Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ nông dân huyện yên dũng, tỉnh bắc giang ( Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÂN VĂN HIỀN

PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG
ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN
HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÂN VĂN HIỀN

PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG
ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN
HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Văn Bá Thanh

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá
nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS Văn Bá Thanh.
Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn
này trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tôi xin
chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Học viên

Thân Văn Hiền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn PGS.TS Văn Bá Thanh, người
đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn. Với những lời chỉ dẫn, những
tài liệu, sự tận tình hướng dẫn và những lời động viên của thầy đã giúp tôi

vượt qua nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin
cám ơn quý thầy cô giảng dạy chương trình cao học "Quản lý kinh tế” đã
truyền dạy những kiến thức quý báu, những kiến thức này rất hữu ích và giúp
tôi nhiều khi thực hiện nghiên cứu. Xin cám ơn các Quý thầy, cô công tác tại
Phòng quản lý sau Đại học, trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình tôi tham
gia khóa học và trong quá trình tôi thực hiện luận văn.
Xin cảm ơn các phòng, ngành chức năng, các xã, thị trấn thuộc huyện
Yên Dũng, tỉnh Bắc giang giúp tôi trong quá trình thu thập, thống kê, lấy số
liệu để tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cám ơn!
Học viên

Thân Văn Hiền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ..................................................................... vi
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .......................................... 3

4. Đóng góp của luận văn ................................................................................. 3
5. Kết cấu của luận văn .................................................................................... 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THU NHẬP VÀ CÁC
YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN ................. 5

1.1. Một số khái niệm liên quan ....................................................................... 5
1.1.1. Khái niệm về hộ ..................................................................................... 5
1.1.2. Khái niệm hộ nông dân .......................................................................... 5
1.1.3. Khái niệm nông hộ ................................................................................. 7
1.1.4. Khái niệm kinh tế nông hộ ..................................................................... 9
1.2. Tổng quan về thu nhập của hộ nông dân ................................................ 12
1.2.1. Khái niệm về thu nhập của hộ nông dân .............................................. 12
1.2.2. Phân loại thu nhập hộ nông dân ........................................................... 12
1.2.3. Vai trò của thu nhập ............................................................................. 13
1.2.4. Thước đo thu nhập của nông hộ và cách tính thu nhập của hộ nông dân .. 14
1.3. Những nhân tố ảnh hưởng thu nhập của hộ nông dân ............................ 21
1.3.1. Nguồn nhân lực .................................................................................... 22
1.3.2. Nguồn lực tài chính .............................................................................. 23
1.3.3. Nguồn lực vật chất ............................................................................... 24
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv

1.3.4. Nguồn lực tự nhiên ............................................................................... 24
1.3.5. Nguồn lực xã hội .................................................................................. 24
1.4. Một số nghiên cứu liên quan về thu nhập của nông hộ tại Việt Nam ..... 25
1.4.1. Nghiên cứu của Huỳnh Thị Đan Xuân và Mai Văn Nam .................... 25
1.4.2. Nghiên cứu của Nguyễn Việt Anh và Trần Thị Thu Thủy ................... 25

1.4.3. Nghiên cứu của Nguyễn Quốc Nghi và Bùi Văn Trịnh ....................... 26
1.4.4. Một số nghiên cứu liên quan về các yếu tố ảnh hưởng tới thoát nghèo
và tái nghèo đói của nông hộ ............................................................. 27
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................. 30

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................. 30
2.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 30
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................. 30
2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................... 31
2.2.3. Phương pháp tổng hợp, phân tích thông tin và số liệu ........................ 33
2.2.4. Phương pháp xử lí số liệu .................................................................... 35
2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................................. 35
Chƣơng 3: PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THU NHẬP
CỦA HỘ NÔNG DÂN HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG ....... 37
3.1. Điều kiện tự nhiên và đặc điểm kinh tế xã hội của huyện Yên Dũng,
tỉnh Bắc Giang ....................................................................................... 37
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................ 37
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ..................................................................... 38
3.2. Thực trạng thu nhập của người nông dân tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang ...... 50
3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ nông dân huyện
Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang ..................................................................... 62
Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO THU NHẬP CHO
HỘ NÔNG DÂN HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v

4.1. Giải pháp về nguồn nhân lực .................................................................. 70
4.2. Giải pháp về đa dạng hoạt động tạo thu nhập ......................................... 71
4.3. Giải pháp liên quan đến vốn tín dụng ..................................................... 71
4.4. Giải pháp về tiếp cận chính sách ............................................................. 72
4.5. Giải pháp về sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi ....................................... 73
4.6. Các giải pháp khác .................................................................................. 78
4.7. Kiến nghị ................................................................................................. 79
4.7.1. Về phía nhà nước - chính quyền địa phương ....................................... 79
4.7.2. Về phía các hộ gia đình ........................................................................ 80
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 84
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH
Hình 1.1: Khung sinh kế bền vững (DFID, 1999) ......................................... 22
Bảng 3.1: Tuổi chủ hộ .................................................................................... 50
Bảng 3.2: Trình độ học vấn của chủ hộ ......................................................... 50
Bảng 3.3: Tỷ lệ trình độ học vấn .................................................................... 51
Bảng 3.4: Số thành viên của hộ ...................................................................... 51
Bảng 3.5: Tỷ lệ số thành viên của hộ ............................................................. 52
Bảng 3.6: Số thành viên trong độ tuổi lao động ............................................ 52
Bảng 3.7: Doanh thu từ sản xuất lúa .............................................................. 54
Bảng 3.8: Thống kê yếu tố đầu vào cho sản xuất lúa .................................... 55
Bảng 3.9: Thống kê Chi phí các yêu tố đầu vào sản xuất lúa ........................ 56

Bảng 3.10: Thống kê số lượng gia súc, gia cầm ............................................ 57
Bảng 3.11: Cơ cấu thu nhập ........................................................................... 57
Bảng 3.12: Thu nhập bình quân hộ ................................................................ 59
Bảng 3.13: Thu nhập bình quân đầu người .................................................... 59
Bảng 3.14: Định mức vốn vay ....................................................................... 60
Bảng 3.15: Mức độ tham gia các chương trình khuyến nông ........................ 61
Bảng 3.16: Tóm tắt mô hình hồi qui .............................................................. 63
Bảng 3.17: Phân tích phần dư và kiểm định độ tin cậy của mô hình ............ 63
Bảng 3.18: Kết quả hồi quy ............................................................................ 64
Bảng 3.19: Bảng diễn giải phương trình hồi qui ............................................ 66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thu nhập của người dân ở mọi nơi đều là vẫn đề thu hút sự quan tâm của
những người nghiên cứu, cho dù đó là quốc gia giàu mạnh hay nghèo đói cho
đến những địa phương nhỏ. Bởi vì nó chính là chỉ báo quan trọng có ý nghĩa
kinh tế để đánh giá mức sống, sự phát triển của mỗi khu vực địa lý cũng như
khía cạnh nào đó là nguyên nhân của nhiều vấn đề xã hội khác.
Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp có đến 76% số dân sống ở khu
vực nông thôn, do đó vấn đề thu nhập của các hộ gia đình nông thôn có ý
nghĩa rất quan trọng và cần thiết.
Ở nước ta, sản xuất nông nghiệp vẫn là một ngành quan trọng trong nền
kinh tế. Nó cung cấp lương thực và là nguồn thu nhập chính cho một bộ phận
lớn dân số, đồng thời là nguồn nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công

nghiệp. Trong những năm gần đây, ngành nông nghiệp nước ta đã có những
tiến bộ vượt bậc, đời sống của người nông dân không ngừng được nâng cao
Tuy nhiên, thu nhập của người nông dân nhìn chung vẫn ở mức rất thấp so
với mức thu nhập của các ngành khác, người nông dân phải chịu rất nhiều rủi
ro trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Chính vì vậy, hiện nay có một thực
trạng là nhiều hộ nông dân có xu hướng đa dạng hóa nguồn thu nhập để giảm
rủi ro, tăng thu nhập và đảm bảo đời sống.
Yên Dũng là một huyện phía Nam của tỉnh Bắc Giang, đa số người dân
sống phụ thuộc vào nghề nông, trong khi đó quỹ đất nông nghiệp có hạn, dân
số ngày càng tăng, chất lượng lao động còn thấp, năng suất lao động chưa cao

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2

từ đó dẫn đến thu nhập của phần đông hộ gia đình ở khu vực nông thôn còn
khá thấp, đời sống vật chất còn nhiều khó khăn. Thực trạng này đã đặt ra một
áp lực lớn cho việc phát triển kinh tế - xã hội của huyện Yên Dũng. Do đó,
tác giả lựa chọn đề tài “Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của
hộ nông dân huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang” làm đề tài luận văn thạc sỹ
với mục tiêu làm rõ nguyên nhân dẫn đến thu nhập của các hộ nông dân của
huyện còn thấp, để từ đó cung cấp những cơ sở khoa học cho các cơ quan hữu
quan đề ra chính sách hỗ trợ. Tạo việc làm và cải thiện thu nhập cho người
dân ở khu vực nông thôn, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của
huyện ngày càng toàn diện hơn.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích và làm rõ các yếu tố ảnh

hưởng tới thu nhập của hộ nông dân huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, từ đó
đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập của các hộ nông dân.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Việc nghiên cứu đề tài nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về thu nhập của hộ nông
dân và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ nông dân
- Mô tả về thực trạng thu nhập thấp và sự phân hóa rõ rệt giữa các mức
thu nhập của các nông hộ huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang
- Phân tích thực trạng thu nhập, cơ cấu thu nhập của các hộ nông dân
huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3

- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập và đo lường mức độ tác
động của các yếu tố đó tới thu nhập của các hộ nông dân huyện Yên Dũng,
tỉnh Bắc Giang.
- Phân tích vai trò của thu nhập phi nông nghiệp đối với các hộ nông dân
huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện mức thu nhập cho các hộ
nông dân.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của của đề tài là thu nhập
của các hộ nông dân và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của họ tại huyện
Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.
Phạm vi không gian: Nghiên cứu được tiến hành tại huyện Yên Dũng,
tỉnh Bắc Giang

Phạm vi thời gian: Số liệu sử dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng
đến thu nhập của hộ nông dân huyện Yên Dũng được sử dụng cụ thể năm
2012. Thời gian thu thập số liệu, thu thập dữ liệu điều tra dự kiến là từ tháng
9/2013 đến tháng 11/2013.
4. Đóng góp của luận văn
Về mặt lý luận, đề tài góp phần củng cố cơ sở lý luận về thu nhập và các
yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân.
Về mặt thực tiễn, trên cơ sở phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập
của hộ nông dân huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, các giải pháp mà tác giả
đề xuất sẽ góp phần cải thiện thu nhập cho các hộ nông dân tại huyện Yên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4

Dũng, tỉnh Bắc Giang. Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu cho các
nghiên cứu liên quan.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn bao gồm 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thu nhập và các yếu tố ảnh
hưởng đến thu nhập của hộ nông dân
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu và chỉ tiêu nghiên cứu
Chương 3: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của các hộ nông
dân huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang
Chương 4: Một số giải pháp nhằm nâng cao thu nhập cho hộ nông dân
huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full