

bi mAt di tai san dam bao. Nhung con m(>t vai tro khac nfra cua tai san dam bao ding
rAt hi~u qua trong vi~c giup cong ty HFIC sang 19c ra nhfrng khach hang t6t, chinh la
vi~c dµa vao thi~n chi cua khach hang v~ vi~c c6 mu6n

tv nguy~n dua ra tai san dam

bao cho khoan vay hay khong.

2.1.5. Quy trinh cho vay cua cong ty HFIC
Theo quy trinh tin dvng

hi~n

nay cua cong ty HFIC, quy trinh

nghi~p V\l

tin

di,mg duqc th\fc hi~n tu khi m(>t khach hang d€n HFIC lien h~ vay v6n cho d€n khi cho
vay va k€t thuc la tdt toan b(> h6 sa vay v6n. Quy trinh nghi~p vv tin dvng la qua trinh
t6ng hqp xuyen su6t cac bu6c tu khi ti€p xuc khach hang, tim hi€u thong tin cho d€n
11

khi cong ty ra quy€t dinh cho vay, giai ngan va thanh ly hqp d6ng. Doi hoi cac nhan
vien quan h~ khach hang va cac b9 ph~n khac phai phf>i hqp th6ng nhdt, ch~t che v6i
nhau. N9i dung thAm dinh gbm:
Bu6c 1 : Thdm dinh tru6c khi cho vay
Day la bu6c dfru tien cua cong ty HFIC, la bu6c quan tr9ng nhdt quy€t dinh
chdt luQ'Ilg cua ca qua trinh cho vay. N(>i dung chu y€u la thu th~p thong tin va XU ly
cac thong tin lien quan d€n khach hang bao gbm : Nang lµc SU dvng v6n vay, uy tin'

.:
f

..

kha nang tc;io lqi nhu~n, ngubn ngan quy, quy€n s6 hfru cac tai san va cac di€u ki~n
khac c6 lien quan d€n nguai vay .
Bu6c 2 : ThAm tra trong khi cho vay
, Sau khi ky k€t hqp d6ng tin dl)ng, cong ty HFIC phai c6 trach nhi~m cdp ti€n
cho khach hang nhu da thoa thu~n. Kem theo vi~c cdp tin dvng, cong ty ki€m soat
khach hang su dvng ti€n vay c6 dung mvc dich, dung ti€n d9 khong, qua trinh san xudt
c6 nhiing thay d6i bdt lqi gi, c6 ddu hi~u lira dao ho~c lam an thua 16, ddu hi~u bdt
thu<mg gi khong d€ cong ty HFIC c6 bi~n phap xu ly kip thai nhu thu hf>i nq tru6c
h\lll, ngirng giai ngan, yeu cfiu b6 sung tai san th€ chdp, giam sf> ti€n vay. Day cling la
qua trinh HFIC thu th~p them thong tin b6 sung cho cac thong tin 6 bu6c 1 va ra cac
quy€t dinh cv th€ nhAm ngan ch~n kip thai cac khoan tin dl)ng xdu.
Bu6c 3 : Thu nq va dua ra cac phan quy€t m6i
Khi d€n hc;tn cong ty HFIC se ti€n hanh thu hf>i nq g6c va Iai. Cac khoan cho
vay tra du va dung hc;tn la cac khoan tin dl)ng an toan. Truang hqp cac khoan vay

·.

khong hoan tra ho~c hoan tra khong du va dung hc;in cho thdy c6 trl)c tr~c. Vi~c xem
xet tim nguyen nhan la rdt quan tr9ng d€ giup cong ty HFIC kip thai dua ra quy€t dinh
m6"i lien quan d€n an toan cua khoan vay. Truang hqp khach hang c6 tinh lira dao, c6
tinh nq nfin day dua ho~c lam an y€u kem khong c6 phuong each ciru van, cong ty
HFIC se ap dvng phuong an thanh ly tai san dam bao d€ thu hf>i nq. Truang hqp khach
hang c6 kh6 khan v€ tai chinh song vdn kien quy€t tim each khAc phvc d€ tra nq thi
HFIC se co bi~n phap giup do- d€ khach hang vuqt qua kh6 khan tc;im thai ti€p tvc san
xudt kinh doanh nhu cho vay them, gia hc;tn nq, giam lai sudt...ThAm dinh t6t cac bu6c
thAm dinh trong vay vf>n thi hi~u qua khoan vay chAc chAn se cao.

2.2. TAng quan v~ nhii'ng nghien cfru trml'c co lien quan d~n d~ tai
12


Theo Steijvers va ctg. (2005), cac ngan hang, t6 chuc tai chinh thuang g~p phai
nhting nii ro cao khi cho cac DN vira va nh6 vay v6n. Nghien ciru da dua ra cac lol;li
tieu chi ngan hang su dvng khi quy€t dinh cung cdp tin dvng cho cac DN vira va nh6
d6 la cho vay d\fa vao 5 Cs: Character (d~c tinh), Capacity (kha nang), Capital (v6n),
Collateral (tai san dam bao), va Conditions (cac di~u ki~n). Kha nang tai chinh, tai san

dam bao va kha nang sinh lai cua doanh nghi~p c6 th~ danh gia dugc m(>t each khacli
• quan hon. Hai Cs dfru tien d6 la character (d~c di~m), Capacity (nang l\fc) phv thu(>c
' nhi~u vao nhfrng phan xet tf\l'C quan cua ca nhan m6i can b(> tin dvng. Cac nha nghien
'

'"
I

ctru cting da dua ra m(>t s6 ky thu~t cac ngan hang thuang su dvng khi cho DNVVN
vay. Nhfing ky thu~t nay bao g6m cho vay c6 tai san dam bao, phat tri~n cac quan h~

lau dai vai nguai vay, cho di~m tin dvng va dinh gia d\fa tren ca s6 muc nii ro.
Theo Petersen va Rajan (1994) cho r~ng cac quy€t dinh cho vay thuang lien
quan d€n vi~c tinh toan logic va cac phan quy€t mang tinh ca nhan. Ba nguyen t~c
hmmg ddn hol;lt d(>ng cho vay cua ngan hang la: Lgi nhu~n, thanh khoan va kha nang
thanh toan. Tuy nhien, quy€t dinh cho vay cua cac ngan hang, t6 chuc tai chinh thuang
bi anh hu6ng b6i rdt nhi~u y€u t6 nhu lai sudt hi~n hanh, luQ'Ilg ti~n gui, ty l~ v6n d6i
ll'ng,

cy l~ thanh khoan, uy tin cua doanh nghi~p. Hol;lt d(>ng cho vay tren th€ gi6i c6

ngubn g6c tu thai ky each ml;lng cong nghi~p, do d6 mang ll;li S\f cfrn thi€t phai chi tieu
v6n 16'n cho cac d\f an. Nhi~u cong ty 16'n 6 giai dol;ln nay khong th~ dap Ung v6i

XU

hmmg tang d(>t ng(>t cac yeu cfru tai chinh va do d6 chuy~n sang cac ngan hang d~
duqc h6 trg.

·.

Rdt nhi~u nghien ciru tru6c day da dugc xem xet v~ hol;lt d(>ng cho vay cua cac
ngan hang thuang ml;li khac nhau. Hfru h€t cac nghien ciru tru6c d6 da d6ng y tren th\fc
t~ la c6 m(>t s6 nguyen t~c ca ban cho vay ho~c xem xet d~ ki~m tra trong hol;lt d(>ng

cho vay cua hQ. Theo quan di~m cua Berlin va Loeys (1998), tin dvng cdu thanh tai
san thu nh~p Ian nhdt trong danh mvc dfru tu cua hfru h€t cac ngan hang. Di~u nay giai
thich ly do tl;li sao cac ngan hang cfrn u6c tinh, giam sat va quan ly chdt luQ'Ilg tin dvng.
Ben Cl;lnh d6, tai san th€ chdp cfing c6 tac d(>ng rdt 16'n vao cac hanh vi cho vay cua
ngan hang. Theo Berger va Udell (1998) quy€t dinh cho vay cua cac ngan hang ciing
bi anh hu6ng b6i cac m6i quan h~ trong qua khu v6i nhfrng nguai di vay. M6i quan h~

trong qua khu c6 th~ giup cac ngan hang d~ c6 dugc thong tin ca nhan han, ddn d€n
13


m()t S\l hi~u bi€t chinh xac hon v€ kinh doanh cua ngucri vay va tinh hinh tai chinh cua

hQ.
Theo Titman va Vessels ( 1998) c6 nhi€u yeu t6 d~ duqc xem xet b&i m(>t ngan
hang tru&c khi khoan vay duqc phe duy~t. Neu c6 m(>t khoan vay xdu duy nhdt, ngan
hang se bi anh hu&ng khong chi la t6n thdt tai chinh, ma con thi~t h~i dang k~ cho

·danh ti€ng cua minh. Nhfmg tac d(>ng tieu eve la ly do t~i sao, tru&c khi dua ra quyet
· djnh cho vay, cac can b(> tin dvng thvc hi~n phan tich sau r(>ng d~ 19c ra cac khoan vay

tiem nang va khoan vay xdu. Trong qua trinh ra quyet dinh nay, cac can _b(> ngan hang

dn phai xem xet cac thu(>c tinh

khac nhau lien quan den ngucri vay va kinh nghi~m

kinh doanh cimg v&i cac di€u ki~n xung quanh n6. Cac thu(>c tinh nhu nhan each cua
ngm){ vay, kinh nghi~m kinh doanh, danh ti€ng, s& hiiu tai san va nq phai tra va tinh
. ~g hi~n t~i cua nganh cong nghi~p c6 th~ anh hu&ng den kha nang chdp thu~n cho
vay.
Qua trinh ra quyet dinh cac khoan cho vay tv n6 cfing bi anh hu&ng b&i cac y€u
t6 trong ngan hang. M(>t trong sf> d6 la ngu6n nhan Ive, b&i vi sv phan xet cua con
ngum dong m(>t vai tro quan tr9ng trong quyet dinh cho vay. M(>t nghien c(ru duqc
th\lc hi~n t~i Thvy Di~n, c6 lien quan den 114 vien chuc cho vay

tu cac ngan hang

khac nhau, cho thdy r~ng ngu6n nhan Ive can b(> tin dvng anh hu&ng den quyet dinh
cho vay cua h9. Vi~c ddu tu va sir dvng ngu6n nhan Ive thich hqp trong cac cong ty,
bao g6m cac ngan hang, se anh hu&ng tich eve den hi~u sudt, nang sudt va lqi nhu~n.
Vi v~y, n6 cling quan tr9ng nhu m(>t tai san v~t chdt. N6 t~o ra m(>t lqi th€ c~nh tranh
·.

c6t loi b&i vi rdt kh6 khan d~ cac d6i thu c~nh tranh bAt chu&c. Nghien c(ru nay tim
hi~u m6i quan h~ gifra cac thu(>c tinh cua ngucri vay va lam the nao ngu6n nhan Ive

cua cac can b(> tin dvng anh hu&ng den phan quyet cua h9. Phe duy~t cho vay khong
chi la vfin d€ ky thu~t, vi n6 phan anh m~nh me cac yeu t6 chu quan cua ban than cac
can b(> tin dvng tren don xin vay vf>n. B&i vi cac can b(> tin dvng dong vai tro quy€t
dinh trong vi~c cho vay.
Theo Steijvers va ctg. (2005), truy€n th6ng 5Cs chdp thu~n cho vay, cac khoan
vay duqc dua ra dva tren ni€m tin r~ng ngucri vay c6 th~ duqc tin c~y d~ tra nq. Trong
nganh cong nghi~p ngan hang, qua trinh danh gia cho vay da duqc chuAn h6a. Thvc
hi~n nhfmg dieu ph6 bien nhdt cua (5Cs) chua tdt ca cac yeu t6 neu tren. Cac 5Cs bao
14


gbm cac y€u t6 sau: uy tin cua nguai vay, tinh hinh tai chinh cua nguai vay, tri€n v<;mg
trong tmmg lai, kha nang quan ly cong ty va kinh nghi~m, v6n, tmmg (mg v&i tai san
cua khach hang vay, ti€n d6ng g6p d€ h6 trq lrol;lt d(mg cua cong ty va sµ s6ng con cua
cong ty. Tai san th€ chftp cua bftt ky hinh thuc cfrm c6 nhu m()t sµ dam bao d€ d6i lfty
khoan vay tir ngan hang. Di€u ki~n lien quan d€n ca kinh t€ Vl mo va vi mo xung
quanh hol;lt d()ng kinh doanh cua cong ty. Tftt ca cac dem xin vay v6n cua cac ngan
hang nh~n dugc se trai qua cac phan tich toan di~n va cdn th~n b~ng each SU dvng 5Cs
nhu cac nguyen t~c ra quy€t dinh cho vay.
Nghien cfru chi t~p trung vao nam thu()c tinh: M6i quan h~ v&i cac ngan hang,

quy mo doanh nghi~p, gia tri cua tai san th€ chdp, kinh nghi~m kinh doanh lien quan,
va tf trQng dfru tu. Trong nghien

Clru

nay, nhfrng y€u t6 tren se dl;li di~n cho 5Cs.

Nhfing y€u t6 chu y€u la nhfrng nguai dugc d€ c~p trong cac cu()c phong vftn sa b() v&i
cac can b() tin dvng. Trong s6 nam thu()c tinh, vi~c x€p hl;lng cac uu tien cua cac thu()c

tinh nhu sau: (1) kinh nghi~m lien quan d€n kinh doanh, (2) gia tri cua tai san th€ chftp,
(3) tY trQng dfru tu, (4) m6i quan h~ v&i cac ngan hang, va (5) quy mo doanh nghi~p.
K€t qua nghien cfru cho thfty cac thu()c tinh cua nguai vay c6 m6i quan h~ tich
C\lC

d€n kha nang cho vay d6i v&i muc d() khac nhau. Nghien cfru ciing phat hi~n ra

ring cac thu()c tinh c6 anh hu6ng nhftt trong nam thu()c tinh la kinh nghi~m kinh
doanh (gia tri tfrm quan tr9ng la 29,238%), ti€p theo la gia tri cua cac y€u t6 tai san th€
chdp, (gia tri tfrm quan tr9ng la 25,031 %). Ty tr9ng ddu tu va m6i quan h~ v&i cac
ngan hang da dugc tim thfty la c6 anh hucmg vira phai trong qua trinh danh gia cho vay

·.

(cac gia tri quan tr9ng la 17,371 % va 16,726%, tuemg (mg). Y€u t6 it quan tr9ng nhftt
la quy mo doanh nghi~p. Tir cac

CUQC

phong vftn, cac vien chuc cho vay chi ra r~ng

quy mo doanh nghi~p la thu y€u trong qua trinh ra quy€t dinh. HQ quan tam nhi€u hem
v€ lqi nhu~n va kha nang tra ng cua doanh nghi~p.
M~c du quy mo doanh nghi~p dugc xem nhu m()t chi s6 v€ kha nang s6ng con

cua cong ty va kha nang thuemg luQ'Ilg cho

vi~c

danh gia m()t dem xin vay, nhung d6

khong phai la m()t y€u t6 quan tr9ng. Vftn c6 nhfrng y€u t6 khac quan tr9ng hem phai
duqc xem xet trong cac quy€t dinh cho vay. Quy mo thµc sµ khong phai la di€u quan
tr9ng nhftt, mi~n la cac doanh nghi~p c6 th€ tl;lo ra lgi nhu~n dud€ tra nq. (Titman va
Vessels, 1998). Vi~c cho vay nhfrng cong ty l&n la hftp dftn, tuy nhien d6 khong phai la
15


y~u t6 quan tr9ng. Cac doanh nghi~p quy mo nh6 va vira, mi~n la h9 c6 th€ t~o ra lqi

' nhu~ Va thlJC hi~n tra nq theo yeu cfiu cua ngan hang.

d

Trung Qu6c, m<)t nu6c c6 n~n kinh t€ chuy€n dbi tuang tlJ Vi~t Nam,

Huang va Song da su dl)ng du li~u tir cac cong ty niem y€t da dua ra bAng chung
cho thdy rAng nhfrng cong ty nao c6 t6c d<) tang tru&ng doanh thu nhanh thi c6
khuynh hu6ng su dl)ng nhi~u nq han va nguqc l~i. Ngoai ra, hai tac gia nay con tini
thdy m6i quan h~ trai chi~u gifra nang llJc vay nq va kha nang sinh lqi va m6i quan

Mcimg chi~u gifra nang llJc vay nq va quy mo doanh nghi~p.
Nghien cuu cua Steijvers va ctg. (2005), phan tich y€u t6 quy€t dinh

CO'

cdu

v6n cua cong ty niem y€t t~i C<)ng hoa Sec trong thai gian 2000-2001. N6i chung,
don bdy tai chinh cua cac cong ty niem y€t 6 Sec la tuang d6i thfrp n€u do bAng gia

tri s6 sach, nhung n6 la tuang d6i

cao n€u tinh theo gia tri thi truang. Theo k€t qua

nghien cuu cua tac gia, don bAy cua m9t cong ty

tY

l~ thu~n vai quy mo va ty l~

nghjch v6i kha nang sinh lqi va kha nang dam bao nq vay. N goai ra, c6 quan

h~

chi~u gifra don bAy tai chinh va ca h<)i tang tru&ng. Han nfra, don bAy tai chinh
thu~n v6i thu€ va

trai

cy l~

cy l~ nghich v6i la ch~n thu€ phi nq, tuy nhien c6 y nghia th6ng ke

am()t muc d<) thfrp han. Nghien cuu nay ciing cung cfrp bAng ch1rng v~ m6i quan h~
gifta don bAy tai chinh va linh VlJC nganh ngh~ kinh doanh.
Rand (2007) su dl)ng phan tich hbi qui b<)i d€ xem xet d<)ng thai su dl)ng don
bdy tai chinh cua cac cong ty san xufrt niem y€t t~i Colombo, thi truang chung
khoan

t~i

Srilanka, trong giai

do~n

2004-2006. Ml)c tieu cua nghien cuu nay la tim

ra cac m6i quan h~ gifra cac y€u t6 quy€t dinh ca cfru v6n va muc d<) su dl)ng don
bdy tai chinh cua cac cong ty niem y€t 6 SriLanka. Mfiu quan sat bao gbm 19 cong
ty san xudt. Trong nghien cuu cua tac gia, bi€n ph\l thu<)c la muc d<) su dl)ng don

bdy tai chinh cua cac cong ty, duqc do bAng

cy s6 tbng nq.

tY s6 nq dai h~n, tY s6 nq ng~n h~n va

Cac y€u t6 quy€t dinh nang llJc vay nq hay ca cfru v6n (bi€n d<)c l~p)

bao gbm cuang d<) v6n, tai san hfru hinh, kha nang sinh lqi, quy mo doanh nghi~p
va la ch~n thu€ phi nq (chAng h~n ch~n thu€ nha khfru hao ). K€t qua cho thfry cac
bi~n giai thich nhu kha nang dam bao nq vay bAng tai san hfru hinh, kha nang sinh

lqi c6 tuang quan cimg chi~u v6i

cy

s6 nq, con quy mo doanh nghi~p va la ch~n

thu€ phi nq, cuang d<) v6n c6 tuang quan trai chi~u v6i cy s6 nq.
16