Tiểu luận xử lý tình huống ông hoàng văn a có hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt cổ vật được phát hiện

TRƯỜNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ LÊ HỒNG PHONG - TP HÀ NỘI
LỚP BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ NGẠCH CHUYÊN VIÊN K2A-2015

TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI: XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
ÔNG HOÀNG VĂN A CÓ HÀNH VI KHÔNG TỰ GIÁC
KHAI BÁO, CỐ TÌNH CHIẾM ĐOẠT CỔ VẬT ĐƢỢC PHÁT HIỆN

Họ và tên:

ĐOÀN THỊ PHƢƠNG MAI

Chức vụ:

Chuyên viên

Đơn vị công tác: Phòng Quản lí di sản, sở Văn hóa và Thể thao

Hà Nội, tháng 11/2015
1


PHẦN 1. LỜI MỞ ĐẦU
Di sản văn hóa Việt Nam tồn tại qua mấy nghìn năm lịch sử của dân tộc
là tài sản quý giá, là niềm tự hào và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại,
có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, cũng
như chứng tỏ sức sống mãnh liệt và bản lĩnh văn hóa của dân tộc. Di sản văn hóa
bao gồm di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hóa vật thể, là sản phẩm tinh
thần, vật chất, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học được lưu truyền từ thế hệ này
sang thế hệ khác ở nước ta.

Điều 34 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992
đã xác định rõ: “Nhà nước và xã hội bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân
tộc, chăm lo công tác bảo tồn, bảo tàng, tu bổ, tôn tạo, bảo tồn và phát huy tác
dụng của di tích lịch sử, cách mạng, các di sản văn hóa, các công trình nghệ
thuật, các danh lam thắng cảnh. Nghiêm cấm các hành động lấn chiếm, xâm
phạm đến di tích lịch sử, cách mạng, các di sản văn hóa, các công trình nghệ
thuật, các danh lam thắng cảnh”. Vì vậy, làm tốt công tác quản lý di sản cần
thiết và quan trọng trong đó bao gồm cả việc quản lý di vật, cổ vật và bảo vật
quốc gia – những hiện vật hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn
hóa, khoa học. Cổ vật mang trong mình giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, giá trị kỹ
thuật, mỹ thuật, giá trị khoa học, giá trị tộc người và các giá trị phi vật thể khác.
Trải qua quá trình lịch sử lâu dài với những tác động của chiến tranh, thiên tai và
con người, không ít những di sản văn hóa vật thể bị chôn vùi dưới lòng đất. Vấn
đề bảo vệ, quản lý những di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia được tìm thấy bởi
các cá nhân, tổ chức cần được đặc biệt quan tâm.
Từ những kiến thức đã được học tập, nghiên cứu tại lớp bồi dưỡng
nghiệp vụ ngạch chuyên viên K2A - 2015 - Trường đào tạo cán bộ Lê Hồng
Phong thành phố Hà Nội. Đồng thời trên cương vị công tác của mình từ thực
tiễn có liên quan đến việc thực hiện giải quyết vụ việc liên quan đến bảo tồn và
phát huy giá trị di sản văn hóa – lĩnh vực tôi đang công tác. Tình huống mà tôi
đưa ra dưới đây nhằm làm rõ những vấn đề mang tính lý luận thực tiễn, cụ thể là
xử lí tình huống: “Ông Hoàng Văn A có hành vi không tự giác khai báo, cố tình
chiếm đoặt cổ vật được phát hiện” .

2


Từ tình huống nêu trên bài tiểu luận này được trình bày thành 03 phần với
sự phân tích, tổng hợp và đánh giá. Nội dung của từng phần, như sau:
PHẦN 1. LỜI NÓI ĐẦU

PHẦN 2. NỘI DUNG
Mục 2.1. Mô tả tình huống.
Mục 2.2. Xác định mục tiêu xử lý tình huống.
Mục 2.3. Phân tích nguyên nhân, hậu quả.
Mục 2.4. Xây dựng phân tích và lựa chọn phương án giải quyết (03
phương án).
Mục 2.5. Lập kế hoạch tổ chức phương án lựa chọn.
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Mục 3.1. Đánh giá.
Mục 3.2. Kết luận và kiến nghị.

3


PHẦN 2. NỘI DUNG
2.1. Mô tả tình huống
Trong khi đào hố trồng cây lâu năm ở đồi sau nhà gia đình ông Hoàng Văn
A phát hiện chiếc trống đồng. Ông A vốn không hiểu nhiều về cổ vật, nhưng quan
sát thấy chiếc trống đồng có vẻ là vật cổ giá trị nên đem về nhà. Một số người trong
giới buôn cổ vật biết tin ông A nhặt được chiếc Trống đồng liền đến xem và ngỏ ý
muốn mua lại nó, nhưng ông A chưa nhận lời. Ông trưởng thôn biết tin đã đến
khuyên ông A mang nộp chiếc trống đồng đó cho UBND xã vì theo ông, đó là tài
sản của Nhà nước. Song, ông Hoàng Văn A lại không muốn giao nộp vì cho rằng,
chiếc trống đồng đào được trên nền đất nhà ông nên đương nhiên phải thuộc về gia
đình ông. Trong lúc đó, ông Nguyễn Văn B – hàng xóm nhà ông A là người rất sành
về cổ vật, đã nài nỉ ông A bán lại cho mình. Nể tình làng nghĩa xóm, biết ông B rất
thích sưu tầm cổ vật với lại ông A cũng không muốn gặp phiền phức khi có rất
nhiều người lạ đến hỏi mua hiện vật ông đào được nên ông A đã bán lại chiếc Trống
đồng cho ông B với giá 50 triệu đồng.

Ông Trưởng thôn báo UBND xã XYZ về việc này. UBND xã đã lập biên
bản tiếp nhận thông tin đồng thời tổ chức kiểm tra tính chính xác của thông tin
đã tiếp nhận; Đồng thời xác minh tính chính xác của thông tin do ông trưởng
thôn cung cấp. UBND xã XYZ đã cử cán bộ trực tiếp xuống gặp ông A để giải
thích, vận động ông A tự nguyện giao nộp chiếc Trống đồng chuyển cho cơ quan
văn hóa thẩm định. Ông A vẫn cho rằng chiếc trống đồng thuộc quyền sở hữu
của mình và đã bán lại chiếc trống đồng cho ông B. UBND xã XYZ xác định
đây là hành vi cố ý chiến đoạt di sản nhà nước và mua bán trái phép di vật, cổ
vật nên đã gửi tờ trình lên UBND thành phố về sự việc đã xảy ra tại địa phương
và đề nghị sự phối hợp xử l ý theo đúng thẩm quyền. UBND Thành phố giao Sở
Văn hoá, Thể thao và Du lịch phối hợp với Phòng Văn hóa – thông tin và UBND
xã XYZ để làm rõ sự việc trên.
Ngay sau khi nhận được công văn và hồ sơ liên quan đến sự việc . Phòng
Quan lý di sản – sở Văn hóa, thể thao và Du lịch đã:
4


-

Ra công văn đề nghị phòng Văn hóa – thông tin, UBND xã XYZ Tổ

chức khoanh vùng, bảo vệ nguyên trạng khu vực có tài sản bị chôn giấu, hiện vật
được tìm thấy.
- Thành lập hội đồng giám định hiện vật

(gồm cán bộ chuyên trách

phòng lý di sản và một số nhà khoa học nghiên cứu về cổ vật).
-

Đề nghị Thanh tra văn hóa xử l ý hành vi vi phạm trong lĩnh vực văn

hóa (cụ thể là di sản văn hóa).
-

Báo cáo kết quả xử l í về UBND Thành phố và bộ Văn hóa, Thể thao và

Du lịch
2.2. Xác định mục tiêu xử lý tình huống
Tiến hành phân tích tình huống nhằm mục tiêu làm sáng tỏ tình huống,
hiểu rõ tình huống, xem xét cụ thể diễn biến các tình tiết của tình huống trên cơ
sở các quy định pháp luật hiện hành có liên quan để xem các tình tiết trong tình
huống có sai phạm gì, thuộc quy định ở văn bản pháp luật nào, mối liên hệ của
các tình tiết như thế nào, trách nhiệm của các bên liên quan trong tình huống như
thế nào, có gì vi phạm, … để có cơ sở giải quyết tình huống một cách khách
quan, hợp tình hợp lý, đúng quy định của pháp luật.
Ông A là người phát hiện ra chiếc trống đồng cổ bị chôn giấu trong
khuôn viên đất của nhà mình nhưng không muốn giao nộp cho cơ quan nhà nước
có thẩm quyền mà đem bán cho ông B. Trường hợp này cần xem xét các vấn đề
sau: chế độ pháp lý đối với tài sản mà gia đình ông A đào được; trách nhiệm của
UBND xã khi ông trưởng thôn báo tin; và hành vi mua bán chiếc trống đồng của
ông A cho ông B.
2.2.1. Giải quyết các vấn đề
a. Chế độ pháp lý đối với tài sản mà gia đình ông A đào được
Khoản 1 Điều 187 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định: người phát hiện
tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, bị chôn giấu, bị chìm đắm phải thông báo hoặc
trả lại ngay cho chủ sở hữu; nếu không biết ai là chủ sở hữu thì phải thông báo
hoặc giao nộp cho UBND xã, phường, thị trấn hoặc Công an cơ sở gần nhất
5

hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Luật Di sản văn hoá năm 2001, tổ chức
và cá nhân có nghĩa vụ thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật
quốc gia, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo
vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất.
Căn cứ quy định trên, ông A có trách nhiệm thông báo kịp thời và giao nộp chiếc
trống đồng cổ cho UBND xã hoặc Công an xã. Trong thời gian kể từ thời điểm phát
hiện chiếc lư đồng cổ đến thời điểm giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền,
ông A có trách nhiệm bảo quản chiếc trống đồng cổ đó.
Ông B là người mua chiếc Trống đồng từ ông A (không phải chủ sở hữu của
chiếc trống đồng), vì vậy theo quy định của pháp luật ông B cũng không xác lập
quyền sở hữu đối với hiện vật này. Hành vi mua bán ở đây là không hợp pháp.

b. Về trách nhiệm của UBND xã khi nhận được thông tin phản ánh ông
A phát hiện ra chiếc trống đồng cổ
UBNX xã XYZ sau khi nghe phản ảnh của ông trưởng thôn đã nhanh
chóng lập biên bản khai báo, xác minh độ chính xác của thông tin và có văn bản
trình cấp trên (ở đây là UBND thành phố ) đề nghị chỉ đạo xử l ý theo đúng thẩm
quyền. Theo Điều 51 Nghị định số 92/2002/NĐ-CP ngày 11/11/2002 của Chính
phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa, UBND xã có
trách nhiệm: Tiếp nhận khai báo về chiếc trống đồng cổ để chuyển lên cơ quan
cấp trên; Tổ chức bảo vệ, bảo quản cấp thiết chiếc trống đồng cổ khi ông A giao
nộp; Phòng ngừa và ngăn chặn kịp thời mọi hành vi làm ảnh hưởng tới sự an
toàn của chiếc trồng đồng cổ đó.
Để thực hiện đúng trách nhiệm của mình, UBND xã đã cử cán bộ trực
tiếp xuống gặp ông A để giải thích, vận động ông A tự nguyện giao nộp chiếc
trống đồng để chuyển cho cơ quan văn hóa thẩm định. Nhưng ông A đã không
chấp hành phương pháp vận động thuyết phục của UBND xã, do chưa xác minh
được chiếc trống đồng có phải là cổ vật hay không nên UBND xã chưa đủ cơ sở

để xử phạm hành vi không giao nộp của ông A nên đã có văn bản trình cấp trên
6


là việc làm hoàn toàn đúng. Song trong thời gian chờ phản hồi của cấp trên,
UBND xã XYZ chưa làm tốt việc bảo vệ, phòng ngừa ngăn chặn kịp thời mọi
hành vi ảnh hưởng tới sự an toàn của đồ cổ, chậm nắm bắt thông tin nên đã để
cho ông A bán lại hiện vật cho ông B.
c. Xác minh hành vi vi phạm và việc lập biên bản hành chính.
Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực di sản văn hóa là hành vi cố ý
hoặc vô của cá nhân, tổ chức vi phạm các quy định của pháp luật về di sản văn hóa
mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật bị xử phạt hành chính.

Trong tình huống nên trên , ông Hoàng Văn A là người đào được chiếc
trống đồng trong đất nhà mình và ý thức được đây là hiện vật quý nhưng không
giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền nơi gần nhất cả khi đã có cán bộ xuống
thuyết phục ông giao nộp hiện vật để thẩm định giá trị. Như vậy ông A đã phạm
hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt di vật, cổ vật, bảo vật quốc
gia được phát hiện. Ông B là người sành cổ vật, ông biết rõ hiện vật ông A đào
được là cổ vật lẽ ra nên khuyên ông A giao nộp cho chính quyền địa phương thì
ông B lại nài nỉ ông A bán chiếc trống đồng cho mình. Hành vi của ông B ở đây
là cố ý mua bán cổ vật trái phép chưa có chủ sở hữu.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận được hồ sơ của địa phương đã kịp
thời chỉ đạo UBND xã bảo quản hiện vật đồng thời thành lập hội đồng giám định
hiện vật. Khi tiến hành giám định phải có biên bản. Nội dung của biên bản cần
ghi rõ họ, tên và địa chỉ của ông Hoàng Văn A; họ, tên và chức vụ thành viên hội
đồng giám định; thời gian, địa điểm ông A tìm thấy chiếc trống đồng; đặc điểm,
tình trạng của chiếc trống đồng khi được ông A.
Hội đồng kết luận chiếc trống đồng mà ông A tìm thấy (hiện tại ông B
đang nắm giữ) là cổ vật có giá trị từ 150.000.000 đồng đến dưới 200.000.000

đồng và yêu cầu ông A và ông B giao nộp lại cho sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch để chuyển vào bảo quản tại Bảo tàng Thành phố. Xét thấy ông A và ông B
đã không tự giác giao nộp lại cổ vật mà đem trao đổi mua bán, căn cứ vào chức
năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tiến hành
7


xử phát hành chính đối với hành vi của ông A và ông B. Trình tự, thủ tục xử phạt
và tịch thu hiện vât sẽ do Thanh tra văn hóa phối hợp với UBND xã XYZ thực
hiện.
2.2.2. Việc giải quyết nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương; tăng cường
pháp chế CHXH
Hành vi vi phạm hành chính của gia đình ông Hoàng Văn A và ông
Nguyễn Văn B cần phải xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật; trong quá trình giải
quyết cần có biện pháp kết hợp biện pháp tuyên truyền - giáo dục rộng rãi trong
nhân dân nói chung và gia đình ông A và ông B nói riêng, đồng thời xử lý
nghiêm minh các trường hợp vi phạm pháp luật nhằm nâng cao ý thức tuân thủ
pháp luật của nhân dân.
2.2.3. Việc giải quyết phải bảo vệ lợi ích của Nhà nước với lợi ích gia
đình ông Nguyễn Văn A và ông Nguyễn Văn B
Gia đình ông Nguyễn Văn A và ông Nguyễn Văn B đã có hành vi không
tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt cổ vật được phát hiện phải xử lý, tuy vậy
việc xử lý cần tuân theo quy định của pháp luật; trong quá trình xử lý cần giáo
dục thuyết phục gia đình ông A và ông B tự nguyện chấp hành các quy định
hành chính đúng đắn. Đảm bảo đúng quyền và nghĩa vụ của công dân trong giải
quyết vụ việc tránh tình trạng chỉ quan tâm đến lợi ích của cá nhân hay chỉ lợi
ích tập thể, nhà nước. Mọi việc giải quyết đảm bảo hài hoà giữa các lợi ích.
2.3. Phân tích nguyên nhân và hậu quả
2.3.1. Nguyên nhân
-

Do trình độ, năng lực, nghiệp vụ của các chi bộ cấp cơ sở còn nhiều

hạn chế; sự buông lỏng trong quản lý Nhà nước về di sản văn hóa
Trình độ cán bộ chuyên môn cấp cơ sở còn nhiều hạn chế nên việc phát
hiện, lập biên bản và xử lý vi phạm còn chậm hoặc không đúng thủ tục, thậm chí
còn buông lỏng quản lý, không xử lý những vi phạm luật di sản văn hóa là
nguyên nhân của việc vi phạm tràn lan, không kiểm soát được. Trường hợp của
gia đình ông A và ông B như đã nêu trên là một ví dụ.
8


- Sự bất cập trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến vụ việc

Sau khi có Luật di sản văn hóa năm 2001, Luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của luật di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành, nhiều địa
phương chưa kịp thời ban hành đủ các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hoá
thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh/ thành phố để triển khai; nhiều địa phương vẫn
chưa nắm chắc những đổi mới, những quy định mới của pháp luật về bảo vệ di
sản văn hóa nên vẫn còn lúng túng.
-

Sự thiếu trách nhiệm, sa sút phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán

bộ công chức trong xử lý
Việc áp dụng pháp luật của Ủy ban nhân dân xã trong xử l

ý các tình

huống công việc chưa thực sự hiệu quả. Cán bộ được giao nhiệm vụ chưa thực

sự nêu cao tinh thần trách nhiệm . Trong tình huống trên , chi tiết cán bộ thuyết
phục ông A giao nộp , ông A không đồng ý nhưng cán bộ cũng không có hành
động nào hay tham mưu cho lãnh đạo UBND xã tổ chức bảo vệ hiện vật.
-

Do ý thức pháp luật của người dân chưa cao

Người dân tuy đã được nhiều loại phương tiện thông tin đại chúng cung
cấp nhiều kiến thức về pháp luật, song trong hành vi vẫn còn sự tuỳ tiện vi phạm
hành chính nên cơ quan nhà nước khi tiến hành giải quyết vụ việc cần tiếp tục
giáo dục nâng cao ý thức pháp luật cho người dân nói chung và những người vi
phạm nói riêng.
2.3.1. Hậu quả
-

Thiệt hại về vật chất - kinh tế: Cổ vật nói riêng và di sản văn hóa nói

chung đã mang lại cho người lưu giữ nó nhiều lợi ích to lớn từ lợi ích tinh thần đến
lợi ích kinh tế. Không ít người đã nổi danh, đã giàu có trong việc nghiên cứu hoặc
trong việc mua bán cổ vật. Vì vậy, lưu giữ cổ vật là một vinh hạnh cho các cá nhân
cũng như tập thể. Tuy có nhiều giá trị như trên nhưng cổ vật cũng chỉ là một tài sản
có thể quy ra tiền và có thể chuyển đổi chủ sở hữu nên luật pháp Việt Nam đã quy
định những điều kiện cho người kinh doanh mặt hàng này. Hiện nay, các địa
phương trên cả nước đang phải đối diện với vấn đề “chảy máu” các di sản,
9


trong đó thể hiện rõ nhất là nạn mất cắp, thất thoát cổ vật, sự thiếu hiểu biết của
người vô tình đào bới, trục vớt được di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia vô tình bị
những người buôn bán cổ vật trái phép lợi dụng nhằm trục lợi cho mình.

-

Mất trật tự kỷ cương địa phương khi xảy ra nhiều vi phạm pháp luật về

di sản văn hóa: Nhiều địa phương, sau khi một hay một vài hộ gia đình vô tình
đào được di vật, cổ vật hay bảo vật quốc gia sẽ là tâm điểm chú yếu của nhiều
người buôn bán cổ vật. Khi thấy lợi ích của việc đào được cổ vật, không ít người
đua nhau đi đào bới cổ vật gây nên mất trật tự an ninh tại địa phương và cảnh
quan môi trường do bị đào bới.
-

Ảnh hưởng về mặt xã hội: Nếu xét kỹ thì cổ vật là một mặt hàng đặc

biệt, mặt hàng này nếu đã hư hỏng hoặc mất mát thì không thể tái tạo song
chúng lại có giá trị kinh tế cao khó thể đong lường. Chính vì vậy mà cổ vật luôn
được giới mua bán săn lùng để hưởng lợi. Và điều mà ai cũng thấy là việc sưu
tầm, mua bán cổ vật là một hành vi có ảnh hưởng quan trọng đến sự nghiệp bảo
tồn và phát huy di sản văn hóa của đất nước - một sự nghiệp mà nhà nước cũng
như toàn dân đều hết lòng chăm lo nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc của nước
Việt Nam ngàn năm văn hiến.
Hậu quả không kém phần nghiêm trọng đó chính là sự yếu kém trong
dịch vụ công và giảm sút về pháp chế XHCN.
2.4. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phƣơng án giải quyết tình huống

2.4.1. Phương án 1: Giáo dục thuyết phục gia ông Nguyễn Văn A tự
nguyện giao nộp hiện vật đào được
Trong quá trình thanh tra, kiểm tra của đoàn thanh tra cần có biện pháp
giáo dục thuyết phục gia đình ông Hoàng Văn A bằng cách: đưa ra những điều
khoản của văn bản pháp luật quy định việc xử lý đối với các hành vi của gia đình
ông bà. Cung cấp đủ và rõ những thông tin để gia đình bà ông A biết: Trường

hợp gia đình ông phát hiện đồ vật dưới lòng đất nếu biết được hoặc nghi ngờ đó
là báu vật, cổ vật… phải báo cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để có
hướng giải quyết phù hợp với quy định của pháp luật. Nếu hiện vật đào được
10


là tài sản có giá trị, gia đình sẽ được hưởng giá trị theo quy định tại Điều 240 Bộ
luật Dân sự năm 2005. Theo đó, vật bị chôn giấu, bị chìm đắm được tìm thấy mà
không có hoặc không xác định được ai là chủ sở hữu thì sau khi trừ chi phí tìm
kiếm, bảo quản, quyền sở hữu đối với vật đó được xác định như sau:
-

Vật được tìm thấy là di tích lịch sử, văn hoá thì thuộc Nhà nước. Người

tìm thấy vật đó được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật.
-

Vật được tìm thấy không phải là di tích lịch sử, văn hoá, mà có giá trị

đến 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định thì thuộc sở hữu của người
tìm thấy. Nếu vật tìm thấy có giá trị lớn hơn 10 tháng lương tối thiểu do Nhà
nước quy định thì người tìm thấy được hưởng giá trị bằng 10 tháng lương tối
thiểu do Nhà nước quy định và 50% giá trị của phần vượt quá 10 tháng lương;
phần giá trị còn lại thuộc Nhà nước.
Tuy nhiên trong trường hợp này, gia đình nhà ông A và ông B không
những không giao nộp hiện vật cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà còn cố
tình chiếm đoặt nên hành vi vi phạm của gia đình ông nếu không tự nguyện chấp
hành sẽ bị tổ chức cưỡng chế và mọi phí tổn đều do gia đình ông phải chi phí.
Hành vi không khai báo, cố tình chiếm đoạt di sản văn hóa sẽ bị xử phạt theo
Điều 36 Nghị định số 75/2010/NĐ - CP về xử phạt vi phạm hành chính trong

lĩnh vực văn hóa. Trong trường hợp chiếc trống đồng của ông A đào được xác
định có giá trị từ 50.000.000 đến 100.000.000 đồng thì sẽ bị phạt tiền từ
20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng và tịch thu tang vật vi phạm.
Đối với ông B có hành vi mua bán cổ vật có nguồn gốc bất hợp pháp
theo nghị định số158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 về việc xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo, hình thức xử
phạp ông B là tịch thu tang vật vi phạm. Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu
phương tiện vi phạm.
-

Ưu điểm: Nếu làm được việc này sẽ rất tốt vì không chỉ nâng cao ý thức

chấp hành pháp luật của công dân, mà còn không cần thiết phải áp dụng các biện
pháp tổ chức cưỡng chế.
11


-

Nhược điểm: Trong thực hiện công tác cho thấy, phương án này rất khó

thành công, số vụ việc có thể áp dụng thành công là ít.
2.4.1. Phương án 2: Cơ quan nhà nước áp dụng biện pháp phạt vi
phạm và hợp thức hoá cho tồn tại
Giám đốc sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo Thanh tra văn hóa và
phòng Văn hóa – Thông tin huyện làm thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đối với
gia đình ông Hoàng Văn A và ông Nguyễn Văn B, đồng thời hợp thức hoá hiện vật
trên cho gia đình bà Nguyễn Thị A và ông Nguyễn Văn B được quyền sở hữu.

a. Ưu điểm: Phương án này giúp gia đình ông A được quyền sở hữu hiện

vật nên được bán và đổi chủ sở hữu cho ông Nguyễn Văn B.
b. Nhược điểm: Thực tế, những năm trước đây (vi phạm trước thời điểm
năm 2000) quan điểm này đã được áp dụng tại một số địa phương trong thành
phố. Nhưng từ năm 2000 trở đi, quan điểm của UBND huyện đã thống nhất phải
xử lý triệt để các vi phạm trong lĩnh vực di sản văn hóa. Cho nên, việc áp dụng
phương án này là không khả thi, vì:
-

Việc áp dụng phương án này sẽ gây ra tình trạng vi phạm tràn lan, sở

hữu và buôn bán cổ vật trái phép
-

Nếu xử phạt và hợp thức hoá cho tồn tại sẽ dẫn đến hiện tượng “chảy

máu cổ vật” của nhà nước.
-

Các văn bản pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này không được áp dụng

nghiêm minh, người dân vi phạm lại được hợp thức hoá. Điều này, tác động đến
ý

thức pháp luật của họ, dẫn đến người dân sẽ vi phạm trong nhiều lĩnh vực

quản lý khác.
2.4.3. Phương án 3: Đề xuất phải xử lý nghiêm minh đúng quy định
của pháp luật
Căn cứ vào nội dung thẩm tra xác minh, Phòng Quản lý di sản đề xuất
với Giám đôc sở xử lý hành vi của gia đình ông A và ông B theo hướng sau:

Bước 1: Thành lập hội đồng giám định xác định hiện vật ông A tìm được thuộc
di vật, cổ vật hay bảo vật quốc gia. Xác định giá trị của hiện vật. Lập biên bản.
12


Bước 2: Đề nghị ông A và ông B giao nộp lại cổ vật cho Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch để chuyển về Bảo tang Thành phố bảo quản.
Bước 3: Tổ chức cưỡng chế tịch thu hiện vật để đưa vào bảo tàng Thành
phố nếu ông A và ông B không giao nộp cổ vật.
Bước 4: Báo cáo với UBND Thành phố và bộ Văn hóa, Thể thao và Du
lịch về quy trình, kết quả giải quyết sự việc.
a. Ưu điểm: Phương án này là phương án tối ưu vừa giải quyết dứt điểm,
đúng pháp luật, đảm bảo tính nghiêm minh trước pháp luật, đảm bảo quyền lợi
và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, đảm bảo tính toàn diện, kịp thời, xây dựng
lòng tin của người dân đối với chính quyền.
b. Nhược điểm: Thực hiện phương án này đòi hỏi Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch và chính quyền địa phương phải kết hợp nhuần nhuyễn cả tính pháp
lý và đạo lý, vừa mang tính mệnh lệnh đơn phương của nhà nước đồng thời cũng
phải làm tốt công tác tư tưởng để cho gia đình ông A và ông Nguyễn Văn B tự
nguyện chấp hành một cách nghiêm túc.
2.5. Lập kế hoạch và tổ chức thực hiện phƣơng án đã lựa chọn
(phƣơng án 3)
2.5.1. Quan điểm chỉ đạo
Phòng Quản lý di sản phối hợp với Thanh tra văn hóa, phòng Văn hóathông tin huyện, UBND xã XYZ cần có sự chỉ đạo Giám đốc sở kiểm tra việc
thực hiện Quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với gia đình ông A và ông
Nguyễn Văn B. Đồng thời cần thông báo kịp thời việc chấp hành hình phạt và
việc yêu cầu gia đình ông A thỏa thuận với ông B giao nộp lại chiếc trống đồng.
Trong trường hợp ông A và ông Nguyễn Văn B không tự giao nộp lại cổ
vật đã trao đổi với nhau thì Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần phải lập biên
bản kiểm tra việc tự giác thực hiện Quyết định xử lý vi phạm hành chính của

ông A và ông B đồng thời ra Quyết định cưỡng chế việc thực hiện Quyết định xử
lý vi phạm hành chính. Thời điểm này cần lưu ý, việc giao quyết định cưỡng chế
cần lập thành biên bản, định rõ thời hạn thực hiện việc cưỡng chế. Việc làm
13


như vậy là cần thiết vì sẽ có sự tác động đến ý thức tự giác chấp hành pháp luật
của công dân, thể hiện sự kiên quyết xử lý của chính quyền.
2.5.2. Kế hoạch cưỡng chế
Yêu cầu của việc cưỡng chế phải tiến hành kịp thời và có sự chuẩn bị chu
đáo. Công việc này sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (trực tiếp thực thi công vụ là
Thanh tra văn hóa) hoặc chính quyền địa phương phải lập kế hoạch cưỡng chế.
Nội dung của kế hoạch cưỡng chế cần nêu rõ: Mục đích, yêu cầu; thuận lợi
và khó khăn; việc thành lập các tổ công tác có sự phân công chức năng, nhiệm vụ
rõ ràng và cơ chế phối hợp hoạt động; công cụ, phương tiện cần chuẩn bị; những
tình huống có thể xảy ra và biện pháp giải quyết; các bước tiến hành cưỡng chế…
Đến ngày thực hiện cưỡng chế, các tổ chức, cá nhân được phân công theo bản kế
hoạch phải có mặt đầy đủ, chuẩn bị các công cụ, phương tiện để thực hiện việc
cưỡng chế. Theo sự phân công thì thông thường cán bộ địa chính và cán bộ Tư
pháp phải lập biên bản cưỡng chế ghi lại chi tiết, đầy đủ hiện trạng sử dụng đất, các
tài sản có trên đất và quá trình thực hiện các biện pháp cưỡng chế.

2.5.3. Thu hồi tiền phạt và phí tổn cưỡng chế
Ngoài nội dung hình phạt chính là phạt tiền, theo quy định của pháp luật
thì ông Nguyễn Văn B còn phải chịu mọi phí tổn trong quá trình cưỡng chế. Nội
dung này cần được ghi rõ trong quyết định cưỡng chế. Đề cập đến nội dung này
vì trong thực tế, tại nhiều địa phương, việc thu tiền phạt và tiền chi phí cưỡng
chế là rất khó khăn, nhiều địa phương còn không thu được. Chính vì vậy, Sở
Văn hóa, Thể thao và Du lịch khi giải quyết khiếu nại cần có sự chỉ đạo của
UBND thành phố thực hiện việc truy thu này.

Có thể áp dụng các biện pháp sau:
-

Khấu trừ một phần lương thực hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ

tài khoản tại Ngân hàng.
-

Kê biên các tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt và số tiền chi

phí cho hoạt động cưỡng chế để tiến hành bán đấu giá.

14


2.5.4. Ý nghĩa của việc thực hiện phương án 3
Việc làm trên không chỉ đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, là biện
pháp răn đe đối với những người có ý định không khai báo, cố tình chiếm đoạt di
sản văn hóa và mua, bán, trao đổi trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia có
nguồn gốc bất hợp pháp. Sự can thiệp của pháp luật để ngăn ngừa, tiết chế
những hành vi tác hại xấu đến di sản cha ông như xâm hại, phá hủy, không kịp
thời bảo quản cổ vật là việc làm cần thiết. Nếu cơ quan Nhà nước không tịch thu
được hiện vật thu được tiền phạt và không thu được những chi phí bỏ ra trong
quá trình thực hiện cưỡng chế thì những chi phí này do ngân sách cấp xã hoặc
ngân sách cấp xã tạm ứng hay gánh chịu. Điều này dẫn đến tình trạng một công
dân có thể vi phạm nhiều lần, nhiều người vi phạm, ngân sách nhà nước không
có đủ khả năng để thực hiện các biện pháp cưỡng chế dẫn đến tình trạng lỏng lẻo
trong quản lý nhà nước về di sản văn hóa, hay tình trạng phạt cho tồn tại đã gây
ra nhiều vụ việc mua bán trái phép cổ vật và chiếm đoát di sản văn hóa.
Thực tế cho thấy nhiều xã, huyện có hiện tượng vi phạm theo dây truyền,

một vài người vi phạm không bị xử lý hoặc người nhà cán bộ vi phạm mà không bị
xử lý thì hàng loạt các cá nhân khác cũng vi phạm theo, biện pháp xử lý của chính
quyền không triệt để cộng với việc tự do chuyển nhượng đất đai lấn chiếm càng làm
cho tình hình phức tạp thêm. Nhiều vụ việc, chính quyền địa phương không giải
quyết được hoặc giải quyết không thoả đáng gây những bức xúc cho người dân và
làm thất thoát những di sản quí giá của dân tộc. Do vậy, việc nâng cao ý thức pháp
luật của công dân là một công tác quan trọng nhưng việc quán triệt và tập huấn
nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở xử lý ngay và đúng quy định của pháp luật đối
với những vi phạm trong lĩnh vực văn hóa từ thời điểm mới phát sinh là biện pháp
tốt nhất để ngăn chặn các hành vi vi phạm, thực hiện pháp chế XHCN, trật tự an
ninh ở địa phương, tạo điều kiện cho các phong trào phát triển.

15


PHẦN 3
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Đánh giá
Dưới đây là một số đề xuất biện pháp để nâng cao năng lực, hiệu lực
trong quản lý nhà nước về đất đai nói chung và xử lý dứt điểm tình trạng chiếm
đoạt di sản văn hóa trái phép - một lĩnh vực quản lý có nhiều khó khăn, phức tạp
trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Kết luận và kiến nghị
Thứ nhất, tăng cường nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán
bộ, công chức
Ngoài những nguyên nhân trên còn có nguyên nhân chủ quan là do ý
thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác văn hóa còn yếu.
So với yêu cầu, nhiệm vụ thì đội ngũ công chức, viên chức và người lao động
trực tiếp thực hiện công tác quản lý nhà nước và phát triển sự nghiệp văn hóa
còn hạn chế về số lượng; đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý văn hóa các cấp

còn hạn chế về chất lượng, chưa đồng bộ về cơ cấu và năng lực thực tiễn. Qua
công tác thanh tra, kiểm tra tại một số địa phương đã có hiện tượng một số cán
bộ văn hóa quận/huyện, xã/phường cố ý buông lỏng quản lý.
Do vậy công tác thanh tra chuyên ngành cần được chỉ đạo cụ thể và tăng
cường hơn nữa nhằm phát hiện và xử lý kịp thời những sai phạm của đội ngũ
cán bộ công chức. Cùng với công tác thanh tra, kiểm tra thì việc đưa quy chế
dân chủ vào đời sống cũng là một việc quan trọng phát huy vai trò giám sát của
người dân “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, động viên kịp thời những
người tố cáo đúng những sai phạm, tồn tại ở địa phương. Đồng thời có chế tài
nghiêm khắc để xử lý những hành vi vi phạm cũng như những hành vi bao che,
dung túng cho những cán bộ vi phạm. Điều đó góp phần quan trọng hạn chế việc
cố ý lơ là trách nhiệm của cán bộ cấp cơ sở hoặc những hành vi vi phạm nhằm
thu lợi cá nhân của một số cán bộ trong thời điểm đất đai có giá trị như hiện nay.
Thời gian gần đây, Quốc hội đã họp bàn và có chủ trương thành lập thanh tra
16


công vụ. Thiết nghĩ, điều đó là rất cần thiết cho việc bảo đảm cho bộ máy hành
chính hoạt động trật tự, hiệu lực, hiệu quả và minh bạch: người cán bộ công chức
sẽ có ý thức trách nhiệm cao hơn về vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Mọi tình
huống phát sinh đều được giải quyết nhanh chóng, kịp thời đúng quy định pháp
luật, là động lực trong quá trình cải cách bộ máy hành chính ở nước ta.

Thứ hai, chú trọng việc đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực nghiệp
vụ cho cán bộ làm công tác quản lý di sản văn hóa ở cơ sở
Đào tạo và nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở. Do gắn
bó chặt chẽ với dân, nên chính họ là người có thể kịp thời phát hiện sớm nhất
những sai phạm hay những biến động bất thường diễn ra trên địa bàn. Họ cũng
là người có thể tham gia góp ý, phản biện các dự án bảo tồn văn hóa trên địa bàn
một cách cụ thể và sát thực nhất. Do đó cần phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng

nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ
văn hóa cấp xã, phường đáp ứng yêu cầu công việc bảo tồn di sản văn hóa. Xây
dựng kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng cán bộ xuất phát từ yêu cầu của công việc
trước mắt và lâu dài. Phương thức đào tạo, bồi dưỡng khuyến khích hình thức
đào tạo chính quy, quan tâm đến phương thức đào tạo ở nước ngoài.
Thứ ba, các cơ quan nhà nước chủ động rà soát và tập hợp hoá hệ
thống các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh trong lĩnh vực quản lý di
sản và xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa
Hiện nay, việc vi phạm trật tự quản lý hành chính Nhà nước về lĩnh vực
di sản văn hóa, đặc biệt là vấn đề xử lý vi phạm lấn chiếm di tích, chiếm đoạn di
sản văn hóa. Những hệ thống văn bản còn chưa tập trung, chủ yếu là những quy
phạm trong Luật Di sản và Luật sử đổi bổ sung một số điều cua luật di sản năm
2009; Nghị định 92/2002/NĐ-CP Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật
Di sản văn hóa; Nghị định 96/2009/NĐ-CP Về việc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị
chìm đắm được phát hiện hoặc tìm thấy thuộc đất liền, các hải đảo và vùng biển
Việt Nam. Ngoài ra, việc giải quyết các vụ việc về di sản văn hóa còn liên quan
đến nhiều văn bản pháp luật khác như: Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 và được
sửa đổi bổ sung một số điều năm 2004; Luật dân sự 2005. Như
17


vậy, hệ thống văn bản pháp luật về quản lý di sản là phức tạp. Cùng với quá
trình phát triển của nền kinh tế thị trường, thực tiễn luôn luôn biến động đòi hỏi
các văn bản, các quy phạm cũng phải có những sửa đổi, bổ sung để điều chỉnh
kịp thời những quan hệ xã hội mới, phát sinh, nhưng cũng không được kìm hãm
sự biến đổi của các di sản văn hóa có ý nghĩa tích cực trong việc góp phần thúc
đẩy kinh tế - xã hội ổn định và phát triển. Do đó, việc xây dựng Luật cần dự kiến
những quy luật khách quan của xã hội, mang tính ổn định cao, có trình độ pháp
điển hóa cao, tạo tiền đề cần thiết cho việc quản lý Nhà nước về lĩnh vực di sản
được hiệu quả, tránh sự chồng chéo thiếu tính thống nhất, đồng bộ giữa các văn

bản pháp luật, các quy phạm pháp luật, đòi hỏi người cán bộ văn hóa có sự cập
nhật nhanh, chính xác các văn bản pháp luật, có sự tập hợp hoá đầy đủ để giúp
cho việc xử lý đúng pháp luật.
Thứ tư, tập trung hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý
thức pháp luật của nhân dân
di sản văn hóa tồn tại trong đời sống cộng đồng và chỉ có thể được bảo
vệ, gìn giữ bởi cộng đồng. Bởi vậy, điều quan trọng là làm cho người dân ý thức
được rằng biện pháp huy động sức dân chỉ có hiệu quả trên một nền tảng ý thức
về giữ gìn di sản văn hóa. Nhân dân là chủ thể đóng vai trò quyết định trong việc
bảo tồn một cách bền vững di sản văn hóa của chính họ. Họ có đủ năng lực và
thẩm quyền để đánh giá các giá trị của di sản văn hóa, quyết định lựa chọn các
di sản văn hóa như thế nào là cần thiết để bảo tồn. Đẩy mạnh công tác tuyên
truyền giáo dục ý thức tự giác của người dân trong việc bảo tồn và phát huy di
sản văn hóa truyền thống. Việc giáo dục để nâng cao ý thức tự giác của người
dân, khơi dậy ở họ lòng tự hào đối với di sản văn hóa của cộng đồng mình là
công việc có ý nghĩa quan trọng để hướng người dân chủ động tìm tòi, sưu tầm
và bảo tồn các loại hình di sản văn hóa.
Trên đây là một tình huống vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý
Nhà nước về di sản văn hóa, cụ thể là tình huống công dân có hành vi chiếm
đoạt di sản văn hóa bị xử lý hành chính và cưỡng chế hành chính. Qua tình
huống này, học viên muốn trình bày những cơ sở pháp lý, trình tự, thủ tục và
18


những yêu cầu về nội dung văn bản áp dụng pháp luật trong quá trình xử lý hành
vi

chiếm đoạt di sản văn hóa. Ý nghĩa trước hết là giúp cho người học hiểu sâu

hơn về những kiến thức đã được bồi dưỡng trong khoá học, đồng thời góp phần

giúp học viên có thể áp dụng xử lý những tình huống tương tự sẽ gặp trong rất
nhiều trong công tác thanh tra, kiểm tra hiện nay. Qua đây, học viên cũng muốn
nêu lên thực trạng và các biện pháp để giải quyết những vi phạm trong lĩnh vực
di sản văn hóa và những vi phạm pháp luật khác; góp phần ổn định tình hình
chính trị, xã hội ở địa phương tạo điều kiện cho chính quyền các cấp tập trung
vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, từng bước nâng cao hơn nữa đời sống
vật chất, tinh thần của nhân dân.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Luật di sản văn hóa năm 2001.

2.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật di sản văn hóa năm 2009.

3.

Bộ luật 33/2005/QH11 Dân sự.

4.

Nghị định 92/2002/NĐ-CP Quy định chi tiết thi hành một số điều của

Luật Di sản văn hóa.

5.

Nghị định 96/2009/NĐ-CP Về việc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm

được phát hiện hoặc tìm thấy thuộc đất liền, các hải đảo và vùng biển Việt Nam.
6.

Nghị định Số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 về việc quy định xử

phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo.

20