bệnh ngất ở người lớn

Ngất
Định nghĩa
Ngất la tnh trang mất y thưc đăc trưng bơi: không đap ưng, không giư đươc tư thê va tư hôi phuc,
nguyên nhân thường do thiêu oxy não.
Cơ quan ảnh hương: tim mach, thần kinh

Dịch tễ học
Khoảng 20% người trương thanh co >=1 m ôt cơn ngất đên khi 75 tuôi; ơ tre em dươi 18 tuôi la 15%.
Chiêm ti lê 1-6 % ti lê nhâp viên va khoảng 3 % nhưng trường hơp cấp cưu.
Ti lê măc ơ người gia >75 tuôi la 6%

Sinh ly bênh va sinh bênh học
Trong môt sô trường hơp, đap ưng phê vị dân đên giảm nhịp tim
Ha huyêt ap hê thông thư phat dân đên giảm lưu lương tim va/ ho ăc giãn mach toan thân dân đên
giảm tươi mau não, kêt quả gây ngất

Tim (cản trở đầu ra)
-

Hẹp chu
Bênh ly cơ tim phi đai
Thuyên tăc phôi

Rối loạn nhịp tim
-

Nhịp nhanh thất liên tuc
Nhịp nhanh trên thất (rung nhĩ, cuông nhĩ, nhịp nhanh trên thất vòng vao lai)
Bloc nhĩ thất đô 2,3
Hôi chưng suy nut xoang

Không do tim
-

Phản xa phê vị – mach,
Ha huyêt ap tư thê
Tac dung cua thuôc
Bênh thần kinh, đông kinh, cơ thiêu mau thoang qua (co thê gây ra ngất, nhưng thường co
đăc điêm lâm sang rất khac so vơi ngất đơn thuần)
Tăng nhay cảm xoang cảnh
Tâm ly
Di truyền
Bênh ly cơ tim đăc biêt va rôi loan nhịp co thê co tnh chất gia đinh (vi du: h ôi chưng QT keo
dai, nhanh thất – catecholaminergic hay polymorphic *, b ênh ly cơ tim phi đai)


Yêu tô nguy cơ
-

Bênh tim mach
Mất nươc
Thuôc
 Ha ap
 Giãn mach (gôm co chẹn kênh canxi, ACEI va nitrat)
 Phenothiazines
 Chông trầm cảm
 Chông loan nhịp
 Lơi tiêu

Chẩn đoan
-

-

-

Hoi tiền sư, thăm kham cẩn thân, va môt EGC la rất quan trọng cho chẩn đoan. Ngất liên
quan đên môt găng sưc thê lưc gơi y co liên quan đên b ênh tim.
Chăc chăn răng bênh nhân hoăc người nha không nhầm lân vơi m ôt tnh trang hoa măt
chong măt, đông kinh hoăc ngã xuông ma không co mất y thưc
Thâm chi khi đã lam tất cả môt cach cẩn thân, chi co khoảng 50-60% tm thấy đươc nguyên
nhân gây ngất.
Khơi phat ngất thường nhanh, va tư hôi phuc, nhanh va hoan toan. Thời gian ngất thường
ngăn. Nêu co tiền sư bênh tim mach hoăc thần kinh trươc đo, se la chia khoa quan trọng cho
chẩn đoan.
Hoi về tiền sư gia đinh xem co măc hôi chưng QT keo dai, b ênh ly cơ tim phi đai, ho ăc đ ôt tư
ơ nhưng người tre không.
Kham lâm sang
Đo huyêt ap, mach, cả ơ tư thê đưng va năm
Kiêm tra xem co bất thường tim mach, thần kinh hay không

Chẩn đoan phân biêt
-

Drop attack
Hôn mê
Hoa măt chong măt
Bênh đông kinh

Cân lâm sang

Nhưng xet nghiêm va cđha cơ bản

-

Công thưc mau
Điên giải đô, BUN, creatinin, glucose (it gia trị: < 2% co ha natri mau, ha canxi, ha đường
huyêt hoăc suy thân gây đông kinh)
Men tim (chi lam khi trên lâm sang gơi y thiêu mau cơ tim)
D- dimer (khi nghi ngờ thuyên tăc phôi)
hCG
chup x-quang hoăc CT lông ngưc nêu nghi ngờ thuyên tăc phôi

Nhưng CLS chuyên sâu hơn
-

nêu trên lâm sang gơi y co thiêu mau, bênh li van tim ho ăc b ênh tim bẩm sinh:
ECG


-

-

-

-

Test găng sưc (nêu co ngất khi găng sưc)
Siêu âm tim
Thông tim

Nêu nghi ngờ bênh li cua hê thần kinh trung ương
EEG
CT sọ não
Chup MRI/ MRA nêu nghi ngờ nguyên nhân mach mau
Theo dõi ECG dùng may holter
 Hưu ich vơi 4-15% tông sô bênh nhân
 Nên lam vơi nhưng bênh nhân co bênh tim hoăc ngất tai phat
 Rôi loan nhịp thường đươc ghi nhân, nhưng không phải luôn luôn liên quan đên ngất
Điên sinh ly
 Dương tnh vơi 18-75% sô bênh nhân
 Nhịp nhanh thất va rôi loan hê thông bo His- Purkinje la hai bất thường hay găp nhất
 Nên lam vơi nhưng bênh nhân co bênh tim va ngất tai phat
 Đanh gia tăng nhay cảm xoang cảnh
 Tăng nhay cảm xoang cảnh nên đươc lam ơ bênh nhân co ngất trong khi quay đầu, đ ăc
biêt trong trường hơp măc ao cô chât va co khôi u hoăc sẹo ơ cô.
Test năm ban nghiêng, co hoăc không thêm isoproterenol
 Khi nghi ngờ co ngất phê vị – mach
 Đươc lam khi đã loai trừ nguyên nhân tim mach, vơi nhưng trường hơp ngất không rõ
nguyên nhân
 Nghiên cưu cho thấy co 26- 87% co test (+) (co ha huyêt ap va nhịp ch âm); ngoai ra ti l ê
(+) ơ nhom chưng cũng la 45%
Đanh gia tâm thần: lo lăng, trầm cảm va nghi ên rươu/ thuôc, cũng co thê liên quan đên ngất.

Điều trị
Đảm bảo lương nươc va muôi đưa vao đu la phương phap cơ bản. Giao duc b ênh nhân nh ân
biêt đươc nhưng dấu hiêu cần theo dõi cua ngất.

Đánh giá chung
-

Bênh nhân co tuôi không co bênh tim trươc đo nên đươc nhâp vi ên nêu nghi ngờ nguyên
nhân ngất co liên quan đên tim.
Bênh nhân không co bênh tim, đăc biêt ơ bênh nhân tre < 60 tuôi, co thê đươc theo dõi
ngoai tru cẩn thân.
Cho dùng thuôc chông loan nhịp nêu ghi nh ân đươc co rôi loan nhịp đông thời vơi ngất ho ăc
nhưng tiền triêu cua ngất. Rôi loan nhịp không co tri êu chưng không nhất thiêt phải điều trị.
Hầu hêt nhưng trường hơp co nhịp nhanh thất liên tuc đươc điều trị vơi thuôc chông loan
nhịp đều co hiêu quả.
Ngất tai phat thường t thấy ơ nhưng bênh nhân co EPS (+) đươc điều trị so vơi nhưng b ênh
nhân co EPS (-)

Thuốc
Thuốc đầu tay
-

Điều trị tùy theo bênh li tim mach hoăc thần kinh măc phải


-

Trong trường hơp ngất phê vị mach, ngất liên quan đên thần kinh- tim mach, ngất neutrally
mediated syncope
 Khang anpha- adrenergic (midodrine)
 Mineralocorticoid (fludrocortisone)
 Chẹn beta-adrenergic

Lựa chọn tiếp theo



SSRI (paroxetine, sertraline, fluoxetine)
Vagolytics (disopyramide)

Phâu thuât/ các phương pháp điêu trị khác

-

Cấy may tao nhịp (ICD) vơi nhưng bênh nhân co bênh tim mach co nguy cơ đ ôt tư/ ngất tai
phat cao (vi du: hôi chưng QT keo dai, nhanh thất catecholaminergic polymorphic), b ênh li
cơ tim phi đai.
Nhiều khuyên cao cấy may tao nhịp vơi nhưng trường hơp sau:
Bloc nhĩ thất đô 2, mobitz typ II va bloc nhĩ thất đ ô 3
Khoảng H-V > 100ms
Thời gian hôi phuc nut xoang >= 3s

Bênh nhân ngất nêu nghi ngờ co bênh tim mach hoăc thần kinh cần
đươc nhâp viên đê đanh gia
-

Xư tri theo trinh tư ABCs
Đảm bảo ôn định huyêt đông
Truyền dịch tĩnh mach: sư dung dung dịch đẳng trương, nêu cần
Lăp monitoring theo dõi mach, nhịp tim

Tiêu chuẩn ra viên
-

Huyêt đông ôn định
Biêt rõ đươc cơ chê sinh li bênh
Kiêm soat tô đươc rôi loan nhịp hoăc đông kinh, nêu co.

Theo dõi bênh nhân
-

Theo dõi kham lai thường xuyên vơi nhưng bênh nhân co ngất do b ênh tim, đ ăc bi êt la
bênh nhân dùng thuôc chông loan nhịp.
Hiêm co (5%) sô bênh nhân co ngất không rõ nguyên nhân đươc chẩn đoan trong khi theo
dõi.

Chê đô ăn
-

Không cần chê đô ăn đăc biêt nêu bênh nhân không co b ênh tim
Tăng lương dịch va muôi đưa vao đê duy tri đu thê tch n ôi mach trong trường hơp ngất phê
vị mach tai phat.

Giao duc bênh nhân


-

-

Giải thich rõ cho bênh nhân nêu ngất do nguyên nhân tim mach co thê điều trị đươc, va
nhưng bênh nhân không co bênh li tim mach co thê yên tâm, kê cả trường hơp chưa tm ra
đươc nguyên nhân.
Tâp luyên thê lưc co kê hoach co thê giup ngăn ngất phê vị mach tai phat.
Bac sĩ va bênh nhân nên thảo luân đê đưa ra quyêt định xem b ênh nhân co nên tiêp tuc lai
xe hay không.

Tiên lương
-

Ti lê chêt công dôn trong 2 năm
Thấp : nhưng bênh nhân tre < 60 tuôi không co b ênh tim hoăc ngất không rõ nguyên nhân
Trung binh: bênh nhân gia > 60 tuôi, không co bênh tim ho ăc ngất không rõ nguyên nhân
Cao: nhưng bênh nhân co ngất do bênh tim

Biên chưng
-

Chấn thương do ngã
Chêt
Nguôn: sach The 5 minute clinical consult standar