TL một số GIẢI PHÁP và KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG tác GIÁO dục lý TƯỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ hà nội

LỜI NÓI ĐẦU
Một nguồn lực mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt Nam
đặc biệt quan tâm trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là lực lượng
thanh niên. Một trong những vấn đề quan trọng của công tác thanh niên là
giáo dục, truyền thụ lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ. Đây là nội dung cực
kỳ quan trọng trong lãnh đạo cách mạng của Đảng.
Lý tưởng cách mạng thực chất là lý tưởng Xã hội chủ nghĩa, là lý tưởng
của Đảng ta, của Bác Hồ, của giai cấp công nhân Việt Nam đồng thời cũng là
lý tưởng của nhân dân ta, của dân tộc ta. Ngay từ khi ra đời đến nay, lý tưởng
của Đảng ta là nhất quán:”Xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ
giàu mạnh, xã hội công bằng văn minh, thực hiện thành công Chủ nghĩa xã
hội và cuối cùng là Chủ nghĩa cộng sản”. Có thể nói, tuỳ từng thời kỳ lịch sử,
từng giai đoạn cách mạng, nội dung cụ thể có thể khác nhau nhưng độc lập
dân tộc gắn với Chủ nghĩa xã hội luôn là mục tiêu phấn đấu, là lý tưởng cao
cả của Đảng và dân tộc ta. Hơn 70 năm chiến đấu và trưởng thành, trải qua
bao khó khăn, gian khổ, hy sinh, Đảng ta luôn kiên trì phấn đấu cho lý tưởng
cao đẹp đó. Thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay có may mắn được thừa hưởng
một gia tài khổng lồ - đó là lý tưởng cách mạng, truyền thống, kinh nghiệm
đấu tranh của Đảng, của các lớp cha ông để lại. Đây là một lợi thế to lớn
cho công tác thanh niên hiện nay.Song lý tưởng cách mạng không tự nhiên
đến với lớp trẻ. Việc thanh niên tiếp thu, lĩnh hội được lý tưởng cách mạng
là một quá trình tự giác, dưới sự lãnh đạo của Đảng thông qua công tác
giáo dục chính trị - tư tưởng, hoạt động thực tiễn phong phú, những tấm
gương phấn đấu, hy sinh của các nhà cách mạng tiền bối, của Chủ tịch Hồ
Chí Minh vĩ đại và biết bao cán bộ đảng viên trung kiên của Đảng.
Trong sự nghiệp đổi mới ngày nay, Đảng ta luôn luôn xác định Thanh
niên là lực lượng trụ cột. Bàn về động lực của sự nghiệp CNH-HĐH, Hội
nghị lần thứ 4 BCH TW khoá VII đã khẳng định: "Sự nghiệp đổi mới có
1

thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng
trong cộng đồng thế giới hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh
niên”. Là lớp người sinh ra và trưởng thành sau chiến tranh, được sống trong
những điều kiện vật chất và tinh thần đầy đủ hơn, tuy rất nhạy cảm vói cái
mới, được đào tạo bài bản, nhưng vốn sống và sự từng trải chưa nhiều, trước
những tiêu cực và cám dỗ của nền kinh tế thị trường, trước những biến động
về chính trị quốc tế, đặc biệt do ảnh hưởng tiêu cực của sự thái hoá, biến chất
của một bộ phận cán bộ, đảng viên, một số thanh niên có sự dao động, khủng
hoảng niềm tin, lý tưởng cách mạng. Thực trạng đó đòi hỏi càng phải đề cao
công tác giáo dục đạo đức và lý tưởng cách mạng trong thanh thiếu niên.

2


NỘI DUNG:
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG
CÁCH MẠNG TRONG THANH NIÊN
1. Một số khái niệm cơ bản
1.1. Lý tưởng
Lý tưởng là cái mà vì nó mà người ta sống và dưới ánh sáng của nó ta
thấy được hết ý nghĩa của cuộc đời. Nhà tâm lý học XôViết I-Va-Nốp đã có
một định nghĩa như vậy về lý tưởng. ở một con người bình thường ai cũng có
lý tưởng. Nếu không có lý tưởng sự sống tồn tại ở con người chỉ là vô nghĩa.
Lý tưởng là một phạm trù phổ biến.
Lý tưởng, theo Từ điển tiếng Việt, là “Mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất
mà người ta phấn đấu đạt tới”. Lý tưởng là mục tiêu hướng tới của con người,
là động lực thúc đẩy con người vươn tới.
Lý tưởng của con người sẽ làm cho họ có thái độ tích cực trong nhận
thức, nồng nhiệt trong tình cảm, mãnh liệt trong ý chí, quyết tâm trong hành
động.

Do đó, lý tưởng là điều rất quan trọng của mỗi người.
Trong thực tiễn, đã là người ai cũng cần có lý tưởng để phấn đấu
Khi bước vào tuổi trưởng thành, ai cũng có một sự lựa chọn quan trọng
là lựa chọn lý tưởng, hướng tới mục đích cao nhất và đẹp nhất của đời mình.
đó là yêu cầu tất yếu, tự thân. Đảng có trách nhiệm giáo dục, hướng dẫn thanh
niên chọn lựa đúng lý tưởng, trong đó quan trọng nhất là lý tưởng cách mạng
vì tiền đồ của cách mạng XHCN, tương lai của dân tộc.
Cuộc phấn đấu để đạt tới lý tưởng bao giờ cũng là cuộc phấn đấu lâu
dài, đầy gian nan. Thanh niên cần có ý chí cao và Đảng cần có trách nhiệm
cao trong việc giúp đỡ thanh niên thực hiện lý tưởng đúng đắn của mình.
1.2. Lý tưởng cách mạng

3


Lý tưởng cách mạng là một nội dung cụ thể của lý tưởng nói chung. Nó
có đặc điểm là chỉ có ở những nhân cách đã và đang trưởng thành, có vai trò
chi phối mạnh mẽ các nội dung lý tưởng khác. Nó là cơ sở động lực của hoài
bão lớn trong thanh niên. Tuy nhiên lý tưởng cách mạng không tự nhiên hình
thành mà là kết quả của một quá trình giáo dục có tính định hướng cao, thông
qua những môi trường cụ thể. Lý tưởng cách mạng mang tính tự giác, thể hiện
rõ nét vai trò quá trình tự giáo dục của mỗi cá nhân. Lý tưởng của Thanh niên
Việt Nam không thể tách rời lý tưởng cách mạng của Đảng, của dân tộc. Mục
tiêu lý tưởng của chúng ta giai đoạn hiện nay là”Dân giàu- nước mạnh, xã hội
công bằng văn minh theo định huớng Xã hội chủ nghĩa”. Vì lý tưởng độc lập
tự do cho Tổ quốc, hàng triệu Thanh niên Việt Nam đã không sờn lòng, không
tiếc xương máu góp phần làm nên những chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Ngày
nay, trong công cuộc đổi mới, Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá quê hương, đất
nước, lý tưởng cách mạng của Thanh niên Việt Nam là chiến thắng đói nghèo
lạc hậu, vươn lên ngang tầm thời đại vì sự phồn vinh của đất nước, những

công bằng hạnh phúc cho nhân dân và vì chính tương lai tươi sáng của Tuổi
trẻ. Đó chính là sự cụ thể hoá mục tiêu lý tưởng của Đảng, của dân tộc trong
lực lượng tiên phong : Thanh niên Việt Nam.
2. Quan diểm của chủ nghĩa Mác-Leenin, tư tưởng Hồ Chí Minh và
của Đảng Cộng Sản Việt Nam vè thanh niên và công tác giáo dục lý
tưởng cách mạng trong thanh nien.
2.1. Quan diểm của chủ nghĩa Mác-Leenin
Theo Mác, giai cấp vô sản chỉ được hình thành với tư cách là một giai
cấp khi ý thức được địa vị và tương lai của mình. Những công nhân tiên tiến
nhất hoàn toàn hiểu rõ rằng, tương lai của giai cấp công nhân và do đó tương
lai của nhân loại, hoàn toàn phụ thuộc vào việc giáo dục thế hệ công nhân
đang lớn lên. Cuối thế kỷ XIX, trong bối cảnh của xã hội tư bản, Mác cho
rằng, cần phải giải thoát cho thanh niên khỏi sự tác động có tính chất phá hoại
của hệ thống hiện đại. Chính Mác đã gọi thanh niên là cội nguồn của sự sống
4


của dân tộc và giai cấp công nhân là bộ xương của mỗi cơ thể dân tộc. Khi
nói về vai trò giáo dục thanh niên, Mác đã nhấn mạnh:”Công tác giáo dục sẽ
làm cho những người trẻ tuổi có khả năng nắm vững nhanh chóng toàn bộ hệ
thống sản xuất trong thực tiễn”. Tư tưởng của Mác là phải tổ chức giáo dục
các tầng lớp thanh niên để họ nắm vững kỹ năng, kỹ xảo, quy trình quản lý
sản xuất, sẽ hỗ trợ cho việc phát triển toàn diện những năng lực của tất cả
thành viên của xã hội được xây dựng trên nguyên lý cộng sản chủ nghĩa. Việc
giáo dục đó phải làm thường xuyên, liên tục, giáo dục ở trường, lớp và giáo
dục trong thực tế lao động. Ănggen đã nêu rõ rằng: Thanh niên không thể
đứng ngoài chính trị, chính hiện thực cuộc sống đã, đang và sẽ cuốn hút tuổi
trẻ vào đời sống chính trị. Ngay khi 19-20 tuổi, trong các thư gửi cho bạn bè,
Ănggen đã chế nhạo cái nguyện vọng của những chàng trai, cô gái muốn sống
bình lặng, muốn “giam mình trong vương quốc của điền viên” với thái độ

“mũ ni che tai” bàng quan trước thời cuộc. Với lòng hứng khởi, với niềm tin
vô hạn vào tiềm năng của thế hệ trẻ ở Đức, ông nhấn mạnh rằng, thanh niên
không bao giờ thoả mãn với lý tưởng trước đây, họ muốn được tự do hơn
trong hành động, họ khao khát lập chiến công và vì sự đổi mới, họ sẵn sàng
hiến dâng cả cuộc đời mình. Thanh niên sẽ có đủ sức lực và tài năng để giải
quyết những mâu thuẫn đang nảy sinh trong đời sống đất nước. Điều đáng lưu
ý là niềm tin ấy đã được nhen lên trong tâm trí của Ănggen trong điều kiện
của chế độ quân chủ chuyên chế. Vào năm 1845, Ănggen đã viết rằng, chính
thanh niên Đức đòi hỏi phải thực hiện cuộc cách mạng trong tương lai ở nước
này. Nguyên tắc của giáo dục thế hệ trẻ là gắn lý luận với thực tiễn, kết hợp
học và hành. Việc hình thành thế giới quan khoa học cho thanh niên thông qua
sự tham gia của họ vào cuộc đấu tranh xã hội, vào lao động sản xuất, vào
những công việc thực tế cụ thể hàng ngày. Chính Ănggen là người đầu tiên sử
dụng thuật ngữ”giáo dục thực tiễn”. Ông cho rằng, đây là cơ sở quan trọng
của giáo dục khoa học-là công cụ mạnh nhất để cải tạo xã hội và Ănggen dự
báo rằng “một xã hội tổ chức theo nguyên tắc cộng sản chủ nghĩa sẽ làm cho
5


những thành viên trong xã hội đó có khả năng sử dụng một cách toàn diện
năng lực phát triển của mình” Ănggen là người đầu tiên đưa ra quan niệm
như:”đội quân xung kích quyết định của đạo quân vô sản quốc tế”, “đội hậu bị
của Đảng” để gắn với thanh niên. Vào năm 1853, khi “Đảng của Mác” đã
khẳng định vị trí của mình trên vũ đài lịch sử, trong cuộc đấu tranh quyết liệt
chống lại những đạo luật đặc biệt của Bítmác, Ănggen đã viết:”chính thế hệ
trẻ sẽ là nguồn bổ sung dồi dào nhất cho Đảng”. Luận thuyết của MácĂnggen cũng khẳng định rằng lực lượng quần chúng nhân dân đông đảo cần
được tập hợp, tổ chức và giáo dục, sao cho những biến đổi tư tưởng của họ
bắt kịp với thời đại, đi đúng quỹ đạo của dòng thác lịch sử đang cuộn chảy.
Phát triển sáng tạo những luận điểm của Mác và Ănggen trong điều
kiện lịch sử mới, Lênin coi thanh niên là”nguồn sinh lực chiến đấu của cách

mạng”. ông đã luận giải những nguyên nhân làm xuất hiện phong trào thanh
niên, phát hiện ra những đặc điểm của nó và xác định mối quan hệ, sự tác
động qua lại giữa tổ chức thanh niên với Đảng cộng sản. Lênin cũng sớm nhìn
thấy vai trò cách mạng to lớn không chỉ đối với thanh niên công nhân, mà còn
cả đối với thanh niên học sinh, sinh viên. Người thường xuyên nhắc nhở
những người bạn chiến đấu của mình rằng phải kiên trì đấu tranh để họp nhất
phong trào học sinh, sinh viên thành một trào lưu chung theo tinh thần của
chủ nghĩa Mác cách mạng. Lênin cho rằng, thành công của phong trào thanh
niên chính là ở chỗ biết gắn liền nhận thức lý luận của chủ nghiã Mác, tri thức
khoa học với sự tham gia trực tiếp của họ vào cuộc đấu tranh chính trị của
giai cấp vô sản. Đồng thời Người cũng đã phê phán gay gắt những đảng viên
bảo thủ, không đánh giá đúng vai trò của lực lượng trẻ trong cách mạng, coi
thường thanh niên và chế diễu sự ngây thơ, thiếu kinh nghiệm của họ. Lênin
nhấn mạnh, cần có thái độ khoan dung, độ lượng với lớp trẻ và cần thiết phải
phòng ngừa khuynh hướng “dè dặt” của các cán bộ đảng viên cho rằng, lớp
trẻ tuy đầy nhiệt tình và sáng kiến, nhưng lại chưa qua trường học cuộc đấu
tranh giai cấp. Người cho rằng đó chỉ là cái cớ để khước từ việc sử dụng
6


thanh niên. Lênin luôn nhắc nhở những người cộng sản: cần phải đòi hỏi ở
thanh niên nhiều hơn nữa, cần phải phê phán một cách có nguyên tắc những
khuyết đIểm của họ, cần phải giáo dục cho tinh thần trách nhiệm cao và nghĩa
vụ của họ đối với cách mạng, ngay từ thuở thiếu thời. Cuộc đấu tranh để
giành giật thanh niên không chỉ diễn ra giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư
sản, giữa các Đảng cộng sản và các thế lực phản động, mà còn diễn ra giữa
những người cộng sản chân chính và bọn cơ hội chủ nghĩa trong phong trào
công nhân.
Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội đã diễn ra xung quanhvấn đề
thanh niên trên hai mặt có quan hệ mật thiết với nhau: giáo dục ai và giáo dục

như thế nào? Những phần tử cơ hội quy nhiệm vụ trên vào việc đào tạo những
người có văn hoá, song đứng ngoài chính trị vì thế theo họ không nên thu
hút”quá sớm” thanh niên voà hoạt động chính trị. Lênin đã vạch trần lập
trường cải lương đó của bọn cơ hội và cho rằng, đó chỉ là thói đạo đức giả và
chính sách ngu dân không hơn, không kém. Người khẳng định rõ lập trường
của những người cộng sản chân chính là cần phải giáo dục cộng sản cho thế
hệ trẻ và kết hợp việc giáo dục ấy với cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp
công nhân. Chính vì thế, trong bài diễn văn tại ĐH III của Đoàn thanh niên
cộng sản Nga. Lênin đã chỉ rõ: Thanh niên phải học chủ nghĩa cộng sản trong
một trường học riêng của mình, trong một tổ chức độc lập- đó là Đoàn thanh
niên cộng sản. Lênin viết : “ Chỉ khi nào Đoàn thanh niên cộng sản gắn liền
từng bước học tập, huấn luyện và giáo dục của mình với cuộc đấu tranh chung
của tất cả những ngưòi lao động chống lại bóc lột, thì lúc đó mới xứng đáng
với danh hiệu là đoàn thể của thế hệ trẻ cộng sản chủ nghĩa”. Nói chuyện với
Đoàn thanh niên cộng sản, Lênin yêu cầu, cần giáo dục thanh niên thông qua
thực tế trong hoạt động sản xuất, trong học tập, công tác, chiến đấu và trong
cuộc sống sinh động của quần chúng.
Những tư tưởng của Mác, Ănggen, Lênin về thanh niên và công tác vận
động thanh niên nêu trên có thể khái quát lại thành 5 nội dung cơ bản sau:
7


Một là, khẳng định rõ vị trí, vai trò to lớn của tầng lớp thanh niên trong
xã hội mới và chỉ ra những nhược điểm của thanh niên, cũng như những vấn
đề cơ hội chủ nghĩa trong phong trào thanh niên cần được quan tâm chú ý.
Hai là, đặt ra cho Đảng cộng sản cần quan tâm, chăm sóc, giáo dục, đào
tạo thanh niên thông qua sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng, thông qua
lao động sản xuất, công tác, học tập, chiến đấu và trong đời sống hiện thực
của quần chúng nhân dân.
Ba là, Đoàn thanh niên cộng sản phải là trường học Cộng sản chủ nghĩa

trong quá trình giáo dục, đoàn kết tập hợp thanh niên, thực hiện lý tưởng cách
mạng của Đảng cộng sản.
Bốn là, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, sự nghiệp của thanh
niên.
Năm là, những luận thuyết của Mác, Ănggen, Lênin đã chỉ ra những
điều kiện và khả năng tập hợp rộng rãi quần chúng thanh niên vào đội hình
lớn của Chủ nghĩa xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh
Kế thừa những di sản tư tưởng quý báu của Mác, Ănggen và Lênin, Hồ
Chí Minh đã phát triển một cách sáng tạo những luận điểm Mácxít về vị trí,
vai trò của thanh niên trong xã hội, về nhiệm vụ giáo dục thanh niên, về Đoàn
thanh niên cộng sản trong công tác thanh niên của Đảng với những điều kiện
lịch sử cụ thể của cách mạng Việt Nam:
Một là, Hồ Chí Minh khẳng định vị trí, vai trò, khả năng, động lực cách
mạng to lớn của thanh niên đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng
xã hội mới.
Gắn thanh niên với vận mệnh của dân tộc, Người đã luận giải một cách
giản dị, thuyết phục rằng:”Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà.
Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh
niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện

8


tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc để chuẩn
bị cái tương lai đó”.
Hồ Chí Minh nhận rõ vai trò quyết định của thanh niên trong tiến trình
lịch sử, nhận rõ khả năng cách mạng của thanh niên, hết lòng tin yêu thanh
niên. Người luôn đặt thanh niên trong tư cách là một chủ thể đang phát triển,
đang được tiếp tục hoàn thiện. Điều đó có nghĩa rằng, thanh niên nói chung và

trong mỗi cá thể nói riêng đều có cả mặt mạnh và mặt yếu, đều đang tiềm ẩn
những khả năng to lớn cũng như những mặt hạn chế. Thí dụ, mặt mạnh của
thanh niên là:” Hăng hái, xung phong”, mặt yếu là”Hay chuộng hình thức, ít
xem xét kết quả” hoặc ”đầu voi đuôi chuột”. Hơn thế, Hồ Chí Minh thường
nhắc nhở cán bộ, đảng viên phảI”chăm lo dìu dắt thanh niên vì thanh niên
chưa từng trải và thiếu kinh nghiệm”.
Thực tiễn cho ta thấy quan điểm biện chứng trong việc nhìn nhận, đánh
giá thanh niên của Hồ Chí Minh làm cho thanh niên tự tin hơn, đồng thời lại
thấy rõ yêu cầu phải phấn đấu rèn luyện.
Hai là, Hồ Chí Minh đã nêu tư tưởng về chiến lược”trồng người”, về
đào tạo, bồi dưỡng thanh niên thành lớp người có đức, có tài, “vừa hồng, vừa
chuyên”, kế tục sự nghiệp cách mạng một cách trung thành và xuất sắc.
Tư tưởng trên được cô đọng lại, đúc kết và nâng cao từ thực tiễn sinh
động của hơn nửa thế kỷ lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Người nói :”Bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần
thiết”. Có thể nói đây là tư tưởng bao trùm nhất của Hồ Chí Minh về công tác
thanh niên; bồi dưỡng và phát huy lực lượng thanh niên là bản chất của công
tác vận động thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Năm 1958, nói chuyện tại lớp học chính trị của các giáo viên cấp II và
cấp III toàn miền Bắc, Hồ Chí Minh đã căn dặn:” Vì lợi ích mười năm thì
phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Thật ra không phải
đến lúc đó Hồ Chí Minh mới nghĩ đến chiến lược”trồng người”, mà ngay từ
khi bắt đầu cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh đã ý thức
9


một cách rõ ràng về chiến lược”trồng người”, luôn xem đó là một trong
những nguyên tắc cơ bản của cách mạng.
Người đã dành nhiều công sức cho việc tạo nên những hạt giống cho sự
nghiệp cách mạng, giáo dục, rèn luyện và đào tạo nhiều thế hệ thanh niên

nước ta trở thành những cán bộ, đảng viên và chiến sĩ cách mạng ưu tú, thành
những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Do nhận thức được một cách đúng đắn và biện chứng vai trò lịch sử, vị
trí quan trọng của thanh niên mà trong suốt quá trình hoạt động cách mạng,
Hồ Chí Minh luôn luôn quan tâm đến vấn đề giáo dục thanh niên. Trong hàng
chục bức thư và bài viết của Hồ Chí Minh gửi cho thanh niên, bài nào cũng có
nội dung giáo dục hết sức sâu sắc, thể hiện một tình cảm đặc biệt với thế hệ
trẻ. Trong bài nói chuyện tại Đại hội Đảng bộ Hà Nội ngày 1-2-1961 Người
nói :”Tôi luôn luôn nói đến thanh niên” và khuyên :”Các em hãy nghe lời tôi,
lời của một người anh lớn lúc nào cũng ân cần mong mỏi cho các em được
giỏi giang”.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung giáo dục thanh niên, vấn đề
giáo dục toàn diện luôn được coi trọng, trong đó nhiệm vụ bồi dưỡng lý
tưởng, đạo đức cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn có vị trí đặc biệt
quan trọng và then chốt. Năm điều Hồ Chí Minh căn dặn thanh niên nhân
ngày Quốc khánh 2-9-1965 thể hiện rất rõ mong muốn của Người là: trong
việc giáo dục và học tập phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách mạng, giác
ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá, kỹ thuật, lao động và sản xuất. Đây là một
luận điểm rất quan trọng của Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên.
Hồ Chí Minh nhiều lần căn dặn các cán bộ làm công tác thanh niên
rằng, cần giúp thanh niên xây dựng cho mình lẽ sống cao đẹp. Người dạy
thanh niên phải sống có lý tưởng và chỉ rõ rằng”lý tưởng của thanh niên ta
ngày nay là độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội”. PhảI
“Trung với nước, hiếu với dân” và” làm cho dân giàu nước mạnh” để “ai cũng
có cơm no áo mặc, ai cũng được học hành”. “Nhiệm vụ của thanh niên không
10


phảI là đi hỏi nước nhà đã làm cho mình những gì. Mà phải tự hỏi mình đã
làm gì cho nước nhà. Mình phải làm thé nào cho ích nước lợi nhà nhiều hơn”.

Trong nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thanh niên, Hồ Chí Minh
nhấn mạnh phải đào tạo, bồi dưỡng họ thành những người “có khả năng hoạt
động thực tiễn, không nên đào tạo ra những con người chỉ thuộc sách làu làu”.
Công cuộc đổi mới đang diễn ra trên đất nước ta ngày nay đòi hỏi rất cao ở
thanh niên về nhiều mặt, trong đó nổi lên là khả năng hoạt động thực tiễn của
từng con người. Từ đó chúng ta mới càng thấy rõ tầm nhìn cao rộng của Hồ
Chí Minh về giáo dục, vận động thanh niên.
Chăm lo đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh
niên, phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là
trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội. Đây cũng là một nội dung
quan trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về vận động thanh niên.
2.3. Quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam
Phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh, trong khi hoạt động bí mật cũng như
khi lãnh đạo chính quyền, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc, Trung ương Đảng, Bộ
Chính trị và Ban bí thư Đảng ta đã nhiều lần có nghị quyết, chỉ thị về công tác
thanh niên. Trong thời kỳ đổi mới, Hội nghị Trung ương lần thứ 4 (khoá VII)
đã có Nghị quyết về thanh niên, khẳng định:”Sự nghiệp đổi mới có thành
công hay không, đất nươc bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong
cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước trên con
đường XHCN hay không phần lớn tuỳ thuộc vào lực lượng thanh niên, vào
việc bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề
sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại
của cách mạng”.
Tại ĐạI hội lần thứ VIII quyết định đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đạI hoá đất nước theo định hướng XHCN, báo cáo chính trị nhấn mạnh:”Coi
trọng hơn nữa việc giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ về chính trị, tư tưởng, văn
hoá, nghề nghiệp, đạo đức, lối sống”,”Coi trọng bồi dưỡng lý tưởng cách
11

mạng, chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ” và
khẳng định:” Chăm lo giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ là trách nhiệm của Đảng,
Nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị, của gia đình, nhà trường và
của toàn xã hội.
Nhìn trong lịch sử cũng như hiện tạI, chúng ta thấy rõ Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Đảng, Nhà nước ta luôn luôn:
+ Coi trọng việc bồi dưỡng, đào tạo thế hệ trẻ là một vấn đề trọng tâm
của cách mạng, là trung tâm của chiến lược xây dựng con người, quan hệ tới
tương lai của dân tộc, tiền đồ của sự nghiệp cách mạng XHCN trên đất nước
ta.
+ Nhấn mạnh phải bồi dưỡng toàn diện cả đạo đức và tàI năng cho lớp
trẻ, đặc biệt quan tâm”bồi dưỡng lý tưởng cách mạng”, “nuôi dưỡng hoài
bão lớn…” cho thanh niên, để hình thành một lớp thanh niên nam nữ ưu tú,
vững vàng về chính trị, kiên định con đường XHCN”, “tự lập tự cường”,
“năng động sáng tạo, làm chủ khoa học và công nghệ mới, vươn lên ngang
tầm thời đại, sánh vai cùng thanh niên các nước trên thế giới” (NQTW4).
3. Lý tưởng cách mạng trong thời kỳ công nghiêp hóa, hiện đại hóa
Cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa kích thích sự đua
tranh, sự sáng tạo để mỗi thanh niên khẳng định vị thế của mình với tư cách
một chủ thể kinh tế xã hội trong cộng đồng. Cơ chế đó vừa đòi hỏi, vừa tạo ra
cơ sở vật chất-kinh tế cần thiết để mở rộng dân chủ trong xã hội, giảI phóng
mọi năng lực sáng tạo của con người...Mặt khác, kinh tế thị trường ngay trong
trường hợp định hướng xã hội chủ nghĩa cũng khó tránh khỏi sự phân hoá
giàu nghèo; kích thích một bộ phận thanh niên chỉ lấy lợi ích vật chất trước
mắt là tất cả, những giá trị truyền thống tốt đẹp và lý tưởng cao cả không là gì
cả. Trong những năm qua, việc làm giàu chính đáng, sự cạnh tranh lành mạnh
trong không ít trường hợp còn bị những cái đối lập với nó lấn át. Bệnh thực
dụng chạy theo đồng tiền làm băng hoại một số truyền thống tốt đẹp của dân
tộc có chiêù hướng gia tăng. Bên cạnh một bộ phận thanh niên hăng say học
12

tập, ham tìm tòi, ham phát hiện cái mới mang giá trị tích cực đối với sự phát
triển xã hội, cũng xuất hiện một bộ phận thanh niên hoặc bằng lòng với trình
độ học vấn thấp, miễn là kiếm được nhiều tiền hoặc chạy theo bằng cách hình
thức bằng nhiều thủ đoạn phi đạo đức.
Đấu tranh hạn chế những tác động trái chiều của cơ chế thị trường, biến
những mặt tích cực của cơ chế đó thành xung lực nội tạI của quá trình Công
nghiệp hoá, Hiện đại hóa cần được xem là một nội dung không thể thiếu trong
công tác tư tưởng đối với thanh niên.
Nhiệm vụ của thanh niên là đoàn kết thống nhất, mỗi người đều xác
định cho mình mục tiêu chung của đất nước đó là dân giầu, nước mạnh, xã
hội công bằng văn minh. Bên cạnh những thuận lợi rất cơ bản đó là công cuộc
đổi mới của đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo đã tạo đIều kiện cho
thanh niên phấn đấu trưởng thành về nhiều mặt. Nhưng cơ chế mới cũng đặt
ra cho thanh niên những vấn đề : đó là sự biến động ngày càng sâu sắc về
thành phần, cơ cấu, đối tượng. Đặc biệt đã xuất hiện những khác biệt nhất là
về quan niệm, về đạo đức, lối sống của thanh niên với các bộ phận khác trong
xã hội và ngay trong nội bộ thanh niên. Chính vì vậy, nâng cao hiệu quả việc
giáo dục, xây dựng lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong thời kỳ Công
nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước là một công việc vô cùng quan trọng.
Lý tưởng cách mạng của thanh niên,là một khái niệm có nội hàm khá
rộng, bao gồm lý tưởng chính trị, lý tưởng đạo đức, lý tưởng lao động nghề
nghiệp và lý tưởng thẩm mỹ. Do nhận thức chưa đầy đủ về vấn đề này mà
trên thực tế việ định hướng và tổ chức quá trình giáo dục lý tưởng cho thanh
niên không tránh khỏi phiến diện, thường chỉ thiên về nội dung chính trị-xã
hội, chưa coi trọng các nội dung khác, ít chú ý đến cái tôi, cái riêng không thể
thiếu của người thanh niên làm cho nội dung lý tưởng vừa thiếu, lại vừa đơn
điệu xơ cứng, phần nào làm hạn chế kết quả giáo dục.

13


Vì thế, để làm tốt công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên
trong thời kỳ Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước trước tiên cần phải hiểu
rõ hơn nội dung của nó:
a). Lý tưởng chính trị của thanh niên Việt Nam hiện nay đó chính là
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, là ý thức về niềm tự hào dân tộc quyết
vươn lên chiến thắng đói nghèo, lạc hậu để sánh vai cường quốc năm châu,
làm rạng danh tổ quốc. Đó chính là hoài bão lớn để góp sức mình vào sự
nghiệp Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá của dân tộc. Kết quả đIều tra xã hội
học liên tục trong mấy năm trở lại đây, những kết quả hoạt động và lao động
sáng tạo trong thực hiện 2 phong trào lớn “Thanh niên lập nghiệp - Tuổi trẻ
giữ nước” và sự xuất hiện ngày càng nhiều hơn, đa dạng hơn những gương
thanh niên tiên tiến, đã cho thấy rõ nội dung nêu trên của lý tưởng chính trị
của tuyệt đạI đa số thanh niên Việt Nam. Lý tưởng chính trị là hạt nhân cốt lõi
của lý tưởng Cách mạng. Giáo dục hình thành lý tưởng chính trị cho thanh
niên là nhiệm vụ cơ bản nhất.
b). Lý tưởng đạo đức : Đó chính là niềm tin và ý thức chấp hành các
chuẩn mực của cộng đồng và xã hội, tình cảm “Uống nước nhớ nguồn” tôn
trọng đạo lý, lòng vị tha “Thương người như thể thương thân”, là thái độ trách
nhiệmvới người thân, ý thức đấu tranh chống lạI cái xấu, cái giả dối, sống
chung thuỷ giản dị. Lý tưởng đạo đức của người thanh niên hiện nay chính là
sự tiếp nối và kế thừa truyền thống đạo lý dân tộc, là nền tảng cơ bản để xây
dựng và phát triển nhân cách thanh niên, ngăn chặn và chống lại một cách cơ
bản sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường. Nó giúp cho thanh niên hội
nhập nhưng không hoà tan, nhập cuộc nhanh, phát triển vững chắc.
c). Lý tưởng học tập và nghề nghiệp: Hiếu học là một truyền thống quí
báu của dân tộc. Kế thừa nó các thế hệ thanh niên Việt Nam đã không chỉ một
lần thể hiện ý chí khắc phục khó khăn vươn lên học tập và học giỏi. Lý tưởng

học tập của thanh niên ngày nay vẫn là học để làm người để phụng sự tổ quốc,
phụng sự nhân dân như lời Bác dạy. Muốn vậy người thanh niên vừa cần nắm
14


vững các đỉnh cao tri thức, làm chủ khoa học, vừa phải tinh thông một nghề
để sẵn sàng lao động tạo ra của cải vật chất sáng tạo ra sản phẩm cho xã hội,
để sống và phát triển. Không những nâng cao trình độ, thường xuyên bổ sung
tri thức mới, có nghề nghiệp vững vàng, được làm việc đúng chuyên môn để
có thu nhập cao và sẵn sàng thích ứng nhanh với sự thay đổi chuyển giao
công nghệ, đó chính là lý tưởng nghề nghiệp của thanh niên. Việc giáo dục lý
tưởng học tập để lập nghiệp đã và đang được Đoàn thanh niên làm khá tốt.
Tuy nhiên, việc định hướng nghề nghiệp, việc tuyển chọn đào tạo và sử dụng
nghề nghiệp cho thanh niên hiện nay còn nhiều việc để cần nghiên cứu.
đ). Lý tưởng thẩm mỹ: Đó chính là cách nhìn nhận và xu hướng vươn
tới cái đẹp đúng đắn chân thiện mỹ, cái đẹp bản chất trong cuộc sống và trong
nghệ thuật. Bản chất của con người là hướng tới, vươn tới cái đẹp. Tuy nhiên
đó là một quá trình mang nặng tính chủ quan và chịu sự tác động của giáo
dục. Sự thay đổi nhanh chóng của cuộc sống vật chất và tinh thần, cùng với sự
tác động liên tục và mạng mẽ chưa từng có của quảng cáo và nghệ thuật
quảng cáo dưới mọi hình thức đã làm cho quá trình định hướng lý tưởng thẩm
mỹ ít được chú ý, càng xa thêm khoảng cách với yêu cầu cần phải có và nhu
cầu của đông đảo thanh niên ngày nay. Nếu không có cái nhìn đúng về cái
đẹp, nếu không thẩm định hoặc cảm nhận chính xác về nghệ thuật sẽ dẫn tới
bị phát triển lệch lạc trong nhân cách thanh niên, và đó chính là nguy cơ đánh
mất bản sắc hoặc nhận thức sai lệch, thậm trí đối lập với tình cảm thẩm mỹ
của chính cha anh.
Có thể nói đó là 4 nội dung cơ bản nhất của lý tưởng Cách mạng mà
người thanh niên Việt Nam nói chung hiện nay cần có. Nhận thức về nội dung
giáo dục lý tưởng nêu trên cho thấy quá trình định hướng và tổ chức giáo dục

nhằm hình thành lý tưởng Cách mạng cho thanh niên nhìn chung còn nhiều
hạn chế. Mặt khác, cho thấy đúng là một qua trình phong phú, đa dạng và rất
hấp dẫn cả đối với các nhà giáo dục và tầng lớp thanh niên ngày nay. Giáo

15


dục lý tưởng Cách mạng cho thanh niên là nhiệm vụ cơ bản quan trọng nhất
của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH
MẠNG CHO THANH NIÊN..
1. Thực trạng tình hình thanh niên Việt Nam trong nhưng năm đổi
mới:
Thanh niên Việt Nam là một bộ phận quan trọng của dân tộc, là tương
của lai Tổ quốc. Trong những năm qua, nhìn chung thanh niên hăng háI tham
gia vào các phong trào cách mạng do Đảng và Đoàn đề ra. Trước những biến
động phức tạp của tình hình thế giới và khu vực, cũng như những khó khăn
của đất nước ta trong quá trình phát triển, đa số thanh niên ta đã biểu thị niềm
tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, ủng hộ và tham gia tích cực, có hiệu
quả công cuộc đổi mới và thực hiện Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, thanh niên nước ta đã từng bước trưởng
thành cùng toàn Đảng, toàn dân vượt qua biết bao thử thách, đưa sự nghiệp
đổi mới đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Kết quả đIều tra về tình hình
thanh niên trong những năm gần đây cho thấy tỷ lệ thanh niên Việt Nam tin
tưởng và ủng hộ thực hiện công cuộc đổi mới đất nước do Đảng cộng sản Việt
Nam lãnh đạo ngày càng tăng: năm 1990: 71%; năm 1998: 83,6%; năm 1999:
92,9%. Đây là yếu tố quan trọng để góp phần tích cực đưa đất nước từng bước
thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, tạo thế và lực mới để bước vào thời
kỳ đẩy mạnh Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá. Thanh niên đã tích cực phấn
đấu với tinh thần năng động, tự lực, tự cường, tự vươn lên lập thân, lập

nghiệp không cam chịu nghèo nàn, lạc hậu, góp phần hiện thực hoá mục tiêu
dân giàu, nước mạnh.
Trong giai đoạn hiện nay, mẫu người lý tưởng được thanh niên xác định
phù hợp với yêu cầu và điều kiện mới của sự phát triển đất nước và thời đại.
Nếu như trong chiến tranh cứu nước, mẫu người lý tưởng của thanh niên là
“anh bộ đội cụ Hồ”, trong thời kỳ bao cấp mẫu hình lý tưởng có phần nào
16


chung chung trừu tượng (như làm chủ tập thể, có tư tưởng đúng và tình cảm
đẹp...) thì hiện nay mẫu người lý tưởng của thanh niên cụ thể hơn, thiết thực
hơn và sinh động hơn. Đó là những con người có trí tuệ, giỏi chuyên môn,
thạo việc, năng động, sáng tạo; có khả năng thích ứng cao với hoàn cảnh mới,
có bản lĩnh, trung thực, giữ được chữ tín với mọi người; biết quý trọng và tiết
kiệm thời gian, quan tâm đến năng suất, chất lượng hiệu quả; có chí tiến thủ,
tiếp cận với khoa học, công nghệ hiện đạI; có ý thức hợp tác, tôn trọng kỷ
cương, pháp luật và có ý thức kỷ luật. Các đặc trưng này vừa là biểu hiện cụ
thể, vừa là tiền đề trong việc định hướng giá trị để thanh niên chủ động bước
vào cuộc sống. Trong quá trình hoàn thiện nhân cách của mình, thanh niên
góp phần tích cực thực hiện lý tưởng độc lập dân tộc, dân chủ, dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh theo định hướng xã hội chủ
nghĩa. Khi đời sống vật chất được cải thiện thì định hướng giá trị của thanh
niên có xu hướng tăng ở các giá trị xã hội tinh thần. Vốn hành trang của mỗi
thanh niên tự chuẩn bị để bước vào thế kỷ mới, cuộc sống mới được thanh
niên xác định rất rõ ràng: 88,2% cho rằng cần có sức khoẻ tốt; 76,4% cần có
nghề nghiệp, kiến thức chuyên môn vững; 73,6% cần có ý chí nghị lực tốt;
69,8% có niềm tin đối với mọi người và 59,9% cần có hiểu biết rộng về xã
hội. Đây chính là cơ sở để từng bước hình thành nhân cách độc lập, tinh thần
tự lực cánh sinh trong thanh niên, chống lạI tâm lý bao cấp, ỷ lại khá nặng nề
trong thanh niên trước đây.

Những khó khăn, hạn chế của thanh niên về niềm tin, lý tưởng và định
hướng giá trị:
Những khó khăn trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế cộng với
mặt tráI của cơ chế thị trường, sự yếu kém, thiếu đồng bộ trong công tác quản
lý kinh tế, xã hội và các hiện tượng tiêu cực, đặc biệt là tệ tham nhũng, buôn
lậu đã tác động không tốt đến tư tưởng, nhận thức, niềm tin lý tưởng, lối sống
của thanh niên, cản trở việc phát huy tính tích cực xã hội của thanh niên. Mặt
khác, một bộ phạn cán bộ, công chức thoái hoá, biến chất, tham nhũng, quan
17


liêu, cơ hội ảnh hưởng không nhỏ tới niềm tin, lý tưởng của thanh niên. Trong
báo cáo về tình hình thanh niên và công tác vận động thanh niên của Ban Dân
vận Thành uỷ thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “ý thức chính trị trong một
bộ phận lớn thanh niên chưa thật sâu sắc...Chưa có lý tưởng xã hội chủ nghĩa,
nhận thức về chủ nghĩa xã hội, về định hướng xã hội chủ nghĩa còn mơ hồ; tư
tưởng vọng ngoại, sùng ngoại vẫn còn; một bộ phận ít quan tâm đến chính trị,
thời cuộc. Tinh thần dân tộc trong thanh niên còn dừng lại ở nhận thức tư
tưởng, chưa thật sự chuyển thành hành vi trách nhiệm rõ rệt trong công việc
ứng xử hàng ngày, nhất là trong hành động tự giác đối với sự nghiệp Công
nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước và thành phố”. Khi nghiên cứu về “Mô
hình hoạt động của Đoàn thanh niên ngoạI thành Hà Nội”, Thành Đoàn Hà
Nội cũng có kết quả tương tự: 89% cán bộ Đoàn nông thôn làm vì trách
nhiệm phân công và chỉ có 11% tự nguyện đến với hoạt động chính trị - xã
hội. Nhận xét về tình hình thanh niên, có 57,6% cán bộ Đảng, chính quyền,
các ban ngành đoàn thể cấp huyện và cấp cơ sở cho rằng thanh niên hiện nay
chủ yếu lo làm ăn kinh tế, ít quan tâm đến chính trị. Thế giới quan, nhân sinh
quan cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh chưa
thấm nhuần sâu sắc vào một bộ phận thanh niên. Chưa có nhiều thanh niên tự
nguyện học tập lý luận chính trị, say mê các môn học Mác - Lênin. Trên thực

tế nhiều thanh niên không có việc làm, bế tắc trong cuộc sống đã tìm đến tôn
giáo, coi đó là chỗ dựa và lối thoát. Hiện tượng thanh niên đi tu, chịu ảnh
hưởng của các tôn giáo, của mê tín dị đoan và hệ tư tưởng duy tâm đang tăng
lên ở một số đối tượng thanh niên làm ảnh hưởng đến tư tưởng, tinh thần của
thanh niên, là một hiện tượng cần được quan tâm nghiên cứu, giải quyết trong
quá trình tác động của đời sống kinh tế - xã hội.
Qua việc tiến hành điều tra xã hội học của Ban Dân vận TW trong cán
bộ Đảng, chính quyền, Mặt trận các đoàn thể nhân dân, thông qua hệ thống
Ban Dân vận các cấp của 11 tỉnh, thành phố: Long An, Cần Thơ, Cà Mau, TP.
Hồ Chí Minh, Quảng Ngãi, Lâm Đồng, Đắc Lắc, Hà Giang, Tuyên Quang, Hà
18


Nam và TP. Hà Nội, có thể đánh giá thực trang thanh niên và công tác vận
động thanh niên của Đảng ta trong những năm đổi mới.
Điều đáng quan tâm là các chỉ số ở trong bảng 1, khi xử lý giữa các
tỉnh, thành phố phản ánh khá đồng đều, nhất quán. Chẳng hạn, về việc làm,
nghề nghiệp thì ở Long An là 91%; Cần Thơ 90%; Cà Mau 89%; TP.Hồ Chí
Minh 89%; Quảng NgãI 91%; Lâm Đồng 86%; Đắc Lắc 81%; Hà Giang,
Tuyên Quang 81%; Hà Nam 87% và TP. Hà Nội 89%. Nhưng trong 11 chỉ số
của bảng 1 và số liệu xử lý tương quan giữa các tỉnh, thành phố về thanh niên
với lý tưởng và con đường xã hội chủ nghĩa thì phản ánh khác nhau : Long An
60%; Cần Thơ 68%; Cà Mau 77%; Quảng NgãI 66%; Lâm Đồng 67%; Hà
Giang, Tuyên Quang 70%; Hà Nam 65%; TP.Hà Nội 44% và TP.Hồ Chí Minh
chỉ có 34%. ĐIều cần chú ý là chỉ số “thanh niên với lý tưởng và con đường
xã hội chủ nghĩa’ trong bảng câu hỏi xếp số 1, nhưng khi kết quả thu được thì
chỉ số này xếp ở vị trí số 11. Vấn đề đặt ra cho chúng ta là cần phải chú ý và
quan tâm hơn nữa tới công tác định hướng giáo dục lý tưởng xã hội chủ nghĩa
cho thanh niên, đặc biệt là thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Hà Nội.
2. Thực trạng công tác giáo duc lý tưởng cách mạng cho thanh niên

Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp
hoá, Hiện đại hoá. ĐạI hội lần thứ VIII của Đảng đề ra mục tiêu phấn đấu đến
năm 2020, đưa đất nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp. Nhiệm vụ
trọng tâm của toàn Đảng, toàn dân ta trong thập kỷ tới là thực hiện thắng lợi
sự nghiệp Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước.
Đó cũng là trọng trách của thanh niên, là sự thể hiện lý tưởng của thanh
niên vào thực tiễn cuộc sống trong giai đoạn hiện nay. Giáo dục, xây dựng lý
tưởng cách mạng cho thanh niên là nhiệm vụ hàng đầu của Đoàn thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh. Chăm lo giáo dục, đào luyện thế hệ trẻ là trách nhiệm
của Đảng, Nhà nước, của các tổ chức trong hệ thống chính trị,, của gia đình,
nhà trường và xã hội.
19


20


III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG
CHO THANH NIÊN THÀNH PHỐ HÀ NỘI.
Công tác giáo dục, định hướng lý tưởng Cách mạng cho tuổi trẻ Thủ đô
là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cần thiết. Trong giai đoạn Cách mạng
mới của thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá Thủ đô
và Đất nước. Việc giáo dục, định hướng lý tưởng Cách mạng cho thanh niên
càng phảI được chú trọng và đẩy mạnh cả về quy mô và chất lượng. TạI ĐạI
hội Đảng lần thứ VIII, Đảng ta đã khẳng định phảI “Coi trọng hơn nữa việc
giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ về chính trị, tư tưởng, văn hoá, nghề nghiệp, đạo
đức, lối sống”, “Chăm lo giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ là trách nhiệm của
Đảng, Nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị...”

Để nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
thanh niên thành phố Hà Nội, trước hết chúng ta cần xác định rõ nội dung
giáo dục lý tưởng Cách mạng cho thanh niên Viêt Nam hiện nay:
Thứ nhất, giáo dục định hướng lý tưởng Cách mạng, truyền thống anh
hùng của dân tộc giúp cho thanh niên sống có lý tưởng, có hoàI bão các định
hướng tới xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội. Như vậy chúng ta cần phảI
tập trung :
-

Bồi dưỡng lý tưởng Cách mạng, chủ nghĩa Mác-Lênin và tư

tưởng Hồ Chí Minh.
-

Tuyên truyền, giáo dục những đường lối, nghị quyết, chính sách

của Đảng và Nhà nước.
-

Đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền những truyền thống vẻ vang

của Cách mạng, của Dân tộc.
Thứ hai, chúng ta phải làm tốt công tác phổ biến pháp luật trong thanh
thiếu niên thông qua việc đẩy mạnh công tác giáo dục trong các nhà trường,
tăng cường các hoạt động tìm hiểu, sinh hoạt chuyên đề dưới nhiều hình thức
để đưa pháp luật thâm nhập vào thanh thiếu niên có hiệu quả và chất lượng.
21


Thứ ba, giáo dục lối sống, nếp sống mới XHCN, xây dựng lực lượng

thanh niên sống có lý tưởng, có hoàI bão lớn, xung kích trong sự nghiệp Công
nghiệp hoá, Hiện đại hoá Thủ đô và Đất nước.
Thứ tư, giáo dục truyền thống Cách mạng, truyền thống văn hoá dân
tộc, đẩy mạnh việc học tập, tiếp thu những tinh hoa của nhân loạI, trên cơ sở
giữ vững và phát triển bản sắc văn hoá của dân tộc.
Việc giáo dục truyền thống Cách mạng, giáo dục truyền thống văn hoá
dân tộc mang ý nghĩa sâu sắc đối với thế hệ trẻ chúng ta. Nó củng cố và xây
dựng niềm tự hào, lý tưởng độc lập dân tộc, ý thức giữ gìn những truyền
thống tốt đẹp của cha ông. Đặc biệt trong thời kỳ chúng ta đang áp dụng chính
sách mở cửa giao lưu về kỹ thuật và văn hoá voứi cộng động Quốc tế thì việc
giữ gìn và bảo tồn những truyền thống bản sắc văn hoá dân tộc là càng cần
thiết hơn.
Từ những nội dung giáo dục lý tưởng Cách mạng cho thanh niên Thủ
đô trong thời kỳ CNH-HĐH như vậy chúng ta phảI đề ra những phương thức
giáo dục phù hợp đạt hiệu quả cao. Trên cơ sở phát huy những phương pháp,
những mô hình mà Đoàn thanh niên thành phố đã thực hiện có hiệu quả lớn
trong thời gian qua như: Phát động các cuộc vận động “ Hướng về cội
nguồn”, “Đi tìm địa chỉ đỏ”, phong trào thanh niên tình nguyện, tuổi trẻ giữ
nước,... các cuộc thi tim hiểu truyền thống Cách mạng, truyền thống dân tộc,
gặp gỡ các nhân chứng lịch sử, các anh hùng, các gương người tốt, việc tốt
v.v...Hay thông qua các cuộc hội thảo, sinh hoạt truyền thống, mít tinh kỷ
niệm, các hội thi, hội diễn và các hoạt động tạI các trung tâm văn hoá các cấp
có tính chất giáo dục, truyền tải tốt đến thanh niên Thủ đô.
Khi định hướng công tác giáo dục Thanh niên Thủ đô,cần phải chú ý
những điểm sau:
Một là, công tác giáo dục đó phải được hướng vào nhiệm vụ chính trị
trung tâm của Thành phố trong thời gian tới: đẩy mạnh Công nghiệp hoá

22

-Hiện đại hoá Thủ đô, để Hà nội làm tốt hơn vai trò là trung tâm chính trị,kinh
tế văn hoá, văn minh, hiên đạI của cả nước.
Hai là, để thực hiện nhiệm vụ đó, công tác giáo dục Thanh niên cần làm
cho Thanh niên thủ đô thấy rõ sự cần thiết cần phải có đóng góp tích cực vào
bước tiến của Thủ đô trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường theo định
hướng XHCN .
Ba là, giáo dục tinh thần phát huy hơn nữa truyền thống 1000 năm
Thăng Long -Đông Đô-Hà nội trong quá trình xây dựng Thủ đô XHCN; mở
rộng quan hệ giao lưu Quốc tế, hiện đạI hoá Thủ đô nhưng phảI giữ được
truyền thống văn hoá, văn minh Tràng An củaThanh niên Hà nội .
Bốn là nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, kiên quyết đấu tranh
chống có hiệu quảvới chiến lược diễn biến hoà bình mà chủ nghĩa đế quốc
đang ráo riết thực hiện đối với nước ta nói chung, đối vơíThủ đô nói riêng.
Năm là, thấy rõ sự cần thiết phải giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối
với công tác giáo dục Thanh niên nói chung, công tác giáo dục Thủ đô nói
riêng.
Liên quan đến vấn đề thứ nhất, chúng ta cần lưu ý rằng, để đẩy mạnh
công nghiệp hoá-hiện đạI hoá Thủ đô,chúng ta phải đi lên bằng khoa học và
công nghệ,bằng giáo dục; cùng với giáo dục,”khoa học và công nghệ phải trở
thành nền tảng và động lực cho công nghiệp hoá-hiện đại hoá đất nưóc”.
Trong khi không một chút xem nhẹ tầm quan trọng của công tác giáo
dục nhằm nâng cao phẩm chất cho Thanh niên Thủ đô,chúng ta thấy rằng,trên
nền tảng đạo đức cơ bản như nhau, hiệu quả hoạt động của Thanh niên phụ
thuộc một cách quyết định vào khả năng nắm bắt các quy luật khách quan,
khả năng phát hiện và sử dung có hiệu quả những điều kiện và tiền đề vật chất
khách quan mà đất nước và thời đại đã tạo ra. Nói cách khác, ở đây, việc nâng
cao tiềm năng trí tuệ của Thanh niên có vị trí hết sức quan trọng trong công
tác giáo dục Thanh niên.

23


Ngày nay, việc phát huy tiềm năng trí tuệ của thanh niên được đặt ra
trong bối cảnh mới - khi nhân loại đang bước vào giai đoạn tin học hoá.Giờ
đây,những sản phẩm có hàm lượng khoa học trung bình thì 50%giá trị của nó
do lao động trí tuệ tạo thành. Đối với những sản phẩm có hàm lượng khoa học
cao 80% đến 85% giá trị của nó do lao động trí tuệ tạo ra. Đó là xu thế phổ
biến của thời đại. Việt nam là một yếu tố của cộng đồng thế giới, không thể
tách mình để tồn tại như một hoang đảo. Thanh niên là một bộ phận trung tâm
của lực lượng lao động để xây dựng đất nước, xây dựng Thủ đô. Trí tuệ hoá
lao động của bộ phận nòng cốt này có tầm chiến lược trong việc phát huy
nguồn lực con người.
Việc nâng cao nguồn trí lực của Thanh niên Thủ đô đang diễn ra trong
một môI trường kinh tế - xã hội thuận lợi là cơ bản, dân chủ hoá đời sống
kinh tế-xã hội được xem vừa là mục tiêu, vừa là động lực trong quá trình đổi
mới;
Việc chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước
theo định hướng XHCN đã tạo ra thời cơ thuận lợi cho sự đua tranh lành
mạnh dựa trên tầm cao trí tuệ của cá nhân Thanh niên nói riêng, của mọi
thành viên trong cộng đồng dân tộc nói chung;việc mở rộng quan hệ với trên
160 nước; dân chủ hoá về thông tin...tất cả những cái đó tạo đIều kiện cho
Thanh niên nhanh chóng cập nhật được với kho tàng trí tuệ của dân tộc và
nhân loạI.
Để đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá Thủ đô, Thanh niên Thủ
đô phảI giữ được vai trò xung kích sáng tạo trong việc tiếp nhận, sử dụng
thành quả mới nhất của khoa học – công nghệ, phảI biết sáng tạo ra những cáI
mà đất nước đòi hỏi.Muốn vậy, công tác giáo dục Thanh niên Thủ đô cần phảI
làm sao khơI dậy trong họ tinh thần ham học hỏi, ham tìm tòi, ham phát hiện,
vượt qua mọi khó khăn để tiến quân mạnh mẽ vào khoa học nhằm có sự sáng

tạo trong mọi công việc.

24


“Sáng tạo” đồng nhất với việc vuợt qua khỏi con đường mòn, vượt khỏi
cách nghĩ, cách làm đã lỗi thời.Hơn nữa, theo quan đIểm khoa học về sự sáng
tạo, thì sự “vượt khỏi” đó phải là kết quả phản ánh đúng đắn những quy luật
khách quan và do đó, góp phần thúc đẩy sự phát triển tiến bộ của lịch sử. Để
có sáng tạo, đôI khi cũng cần mạo hiểm, chấp nhận những thất bạI có thể rồi
tìm ra được con đường đúng. Mạo hiểm, ưa mạo hiểm cũng là một thuộc tính
của Thanh niên. Nhưng, mạo hiểm đúng đắn không đồng nhất với sự liều lĩnh,
thiếu tính toán khoa học những điều kiện khách quan và chủ quan.Đó phải là
sự mạo hiểm được dựa trên sự tính toán khoa học - tiền đề không thể thiếu để
có sự thành công.
Liên quan đến vấn đề thứ hai, chúng ta cần thấy hết những tác động
tích cực và tiêu cực của cơ chế thị trường đối với Thanh niên Thủ đô và vai
trò của họ trong việc phát triển mặt tích cực ,hạn chế tiêu cực của cơ chế đó .
Cơ chế thị trường theo định hướng XHCN kích thích sự đua tranh, sự
sáng tạo để mỗi Thanh niên khẳng định vị thế của mình với tư cách là một
chủ thể kinh tế xã hội trong cộng đồng. Cơ chế đó vừa đòi hỏi vừa tạo ra cơ
sở vật chất - kinh tế cần thiết để mở rộng dân chủ trong xã hội, giảI phóng
mọi năng lực sáng tạo của con người.. Mặt khác, kinh tế thị trường ngay
trong trường hợp định hướng XHCN cũng khó tránh khỏi phân hoá giàu
nghèo;kích thính một bộ phận Thanh niên chỉ lấy lợi ích vật chất trước mắt là
tất cả, những giá trị truyền thống tốt đẹp và lý tưởng cao cả không là gì cả.
Trong những năm qua, việc làm giàu chính đáng, sự cạnh tranh lành mạnh
trong không ít trường hợp còn bị những cáI đối lập của nó lấn át. Bệnh thực
dụng chạy theo đồng tiền làm băng hoạI một số truyền thống tốt đẹpcủa dân
tộc có chiều hướng gia tăng. Bên cạnh một bộ phận Thanh niên đang hăng say

học tập, ham tìm tòi, ham phát hiện cáI mới mang giá trị tích cực đối với sự
phát triển xã hội , cũng có một bộ phận Thanh niên hoặc bằng lòng với trình
độ học vấn thấp, miễn là kiếm được nhiều tiền (“Văn hay chữ tốt không bằng

25