Đề tài vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn đạo đức lớp 2 ở trường tiểu học

Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
-------------------------------------------------------------------------------------------------

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................................................1
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI................................................................................................................................................1
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU....................................................................................................................................2
III. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU..........................................................................................2
1. Khách thể nghiên cứu

3

2. Đối tượng nghiên cứu
3
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU...................................................................................................................................3
V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.........................................................................................................................................3
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................................................................3
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận................................................................................................................3
2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
3
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY
HỌC NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2.................................................................4
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN...........................................................................................................................................................4
1. Môn Đạo đức lớp 2 4
1.1. Mục tiêu dạy học.....................................................................................................................4
1.2. Định hướng xây dựng chương trình môn học.....................................................................4
1.3. Nội dung chương trình...........................................................................................................6
2. Khái niệm chung và phân loại hình thức tổ chức dạy học
6
2.1. Khái niệm chung hình thức tổ chức dạy học........................................................................7
2.2. Phân loại hình thức tổ chức dạy học....................................................................................7

3. Phân biệt hình thức tổ chức dạy học với phương pháp dạy học và hình thức tổ chức giáo dục. 8
3.1.Phân biệt giữa HTTCDH với PPDH......................................................................................8
3.2.Phân biệt hình thức tổ chức dạy học với hình thức tổ chức giáo dục.................................8
4. Các hình thức tổ chức dạy học cơ bản ở tiểu học

9

4.1.Bài lên lớp (giờ học trên lớp)9
4.2. Học tập ở nhà hay tự học

9

4.3.Tham quan 9
4.4. Ngoại khóa 9
5. Hình thức tổ chức dạy học trong môn Đạo đức

10

5.1.Khái niệm 10
5.2.Một số hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức.................................................................10
5.3.Hình thức tổ chức dạy học hoạt động ngoại khóa trong daỵ học môn Đạo đức.......................11
5.2. Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa trong môn Đạo đức.................................................11
1


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------5.3.Mục đích, nhiệm vụ cơ bản của hoạt động ngoại khóa môn Đạo đức..............................12
5.4.Nguyên tắc của hoạt động ngoại khóa môn Đạo đức.........................................................12
5.5.Các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức......................13
5.6. Cách thức tổ chức..................................................................................................................14

5.7.Tác dụng của hoạt động ngoại khóa...................................................................................14
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN................................................................................................................................................16
1. Khái quát quá trình điều tra 16
1.1. Mục đích điều tra..................................................................................................................16
1.2. Nội dung điều tra..................................................................................................................16
1.3. Đối tượng điều tra.................................................................................................................16
2. Kết quả điều tra
16
2.1. Thực trạng về trình độ của giáo viên Tiểu học...................................................................16
2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên Tiểu học về sự cần thiết của việc tổ chức hoạt động
ngoại khóa đối với dạy học môn Đạo đức..................................................................................16
2.2.Thực trạng về việc vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức.....18

III. KẾT LUẬN CHƯƠNG CHƯƠNG II. VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY HỌC NGOẠI
KHÓA TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2.......................................................................................21
I. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC....................................21
1. Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa............................................................................................................21
2. Yêu cầu sư phạm khi tổ chức hoạt động ngoại khóa......................................................................................23
II. KHẢ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2..........................23
IV. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY HỌC NGOẠI
KHÓA TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC..............................................................................................................26

1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của hoạt động ngoại khóa cho cán bộ, giáo viên, học
sinh và các lực lượng xã hội khác..........................................................................................................26
2. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động ngoại khóa cho cán bộ, giáo viên
3. Bồi dưỡng năng lực hoạt động cho học sinh

26

27

4. Chỉ đạo đổi mới hình thức các hoạt động ngoại khóa 27
C. KẾT LUẬN.........................................................................................................................................29
I. KẾT LUẬN...................................................................................................................................................................29
II. ĐỀ XUÂT....................................................................................................................................................................30
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................31

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
2


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------TỪ VIẾT TẮT
GV
HS
HTTCDH
PPHD
HĐNK

NỘI DUNG
Giáo viên
Học sinh
Hình thức tổ chức dạy học
Phương pháp dạy học
Hoạt động ngoại khóa

3


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2

------------------------------------------------------------------------------------------------ĐỀ TÀI:
VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY HỌC NGOẠI KHÓA
TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm gần đây, giáo dục Việt Nam đang có những chuyển biến
đáng kể, cùng với việc đổi mới nội dung và phương pháp dạy học thì các hình
thức tổ chức dạy học (HTTCDH) cũng được đặc biệt quan tâm. Nghị quyết Đại
hội X năm 2006 của Đảng đã nêu mục tiêu đổi mới toàn diện giáo dục và đào
tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: “Chuyển dần mô hình giáo dục
hiệu quả này sang mô hình giáo dục mở - mô hình xã hội học tập với hệ thống
học tập suốt đời…xây dựng và phát triển hệ thống học tập cho mọi người và
những hình thức học tập, thực hành linh hoạt, đáp ứng được nhu cầu học tập
thường xuyên, tạo nhiều cơ hội khác nhau cho người học”.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc cũng đã
nêu lên cách thức học tập phải gắn liền lí luận với thực tiễn: Phải luôn gắn giáo
dục với thực tiễn Việt Nam, học phải đi đôi với hành, lí luận phải liên hệ với
thực tế, học phải kết hợp với lao động. Có như vậy thì giáo dục mới có tính
hướng đích đúng đắn, rõ ràng, thiết thực. Người cũng chỉ rõ việc tổ chức học
phải được tiến hành ở mọi nơi, mọi lúc, học mọi người, học suốt đời, coi trọng
việc tự học và đào tạo lại. Đối với mỗi người, việc học ở trường lớp chỉ là một
phần, còn phần chủ yếu là học trong lao động, trong công tác và trong hoạt động
thực tiễn.
Nhưng một thực tế đang diễn ra của Giáo dục Việt Nam hiên nay là vẫn
còn nặng về lí thuyết, chưa kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa lí luận và thực
hành. Điều đó trước hết được thể hiện qua HTTCDH của giáo dục phổ thông
Việt nam hiện nay chỉ được tiến hành trên lớp, học sinh tiếp nhận kiến thức
thông qua bài giảng trên lớp của giáo viên. Thứ hai là được thể hiện ở số lượng
học sinh, sinh viên sau khi tốt nghiệp mặc dù kiến thức và lí thuyết nắm rất vững

nhưng yếu kém ở khâu thực hành, không áp dụng được lí thuyết vào trong thực
tiễn.
1


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------Hình thức tổ chức dạy học trong nhà trường hiện nay còn nhiều bất cập
nhất là ở môn Đạo đức (ở bậc tiểu học), môn Giáo dục công dân (ở THCS, trước
đây được gọi là môn Chính trị). Trên tạp chí Cộng sản số 43 năm 1993, cố thủ
tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Tôi muốn nói đến môn Giáo dục chính trị, giáo
dục đạo đức…Đối với chế độ ta, nước ta, sự nghiệp ta các môn giáo dục này
chính là giáo dục tư tưởng, tình cảm, giáo dục lòng yêu nước, yêu tổ quốc, yêu
dân tộc, yêu chủ nghĩa xã hội, giáo dục về những phẩm chất của Chủ tịch Hồ
Chí Minh, giáo dục về quyền con người, về quyền công dân, giáo dục về Nhà
nước và pháp luật… Một môn học như vậy bản thân nó là một môn học hấp
dẫn. Nhưng mấy năm gần đây…môn học này không được coi trọng. Đây là một
hiện tượng không bình thường, không thể chấp nhận được. Dứt khoát các cơ
quan có trách nhiệm về Giáo dục và Đào tạo trong hệ thống chính trị ta phải
xem xét lại vấn đề mà tôi cho là trọng yếu này”. Điều đó cho thấy đây là những
môn học có vị trí rất quan trọng. Nhưng thực tế hiện nay vị trí của những môn
học này chưa được đánh giá đúng và thậm chí còn có tâm lí xem nhẹ trong tư
tưởng của phụ huynh, học sinh. Ngay cả trong đội ngũ giáo viên hay cán bộ
quản lí giáo dục vẫn còn tình trạng nhận thức lệch lạc về vị trí, vai trò của môn
Đạo (ở TH) và môn Giáo dục công dân (ở THCS). Họ cho rằng đây là môn phụ
nên không cần thiết phải đầu tư trong giảng dạy cũng như trong học tập.
Hiện nay với chủ trương đổi mới Giáo dục căn bản và toàn diện, mục tiêu
giáo dục được khẳng định :“Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam
phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp,
trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thức và bồi
dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây

dựng và bảo vệ Tổ quốc.” (Trích Điều 2, Luật Giáo dục năm 2005) cùng với sự
chỉ đạo sát sao của các cấp bộ ngành liên quan đến giáo dục nên bộ môn Đạo
đức ở trường Tiểu học đang dần tìm lại “ đúng vị thế” của nó. Trong giảng dạy
môn học này đã có nhiều đổi mới tích cực về phương pháp giảng dạy, nhưng
thiết nghĩ vẫn chưa đủ, bởi điều quan trọng không kém là phải có HTTCDH
thích howpjhown, gắn liền với thực tiễn hơn.
Chính vì những lí do trên mà tôi chọn đề tài: “ Vận dụng hình thức dạy
học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2” để nghiên cứu.

2


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
-------------------------------------------------------------------------------------------------

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu đề tài này nhằm tìm hiểu kĩ hơn về mặt lí luận các HTDH
ngoại khóa trong môn Đạo đức lớp 2. Qua đó thấy được sự cần thiết phải áp
dụng nhiều HTDH ngoại khóa nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học môn Đạo
đức.
III. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1. Khách thể nghiên cứu
Là quá trình dạy và học môn Đạo đức lớp 2 ở trường tiểu học dưới các hình
thức HTDH ngoại khóa.
2. Đối tượng nghiên cứu
Là hình thức tổ chức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2.
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của đề tài.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng HTDH ngoại khóa
trong dạy học môn Đạo đức lớp 2.

V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài tập trung giới thiệu và giải quyết những vấn đề liên quan đến việc vận
dụng HTDH ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2.
VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp phân tích, tổng hợp các tài liệu, sách báo, văn bản liên quan
đến đề tài.
2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn

3


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
-------------------------------------------------------------------------------------------------

B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CỦA VIỆC VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY HỌC NGOẠI KHÓA
TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Môn Đạo đức lớp 2
1.1. Mục tiêu dạy học
Môn Đạo đức lớp 2 nhằm giúp học sinh:
- Về kiến thức: Có hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực hành vi đạo đức
và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ của các em với bản
thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng, môi trường tự nhiên và ý nghĩa của việc
thực hiện theo các chuẩn mực đó.

- Về kĩ năng: Từng bước hình thành kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của
bản thân và những người xung quanh theo chuẩn mực đã học; kỹ năng lựa chọn
và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các quan hệ và tình
huống đơn giản, cụ thể của cuộc sống; biết nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện.
- Về thái độ: Từng bước hình thành thái độ tự trọng, tự tin; yêu thương, tôn
trọng con người; yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt; không đồng tình với cái ác, cái
sai, cái xấu.
- Ngoài dạy theo Chuẩn kiến thức kỹ năng còn chú trọng việc Rèn kỹ năng
sống – Giáo dục Bảo vệ môi trường cho các em cũng là yêu cầu mà các em cần
đạt được sau mỗi phần, mỗi chủ điểm và sau mỗi năm học.
1.2. Định hướng xây dựng chương trình môn học
a. Bảo đảm phù hợp và phục vụ việc thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học
Mục tiêu giáo dục tiểu học là “nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở
ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất thẩm
mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở” (theo Điều
27 của Luật giáo dục, 2005).
Như vậy, theo mục tiêu này thì chương trình môn Đạo đức phải:
4


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Tạo được những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức cho học sinh tiểu học: Điều này các chuẩn mực hành vi trong chương
trình phải là những chuẩn mực cơ bản, vừa sức, phản ánh các mối quan hệ
thường gặp của các em. Đồng thời, chúng cũng tạo điều kiện cho học sinh tiểu
học phát triển đạo đức của mình qua việc mở rộng các mối quan hệ khác nhau.
- Chuẩn bị thiết thực cho học sinh tiểu học học tiếp trung học cơ sở: Tức là,
việc giáo dục đạo đức ở tiểu học phải có kết quả tốt để các em có đủ tư cách và
trách nhiệm thực hiện tốt việc học tập và rèn luyện ở bậc học mới; ngoài ra, môn
Đạo đức còn có nhiệm vụ chuẩn bị cho học sinh học tốt môn Giáo dục công dân

ở Trung học cơ sở. Vì vậy, các chuẩn mực hành vi đạo đức ở tiểu học phải góp
phần hình thành ở các em hệ thống tri thức về các chuẩn mực đạo đức cơ bản,
thái độ học tập tích cực, kĩ năng và thói quen hoạt động tập thể, cư xử đúng đắn
với những người xung quanh, tính năng động, sáng tạo trong các công việc khác
nhau…
b. Bảo đảm tính cơ bản, hiện đại, thiết thực, gắn với thực tiễn Việt Nam
Theo định hướng này, nội dung chương trình môn Đạo đức cần phải:
- Phản ánh được các mối quan hệ thường gặp của học sinh tiểu học như :
+ Quan hệ với bản thân ( tự trọng, ngăn nắp, ý chí, trung thực…).
+ Quan hệ với gia đình (yêu quý, quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh
chị em, là các công việc khác nhau để giúp đỡ…).
+ Quan hệ với nhà trường (yêu quý, vâng lời, kính trọng thầy cô giáo, yêu
mến, giúp đỡ, chia sẻ với bạn bè, giữ gìn vệ sinh, thực hiện nội quy trường lớp,
chăm chỉ học tập…).
+ Quan hệ với cộng đồng, xã hội (yêu quê hương, đất nước, tôn trọng
những nội quy, quy định nơi công cộng, tôn trọng, giúp đỡ, cư xử lịch sự với
những người xung quanh…).
+ Quan hệ với môi trường tự nhiên (yêu quý, bảo vệ cây trồng, vật nuôi,
thiên nhiên, môi trường…).
- Giúp học sinh tiểu học hòa nhập với cuộc sống văn minh, hiện đại trong
bối cảnh đất nước đổi mới toàn diện, sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa,
hòa nhập quốc tế. Vì vậy, trong chương trình, cần có những chuẩn mực hành vi
liên quan đến tôn trọng, thực hiện những quy định, luật lệ của nhà nước, xã hội,
ứng xử đúng đắn với người nước ngoài, thiếu nhi quốc tế, hiểu biết và tôn trọng
các tổ chức quốc tế…
c. Góp phần đổi mới phương pháp dạy học tiểu học
5


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2

------------------------------------------------------------------------------------------------Định hướng đổi mới phương pháp dạy học của chương trình tiểu học mới
được thể hiện trong chương trình môn đạo đức ở chỗ:
- Chương trình tiểu học nêu định hướng là, phương pháp phải tập trung
vào việc dạy cách học, trong đó, giúp học sinh biết cách học và từ đó, có nhu
cầu tự học, thực hiện hành vi đạo đức trong cuộc sống.
- Chương trình coi trọng và khuyến khích dạy học trên cơ sở tổ chức hoạt
động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, từ đó tạo điều kiện cho
các em phát hiện tri thức mới, tự giải quyết các vấn đề của bài học.
- Chương trình mới đòi hỏi đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức
phải song song với đổi mới phương tiện, hình thức tổ chức, kiểm tra và đánh giá
kết quả dạy học…
1.3. Nội dung chương trình
Chương trình môn Đạo đức lớp 2 được thiết kế theo hướng xác định quyền
trách nhiệm, bổn phận đối với học sinh. Bao gồm các chuẩn mực hành vi đạo
đức phù hợp với lứa tuổi học sinh theo năm mối quan hệ trong cuộc sống như:
a. Quan hệ với bản thân:
 Gọn gàng, ngăn nắp, đúng giờ giấc
 Khi có lỗi, biết xấu hổ, nhận lỗi và sửa lỗi.
b. Quan hệ với người khác:
 Thật thà, không tham của rơi.
 Đoàn kết với bạn bè.
 Lễ độ, lịch sự khi nói lời yêu cầu, đề nghị; khi nhận và gọi điện thoại; khi
đến nhà người khác.
 Biết cảm thông và giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn bằng
những việc làm phù hợp với khả năng.
c. Quan hệ với công việc:
 Tích cực tham gia làm những việc phù hợp với khả năng.
 Chăm chỉ học tập.
 Giữ gìn vệ sinh trường lớp.
d. Quan hệ với cộng đồng, đất nước, nhân loại:

 Yêu quý những người xung quanh, yêu quê hương đất nước.
 Yêu hòa bình, ghét chiến tranh.
e. Quan hệ với môi trường tự nhiên:
 Tôn trọng, quy định về trật tự, vệ sinh công cộng.
6


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------ Yêu quý và bảo vệ loài vật có ích.
2. Khái niệm chung và phân loại hình thức tổ chức dạy học
2.1. Khái niệm chung hình thức tổ chức dạy học
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về hình thức dạy học. Theo tác giả Phạm
Viết Vượng (Giáo dục học, 2008) định nghĩa “ Hình thức tổ chức dạy học là
cách thức tổ chức, sắp xếp giờ học cho phù hợp với mục tiêu, nội dung của từng
bài, phù hợp với điều kiện và môi trường lớp học nhằm làm cho quá trình dạy
học đạt kết quả tốt nhất.”
Hình thức tổ chức dạy học là sự biểu hiện bên ngoài của hoạt động phối hợp
chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh được thực hiện trong một trật tự quy định và
một chế độ xác định làm việc của giáo viên. Hay nói cách khác HTTCDH là
hình thức trong đó thể hiện cách thức làm việc của giáo viên và học sinh nhằm
đạt tới hiệu quả tốt nhất của việc truyền thụ và lĩnh hội tri thức. Thông qua các
HTDH, giáo viên vừa có thể truyền thụ, củng cố tri thức cho học sinh vừa rèn
luyện cho học sinh thói quen vận dụng tri thức vào cuộc sống, phát triển tư duy
logic, khả năng sáng tạo độc lập.
Vận dụng vào hoạt động giáo dục có thể nói HTTCDH là cách sắp xếp, tổ
chức các biện pháp sư phạm. Từ đây ta có thể định nghĩa: “ HTTCDH là cách tổ
chức, sắp xếp và tiến hành các buổi dạy”.
HTTCDH thay đổi tùy theo mục đích, nhiệm vụ dạy học, tùy theo số lượng
người học. Các nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học được
tiến hành qua các HTTCDH.

2.2. Phân loại hình thức tổ chức dạy học
Cho đến nay trong các tài liệu về HTTCDH ở nước ta cũng như ở nước
ngoài chưa có được một sự phân loại rõ ràng, chưa được mọi người thừa nhận về
các HTTCDH. Tuy nhiên dựa vào lịch sử phát triển của các HTTCDH, cách sắp
xếp các HTTCDH của một số tác giả, căn cứ vào kinh nghiệm của một số giáo
viên, chúng ta có thể quy ước chia các HTTCDH ra làm ba loại tùy theo tính
chất, chức năng của chúng. Đó là các HTTCDH sau:
a. HTTCDH nhằm tìm tòi tri thức, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo.
- Theo số lượng HS tham gá, người ta phân chia thành 3 hình thức cơ bản
là: Dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm, dạy học theo lớp.
- Theo thời gian tiến hành, người ta phân chia thành 2 hình thức là dạy học
theo tiết và dạy học theo buổi.
7


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Theo không gian tiến hành, người ta phân chia thành dạy học trên lớp, dạy
học ngoài lớp, dạy học ngoại khóa, dạy học tham quan cơ sở thực địa, dạy học
qua mạng.
- Theo tính chất tương tác giữa giáo viên và học sinh có hình thức dạy học
trực tiếp và gián tiếp.
- Theo mục tiêu dạy học, người ta có HTTCDH như giờ học hình thành lí
thuyết, giờ học thực hành kĩ năng, giờ học hình thành các giá trị sống.
b. HTTCDH nhằm kiểm tra và đánh giá kĩ năng, kĩ xảo.
- Kiểm tra, thi học kì, thi lên lớp…
c. HTTCDH có tính chất ngoại khóa
- Các nhóm khoa học của học sinh, câu lạc bộ của học sinh, các hoạt động
xã hội của HS.
3. Phân biệt hình thức tổ chức dạy học với phương pháp dạy học và hình
thức tổ chức giáo dục.

3.1.Phân biệt giữa HTTCDH với PPDH
- HTTCDH là PP tổ chức DH được hiểu theo nghĩa rộng, chúng ta có thể
học được nhận diện qua hoạt động của thầy, trò và mục tiêu dạy học, chúng ta
phải trực tiếp dự ở trong môi trường học tập mới có thể nhận diện được.
Ví dụ : Khi đi ngang qua hay một người ngoài nhìn vào môi trường học
chúng ta có thể nhận ra ngay hình thức tổ chức dạy học trong môi trường ấy là
học theo lớp, nhóm, dạy kèm… nhưng phải khi tham gia dự giờ lớp học ấy,
nhóm học ấy chúng ta mới biết được chính xác PPDH ở đây là gì: trực quan,
thuyết trình giảng giải hay tình huống.
3.2.Phân biệt hình thức tổ chức dạy học với hình thức tổ chức giáo dục
Hình thức tổ chức giáo dục được tổ chức theo trình tự và chế độ nhất định
nhằm thực hiện các nhiệm vụ : Hình thành ở người được giáo dục ý thức và tình
cảm tích cực đối với các chuẩn mực xã hội, đặc biệt là hành vi và thói quen hành
vi phù hợp với các chuẩn mực đó. Thường thường có những hình thức tổ chức
giáo dục: lên lớp ( chủ yếu về các môn đạo đức ), thảo luận ngoại khóa, tham
quan, thực hành… về các chủ đề giáo dục, tự giáo dục, giúp đỡ riêng…. Các
hình thức tổ chức giáo dục được thể hiện theo phạm vi toàn trường, toàn lớp,
từng nhóm, từng cá nhân với sự tham gia trực tiếp hay gián tiếp của nhà giáo.
Các yếu tố
Mục đích

Hình thức tổ chức dạy học
Hình thức tổ chức giáo dục
Đạt mục tiêu dạy học
Thực hiện các nhiệm vụ giáo dục
8


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------Phạm vi

Toàn trường, lớp, nhóm, cá Toàn trường, lớp, nhóm, cá nhân.
nhân
Đối tượng Người học và người học và Người học với sự tham gia trực
tham gia
người dạy trực tiếp
tiếp hay gián tiếp của người dạy
Nội dung
Nội dung nhất định, theo Nội dung uyển chuyển linh hoạt
một trình độ nhất định
hơn.
Không gian, Cố định.
Không cố định.
thời gian
4. Các hình thức tổ chức dạy học cơ bản ở tiểu học
4.1.Bài lên lớp (giờ học trên lớp)
Bài lên lớp là HTTCDH tương đối phổ biến hiện nay. Là HTTCDH cơ bản,
có nhiều khía cạnh tích cực. Nó đáp ứng được tốt nhất những yêu cầu giáo dục
và tâm lí học. Những yêu cầu này xuất phát từ quy luật của quá trình lĩnh hohội
tài liệu học tập
Khái niệm: Bài lên lớp là HTTCDH tương đối phổ biến, trong đó GV tiến
hành dạy cho một số lượng HS nhất định có cùng trình độ, ở một không gian và
khoảng thời gian nhất định (thường được tính theo đơn vị tiết học), thực hiện
một đơn vị bài học nhất định nhằm thực hiện một hoặc một số mục tiêu dạy học
cụ thể.
4.2. Học tập ở nhà hay tự học
Khái niệm: Học tập ở nhà hay tự học là HTTCDH trong đó học sinh tiến
hoạt động học tập ngoài giờ lên lớp bằng sự tự giác và nỗ lực học tập của cá
nhân, theo kế hoạch đặt ra mà không có GV trực tiếp. HTTC này thường được
tiến hành ở nhà, ở thư viện, tại thực địa,. Việc học tập thường được tiến hành
bằng phương pháp tự học, tự nghiên cứu.

Trong hoàn cảnh hiện nay, khi mục tiêu hình thành và giáo dục con người
năng động, sáng tạo, có bản sắc, đề cao tự học trong xã hội học tập suốt đời thì
HTDH này ngày càng được chú trọng.
4.3.Tham quan
Tham quan là một HTTCDH ngoài trời giúp cho HS tìm hiểu những sự vật và
hiện tượng có liên quan đến bài học trong chương trình.
Với HTTCD này HS sẽ có điều kiện tiếp xúc với thiên nhiên, xã hội xung
quanh vừa giúp các em có biểu tượng sinh dộng cụ thể vừa bổ sung mở rộng
nhận thức ra cả hoạt động ngoài nhà trường. Hiện nay HTTCDH tham quan
đang ngày càng được áp dụng rộng rãi.
4.4. Ngoại khóa
9


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------Khái niệm: Hoạt động ngoại khóa (HĐNK) là những hoạt động được thực
hiện ngoài giờ học, tuỳ thuộc vào hứng thú, sở thích, nguyện vọng của mỗi học
sinh trong khuôn khổ khả năng và điều kiện tổ chức có được của nhà trường.
HĐNK có thể được tổ chức dưới nhiều dạng: dạng tập thể, dạng nhóm theo
năng khiếu, dạng thường kì hay đột xuất nhân những dịp kỉ niệm hay lễ hội. Ví
dụ: cắm trại chào mừng ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thành lập
Đoàn TNCS HCM...; học nhảy cuối tuần; nữ công...
- HĐNK có thể được tổ chức theo những hình thức như: câu lạc bộ môn học;
diễn đàn; hội thi; trò chơi v.v...
- HĐNK có thể do tổ bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, Đoàn thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh... và học sinh của một lớp, một khối lớp hay toàn trường thực
hiện.
Như vậy, HĐNK là một thuật ngữ dùng để chỉ các hình thức hoạt động nằm
ngoài chương trình học chính khóa, kết hợp dạy học với vui chơi, nhằm mục
đích gắn việc giảng dạy, học tập trong nhà trường với thực tế xã hội.

5. Hình thức tổ chức dạy học trong môn Đạo đức
5.1.Khái niệm
Theo cách hiểu chung nhất, HTTCDH là biểu hiện bên ngoài của hoạt động
phối hợp giữa giáo viên và học sinh được thực hiện theo trình tự và chế độ xác
định. HTTCDH môn Đạo đức được vận dụng cụ thể từ những hình thức tổ chức
dạy học nói chung nhưng nó có những nét riêng do tính chất của quá trình dạy
học môn Đạo đức quy định.
Theo lí luận chung, các HTTCDH môn Đạo đức được phân biệt với nhau bởi
số lượng học sinh tham giá ( dạy học cá nhận, dạy học theo nhóm, cả lớp), thời
gian tiến hành ( dạy học nội khóa, dạy học ngoại khóa), mục đích chính của bài học
(bài hình thành tri thức mới – tiết 1; bài thực hành kĩ năng , hành vi – tiết 2)…
Cũng như các môn học khác, bài trên lớp được coi là HTTCDH cơ bản
môn Đạo đức. Bên cạnh đó, các HTTCDH khác như dạy học tại hiện trường,
tham quan, hoạt động ngoại khóa…cũng được vận dụng vào quá trình dạy học
môn Đạo đức.
Sự vận động bên trong của quá trình dạy học môn Đạo đức từ mục tiêu
môn học đến kết quả dạy học được thực hiện qua các bài lên lớp, qua việc học
sinh tự giác thực hiện hành vi ở mọi nơi, tổ chức cho các em tham quan, tham
gia các hoạt động ngoại khóa…Còn các HTTCDH môn Đạo đức là sự vận động
bên ngoài của quá trình này.
10


-

Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------5.2.Một số hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức
Trong hoạt động dạy học môn Đạo đức hiện nay gồm có các HTTCDH như sau:
Bài lên lớp.
Dạy học tại hiện trường.

Tham quan.
Hoạt động ngoại khóa.
5.3.Hình thức tổ chức dạy học hoạt động ngoại khóa trong daỵ học môn Đạo đức
a. Khái niệm
Hoạt động ngoại khóa (HĐNK) trong dạy học môn Đạo đức là những hoạt
động được tổ chức vào ngoài giờ lên lớp cho học sinh nhằm giúp các em thực
hiện những hành vi, việc làm trong thực tiễn cuộc sống của mình theo chuẩn
mực hành vi đạo đức quy định. Như vậy, điều quan trọng nhất của hình thức tổ
chức này là, khi tham gia HĐNK, HS không dừng lại ở hình thành kĩ năng mà là
rèn luyện được hành vi đạo đức đích thực. Đó cũng là kết quả quan trọng nhất
của quá trình dạy học môn Đạo đức.
5.2. Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa trong môn Đạo đức
Do sự hạn chế của thời gian lên lớp trong chương trình chính khóa , đồng
thời với sự gia tăng không ngừng của tri thức đã làm xuất hiện mâu thuẫn giữa
nhu cầu nhận thức của học sinh với kế hoạch của chương trình. Để giải quyết
mâu thuẫn này, người ta tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm tạo điều kiện
cho mỗi học sinh có thể mở rộng, đào sâu kiến thức, phát triển những hứng thú,
năng lực cá nhân. Họat động ngoại khóa có các đặc điểm sau:
- Họat động ngoại khóa được thực hiện ngoài giờ học, nó không mang tính
bắt buộc mà tùy thuộc vào hứng thú, sở thích nguyện vọng của mỗi học sinh
trong khuôn khổ khả năng và điều kiện có được của nhà trường.
- Họat động ngoại khóa có thể được tổ chức dưới nhiều dạng: dạng tập thể
cả lớp, dạng nhóm theo năng khiếu… Số lượng HS tham gia không hạn chế, có
thể là theo nhóm nhưng cũng có thể là tập thể đông người. Trong điều kiện cho
phép có thể huy động HS toàn trường tham gia, không phân biệt trình độ HS.
- Họat động ngoại khóa cần có kế hoạch cụ thể về mục đích, nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức, lịch hoạt động cụ thể và thời gian thực hiện.
- Họat động ngoại khóa có thể được tổ chức theo nhiều hình thức khác
nhau: tổ chức ngoại khóa, câu lạc bộ, cuộc thi…

11


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Nội dung và hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa phải đa dạng, phong
phú, mềm dẻo, hấp dẫn để lôi cuốn được nhiều HS tham gia.
- Hoạt động ngoại khóa môn Đạo đức thường do giáo viên chủ nhiệm hoặc
tổng phụ trách đội tổ chức.
- Kết quả hoạt động ngoại khóa của HS không đánh giá bằng điểm số như
đánh giá kết quả học tập nội khóa. Việc đánh giá kết quả của hoạt động ngoại
khóa thông qua tính tích cực, sáng tạo của HS và sản phẩm của quá trình hoạt
động. Ngoài ra, kết quả của hoạt động ngoại khóa được đánh giá một cách công
khai thông qua cả GV và HS. Để khích lệ quá trình hoạt động của HS thì cũng
cần có sự khuyến khích và phần thưởng động viên kịp thời cho các em.
5.3.Mục đích, nhiệm vụ cơ bản của hoạt động ngoại khóa môn Đạo đức
- Hỗ trợ đắc lực cho mục tiêu đào tạo của nhà trường.
- Phát triển hứng thú học tập hóa học, nâng cao, mở rộng kiến thức, kĩ
năng thực nghiệm, hóa học.
- Phát triển tính sáng tạo, trí thông minh, rèn luyện kĩ năng của học sinh
trong việc giải quyết các tình huống thực tế liên quan đến bài học đạo đức.
- Huy động học sinh tham gia các hoạt động có liên quan đến nội dung về
môn Đạo đức: Giữ gìn đồ dùng học tập, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông,
các hoạt động nhân đạo…
-Tổ chức vui chơi giải tri một cách bổ ích, trí tuệ.
Như vậy, hoạt động ngoại khóa có tác dụng trí dục, giáo dục rất lớn đối
với học sinh.
5.4.Nguyên tắc của hoạt động ngoại khóa môn Đạo đức
- Đảm bảo tính mục đích và tính kế hoạch: các hoạt động ngoại khóa phải
được lên kế hoạch, chỉ rõ mục đích, nội dung, hình thức và thời gian thực hiện.
- Đảm bảo tính thích hợp và hiệu quả: kế hoạch hoạt động phải vừa sức và

đủ điều kiện để thực hiện thống nhất giữa nội dung ngoại khóa và chương trình
nội
khóa.
- Đảm bảo sự thống nhất của yêu cầu của giáo viên với sự tự nguyện, chủ
động và hứng thú, nhu cầu học hỏi của học sinh. Tự nó sẽ là nguốn lực để động
viên học sinh tích cực tham gia.
- Đảm bảo nguyên tắc phù hợp với tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học.
- Nội dung hoạt động ngoại khóa phải linh hoạt, phong phú, cấn đối giữa
các loại hình hoạt động: tập thể, nhóm, cá nhân.
12


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Huy động được sự giúp đỡ của nhà trường, đoàn thể, địa phương và hội
phụ huynh học sinh. Có sự quan tâm, chỉ đạo sâu sắc của ban giám hiệu và thầy
cô, có sự hỗ trợ về kinh phí tổ chức.

5.5.Các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức
a. Các hoạt động xã hội và nhân văn:
- Hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị trong nước hoặc ở
địa phương.
- Học tập tìm hiểu những truyền thống tốt đẹp của nhà trường, địa phương..
- Học tập tuyên truyền về nội quy nhà trường, những quy định về pháp luật,
chính sách của Đảng và Nhà nước.
- Hưởng ứng tham gia các hoạt động văn hoá truyền thống, lễ hội ở địa
phương.
- Các hoạt động từ thiện, nhân đạo, đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ
nguồn….
b. Hoạt động tiếp cận khoa học
- Các trò chơi hỏi đáp tìm hiểu về xã hội, khoa học theo các chuyên đề…

- Sưu tầm tìm hiểu về các danh nhân văn hoá, anh hùng dân tộc, các nhà
khoa học, những tấm gương hiếu học…
c. Hoạt động văn hoá , nghệ thuật
- Thi làm báo tường, vẽ tranh..
- Cắm trại.
- Hưởng ứng các hoạt động văn hoá do ngành giáo dục hoặc các tổ chức xã
hội khởi xướng.
d. Hoạt động thể dục thể thao
- Tổ chức hội khoẻ phù đổng cấp trường và tham gia hội khoẻ phù đổng do
ngành tổ chức.
- Tổ chức các trò chơi vận động xen kẽ trong các hoạt động khác…
e. Hoạt động lao động
- Trực nhật, làm vệ sinh lớp học, sân trường và các khu vực trong nhà
trường.
- Trang trí lớp học.
- Trồng cây, chăm sóc công trình làm đẹp trường lớp.
- Lao động giúp đỡ địa phương, các cơ sở kết nghĩa.
13


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------g. Hoạt động thông tin tuyên truyền
- Xây dựng chương trình phát thanh măng non được phát thanh vào đầu các
buổi học, đây là kênh thông tin từ học sinh đến học sinh, kênh thông tin này góp
phần chuyển tải nội dung giáo dục đến học sinh một cách thường xuyên.
- Nội dung phát thanh là nêu gương những gương điển hình tiên tiến tong học
tập cũng như rèn luyện đạo đức; nhắc nhở, phê bình những trường hợp vi phạm
nội quy trường lớp, tuyên truyền giáo dục pháp luật cho học sinh.
5.6. Cách thức tổ chức
a. Quy mô

- Tổ chức toàn trường.
- Tổ chức theo khối.
- Tổ chức theo lớp.
- Tổ chức theo từng nhóm (nhóm theo cùng sở thích các câu lạc bộ với các nội
dung khác nhau )
b. Thời lượng
- Tổ chức thành một ngày (08 tiết) - Ở trường tiểu học ít thực hiện
- Tổ chức theo buổi (04 tiết)
- Tổ chức ½ buổi (02 tiết)
- Tổ chức theo tiết học.
c. Địa điểm tổ chức
- Sân trường.
- Văn phòng trường.
- Các phòng chức năng, phòng giáo dục Âm nhạc, giáo dục mỹ thuật.
- Phòng học.
- Các địa điểm khác như: Công trình lịch sử - Văn hóa ở địa phương, …
d. Người tổ chức
- Giáo viên chủ nhiệm;
- Tổng phụ trách đội;
- Tổ chuyên môn; …
- Giáo viên chủ nhiệm phối hợp cùng cộng đồng, cha mẹ học sinh.
(Về quy mô, thời lượng, địa điểm và người tổ chức không phải lúc nào cũng
theo 5.7.Tác dụng của hoạt động ngoại khóa
Luật giáo dục 2005 quy định : Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt
Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề
14


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành

và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu
của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
HĐNK là một trong những mảng hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường
phổ thông trong việc giáo dục HS phát triển toàn diện. Hoạt động này có ý nghĩa
hỗ trợ cho giáo dục chính khóa, góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi
dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh, kích thích thiên hướng của
HS về một mặt hoạt động nào đó. Có thể thấy những tác dụng quan trọng của
HĐNK nói chung là:
- HĐNK có tác dụng giải stress, nâng cao hứng thú học tập chính khóa. “Trẻ
em như búp trên cành – Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”, thế nhưng
trong cuộc sống hiện tại phần lớn phụ huynh chỉ quan tâm đến việc chọn trường,
chọn lớp sao cho trẻ học càng nhiều càng tốt. Với lịch học dày đặc và một núi
bài tập trẻ dần cảm thấy việc học ngày càng căng thẳng, mệt mỏi. Nếu tình trạng
này xảy ra thường xuyên và kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và thể chất của
trẻ. Để giúp trẻ cân bằng cuộc sống thì việc tổ chức các HĐNK trong dạy học sẽ
giải tỏa được tâm lí căng thẳng, áp lực đó và giúp lấy lại hứng thú học tập.
- Nội dung của HĐNK rất phong phú và đa dạng thể hiện qua các hoạt động
xã hội, văn nghệ, thể dục thể thao, tham quan, lao động, nghiên cứu khoa học
v.v…nhờ đó các kiến thức tiếp thu được ở trên lớp có cơ hội được củng cố, khắc
sâu, áp dụng và mở rộng thêm trên thực tế.
- HĐNK góp phần giáo dục tính tổ chức, tính kế hoạch, tinh thần làm chủ và
hợp tác trên cơ sở những hoạt động thực tế. Ngoại khoá được thực hiện cơ bản
dựa trên sự tự nguyện, tự giác của học sinh cộng với sự giúp đỡ thích hợp của
giáo viên sẽ động viên học sinh nỗ lực hết mình giải quyết vấn đề đặt ra.
- HĐNK làm cho quá trình dạy bộ môn thêm phong phú đa dạng, làm cho
việc học tập của học sinh thêm hứng thú sinh động, tạo cho học sinh lòng hăng
say yêu công việc, đó là điều kiện để phát triển năng lực sẵn có của học sinh.
- Trong khi tiến hành HĐNK, học sinh được tự mình nghiên cứu, tự mình tìm
hiểu vấn đề và tranh luận với bạn bè trong sự cân nhắc kĩ càng. Chính vì thế
HĐNK góp phần đắc lực trong việc phát triển trí lực và khả năng sáng tạo và

tinh thần tập thể của học sinh.
- Vì điều kiện thời gian, trong chương trình chính khoá có những phần giáo
viên không thể giới thiệu hết được. Những phần này nếu được bổ sung bởi
HĐNK thì kiến thức của học sinh sẽ được mở rộng thêm.
15


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- HĐNK có tác dụng quan trọng trong việc bổ sung các kỹ năng và kinh
nghiệm sống cho HS, điều mà hầu hết các trường PT hiện nay đều rất quan tâm.
Qua HĐNK, học sinh được rèn luyện một số kĩ năng như: Tập nghiên cứu một
vấn đề, thuyết minh trình bày trước đám đông, tập sử dụng những dụng cụ, thiết
bị thường gặp trong đời sống, những máy móc từ đơn giản tới hiện đại. Từ đó
học sinh bước đầu có ý thức về nghề nghiệp mà học sinh sẽ chọn trong tương
lai.
- HĐNK cũng có vai trò rất quan trọng đối với giáo viên để gần gũi với HS,
nắm vững khả năng, tâm lí của học sinh, từ đó việc áp dụng các PPDH thích hợp
hơn, hiệu quả giảng dạy sẽ cao hơn.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Khái quát quá trình điều tra
1.1. Mục đích điều tra
Tìm hiểu thực trạng vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học
môn Đạo đức lớp 2 ở trường tiểu học.
1.2. Nội dung điều tra
 Điều tra khảo sát về thực trạng trình độ của giáo viên Tiểu học.
 Thực trạng nhận thức của giáo viên Tiểu học việc vận dụng hình thức dạy
học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2 .
1.3. Đối tượng điều tra
Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã tiến hành điều tra 18 giáo viên dạy
lớp 2 ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Ứng Hòa – Thành phố Hà Nội.

2. Kết quả điều tra
2.1. Thực trạng về trình độ của giáo viên Tiểu học.
Qua điều tra và trò chuyện cùng với các giáo viên, tôi đã thu được kết quả cụ
thể như sau:
- Trình độ Đại học: 12/18 giáo viên, chiếm 66,7%.
- Trình độ Cao đẳng: 6/18 giáo viên, chiếm 33,3%.
- Trình độ Trung cấp: 0/18 giáo viên, chiếm 0%.
Hầu hết giáo viên đều nằm trong độ tuổi từ 30 đến 45. Các giáo viên đều
chuẩn về trình độ, có kinh nghiệm trong giảng dạy và khá tâm huyết với nghề.
Tất cả những yếu tố đó là cơ sở thuận lợi cho việc sử dụng phương pháp và
hình thức dạy học đạt hiệu quả cao.
2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên Tiểu học về sự cần thiết của việc tổ
chức hoạt động ngoại khóa đối với dạy học môn Đạo đức.
16


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------Phiếu điều tra số 2: Phiếu phỏng vấn giáo viên về việc sự cần thiết của hoạt
động ngoại khóa đối với dạy học Đạo đức.
Nội dung phiếu: (dành cho 18 giáo viên trực tiếp giảng dạy trong nhà
trường)
+ Thầy (cô) hãy chọn câu trả lời nào mà thầy (cô) cho là đúng nhất (từ
câu 1 tới câu 9)
+ Câu 10: Thầy (cô) hãy trả lời theo quan điểm riêng của thầy (cô).
1. Theo thầy (cô), ở trường tiểu học có cần thiết phải tổ chức hình thức hoạt
động ngoại khóa đối với dạy học môn Đạo đức không?
A. Rất cần
B. Cần
C. Không cần
2. Theo thầy (cô), việc tổ chức hình thức hoạt động ngoại khóa có giúp cho

việc học tập của học sinh được tốt hơn không?
A. Có
B. Bình thường
C. Không
3. Thầy (cô) nghĩ hình thức hoạt động ngoại khóa là:
A. Rất bổ ích cho việc học tập và nâng cao kiến thức.
B. Là hoạt động vui chơi không liên quan tới việc học văn hoá.
C. Là hoạt động tốn thời gian.
4. Được giao trách nhiệm phải tổ chức các hoạt động ngoại khóa thầy (cô)
cảm thấy:
A. Rất hào hứng
B. Bình thường
C. Mệt mỏi
5. Có ý kiến cho rằng: “Học tập không cần thiết phải có hoạt động ngoại
khóa”, theo thầy (cô) ý kiến này là:
A. Hoàn toàn sai
B. Bình thường
C. Sáng suốt
6. Theo thầy (cô), có phải tất cả các môn học đều cần tổ chức hình thức hoạt
động ngoại khóa không?
A. Cần cho tất cả các môn.
B. Chỉ cần cho một số môn.
C. Hoàn toàn không cần cho bất cứ môn học nào.
7. Nếu có kế hoạch bỏ hoạt động ngoại khóa, thầy (cô) sẽ:
A. Dứt khoát phản đối
B. Còn tuỳ
C. Đồng ý ngay
8. Nếu được giảm một số tiết học trên lớp để tăng thời lượng cho hoạt động
ngoại khóa, thầy (cô) sẽ:
A. Đồng ý ngay

B. Sao cũng được C. Không đồng ý

17


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------9. Thầy (cô) có tổ chức đầy đủ các hoạt động ngoại khóa cho học sinh theo
kế hoạch không?
A. Đầy đủ
B. Không đầy đủ C. Hoàn toàn không
10. Xin thầy (cô) hãy vui lòng cho biết suy nghĩ của thầy (cô) về vấn đề vận
dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu
học hiện nay như thế nào?
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Họ và tên giáo viên
LỜI CẢM ƠN:
(có thể ghi hoặc không)
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy (cô)
đã giúp đỡ tôi hoàn thành phiếu điều tra này.
(Hết nội dung phiếu)
Nhận xét: Kết quả điều tra cho thấy đại đa số giáo viên kể cả có làm công
tác chủ nhiệm hay không đều có nhận thức đầy đủ và chính xác về công tác hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Phần trình bày ý kiến riêng có đa số cho rằng
việc vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức có tác
dụng rất lớn nhưng hiện nay việc áp dụng hình thức này trong dạy học môn Đạo
đức còn hạn chế.
2.2.Thực trạng về việc vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học

môn Đạo đức.
a. Thực trạng về mức độ vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong
dạy môn Đạo đức
Để tìm hiểu thực trạng của vấn đề này tôi đã sử dụng phiếu thăm dò ý kiến như
sau:
Trong dạy học môn Đạo đức, thầy (cô) thường sử dụng hình thức dạy học
ngoại khóa với mức độ nào?
a. Thường xuyên.
b. Ít khi.
c. Không sử dụng.
Thầy (cô) đồng ý với ý kiến nào thì khoanh tròn vào chữ cái trước ý kiến đó.
Kết quả thu được như sau:
Bảng 3. Mức độ sử dụng hình thức dạy học ngoại khóa của giáo viên
trong dạy học môn Đạo đức
18


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------Kết quả

Thường xuyên

Ít khi

Không sử dụng

Số lượng

2/18

11/18

5/18

Tỉ lệ %
11,1
61,1
27,8
 Phân tích kết quả:
- Dựa vào kết quả phiếu điều tra thu được như trên ta thấy mức độ thường
xuyên sử dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức
còn thấp ( 2/18 giáo viên, chiếm 11,1%); Có tới 88,1% là ít khi hoặc thậm
chí là không sử dụng hình thức này trong thực tế. Kết quả cho thấy mức độ
sử dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức của giáo
viên như vậy là chưa phù hợp và chưa đáp ứng được yêu cầu.
b. Thực trạng về việc vận dụng các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa
trong dạy học môn Đạo đức
Khi sử dụng phiếu điều tra về thực trạng vận dụng các hình thức tổ chức hoạt
động ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức của giáo viên tôi đã thu được kết
quả như sau:
Bảng 4: Thực trạng về vận dụng các hình thức tổ chức hoạt động ngoại
khóa trong dạy học môn Đạo đức của giáo viên
TT

Các hoạt động

Số ý
kiến

Tỷ lệ

1

Các hoạt động xã hội và nhân văn

18/18

100%

2

Hoạt động tiếp cận khoa học

4/18

22,2%

3

Hoạt động văn hoá , nghệ thuật

18/18

100%

4

Hoạt động thể dục thể thao

7/18

38,9%

5

Hoạt động lao động

18/18

100%

6

Hoạt động thông tin tuyên truyền

5/18

27,7%

 Phân tích kết quả:
- Căn cứ vào kết quả trên ta thấy rằng vận dụng hình thức tổ chức dạy học
ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức, giáo viên có rất nhiều sự lựa chọn về
các hình thức tổ chức. Trong đó việc tổ chức dạy học ngoại khóa được 100%
giáo viên thực hiện thông qua các hoạt động xã hội và nhân văn; văn hoá ,
nghệ thuật; Hoạt động lao động. Các hoạt động này được giáo viên lựa chọn
chủ yếu bởi nó rất phù hợp với các nội dung bài học Đạo đức cũng như điều
kiện cơ sở vật chất hiện có và đặc biệt là phù hợp với tâm sinh lí học sinh
tiểu học.
19

Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Kết quả cũng cho thấy tỉ lệ lựa chọn hoạt động thể dục thể thao (38,9%) và
hoạt động thông tin tuyên truyền (27,7%) thấp hơn nhiều so với các hoạt
động khác. Qua trò chuyện với giáo viên, chúng tôi nhận thấy nguyên nhân
chủ yếu là do việc tổ chức các hoạt động này mất nhiều thời gian và kinh phí.

III. KẾT LUẬN CHƯƠNG
Nội dung của chương I đã nêu ra một số vấn đề cơ bản xung quanh nội
dung vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức ở
trường Tiểu học. Về nội dung phiếu điều tra có thể chưa được xây dựng một
cách khoa học, kết quả điều tra có độ tin cậy chưa cao, song cũng đã giúp người
điều tra thu thập được các thông tin quan trọng góp phần đánh giá đúng thực
trạng nhận thức và vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn
Đạo đức ở trường Tiểu học hiện nay.
Các vấn đề chung về các khái niệm và kết quả điều tra ở chương I là căn cứ
để đề xuất các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả hình thức dạy học
ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức ở lớp 2.

20


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
-------------------------------------------------------------------------------------------------

CHƯƠNG II. VẬN DỤNG HÌNH THỨC DẠY HỌC NGOẠI KHÓA
TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2
I. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO
ĐỨC
1. Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa

Có thể tiến hành theo các bước như sau:
 Bước 1: Lựa chọn chủ đề ngoại khoá và đặt tên cho hoạt động ngoại
khóa
- Căn cứ vào nội dung chương trình, mục tiêu dạy học và tình hình thực tế
của dạy học nội khoá bộ môn, đặc điểm của HS và điều kiện của GV cũng như
của nhà trường để lựa chọn chủ đề của hoạt động ngoại khoá cần tổ chức. Việc
lựa chọn này phải rõ ràng để có tác dụng định hướng tâm lí và kích thích sự tích
cực, tự lực của HS ngay từ đầu.
- Đặt tên cho hoạt động ngoại khóa là việc làm cần thiết vì tên của nó nói lên
được chủ đề, mục tiêu, nội dung, hình thức của ngoại khóa. Tên hoạt động ngoại
khóa cũng tạo ra được sự hấp dẫn, lôi cuốn, tạo ra được trạng thái tâm lí đầy
hứng khởi và tích cực của HS. Đặt tên cho hoạt động ngoại khóa cần rõ ràng,
chính xác, ngắn gọn, phản ánh được chủ đề và nội dung, tạo được ấn tượng ban
đầu cho HS.

 Bước 2: Lập kế hoạch tổ chức hoạt động ngoại khoá
Khi lập kế hoạch tổ chức hoạt động ngoại khoá thì GV cần:
- Xác định mục tiêu giáo dục của hoạt động, gồm có: Mục tiêu về kiến thức;
mục tiêu về kĩ năng và yêu cầu về phát triển năng lực, trí tuệ; mục tiêu về thái
độ, tình cảm. Mục tiêu của hoạt động là dự kiến trước kết quả của hoạt động.
Các mục tiêu hoạt động cần phải rõ ràng, cụ thể và phù hợp; phản ánh được các
mức độ cao thấp của yêu cầu đạt về tri thức, kĩ năng, thái độ và định hướng giá
trị.
21


Đề tài: Vận dụng hình thức dạy học ngoại khóa trong dạy học môn Đạo đức lớp 2
------------------------------------------------------------------------------------------------- Xây dựng nội dung cho hoạt động ngoại khoá dưới dạng những nhiệm vụ
học tập cụ thể.
- Xác định hình thức tổ chức, phương pháp dạy học.

- Xác định các tình huống có thể xảy ra và cách giải quyết.
- Xác định những công việc có thể cần hợp tác với cán bộ quản lí của địa
phương, nhà trường,với cha mẹ HS, với các tổ chức quần chúng khác.
- Xác định thời gian và địa điểm tổ chức.

 Bước 3: Tiến hành hoạt động ngoại khoá theo kế hoạch
Khi tổ chức hoạt động ngoại khoá theo kế hoạch GV cần:
- Luôn theo dõi quá trình HS thực hiện các nhiệm vụ để có thể giúp đỡ kịp
thời, đặc biệt là những tình huống phát sinh ngoài dự kiến, kịp thời điều chỉnh
những nội dung diễn ra không đúng kế hoạch.
- Đối với những hoạt động diễn ra ở quy mô lớn như khối lớp, trường hoặc
liên trường thì GV đóng vai trò là người tổ chức, điều khiển các hoạt động.
Đồng thời GV cũng phải là người trọng tài để tổ chức cho HS có thể tham gia
tranh luận hay bảo vệ ý kiến của mình về những nội dung hoạt động ngoại khoá.
- Đối với những hoạt động diễn ra ở quy mô nhỏ như trong tổ, nhóm, một lớp
HS thì cần để cho HS hoàn toàn tự chủ cả việc tổ chức và thực hiện nhiệm vụ được
giao, GV chỉ có vai trò hướng dẫn khi HS gặp khó khăn hoặc việc không xử lí
được.
- Sau mỗi đợt tổ chức hoạt động ngoại khoá thì GV phải đánh giá, rút kinh
nghiệm để điều chỉnh nội dung, hình thức và phương pháp cho hợp lí để tổ chức
những đợt ngoại khoá về sau đạt kết quả cao hơn.

 Bước 4: Tổ chức cho HS báo cáo kết quả, rút kinh nghiệm, khen
thưởng
Việc đánh giá kết quả của quá trình hoạt động ngoại khoá không giống như
trong nội khoá, mà phải đánh giá thông qua cả quá trình hoạt động. GV đánh giá
hiệu quả thông qua sự tích cực, sự hứng thú, sự sáng tạo của HS và cả những kết
quả mà HS đạt được trong quá trình hoạt động. Trong đó sản phẩm của quá trình
hoạt động là một căn cứ quan trọng để đánh giá. Do vậy, cần tổ chức cho HS
giới thiệu, báo cáo sản phẩm đã tạo ra được trong quá trình hoạt động ngoại

22