Báo cáo môn công nghệ sau thu hoạch rau hoa quả (quả thanh long)

MỤC LỤC


I.GIỚI THIỆU CHUNG VỀ QUẢ THANH LONG:
1. Đặc điểm chung
Thanh long có tên tiếng anh là dragon fruit, hay red dragon fruit (dành cho
loại thanhlong ở Việt Nam) là một loài cây thuộc họ xương rồng, có nguồn gốc từ
các vùng sa mạcthuộc Mehico và Colombia
Thanh long có nguồn gốc nhiệt đới, chịu hạn giỏi nên thường được trồng ở
những vùngnóng. Một số loài chịu được nhiệt độ 50-55OC, nhưng lại không chịu
được giá lạnh. Sự phát triển của cây cần có cường độ ánh sáng mạnh, vì thế hễ bị
che nắng, thân cây sẽ ốm yếu và lâu ra trái.
Thanh long có thể trồng quanh năm. Cây thanh long mọc được trên nhiều
loại đất khác nhau như đất xám,bạc màu (BìnhThuận), đất phèn (TPHCM), đất đỏ
latosol (Long Khánh)… và cũng có khả năng thích ứngvới các độ chua của đất rất
khác nhau.
Khả năng chống chịu mặn của cây thanh long rất kém.Thanh long cũng là
loại cây nhanh cho thu hoạch. Chỉ sau một năm trồng là đã có thể thu hoạch trái từ
cây thanh long. Sản lượng trái trung bình khoảng 20-30tấn/ha chính vụ và 20
tấn/ha trái vụ.
Rễ thanh long không mọng nước nên nó cũng không phải là nơi tích trữ
nước giúp cây chịu hạn. Cây thanh long có hai loại rễ: địa sinh và khí sinh. Rễ địa
sinh phát triển từ phần lõi ở gốc hom, những rễ lớn đạt đường kính từ 1-2cm. Rễ
địa sinh có nhiệm vụ bám vào đất và hút các chất dinh dưỡng nuôi cây. Rễ phân bố
chủ yếu ở tầng mặt đất (0-15cm). Rễ khí sinh mọc dọc theo thân cây phần trên
không, bám vào cây trồng để giúp cây leo trên giá đỡ. Những rễ khí sinh nắm gần
đất sẽ đi dần xuống đất.
Thanh long trồng ở nước ta có thân, cành trườn bò trên trụ đỡ, trong khi mốt
số nướctrồng thân cột. Thân có nhiều nước nên nó có thể chịu ạn mộ thời gian dài.
Số lượng cành trên cây tăng theo tuổi thọ cây: cây 1 tuổi trung bình có độ 30 cành,
2 tuổi độ 70 cành, 3tuổi độ 100 cành, 4 tuổi độ 130 cành, ở cây 5-6 tuổi chỉ duy trì

150-170 cành.
Hoa xuất hiện sớm nhất vào khoảng tháng 3 và kéo dài đến khoảng tháng 10,
rộ nhất từtháng 5 tới tháng 8. Trung bình có khoảng 4-6 đợt ra hoa rộ mỗi năm.
Hoa thường nở rộ vào 20-23 giờ đêm và động loạt trong vườn. Từ lúc hoa nở đến
2


tàn kéo dài độ 2-3 ngày. Thời gian từ khi hoa thụ phấn đến thu hoạch từ 22-25
ngàyđất và hút các chất dinh dưỡng nuôi cây.
Trái thanh long có hình bầu dục, có nhiều tai màu xanh do phiến hoa còn lại,
đầu trái lõm sâu tạo thành hốc mũi. Thịt trái có mùi vị thơm dịu, ngọt vừa phải, ít
cung cấp calo, hương vị của nó đôi khi giống như hương vị của quả kiwi (Actinidia
deliciosa). Quả có thể chế biến thành nước quả hay rượu vang; hoa có thể ăn được
hay ngâm vào nước giống như chè.Mỗi trái có rất nhiều hột nhỏ mau đen nằm
trong khối thịt trái màu trắng. Do hạt nhỏ và mềm nên không phải bỏ hạt so với
một số loại trái khác.Mặc dù các hạt bé xíu đượ căn cùng với thịt của ruột trái
nhưng chúng cũng không bị tiêu hóa. Vỏ thanh long chiếm từ 5-7% khối lượng trái
2. Gía trị dinh dưỡng-tác dụng của Thanh Long
 Gía trị dinh dưỡng
 Chất xơ: (0,7-0,9g) Giúp mọi người giảm cân, giảm lượng đường trong máu,
nuôi dưỡng ruột và ngăn ngừa ung thư ruột kết.
 Vitamin C: ( 8 – 9mg) Hỗ trợ hệ miễn dịch và có thể giúp nhanh khỏi và
giảm mức độ nghiêm trọng của cảm lạnh thông thường.
 Sắt: ( 0,55-0,65mg) Sản xuất hemoglobin trong cơ thể con người.
 Chất béo và CholesteroL:0,21g Trong hạt, chất béo không bão hòa, một dạng
của chất béo lành mạnh và tốt cho sức khỏe.
 Protein: ( 0,16-0,23g) Tích hợp tích cực với các kim loại nặng trong cơ thể
con người để loại bỏ các độc tố, bảo vệ thành dạ dày.
 Ngoài ra còn có một số thành phần khác như nước (g) 82,5-83; beta
carotene (mg) 0,005-0,012; canxi (mg) 6,3-8,8, phốt pho (mg) 30,2-36,1;

vitamin B1 (mg) 0,28-0,30, vitamin B2 (mg) 0,043 - 0,045, và niasin (mg)
1,297-1,300
 Tác dụng của Thanh Long
 Tốt cho sức khỏe
 Tốt cho tim
 Hỗ trợ tiêu hóa
 Thanh nhiệt
 Tốt cho bệnh nhân tiểu đường
 Phòng bệnh ung thư
 Ngăn chặn chứng viêm khớp
 Chữa bỏng nhẹ
 Ngừa táo bón
 Công dụng làm đẹp
3







Tránh mụn: Giàu vitamin C , thanh long trở thành thuốc mỡ bôi tuyệt vời
(nghiền ra và bôi lên da)
Làm dịu da bị cháy nắng: Giàu vitamin B3, thanh long có thể dưỡng ẩm da
bị cháy nắng và giải phóng nhiệt từ các vùng bị ảnh hưởng (kết hợp thanh
long với nước ép dưa chuột và mật ong)
Bảo vệ tóc khỏi các hư tổn: Nước ép thanh long giữ cho các nang lông mở,
giúp cho mái tóc của bạn khỏe mạnh và mềm mượt.( thoa nước ép thanh
long lên tóc)

3. Tình hình sản xuất ở Việt Nam
Việt Nam là nước có diện tích và sản lượng thanh long lớn nhất châu Á và
cũng là nước xuất khẩu thanh long hàng đầu thế giới. Diện tích trồng thanh long ở
Việt Nam tăng khá nhanh từ 5.512 ha năm 2000 lên đến 35.665 ha diện tích trồng
thanh long với tổng sản lượng đạt khoảng 614.346 tấn vào năm 2014. Theo số liệu
ước tính sơ bộ năm 2015, diện tích trồng mới gần 5.000 ha, sản lượng đạt khoảng
686.195 tấn.
Thanh long hiện đang được trồng ở hầu hết ở các tỉnh/thành phố, nhưng phát
triển mạnh thành các vùng chuyên canh quy mô lớn tập trung ở các tỉnh như Bình
Thuận, Tiền Giang, và Long An. Diện tích thanh long của ba tỉnh này chiếm 92%
tổng diện tích và 96% sản lượng của cả nước, phần diện tích thanh long còn lại
phân bố ở một số tỉnh Miền Nam như Vĩnh Long, Trà Vinh, Tây Ninh, Bà Rịa –
Vũng Tàu và một số tỉnh Miền Bắc.
Bình Thuận là nơi có diện tích và sản lượng thanh long lớn nhất chiếm
63,2% diện tích và 68,4% sản lượng cả nước, kế đến là Long An (chiếm 17,3%
diện tích và 14,2% sản lượng) và đứng thứ ba là Tiền Giang (chiếm 10,9% diện
tích và 13,7% sản lượng).
Cây thanh long thời gian gần đây trồng đạt năng suất cao, mang lại thu nhập
cho người dân. Đặc biệt, trong tiến bộ kỹ thuật hiện nay, thanh long cho trái quanh
năm (giá thường cao hơn từ 3.000đ đến 5.000đ/kg so với chính vụ) rất thuận lợi
cho việc xuất khẩu. Do đó, cây thanh long thực sự trở thành cây có hiệu quả kinh
tế và có lợi thế cạnh tranh cao so với một số cây trồng khác.

4


HÌNH
1:Diện tích
và sản lượng
thanh long

của Việt
Nam, năm
2014
HÌNH 2:
Biểu đồ diện tích
và sản lượng
Thanh Long





4. Những vấn đề
liên quan hiện
nay.
 Thanh long
hiện nay đã được xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Ý, Nhật,
Singapore, Úc, Ấn Độ.
Thanh long được chế biến thành nhiều sản phẩm đa dạng: thanh long sấy,
nước thanh long, mứt thanh long…
Còn nhiều nhà vườn bị thương lái Trung Quốc ép giá, thanh long rớt giá đổ
đống.
Thanh long bị dịch bệnh do chưa có kinh nghiệm trong trồng trọt .

II. PHƯƠNG PHÁP THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN SAU THU HOẠCH
A. PHƯƠNG PHÁP THU HOẠCH
1. Xác định độ chín và thời điểm thu hái
Trọng lượng trái tăng nhanh trong suốt thời gian từ khi nở hoa cho đến khi
trái bắt đầu chuyển từ màu xanh sang màu đỏ hoàn toàn (30 ngày). Sau đó trọng
lượng trái tăng chậm dần và ổn định.

5


Trái bắt đầu chuyển màu ở ngày thứ 25 sau khi nở hoa, màu đỏ trên vỏ trái
phát triển rất nhanh và đến ngày thứ 30 thì trái có màu đỏ đều đặc trưng cho loại
trái này. Như vậy, thanh long nên thu hoạch trong thời gian 30 – 32 ngày sau khi
nở hoa để quả có chất lượng ngon nhất và bảo quản lâu hơn.
Khi thu trái ở giai đoạn từ 30 - 32 ngày sau khi nở hoa, chúng ta có thể
bảo quản trái khoảng 3 tuần (ở nhiệt độ 100C, ẩm độ 90 - 95%). Hình thức bên
ngoài của trái còn tốt sau khi bảo quản, trái có màu đỏ đặc trưng.Thu trái từ ngày
thứ 36 sau khi nở hoa trở đi, thời gian bảo quản của trái giảm xuống, tai trái héo
úa nhanh làm giảm giá trị mỹ quan của trái.
Đối với thanh long thu hoạch sớm (26 - 28 ngày sau khi nở hoa), độ brix
của trái trước và sau khi bảo quản thấp, acid tổng số và hàm lượng chất khô giảm
nhanh sau khi bảo quản. Điều này giải thích cho chất lượng cảm quan của trái rất
kém. Khi trái đạt độ chín thành thục trên cây nghĩa là khi trái có màu
đỏ hoàn toàn (kể từ ngày thứ 30 sau khi nở hoa), trái giữ được chất lượng ngon
sau khi bảo quản.
Độ Brix để chỉ độ ngọt của trái. Độ Brix tăng nhanh từ ngày thứ 26 sau khi
hoa nở và cao nhất ở ngày thứ 40 (14,1%). Để tiêu thụ thị trường trong nước, nông
dân thích để trái trên cây lâu hơn vì người tiêu dùng thích trái có vị ngọt hơn (Thái
Thị Hòa và ctv, 2000).
Sự thay đổi màu sắc của vỏ: Trong giai đoạn 16-22 ngày sau khi nở hoa,
sự chuyển màu xảy ra chậm nhưng bắt đầu ngày thứ 22 màu đỏ bắt đầu xuất hiện,
đỏ hoàn toàn vào ngày thứ 25 và sau đó đỏ sậm vào ngày thứ 31.
Thời gian sinh trưởng của trái thanh long từ lúc nở hoa đến khi chín là 3032 ngày.Tùy theo yêu cầu của thị trường mà chúng ta có thểthu trái sớm (30 ngày)
hay muộn (34 ngày).
Nếu thu trái sớm hơn (26 - 28 ngày), màu đỏ của trái vẫn phát triển sau đó
6

nhưng không đẹp, đặc biệt là chất lượng cảm quan của thịt trái rất kém (vị nhạt,
không có mùi thơm đặc trưng).
Kể từ ngày thứ 38 trở đi, vẻ mỹ quan của trái thanh long bị giảm đi do
màu sắc trái bắt đầu nhạt dần và xuất hiện nhiều nốt sần trên vỏ trái.
Tóm lại, để có được trái thanh long đạt chất lượng về mỹ quan lẫn cảm quan
và cho phép tồn trữ tươi với thời gian lâu nhất, chúng ta nên thu hoạch trái vào
khoảng thời gian từ ngày thứ 30 đến 32 sau khi nở hoa. Ở giai đoạn này, trái có
màu sắc đẹp và các chỉ tiêu sinh hóa khác đạt giá trị tối ưu
Hình 3:Thời gian
bảo quản, thay đổi
về sinh hóa trước
và sau khi bảo
quản (100C, ẩm
độ 90 – 95%),
đánh giá cảm
quan sau khi bảo
quản đối với
thanh long thu hoạch ở các độ chín khác nhau
2. Chuẩn bị dụng cụ thu hái
Trước khi thu hái thanh long cần phải chuẩn bị đầy đủ dụng cụ như sau:, ,
bao, giấy lót và nhà kho chứa trái.
Dụng cụ được chuẩn bị để thu hoạch trái phải sắc, bén. Các dụng cụ như
dao, kéo, giỏ… được dùng trong thu hoạch nhiều lần phải được chùi rửa, bảo quản
cẩn thận. Dụng cụ phải được chuẩn bị đầy đủ để trái sau khi cắt được đựng trong
giỏ nhựa, để trong mát, phân loại sơ bộ và vận chuyển ngay về nhà đóng gói càng
sớm càng tốt, không để lâu ngoài vườn.
Thiết bị, thùng chứa hay vật tư tiếp xúc trực tiếp với trái thanh long phải
được làm từ các nguyên liệu không gây ô nhiễm lên sản phẩm
Thiết bị, thùng chứa phải đảm bảo chắc chắn và vệ sinh sạch sẽ trước khi

7


sử dụng.
Thiết bị, thùng chứa thanh long thu hoạch và vật liệu đóng gói phải cất giữ
riêng biệt, cách ly với kho chứa hóa chất, phân bón và chất phụ gia và có các biện
pháp hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm.

3.Phương pháp thu hoạch
Chấm dứt phun thuốc bảo vệ thực vật và chất kích thích sinh trưởng trước
khi thu hoạch 7-10 ngày.
Nên thu hoạch vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh ánh nắng trực tiếp vì gây
mất nước ảnh hưởng đến chất lượng và thời gian bảo quản trái.
Cắt nhanh gọn. Sau khi cắt, bỏ vào vỏ, để trong mát, phân loại sơ bộ và
chuyển nhanh đến nhà chứa.
4.Phân loại sau thu hoạch.
Chất lượng trái thanh long thương mại là do màu sắc và hình dạng hấp dẫn.
Do vậy, khi phân loại để đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, trái thanh long cần đạt các tiêu
chuẩn sau:
- Trọng lượng : Thay đổi tùy theo nhu cầu của thị trường nhập khẩu:
+ Thị trường Châu Âu : 250 - 300 g/trái.
+ Thị trường Trung Quốc : 400 - 600 g/trái.
+ Thị trường Singapore : 300 - 500 g/trái.
+ Thị trường Hồng Kông : > 400 g/trái.
Theo Phân Viện Công Nghệ Sau Thu Hoạch có thể phân loại quả theo
trọng lượng, theo đó quả thanh long được phân làm 4 loại:
+ Loại l: trên 500 g;
+ Loại 2: từ 380 g đến 500 g;
+ Loại 3: từ 300 g đến 380 g;
+ Loại 4: nhỏ hơn 300 g.

8


Theo cách phân loại này thì các loại quả từ hạng 3 trở lên đều có thể xuất
khẩu được.
B.BẢO QUẢN SAU THU HOẠCH
1.Điều kiện bảo quản
 Có thể dùng bao polyetylen (PE) có đục 20 –30 lỗ bằng kim đường kính 0,5
mm để bao và hàn kín bao.
 Đựng trái trong thùng carton kích thước thùng thường 46 x 31x 13 cm, có
10 lỗ thông khí kích thước lỗ 2.5 x 4cm, có vách ngăn bề dày vách 5 mm,
vách ngăn không quá chật để tránh làm gẫy tai
 Nhiệt độbảo quản tối ưu đối với trái thanh long là 6 – 70C và ẩm độ 95 100%.
 Việc xử lý trái thanh long sau thu hoạch bằng dung dịch chlorine 200ppm
(ngâm 3 phút) có thể hạn chế được sự phát triển của bệnh trên vỏ trái sau
thu
hoạch.
 Màng bao gói FC214 có khả năng cải thiện được độ bóng của trái thanh
long sau 28 ngày bảo quản ở 6 – 7 0C và ẩm độ 95%. Việc xử lý trái với
màng bao
gói ăn được không làm ảnh hưởng đến chất lượng cảm quan của trái sau khi
bảo
quản.
 Điều kiện vận chuyển: thanh long nên được vận chuyển lúc trời mát hoặc
buổi tối, tốt nhất trong container lạnh 50C, độ thông khí 20 – 25 m3/giờ.
 Phương tiện vận chuyển phải được làm sạch trước khi xếp thùng chứa sản
phẩm.
 Không bảo quản và vận chuyển sản phẩm chung với các hàng hóa khác có
nguy cơ gây ô nhiễm sản phẩm.
 Phải thường xuyên khử trùng kho bảo quản và phương tiện vận chuyển.

Tóm lại, xử lý trái thanh long bằng dung dịch chlorine 200ppm (ngâm 3 phút)
hoặc dung dịch ozone, bảo quản ở điều kiện: nhiệt độ 5 0C, độ ẩm 90% kết hợp
với kỹ thuật bao gói, có thể báo quản tươi được 40-60 ngày.

2.Phương pháp bảo quản
 Bảo quản thanh long ở nhiệt độ thường;
 Bảo quản thanh long bằng cách xử lí lạnh
9






Bảo quản thanh long bằng cách xử lí thuốc kích thích;
Bảo quản thanh long bằng cách điều chỉnh thành phần không khí;
Bảo quản thanh long bằng hóa chất ozone, chlorine.

III.NHẬN ĐỊNH CHUNG VÀ GIẢI PHÁP
1.Điểm mạnh
Người dân có kinh nghiệm trồng trọt lâu năm
Thanh long hiện có mặt trên khoảng 35 nước trên thế giới, trong đó thị
trường Trung Quốc là chủ yếu và ngày càng mở rộng vào thị trường châu Âu gần
40% thị phần EU. Thanh Long Việt đang dần chinh phục những thị trường khó tính
như Mỹ, Nhật Bản..
2. Điểm yếu
Người nông dân Việt còn trồng dựa theo phương pháp truyền thống là chủ
yếu phụ thuộc vào thời tiết,điều kiện khí hậu.
Khu vực trồng chưa được quy hoạch cụ thể còn nổ ra ồ ạc do vậy nhiều nhà trồng
còn bị ép giá bởi những thương lái .Chưa chủ động về thị trường tiêu thụ

Chưa được đầu tư đúng mức về mặt kỹ thuật trồng và phương pháp bảo quản
V.Kết luận
Thanh Long là một loại trái cây có giá trị dinh dưỡng cao . Nó cung cấp
nguồn vitamin dồi dào như vitamin C,B,.. chất xơ, protein tốt cho sức khỏe người
sự dụng.
Ngành sản xuất Thanh Long hiện nay rất phát triển, sản lượng xuất khẩu
tăng nhanh góp phần phát triển kinh tế . Thanh Long Việt ngày càng khẳng định vị
trí trên thị trường thế giới như ÚC, Trung Quốc, Singabo, Thái Lai,...Qủa Thanh
Long còn được chế biến thành nhiều sản phẩm mới lạ như Thanh Long sấy, nước
uống Thanh Long, Mức Thanh Long,...

10