Giải pháp quản lý chất lượng dạy học của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở ở huyện đông hải, tỉnh bạc liêu

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ


NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
Ở HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2013


BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ


NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
Ở HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ

: 60 14 01 14

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VĂN TẤN

HÀ NỘI – 2013


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ

BGH

Ban giám hiệu

CB - GV

Cán bộ - Giáo viên

CBQL

Cán bộ quản lý

CNH - HĐH

Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

GD – ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

GVBM

Giáo viên bộ môn

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

Hoạt động dạy học

HS

Học sinh

KT – XH

Kinh tế xã hội

NV

Nhân viên

PHHS

Phụ huynh học sinh

PPDH

Phương pháp dạy học

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

TBDH

Thiết bị dạy học

THCS

Trung học cơ sở

TNCS

Thanh niên cộng sản

UBND

Úy ban nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

XHHGD

Xã hội hóa giáo dục


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY
HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ
1.1 Các khái niệm cơ bản
1.2 Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý chất lượng dạy học

các trường Trung học cơ sở
1.3 Nội dung quản lý chất lượng dạy học các trường trung học co sở
Chương 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY

3
10

10
22
24
38

HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH BẠC LIÊU
2.1 Khái quát chung tình hình giáo dục huyện Đông Hải
38
2.2 Thực trạng chất lượng dạy học ở các trường trung học cơ
39
sở huyện Đông Hải
2.3 Đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy học của hiệu 44
trưởng các trường trung học cơ sở ở huyện Đông Hải, tỉnh
Bạc Liêu
Chương 3 YÊU CẦU, GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG 57
DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN ĐÔNG HẢI, TỈNH
BẠC LIÊU HIỆN NAY
3.1 Yêu cầu trong thực hiện các giải pháp quản lý chất lượng dạy 57
học của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở
3.2 Những giải pháp quản lý chất lượng dạy học của hiệu 59
trưởng các trường trung học cơ sở ở huyện Đông Hải, tỉnh

Bạc Liêu hiện nay
3.3 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải
90
pháp được đề xuất
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
98
PHỤ LỤC
101


3
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Chất lượng dạy học là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục đào tạo,
quản lý chất lượng dạy học là nhiệm vụ trung tâm của hiệu trưởng, chất lượng
dạy học là kết quả cộng hưởng của sự vận động, phát triển của các thành tố
của quá trình dạy học. Quản lý chất lượng dạy học là mục tiêu trung tâm,
xuyên suốt rất quan trọng không thể thiếu trong quản lý của hiệu trưởng nhà
trường nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
Quản lý chất lượng dạy học chính là quản lý chất lượng quá trình dạy
học hay nói cách khác là quản lý chất lượng từng thành tố của quá trình
dạy học. Quản lý chất lượng dạy học bị chi phối bởi các yếu tố cơ bản: Chất
lượng đầu vào, chất lượng dạy của thầy chất lượng học của trò, chất lượng các
yếu tố đảm bảo khác như xây dụng đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị
dạy học, các nguồn lực xã hội...
Quản lý chất lượng dạy học hiện nay tuy đã được các cấp quản lý giáo
dục quan tâm và mang lại hiệu quả nhất định, nhưng nhìn chung chưa đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, chưa theo kịp sự đa dạng và phức tạp của các

hoạt động giáo dục trong quá trình đổi mới quản lý nhà trường để nâng cao
chất lượng dạy học.
Thực hiện các Nghị quyết và chủ trương đường lối đổi mới giáo dục phổ
thông của Đảng, Nhà nước và của ngành giáo dục, công tác quản lý chất
lượng dạy học của hiệu trưởng ở các nhà trường THCS ở huyện Đông Hải
trong nhiều năm qua đã đạt được những thành tích đáng kể, góp phần nâng
cao chất lượng dạy học ở các nhà trường THCS nói riêng, nâng cao chất
lượng dạy học trong các nhà trường của huyện nói chung. Tuy nhiên, quản lý
chất lượng dạy học của hiệu trưởng các nhà trường còn có một số hạn chế, bất
cập, nhất là quản lý hoạt động dạy học, quản lý xây dựng đội ngũ giáo viên,
đổi mới phương pháp dạy học, quản lý cơ sở vật chất thiết bị dạy học, tuyển


4
sinh đầu vào, chậm cải tiến phương pháp dạy theo hướng tích cực hóa, chậm
sử dụng thiết bị kỹ thuật, công nghệ thông tin vào giảng dạy; chậm hoàn thiện
các công cụ quản lý của hiệu trưởng, các lực lượng tham gia quản lý chưa có
sự phối hợp chặt chẽ trong quản lý chất lượng dạy học ở nhà trường. Những
cơ hội, thách thức cùng những hạn chế tồn tại trong quản lý chất lượng dạy
học đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục phải tổng kết, rút kinh nghiệm, tìm ra
các giải pháp tốt nhất để thực hiện nhiệm vụ quản lý chất lượng dạy học trong
các trường trung học cơ sở.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập đòi
hỏi phải nâng cao mặt bằng dân trí, nâng cao chất lượng giáo dục các trường,
các bậc, các cấp học nói chung và trường THCS nói riêng. Do đó cần cải tiến
phương pháp dạy học, tăng cường quản lý hoạt dộng học tập của học sinh,
trong đó đội ngũ giáo viên và đội ngũ cán bộ quản lý có vai trò quyết định.
Từ những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài: “Giải pháp quản lý chất
lượng dạy học của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở ở huyện Đông
Hải, tỉnh Bạc Liêu” làm luận văn tốt nghiệp.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Ngày nay giáo dục đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chiến lược phát
triển của mỗi quốc gia và trên toàn thế giới, nguồn nhân lực đứng ở vị trí trung
tâm của sự phát triển. Chất lượng giáo dục quyết định chất lượng nguồn nhân lực.
Ở Việt Nam trong thời gian qua với mục đích đổi mới nền giáo dục theo kịp với
sự phát triển của thời đại, các nhà khoa học giáo dục, các nhà quản lý giáo dục
luôn quan tâm nghiên cứu tìm ra những biện pháp quản lý hoạt động dạy học khả
thi và hiệu quả nhằm thực hiện thành công mục tiêu giáo dục.
Đã có nhiều nhà nghiên cứu về giáo dục, nghiên cứu về quản lý nhà
trường như Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Văn Lê, Thái Duy Tuyên,... Các nhà nghiên đã
nêu lên nguyên tắc chung của công tác quản lý chuyên môn, quản lý hoạt
động dạy học của người giáo viên như: Đảm bảo lao động theo định mức nhà
nước quy định đối với mỗi giáo viên. Xác định trách nhiệm của mỗi giáo


5
viên bộ môn theo điều lệ nhà trường là chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng nói
riêng và nhà nước nói chung về chất lượng giảng dạy, chất lượng giáo dục đối
với mỗi học sinh lớp mình phụ trách. Khẳng định nhiệm vụ, trách nhiệm của
giáo viên chủ nhiệm trước nhà nước, trước hiệu trưởng về việc thực hiện
nhiệm vụ được ghi trong điều lệ nhà trường. Giúp đỡ cụ thể, kịp thời, thiết
thực cho các giáo viên hoàn thành nhiệm vụ.
Trên cơ sở những nguyên tắc chung, các tác giả đã đề ra một số giải pháp
quản lý nhà trường. Trong tác phẩm: Những bài giảng về quản lý trường học,
tác giả Hà Sĩ Hồ đã nêu rõ mục tiêu quản lý, nội dung và giải pháp quản lý
nhà trường phổ thông. Tác giả cho rằng: trong việc thực hiện mục tiêu đào
tạo, việc quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) là nhiệm vụ trung tâm của nhà
trường. Khi đề cập đến vấn đề giải pháp quản lý của hiệu trưởng trong lĩnh
vực dạy và học, tác giả đã yêu cầu: phải luôn luôn kết hợp một cách hữu cơ
quản lý dạy và học các bộ môn và các hoạt động hỗ trợ cho hoạt động dạy

nhằm làm cho tác động giáo dục hoàn chỉnh, trọn vẹn.
Trong phạm vi quản lý hoạt động dạy học, có thể kể đến các công trình
nghiên cứu của các tác giả Phạm Minh Hạc, Nguyễn Minh Đạo, Đặng Quốc
Bảo, Trần Kiểm, Phạm Khắc Chương,… Ở các công trình này, các tác giả đã
nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lý hoạt động dạy học, từ đó
chỉ ra các biện pháp quản lý vận dụng trong quản lý giáo dục, quản lý trường
học. Các tác giả đã khẳng định việc quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ
trung tâm của hiệu trưởng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo.
Bên cạnh đó có rất nhiều đề tài nghiên cứu về biện pháp quản lý hoạt
động dạy học của hiệu trưởng:
“Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường
THCS trên địa bàn thành phố Huế” của tác giả Lê Mạnh Dũng (2001).
“Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường
THCS thực hiện chương trình sách giáo khoa mới tại huyện Thuận Thành
tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Kim Phụng (2005).


6
“Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường
THCS thực hiện đổi mới chương trình sách giáo khoa ở huyện Vĩnh Bảo
thành phố Hải Phòng” của tác giả Phạm Xuân Hưng (2006).
“Các biện pháp quản lý hoạt động dạy của hiệu trưởng các trường
THCS quận Phú Nhuận Thành Phố Hồ Chí Minh trong điều kiện đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông” của tác giả Trương Thị Mỹ Lai ( 2006).
“Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường THCS
quận Ngô Quyền thành phố Hải Phòng” tác giả Mai Đức Hùng ( 2006).
“Biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở
các trường THPT huyện Krông Năng - tỉnh Đắk Lắk” của tác giả Nguyễn Ánh.
“Nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường trung học phổ
thông huyện Càng Long tỉnh Trà Vinh” của tác giả Châu Hoàng Dũng.

“Một số phương pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng
trường tiểu học huyện Sóc Sơn- Thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn Ngọc
Thảo.
Các công trình nghiên cứu đã công bố này đã tập trung nghiên cứu thực trạng
và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường
THCS ở địa phương mình, trong đó một số luận văn đã chú ý đến chất lượng dạy
học. Tuy nhiên, vấn đề quản lý chất lượng dạy học chưa được đề cập như khái niệm
quản lý chất lượng, nội dung quản lý chất lượng, biện pháp quản lý chất lượng …
Trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu nói chung và huyện Đông Hải nói riêng, đến nay chưa
có một công trình nghiên cứu khoa học nào về các biện pháp quản lý hoạt động dạy
học cũng như quản lý chất lượng dạy học.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu


7
Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý chất lượng dạy học của hiệu
trưởng các trường THCS, đề xuất được các giải pháp quản lý chất lượng dạy
học của hiệu trưởng các trường THCS ở huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn vấn đề quản lý chất lượng dạy học
của hiệu trưởng trường trung học cơ sở.
Khảo sát, đánh giá thực trạng trong quản lý chất lượng dạy học của hiệu
trưởng các trường THCS ở huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu.
Đề xuất các giải pháp quản lý chất lượng dạy học của hiệu trưởng các
trường THCS ở huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu.
4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
Khách thể nghiên cứu
Quản lý chất lượng dạy học của các trường THCS ở huyện Đông Hải,
tỉnh Bạc Liêu.

Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp quản lý chất lượng dạy học của hiệu trưởng các trường THCS
ở huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu
Trong điều kiện cho phép, chúng tôi chỉ tổ chức nghiên cứu việc quản lý
chất lượng dạy học của hiệu trưởng ở 06/11 trường THCS ở huyện Đông Hải,
tỉnh Bạc Liêu. Thời gian nghiên cứu khảo sát từ 2008-2012.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý chất lượng dạy học là một nhân tố rất quan trọng trong quá trình
dạy học của nhà trường nếu Hiệu trường xây dựng và thực hiện đồng bộ các
giải pháp như: Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Chi bộ, của Hiệu trưởng
về quản lý nâng cao chất lượng dạy; nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo
viên, học sinh và các lực lượng xã hội về tầm quan trọng và sự cần thiết phải


8
đảm bảo chất lượng dạy học; kế hoạch hóa hoạt động quản lý chất lượng dạy
học của Hiệu trưởng; thường xuyên xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đồng
bộ về cơ cấu, vững vàng về chuyên môn và thực hiện tốt quy chế chuyên môn, kế
hoạch dạy học của giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên thì hiệu
quả quản lý chất lượng dạy học ở các trường THCS ở huyện Đông Hải – tỉnh Bạc
Liêu sẽ được nâng cao.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận
Trong quá trình nghiên cứu tác giả dựa trên cơ sở phương pháp luận
những luận điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ
Chí Minh, quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về giáo dục, về chất lượng
cán bộ, chất lượng giáo dục. Dựa trên các quan điểm, nguyên tắc, phương
pháp của khoa học quản lý giáo dục, lý luận về chất lượng giáo dục, đào tạo
trong nhà trường.

Các phương pháp nghiên cứu
Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu, phân tích tư liệu, tài liệu trong và ngoài nước để xác định cơ
sở lý luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Tiếp cận phương pháp lịch sử và logic nhằm xây dựng các khái niệm của
đề tài và những luận điểm cơ bản của vấn đề nghiên cứu.
Phân tích các tác phẩm, các công trình về giáo dục học, quản lý giáo dục.
Nhóm các phương pháp thực tiễn
Phương pháp điều tra, để đánh giá thực trạng: khảo sát,diều tra bằng
bảng hỏi, ý kiến chuyên gia, khảo nghiệm.
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, rút ra những cơ sở khoa học cho vấn
đề nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu sản phẩm.


9
Các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí số liệu, phân tích các
tư liệu.
Sử dụng các phần mềm tin học.
7. Ý nghĩa của luận văn
Góp phần bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề quản
lý giáo dục; quản lý chất lượng dạy học.
Đề xuất các giải pháp hiệu quả, khả thi cho việc quản lý chất lượng dạy
học của hiệu trưởng các trường THCS ở huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu.
Kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cấp quản
lý giáo dục, giúp Ban giám hiệu các trường THCS quản lý chất lượng
dạy học.
8. Kết cấu của luận văn
Luận văn được kết cấu: phần mở đầu, 3 chương, 9 tiết, kết luận và kiến

nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục.


10
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC CỦA
HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Chất lượng dạy học
Chất lượng
“Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một người, một sự vật,
sự việc. Đó là tổng thể những thuộc tính cơ bản khẳng định sự tồn tại của một
sự vật, phân biệt nó với sự vật khác” [33. tr7].
“Chất lượng là phạm trù triết học biểu thị những thuộc tính bản chất
của sự vật chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương đối của sự phân biệt nó với
sự vật khác ”[33.tr419].
Theo Crosby: Chất lượng là sự phù hợp với yêu cầu; Peter Newby quan
niệm: Chất lượng là sự đạt được các mục tiêu và chất lượng giáo dục có được
chính từ trong quá trình giáo dục.
Theo tác giả Lê Đức Phúc: Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị
của một người, một sự vật, sự việc. Đó là tổng thể những thuộc tính cơ bản
khẳng định sự tồn tại của sự vật và phân biệt nó với những sự vật khác.
Từ góc độ quản lý có thể quan niệm: Chất lượng là sự thực hiện được
mục tiêu và thỏa mãn nhu cầu của khách hàng.
Chất lượng là trình độ hiện thực hóa mục tiêu giáo dục, thể hiện sự đổi
mới và hiện đại hóa giáo dục theo định hướng xã hội chủ nghĩa cũng như khả
năng thích ứng ngày càng cao của người học đối với những biến đổi nhanh
chóng của thực tế. Chất lượng giáo dục được xem xét đánh giá một cách toàn
diện hay từng mặt đối với cả ngành, từng địa phương hay một trường học cụ
thể, đối với người học trong từng giai đoạn, trong một điều kiện nhất định.

Chất lượng giáo dục phổ thông là chất lượng của từng mặt: đạo đức, trí
dục, mỹ học, thể lực, giáo dục lao động và hướng nghiệp hay nói cách khác
đó là chất lượng “Dạy chữ, dạy nghề, dạy người”, thể hiện ở người học.


11
Theo tác giả Nguyễn Gia Cốc: “Chất lượng là mức độ của các mục
tiêu được đáp ứng. Chất lượng càng cao nghĩa là gia tăng về hiệu quả. Chất
lượng giáo dục là một phạm trù động thay đổi theo thời gian, không gian và
theo bối cảnh. Chất lượng giáo dục có thể đặc trưng riêng cho từng đối tượng,
quốc gia, địa phương, cộng đồng, nhà trường. Tuỳ theo từng đối tượng mà
cách nhìn chất lượng, hiệu quả khác nhau” [1.tr8].
“Chất lượng giáo dục phổ thông là chất lượng sản phẩm cuối cùng
của quá trình giáo dục phổ thông, đó là chất lượng học vấn của cả một lớp
người mà bộ phận lớn là vào đời ngay sau khi ra trường, sự kế tiếp của bộ
phận này sau mỗi năm học tạo ra sự chuyển hoá từ lượng sang chất của
trình độ dân trí, bộ phận còn lại nhỏ hơn được tiếp nhận vào quá trình đào
tạo chuyên nghiệp, sự kế tiếp của bộ phận này tạo ra sự chuyển hoá từ
lượng sang chất của đội ngũ nhân lực có hàm lượng trí tuệ cao với tất cả
dấu ấn nhân cách của họ, của quá trình giáo dục phổ thông”[1.tr9] .
Chất lượng giáo dục được nhìn dưới góc độ nguồn lực và các loại đầu
vào khác (số liệu nguồn lực vật chất, số lượng và trình độ giáo viên, tình hình
trang thiết bị).
Chất lượng giáo dục nhìn từ góc độ nội dung, biểu hiện qua các thuộc
tính (khối lượng kiến thức, trình độ học vấn, kỹ năng, những thông tin cần có
trong giáo dục).
Chất lượng giáo dục nhìn từ góc độ đầu ra hoặc kết quả cuối cùng (dựa
vào các tiêu chí thành tích về học tập, tỷ lệ lên lớp, tốt nghiệp, thu nhập và
tình trạng việc làm).
Chất lượng giáo dục nhìn từ góc độ là sự gia tăng thêm (ảnh hưởng của

nhà trường, hệ thống giáo dục đối với học sinh).
Chất lượng giáo dục là sự phù hợp với mục tiêu giáo dục. Chất lượng
giáo dục gắn liền với sự hoàn thiện của tri thức - kỹ năng - thái độ của sản
phẩm giáo dục đào tạo và sự đáp ứng yêu cầu đa dạng của nền kinh tế xã hội
của nó trước mắt cũng như trong quá trình phát triển. Chất lượng giáo dục gắn


12
với hiệu quả trong và hiệu quả ngoài của giáo dục và đào tạo. Chất lượng giáo
dục có tính không gian, thời gian và phù hợp với sự phát triển.
Dạy học
Theo Phạm Minh Hạc:“Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm
truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội đã tích luỹ được,
nhằm biến kiến thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất và năng
lực cá nhân”[10.tr18].
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt: “Quá trình dạy học là một quá trình
sư phạm bộ phận, một phương tiện để trau dồi học vấn, phát triển giáo dục và
giáo dục phẩm chất, nhân cách thông qua sự tác động qua lại giữa người dạy
và người học nhằm truyền thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức
khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo, nhận thức và thực hành” [22.tr25].
Theo Nguyễn Ngọc Quang: Dạy học được nghiên cứu theo quan điểm
là một quá trình. Dạy học bao gồm hai quá trình đó là quá trình dạy của thầy
và quá trình học của trò. Hai quá trình này có mối quan hệ biện chứng, tồn tại
vì nhau, sinh ra vì nhau và thúc đẩy nhau phát triển.
Chất lượng dạy học
Khái niệm chất lượng dạy học liên quan mật thiết với khái niệm hiệu
quả dạy học. Nói đến hiệu quả dạy học tức là nói đến mục tiêu đã đạt được ở
mức độ nào, sự đáp ứng kịp thời yêu cầu của nhà trường, chi phí tiền của, sức
lực và thời gian cần thiết ít nhất nhưng lại mang lại kết quả cao nhất. Chất
lượng dạy học được nhìn từ góc độ là giá trị tăng thêm, cách nhìn này muốn

nói lên tác động ảnh hưởng của nhà trường hay một hệ thống giáo dục với
người học. Chất lượng dạy học được đánh giá bởi sự phát triển của các yếu tố
cấu thành nên quá trình dạy học, sao cho các yếu tố đó càng tiến sát mục tiêu
đã định bao nhiêu thì kết quả của quá trình ấy càng cao bấy nhiêu. Để thực
hiện việc đánh giá, người ta chuyển mục tiêu dạy học sang hệ thống tiêu chí.
Thông thường dựa trên 3 tiêu chí cơ bản cơ bản: kiến thức - kỹ năng - thái độ.


13
Chất lượng dạy học ở trường phổ thông được đánh giá chủ yếu về hai
mặt học lực và hạnh kiểm của người học. Các tiêu chí về học lực là kiến thức,
kỹ năng vận dụng và thái độ. Về bản chất, hạnh kiểm phản ánh trình độ phát
triển của ý thức trong mối quan hệ với những người khác, nhà trường, gia
đình, xã hội và bản thân. Có 4 tiêu chí: Sự hiểu biết về các chuẩn mực hiện
hành, năng lực nhận dạng hành vi, các tác động chi phối hành động, sự thể
hiện thái độ tình cảm.
Đánh giá chất lượng dạy học là việc rất khó khăn và phức tạp, cần có
quan điểm đúng và phương pháp đánh giá khoa học. Khi đánh giá chất lượng
dạy học phải cần căn cứ vào mục tiêu dạy học của từng cấp học, bậc học, đối
chiếu sản phẩm đào tạo đối với mục tiêu của cấp học, bậc học.
Chất lượng dạy học là phạm trù động, thay đổi theo thời gian và theo
bối cảnh: chất lượng được nhìn dưới góc độ của sự thành đạt, dưới góc độ
nguồn lực, dưới góc độ là một quá trình, từ góc độ nội dung, từ gốc độ đầu ra.
Chất lượng dạy học được nhìn dưới góc độ là giá trị tăng thêm, cách nhìn này
muốn nói đến tác động ảnh hưởng của nhà trường trong hệ thống giáo dục đối
với mọi người, nghĩa là chất lượng dạy học càng cao thì càng làm phong phú
kiến thức, thái độ giá trị và hành vi của người học.
1.1.2. Quản lý chất lượng dạy học
Quản lý chất lượng dạy học cũng là quản lý các hoạt động toàn diện
trong trường nhằm thực hiện các nhiệm vụ sau:

Trang bị cho HS những tri thức khoa học phổ thông, cơ bản và hiện đại.
Rèn luyện cho HS hệ thống những kỷ năng, kỹ xảo tương ứng. Phát
triển những kỹ năng tâm lý, đặc biệt là năng lực tư duy và năng lực
hoạt động trí tuệ.
Hình thành các phẩm chất tư cách đạo đức XHCN cho HS. Phương
hướng chung để nâng cao chất lượng dạy học là phải cải tiến các giải pháp sư
phạm và các giải pháp quản lý.


14
Trong quản lý chất lượng dạy học cần chú trọng đến các yếu tố cơ bản:
Quán triệt mục tiêu, kế hoạch và nội dung chương trình dạy học, xây dựng
các điều kiện cần thiết cho hoạt động dạy học, đội ngũ GV, cơ sở vật chất kỹ
thuật, quy mô đào tạo, tài chính, môi trường sư phạm, môi trường xã hội và
mối quan hệ trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra nhằm đảm bảo
chất lượng dạy học theo mục tiêu đề ra, nó là đường lối chiến lược, đồng thời
cũng là giải pháp chiến thuật trong từng giai đoạn cụ thể.
Các giải pháp quản lý nhằm đảm bảo chất lượng dạy học phải được xác
định từ mục tiêu giáo dục trung học tức là phát triển nhân cách HS cao hơn theo
hướng phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam XHCN.
Đặc biệt trong các giải pháp quản lý đảm bảo chất lượng dạy học phải
chú trọng đến việc đổi mới phương pháp dạy học.
Dạy cho HS cách tự học chính là một chức năng, nhiệm vụ cần được
nhấn mạnh, đây là một nhiệm vụ năng nề của người giáo viên trong thời kỳ
CNH - HĐH đất nước. Vì vậy người GV phải hết sức chú trọng việc dạy cho
HS cách tự học, tự suy luận bằng trí tuệ, bằng trí thông minh của mình, phải
tự học, tự mình chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng, bằng nổ lực chính bản thân
mình, bằng tư duy độc lập sáng tạo. Làm cho mỗi HS hình thành một năng
lực hết sức quý báu, đó là một năng lực tự học, tự đào tạo. Năng lực tự học, tự
đào tạo sẽ được nhân lên khi biết kết hợp với việc sử dụng phương tiện hiện

đại. Đó chính là quan điểm đổi mới giáo dục. Để từng bước đảm bảo quản lý
chất lượng dạy học trong các nhà trường ngoài việc phải đổi mới phương
pháp dạy học, chuyển từ phương pháp thầy đọc trò ghi, HS tiếp thu kiến thức
một cách thụ động, sang phương pháp dạy học tích cực pháp huy tư duy sáng
tạo, tính năng động, tính tự học, tự tìm hiểu của HS với vai trò GV là người
hướng dẫn, nêu vấn đề. Vì vậy vai trò của GV là yếu tố quan trọng quyết định
sự thành công của đổi mới giáo dục.
Muốn vậy trong mục tiêu đào tạo ở trung học nói chung và cấp THCS
nói riêng cần đặc biệt quan tâm đến những vấn đề sau:


15
Hình thành ở HS hệ thống tri thức phổ thông cơ bản toàn diện theo kịp
trình độ tiên tiến của thế giới hiện đại, đồng thời phải kế thừa những truyền
thống của dân tộc.
Hình thành kỹ năng lao động theo định hướng kỹ thuật tổng hợp và kỹ
năng nghề nghiệp phổ thông trong xã hội hiện đại.
Hình thành động cơ học tập vì ngày mai lập nghiệp, lập thân vì sự giàu
mạnh của quê hương xứ sở góp phần vào xây dựng một nước Việt Nam giàu
mạnh, hiện đại và văn minh.
Chú trọng đến công tác lập kế hoạch phát triển giáo dục, bao gồm công
việc thu nhận và xử lý thông tin để tìm ra những căn cứ xác định mục tiêu và
phân hạng ưu tiên, tìm tòi và lựa chọn các phương pháp, biện pháp thực hiện
và soạn thảo kế hoạch, thông qua kế hoạch và truyền đạt kế hoạch. Kế hoạch
phải đồng bộ và có tính khả thi, có sức thuyết phục, phải có kế hoạch ngắn
hạn và dài hạn trong việc nâng cao chất lượng dạy học.
Công tác xây dựng đội ngũ là một nhiệm vụ hết sức cơ bản và đặc biệt
quan trọng trong công tác quản lý, GV phải có trình độ về khoa học sư phạm,
năng lực tổ chức trong và ngoài lớp, phải có một đội ngũ GV đủ về số lượng,
mạnh về chất lượng. Đặc biệt phải quan tâm xây dựng đội ngũ GV đạt chuẩn

về chuyên môn nghiệp vụ; bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý giỏi cũng là một
trong các tiêu chuẩn để xây dựng nhà trường phát triển toàn diện; tăng cường
CSVC, phương tiên dạy học là điều kiện thiết yếu để đảm bảo chất lượng dạy
học trong nhà trường.
Chú trọng đến công tác huy động các nguồn lực, đẩy mạnh công tác xã
hội hóa giáo dục, các lực lượng xã hội tham gia xây dựng giáo dục trong khi
nguồn đầu tư của nhà nước cho giáo dục còn hạn chế, mặt khác phải sử dụng
hợp lý các nguồn lực được cấp và huy động được để phục vụ tốt cho công tác
nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
Thực hiện tốt việc quản lý chất lượng dạy học trong nhà trường còn
phải chú trọng đến việc xây dựng nề nếp kỹ cương trong công tác dạy học,


16
thực hiện chức năng quản lý hành chính, đưa các hoạt động vào kỹ cương
bằng hệ thống nội quy, quy định chặt chẽ, xây dựng ý thức tự giác, tinh thần
trách nhiệm cá nhân, sự cộng tác, học hỏi giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình
dạy học đây là nền tảng cho việc nâng cao chất lượng dạy học. Đồng thời có
những hình thức động viên khen thưởng kịp thời với những thành tích của cán
bộ giáo viên và học sinh.
Từ những quan niệm ở trên, chúng tôi quan niệm:
Quản lý chất lượng dạy học của hiệu trưởng là hoạt động có mục đích,
có tổ chức của chủ thể quản lý, các lực lượng sư phạm tác động đến quá trình
dạy và học trong đó trọng tâm là quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên
và hoạt động học tập của học sinh, nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu đào
tạo của nhà trường trung học cơ sở.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân theo Nghị quyết 90/CP của Thủ
tướng Chính phủ thì mỗi bậc học, cấp học đều có vị trí vai trò nhất định và có
tính liên thông bậc học dưới làm cơ sở, tiền đề và nền tảng cho bậc học trên
trong đó có bậc giáo dục trung học cơ sở.

“Giáo dục THCS nhằm giúp học sinh cũng cố và phát triển những kết
quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những
hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ
thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” [21.tr25].
Phát triển GD - ĐT là một trong những động lực quan trọng nhất
thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện tiên quyết
để phát triển nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng
trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Để đạt được những mục tiêu cơ bản của
phát triển KT- XH của đất nước, giáo dục phổ thông đóng vai trò hết sức quan
trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế quốc dân.
Chính vì vậy, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần XI đã khẳng
định: “Giáo dục và đào tạo là sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng
nền văn hóa và con người Việt Nam” [5.tr77].


17
Dạy học ở các trường THCS góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho xã
hội. Trên nền tảng đã đạt được ở cấp học dưới, giáo dục THCS tiếp tục phát
triển và hoàn thiện dần nhân cách học sinh lên một tầm cao mới theo hướng
phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam. Do đó mục tiêu đào tạo ở
cấp độ này phải được quan tâm đặc biệt là hình thành ở người học một hệ
thống tri thức toàn diện, học sinh hiểu biết, hình thành kỹ năng lao động theo
hướng kỹ thuật tổng hợp và những kỹ năng nghề nghiệp phù hợp điều kiện
KT - XH hiện đại. Chỉ có như vậy, giáo dục phổ thông mới hoàn thành sứ
mạng là chuẩn bị một cách tốt nhất cho học sinh bước vào đời, với đầy đủ bản
lĩnh con người mới của xã hội hiện đại, góp phần quan trọng phát triển đấtt
nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam.
Hiện nay, chất lượng giáo dục là một vấn đề mà toàn xã hội đã và
đang quan tâm. Trong nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, đất

nước ta phải đối diện với những yêu cầu của sự phát triển KT- XH trên
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và đứng trước một thử thách cạnh tranh
với các nước trong khu vực và thế giới. Do vậy giáo dục phải đổi mới và
đi trước một bước, tạo tiền đề cho sự phát triển KT- XH. Giáo dục phổ
thông đóng vai trò hết sức quan trọng và cần phải được chú trọng nâng cao
hơn nữa vai trò trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Đổi mới giáo dục phổ thông là một yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp đổi
mới GD – ĐT ở nước ta. Đây cũng đang là vấn đề cấp bách không chỉ được
toàn ngành giáo dục quan tâm mà cũng là sự quan tâm trong đường lối lãnh
đạo công tác giáo dục của Đảng. Đây là bước chuyển từ nhận thức tư tưởng
tới hành động thực tiễn, từ đổi mới trên lý luận tới đổi mới trên những công
việc giáo dục. Do đó để đảm bảo quản lý chất lượng dạy học trong nhà trường
cần thực hện các yêu cầu sau:
Nâng cao nhận thức cho đội ngũ GV trong nhà trường về vấn đề đổi
mới giáo dục, đổi mới phương pháp giáo dục ở trường phổ thông.
Tổ chức, chỉ đạo thường xuyên các hoạt động thực hành đổi mới
phương pháp dạy và học.


18
Kiểm tra, đánh giá các hoạt động đổi mới phương pháp dạy học.
Xác định mục tiêu, chuẩn mực, các biện pháp thực hiện mục tiêu phải
được tiến hành ngay từ trong quá trình xây dựng kế hoạch năm học của nhà
trường, chỉ đạo các bộ phận, từng cá nhân lập kế hoạch cụ thể, đúng qui trình,
phù hợp với nhiệm vụ và điều hành hoạt động theo kế hoạch.
Xây dựng qui chế, kỷ luật dạy học, thực hiện các chức năng chính trong
dạy học, chú ý đến việc xây dựng nề nếp, kỷ cương trong dạy học, đưa các
hoạt động vào nề nếp bằng các hệ thống nội qui, qui chế, qui định chặt chẽ,
tạo trạng thái tinh thần, không khí sư phạm lành mạnh làm cho hoạt động dạy
học đi vào chiều sâu, có hiệu quả, tác dụng trực tiếp đến chất lượng dạy học.

Xây dựng đội ngũ GV đủ về số lượng, mạnh về chất lượng đồng bộ về
cơ cấu, đặc biệt xây dựng đội ngũ GV nòng cốt của nhà trường, của địa
phương, tạo điều kiện nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Xây dựng bồi
dưỡng đội ngũ quản lý là tiêu chuẩn hàng đầu để xây dựng và nâng cao chất
lượng dạy học nhằm xây dựng nhà trường vững mạnh toàn diện.
Làm tốt công tác tuyển sinh, nâng cao chất lượng đầu vào, thực hiện
chặt chẽ qui chế tuyển sinh, sàng lọc đánh giá đúng chất lượng HS, có sự
phân loại nhằm tiến hành các biện pháp giảng dạy phù hợp với từng loại đối
tượng HS, cho các em khả năng học được, phù hợp với quá trình nhận thức
từng đối tượng để nâng cao chất lượng dạy học.
Xây dựng và quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị là điều kiện quan
trọng để nâng cao chất lượng, động lực để khuyến khích đội ngũ GV, HS.
Đây là một trong những hình thức thúc đẩy, động viên việc dạy tốt, học tốt,
đảm bảo và nâng cao chất lượng giờ dạy.
Xây dựng các tiêu chuẩn kiểm tra, kết quả các tiêu chuẩn kiểm tra,
đánh giá phải đạt được các yêu cầu: Kiểm tra đánh giá phù hợp với mục tiêu
nội dung, phương pháp dạy học.
Tăng cường xã hội hoá công tác giáo dục, thu hút và phát huy tối đa
sức mạnh cộng đồng tham gia góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.


19
Trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI: “ Đổi mới căn bản
và toàn diện giáo dục và đào tạo theo yêu cầu phát triển xã hội; nâng cao chất
lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập
quốc tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [5.tr.77].
Trong văn kiện Đại hội đại biểu đảng bộ tỉnh lần thứ XIV: “ Tập trung
xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục,
khắc phục triệt để bệnh thành tích; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở
các trường học, nhất là về tư tưởng đạo đức và năng lực sáng tạo” [4.tr.44].

Quản lý chất lượng dạy học là một hoạt động giáo dục toàn diện trong
nhà trường, do đó việc quản lý chất lượng dạy học của hiệu trưởng ở nhà
trường vừa phải phù hợp với đặc điểm, đối tượng quản lý, vừa mang tính đặc
thù của của hoạt động dạy học trong nhà trường. Quản lý chất lượng dạy học
mang tính quản lý hành chính sư phạm, do đó quản lý chất lượng dạy học
phải tuân thủ theo những nội qui, qui chế, quyết định có tính bắt buộc trong
dạy học. Đồng thời việc quản lý phải tuân thủ các qui luật của quá trình dạy
học, lấy hoạt động và quan hệ dạy - học của thầy và trò làm đối tượng quản
lý; phải vận dụng có hiệu quả các chức năng quản lý trong quản lý chất lượng
dạy học trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng dạy học, nhà quản lý cần
quan tâm tới các yêu cầu quản lý chất lượng dạy học sau:
Chú trọng tới việc lập kế hoạch: Xác định mục tiêu, chuẩn mực thông
qua đó, các biện pháp thực hiện mục tiêu phải được tiến hành ngay từ trong
quá trình xây dựng kế hoạch năm học của nhà trường, chỉ đạo các bộ phận,
từng cá nhân lập kế hoạch cụ thể, đúng qui trình, phù hợp với nhiệm vụ và
điều hành hoạt động theo kế hoạch. Các kế hoạch này phải xác định được
nhiệm vụ và phát triển của nhà trường, cần thấy được các điều kiện bên trong
cũng như bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình thực hiện để đạt mục tiêu. Các kế
hoạch phải dự báo được khả năng về các điều kiện, các nguồn lực. Kế hoạch
được xây dựng phải cụ thể hoá mục tiêu và chuẩn mực của sản phẩm giáo dục,
qua đó có cơ sở để so sánh, phân tích, đánh giá chất lượng dạy học trong nhà


20
trường. Kế hoạch phải đồng bộ và có tính khả thi, có sức thuyết phục, phải có
kế hoạch ngắn hạn và dài hạn trong việc nâng cao chất lượng dạy học.
Để quản lý tốt chất lượng dạy học còn phải chú trọng đến việc xây
dựng nề nếp kỹ cương trong công tác dạy học, thực hiện chức năng quản lý
hành chính đưa các hoạt động vào kỹ cương bằng hệ thống nội qui, qui định
chặt chẽ, xây dựng ý thức tự giác tinh thần trách nhiệm cá nhân, sự cộng tác

học hỏi giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình dạy, tạo dựng trạng thái tinh thần,
không khí sư phạm lành mạnh làm cho hoạt động dạy học đi vào chiều sâu, có
hiệu quả và có tác dụng trực tiếp đến chất lượng dạy học. Đồng thời có những
hình thức động viên khen thưởng kịp thời và đúng mức với những thành tích
của cán bộ, giáo viên và học sinh.
Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, đồng bộ
về cơ cấu, đặc biệt xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt của nhà trường, tạo điều
kiện nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Xây dựng bồi dưỡng đội ngũ quản
lý là tiêu chuẩn hàng đầu để xây dựng và nâng cao chất lượng dạy học, đây là
một trong những nhân tố nhằm xây dựng nhà trường vững mạnh toàn diện.
Thực hiện tốt công tác tuyển sinh, nâng cao chất lượng đầu vào, thực
hiện chặt chẽ qui chế tuyển sinh, sàng lọc đánh giá đúng chất lượng HS ngay
từ đầu vào, từ đó có sự phân loại để tiến hành các biện pháp giảng dạy phù
hợp với từng đối tượng HS nhằm để nâng cao chất lượng dạy học.
Xây dựng và trang bị cơ sở vật chất - trang thiết bị phục vụ đầy đủ
trong giảng dạy là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học. Đây
cũng là yếu tố để khuyến khích đội ngũ giáo viên, học sinh tích cực trong
giảng dạy và hoc tập, là một trong những hình thức thúc đẩy, động viên việc
dạy tốt, học tốt, đảm bảo chất lượng dạy học trong nhà trường.
Chú trọng đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực của
học sinh. Đổi mới mạnh mẽ phương pháp GD - ĐT, khắc phục lối truyền thụ
một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp
dụng các phương pháp tiên tiến và hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo


21
điều kiện thời gian tự học tự nghiên cứu của học sinh. Dạy cho học sinh cách
tự học, tự tìm tòi phát huy tính sáng tạo trong quá trình học tập, đây có thể
xem là chức năng, nhiệm vụ của GV để nâng cao chất lượng học sinh.
Xây dựng các tiêu chuẩn kiểm tra, đánh giá, kết quả kiểm tra, đánh giá

phải đạt được các yêu cầu: Kiểm tra đánh giá phù hợp với mục tiêu nội dung,
phương pháp dạy học, đồng thời có các bậc thang điểm cho mỗi loại thông số
giúp cho giáo viên và học sinh có thể tự kiểm tra đánh giá qua tiêu chuẩn có
sẵn, tạo điều kiện cho người quản lý đảm bảo tính chính xác.
Tăng cường công tác thi đua trong nhà trường, tạo thành phong trào thi
đua rộng khắp và sôi nổi trên tất cả mọi mặt công tác.
Xây dựng cơ chế và có chính sách phù hợp để phát huy tối đa nội lực đi
đôi với sự tranh thủ tiềm lực của các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường để
phục vụ tốt cho công tác thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng trong nhà
trường. Đồng thời đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, đây là việc thực
hiện một chủ trương chiến lược của Đảng để thực hiện dân chủ hóa trường
học, gắn nhà trường với xã hội, với cộng đồng.
Như vậy, yêu cầu của quản lý trong trường trung học phổ thông trong
giai đoạn hiện nay là quán triệt mục tiêu, chương trình, nội dung, kế hoạch
dạy học. Xây dựng các điều kiện nguồn lực cần thiết, các biện pháp có tính
khả thi cao, đặc biệt là cải tiến và đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao
chất lượng dạy học.
Quá trình dạy học được cấu thành bởi nhiều thành tố, mỗi thành tố có
vị trí xác định, có chức năng riêng, tác động qua lại với nhau và vận động
theo qui luật chung, tạo nên chất lượng toàn diện của hệ thống. Chúng ta
thường xuyên nghiên cứu để hoàn thiện từng thành tố của quá trình dạy học,
nâng cao chất lượng của chúng, góp phần thúc đẩy chất lượng của toàn bộ hệ
thống mà tựu chung là chất lượng dạy học.
Dạy học có chất lượng chính là thực hiện tốt các nhiệm vụ: Cung cấp
kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Thực hiện tốt 3 nhiệm vụ đó


22
sẽ làm cho hiệu quả dạy học ngày càng cao, chất lượng dạy học ngày càng
được nâng lên.

Chất lượng dạy học ổn định và phát triển, nó quy tụ lại ở những yếu tố
sau: đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất - trang thiết bị dạy học, nguồn tài chính
và môi trường sư phạm; mục tiêu, nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học;
qui mô phát triển học sinh; hoạt động dạy học của thầy trong mối quan hệ
không thể tách rời với hoạt động học của trò; cơ chế tổ chức quản lý; cơ chế
cộng đồng phối hợp trong và phối hợp ngoài; hiệu quả dạy học.
1.2. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý chất lượng dạy học các
trường Trung học cơ sở
Theo Harold Koontz – Cyril O’donnell - Heinz Weihrich trong cuốn
“Những vấn đề cốt yếu của quản lý” cho rằng: Quản lý là hoạt động đảm bảo
sự nỗ lực của cá nhân để đạt được mục tiêu quan trọng điều kiện chi phí thời
gian, công sức, tài liệu, vật liệu, ít nhất và đạt được kết quả cao nhất [11].
Theo Trần Kiểm: Quản lý nhằm phối hợp nỗ lực của nhiều người sao
cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã hội [19].
Quản lý sự tác động chỉ huy, điều khiển các quá trình xã hội và hành vi
hoạt động của con người để chúng phát triển phù hợp với quy luật, đạt tới
mục đích đề ra và đúng ý trí người quản lý 16.
Có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý, theo tác giả Nguyễn Ngọc
Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý
đến tập thể nguời lao động. Nói chung là khách thể quản lý nhằm thực hiện
được những mục tiêu dự kiến” [28. tr24].
Tác giả Phạm Đức Dương cho rằng: “Quản lý là hoạt động có tổ chức,
có định hướng của chủ thể quản lý đến khách thể, quản lý về các mặt kinh tế,
văn hóa, xã hội, chính trị.... bằng một hệ thống các luật lệ, các nguyên tắc, các
chính sách, các phương pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện phát
triển cho sự phát triển của đối tượng” [2.tr7].


23
Tác giả Nguyễn Thị Hiền quan niệm: “Quản lý là quá trình đạt đến mục

tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động chức năng như: Kế hoạch
hóa, tổ chức, chỉ đạo hoặc lãnh đạo và kiểm tra” [13.tr38].
“Quản lý là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý
lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra” [31.tr5].
“Quản lý là hoạt động thiết yếu nẩy sinh khi con người hoạt động tập
thể, là sự tác động của chủ thể vào khách thể, trong đó quan trọng nhất là
khách thể con người nhằm thực hiện các mục tiêu chung của tổ chức”.[6.tr60]
Tóm lại: Quản lý là một quá trình tác động định hướng có mục đích, có
tổ chức, lựa chọn trong số các tác động, dựa vào các thông tin về tình trạng
của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã đề ra.
Quản lý chất lượng dạy học là sự tác động nhằm hoàn thiện quá trình
dạy học đạt chất lượng. Các giải pháp quản lý cơ bản hiện nay ở các trường là
xây dựng nề nếp kỹ cương, xây dựng và quản lý đội ngũ, bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ quản lý, chú trọng đổi mới phuơng pháp dạy học, huy động các nguồn
lực và tăng cường cơ sở vật chất quản lý việc kiểm tra đánh giá, đẩy mạnh
công tác xã hội hóa công tác giáo dục.
Quản lý chất lượng dạy học không chỉ là quản lý đơn thuần các hoạt
động dạy học mà phải quản lý đến quá trình tác động tới tất cả các thành tố sư
phạm có tác dụng hổ trợ, giúp đỡ phục vụ cho hoạt động dạy học của thầy và
trò trong đó trú trọng đến các khâu như: mục tiêu, nội dung, phương pháp, kết
quả. Quản lý chất lượng dạy học cũng không chỉ là quản lý đến chất lượng tri
thức văn hóa mà còn phải xem xét đến chất lượng của giá trị, ý chí, kỹ năng
và thái độ của nguời học thông qua quá trình tổ chức của dạy học.
Quản lý chất lượng dạy học của Hiệu trưởng các trường trung học cơ
sở là tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cơ bản như: Cụ thể hóa mục tiêu dạy học
qua các nhiệm vụ dạy học nhằm nâng cao tri thức, kỹ năng, bồi dưỡng thái độ
và hình thành phát triển những năng lực phẩm chất tốt đẹp cho người học.
Quản lý việc xây dựng và thực hiện nội dung dạy học. Nội dung dạy học phải