Giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên đến năm 2015

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

***

DƯƠNG MINH NAM

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ SỬ DỤNG
ĐẤT ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN
ĐẾN NĂM 2015
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. MAI VĂN BƯU

Hà Nội, năm 2013


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công
trình nào khác.
Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được
cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Dương Minh Nam


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bản luận văn này ngoài sự cố gắng của bản thân tôi còn nhận
được sự giúp đỡ tận tình của nhiều cá nhân và tập thể.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Mai Văn Bưu, người đã tận

tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô trong Ban Giám Hiệu, Viện Sau đại
học, Khoa Khoa học Quản lý, trường Đại Học Kinh tế Quốc Dân Hà Nội đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn UBND quận Long Biên các phòng chức năng, lãnh
đạo, cán bộ Phòng Tài nguyên môi trường quận, văn phòng đăng ký đất và nhà,
trung tâm phát triển quỹ đất đã tạo điều kiện giúp tôi trong quá trình điều tra, thu
thập số liệu để hoàn thành đề tài nghiên cứu.
Xin cảm ơn gia đình, ban bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong
suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp./.
Hà Nội, tháng 10 năm 2013
Tác giả

Dương Minh Nam


MỤC LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
HĐND
UBND
GPMB
QSDĐ
QLNN

Hội đông nhân dân
Uỷ ban nhân dân
Giải phóng mặt bằng
Quyền sử dụng đất

Quản lý Nhà nước


DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Cơ cấu tổ chức bộ máyquản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận
............................................................Error: Reference source not found


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

***

DƯƠNG MINH NAM

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ SỬ DỤNG
ĐẤT ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN
ĐẾN NĂM 2015
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH

Hà Nội, năm 2013


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là
thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu
dân cư, xây dựng cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng. Trải qua nhiều

thế hệ, nhân dân ta đã tốn bao công sức, xương máu mới tạo lập và bảo vệ được vốn
đất như hôm nay. Đất đai là tài nguyên có hạn về số lượng, có vị trí cố định trong
không gian, không thể thay thế di chuyển được theo ý muốn chủ quan của con
người. Chính vì vậy, việc quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên quốc gia này một
cách hợp lý không những có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của nền kinh tế
đất nước mà còn đảm bảo cho mục tiêu chính trị và phát triển xã hội.
Hiện nay trong quá trình thực hiện Luật đất đai nói chung và việc quản lý sử dụng
đất đô thị nói riêng ở nước ta đang đặt ra nhiều thách thức to lớn. Sự phát triển năng
động của kinh tế theo cơ chế thị trường làm nảy sinh các mâu thuẫn giữa nhận thức và
hành động của người dân đối với việc thực thi pháp luật. Vì vậy, làm thế nào để nâng cao
chất lượng quản lý sử dụng đất đô thị theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo phát
triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân là vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý.
Quận Long Biên do có vị trí địa lý và điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi,
thành phố Hà Nội đã có chủ trương phát triển quận Long Biên trở thành quận có các
dự án đô thị tiêu biểu vào năm 2015, do đó việc tăng cường công tác quản lý sử
dụng đất ở trên địa bàn quận Long Biên là yêu cầu rất cần thiết hiện nay. Thực trạng
công tác quản lý sử dụng đất đô thị ở trên địa bàn quận Long Biên diễn biến như thế
nào? Việc triển khai thực hiện các chủ trương các chính sách của Đảng và Nhà nước
về đất đai còn gặp phải những khó khăn vướng mắc gì? Tình trạng vi phạm pháp
luật về đất đai có diễn ra và đến mức nghiêm trọng chưa? Có vấn đề gì cần phải chú
ý? Làm thế nào để giải quyết những khó khăn thiếu sót trong quá trình quản lý sử
dụng đất đô thị? Đó là những vấn đề đặt ra có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn cần
được giải quyết. Xuất phát từ những nội dung trên, tôi chọn vấn đề: “Giải pháp
hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên đến năm
2015” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sỹ của mình.


ii

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có kết

cấu gồm 3 chương sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và bài học kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị của
chính quyền Quận
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long
Biên, Thành phố Hà Nội.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên địa
bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội đến năm 2015.
CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM QUẢN LÝ SỬ
DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ CỦA CHÍNH QUYỀN QUẬN

Chương 1 tác giả đã làm rõ các vấn đề về:
1.1. Đất đô thị và sử dụng đất đô thị.
Trong phần này tác giả giới thiệu khái niệm, phân loại đất đô thị và sử dụng
đất đô thị.
1. Khái niệm đất đô thị.
2. Phân loại đất đô thị bao gồm: Phân loại theo mục đích sử dụng, phân loại
căn cứ vào quy hoạch xây dựng đô thị, bao gồm ngoài ra còn phân loại căn cứ vào
nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất, tùy theo mục đích sử dụng đất đô thị.
3. Sử dụng đất đô thị bao gồm: Khái niệm sử dụng đất đô thị, yêu cầu sử dụng
đất đô thị, các loại hình sử dụng đất đô thị.
1.2. Quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận.
Trong phần này tác giả trình bày về quản lý sử dụng đất đô thị của chính
quyền Quận.
1. Khái niệm quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận.
2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá quản lý sử dụng đất đô thị: Mục tiêu quản lý
sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận, một số tiêu chí đánh giá quản lý sử dụng
đất đô thị.
3. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận.
4. Nội dung quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận: có 8 nội dung sau

iii

Công tác điều tra, khảo sát, đo đạc, lập bản đồ địa chính và định giá các loại
đất đô thị của chính quyền Quận. Quy hoạch xây dựng đô thị và kế hoạch sử dụng
đất đô thị của chính quyền Quận. Giao đất, cho thuê đất đô thị. Thu hồi đất để xây
dựng đô thị. Thực thi chính sách và lập kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng khi sử
dụng đất đô thị. Tổ chức đăng ký và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đô thị.
Làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất đô thị. Thanh tra, giải quyết các tranh chấp,
giải quyết các khiếu nại, tố cáo và xử lý các vi phạm về đất đô thị.
5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận.
- Các yếu tố bên ngoài.
- Các yếu tố bên trong.
1.3 Bài học kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền
Quận.
Trong phần này tác giả đưa ra một số bài học kinh nghiệm về quản lý sử dụng
đất đô thị. Kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Hoàng Mai,
Thành phố Hà Nội. Kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Tây
Hồ, Thành phố Hà Nội. Kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận 7,
Thành phố Hồ Chí Minh. Bài học cho chính quyền quận Long Biên trong quản lý sử
dụng đất đô thị của chính quyền Quận.


iv

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ
THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chương 2 tác giả trình bày các nội dung chính sau:
2.1. Tổng quan về quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn
quận Long Biên:

Trong phần này tác giả giới thiệu tổng quan về quận Long Biên.
1. Điều kiện tự nhiên.
2. Điều kiện kinh tế - xã hội.
2.2. Bộ máy quản lý sử dụng đất của chính quyền quận Long Biên.
Trong phần này tác giả giới thiệu bộ máy quản lý sử dụng đất của chính quyền
quận Long Biên là:
Hội đồng nhân dân quận
UBND quận
Các phòng chức năng giúp UBND trong quản lý sử dụng đất đai của quận.
Phòng Tài nguyên và Môi trường quận có 01 Trưởng phòng, 03 phó phòng và
các chuyên viên, lao động hợp đồng. Trên cơ sở nhiệm vụ được giao, hoạt động của
phòng được điều hành theo các bộ phận:
1. Bộ phận tổng hợp.
2. Bộ phận quản lý Nhà nước về tài nguyên đất, đo đạc bản đồ.
3. Bộ phận quản lý tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, môi trường, khí
tượng thủy văn.
Phòng Tài nguyên và Môi trường có Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất
trực thuộc do một Phó trưởng phòng Tài nguyên và môi trường làm Giám đốc
- Phòng Tài nguyên và Môi trường quận
- Văn phòng đăng ký đất và nhà (thuộc phòng Tài nguyên và môi trường quận)
- Trung tâm phát triển quỹ đất quận.
- Cán bộ địa chính của 14 phường.


v

2.3. Thực trạng quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long
Biên
Phần này tác giả trình bày một số nội dung về thực trạng quản lý sử dụng đất
đô thị của chính quyền quận Long Biên: Điều tra, khảo sát, đo đạc, lập bản đồ địa

chính và định giá các loại đất đô thị trên địa bàn quận. Quy hoạch xây dựng đô thị
và kế hoạch sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận.
Giao đất, cho thuê đất đô thị. Thu hồi đất để xây dựng đô thị. Thực thi chính
sách và lập kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng khi sử dụng đất đô thị. Tổ chức đăng ký
và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đô thị. Làm thủ tục chuyển quyền sử dụng
đất đô thị. Thanh tra, giải quyết các tranh chấp, giải quyết các khiếu nại, tố cáo và
xử lý các vi phạm về đất đô thị.
2.4. Đánh giá quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên
Trong phần này tác giả đưa ra một số kết quả trong quản lý sử dụng đất đô thị
của chính quyền quận Long Biên: Đánh giá theo tiêu chí tỉ lệ đất trên địa bàn quận
được lập quy hoạch, kế hoạch xây dựng đô thị; tỉ lệ đất trên địa bàn quận được giao
và cho thuê đất; tỉ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn quận; tỉ lệ
đất trên địa bàn quận chưa đưa vào sử dụng; tỉ lệ đất trên địa bàn quận có hạ tầng đô
thị hoàn chỉnh; tỉ lệ đất trên địa bàn quận được định giá.
2.5. Điểm mạnh, điểm yếu quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền
quận Long Biên
Trong phần này tác giả đưa ra những điểm mạnh, điểm yếu nội dung quản lý
sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên: Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu
theo từng nội dung quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên.
2.6. Nguyên nhân quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long
Biên
Trong phần này tác giả đưa ra những nguyên nhân làm giảm hiệu quả trong
công tác sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận.


vi

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2015

Chương 3 tác giả trình bày phương hướng hoàn thiện quản lý sử dụng đất trên
địa bàn quận Long Biên và một số giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận Long Biên đến năm 2015.
3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý sử dụng đất trên địa bàn quận
Long Biên
Phần này tác giả trình bày một số phương hướng hoàn thiện quản lý sử dụng
đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên cụ thể như sau:
- Thiết lập hệ thống cơ chế tài chính phù hợp để xoá bỏ quan hệ xin cho, tệ
tham nhũng đất đai. Cần có cơ quan chuyên ngành định giá đất đúng và sử dụng
phương pháp định giá phù hợp. Đây là hoạt động quan trọng để bảo vệ tài sản thuộc
sở hữu quốc gia.
- Thiết lập cơ quan tài phán đất đai hoạt động có hiệu quả, hạn chế giải quyết
tranh chấp đất đai kéo dài, gây bức xúc trong nhân dân. Triển khai Nghị quyết số 49
của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, tăng cường chuyên môn cho Tòa án hành
chính. Cần giải quyết triệt để mâu thuẫn và nghiêm cấm việc xử lý đất đai thiếu
công bằng, dân chủ ở nhiều địa phương.
- Xây dựng quy phạm pháp luật đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất đai.
Triển khai có hiệu quả hoạt động cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
- Hoạt động thanh tra, kiểm tra phải làm thường xuyên để Nhà nước nắm chắc,
quản chặt quỹ đất đai trên phạm vi cả nước. Hạn chế đầu cơ đất thông qua việc đánh
thuế lũy tiến theo diện tích và vị trí của đất.
- Tăng cường các hoạt động quản lý dịch vụ công, dịch vụ cho nông nghiệp
phát triển, bảo vệ nguồn tài nguyên đất đai và tăng giá trị cho quỹ đất đai của
người dân.


vii

3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị của chính

quyền quận Long Biên đến năm 2015
Phần này tác giả trình bày một số giải pháp để hoàn thiện quản lý sử dụng đất
đô thị của chính quyền quận Long Biên: Giải pháp về hoàn thiện công tác đo đạc
lập bản đồ địa chính, giải pháp về hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đô
thị, giải pháp về giao đất, cho thuê đất đô thị, giải pháp về việc thu hồi đất để xây
dưng đô thị, giải pháp về việc thực thi chính sách và kế hoạch xây dựng cơ sở hạ
tầng, giải pháp về đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đô thị, giải pháp
về làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất đô thị, giải pháp về thanh tra, giải quyết
các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý các vi phạm về đất đô thị, giải pháp về bộ
máy quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên.
3.3. Một số kiến nghị
Phần này tác giả trình bày một số kiến nghị đối với Thành phố Hà Nội nhằm
nâng cao, đáp ứng được yêu cầu phát triển trong công tác quản lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận.


viii

KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu đề tài: “Giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận Long Biên đến năm 2015” tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm
sâu sắc về công tác quản lý sử dụng đất trên địa bàn quận Long Biên:
1. Về Tình hình quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên:
Để thực hiện Luật đất đai, quản lý Nhà nước về đất đô thị, Chính phủ có Nghị
định số 88/CP ngày 17/08/1994. Trong Nghị định này có quy định về 8 nội dung quản
lý Nhà nước về đất đô thị đã được UBND quận Long Biên tổ chức thực hiện theo
đúng tinh thần nội dung quy định, Văn bản quy phạm pháp luật về đất đai ban hành
chủ yếu là cụ thể hoá các văn bản pháp luật của Trung ương và của Thành phố.
UBND quận phải chỉ đạo, xét duyệt, thẩm định hồ sơ cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất cho các tổ chức, cá nhân. Công tác thống kê, kiểm kê đất đai

được thực hiện đầy đủ, đúng quy định của pháp luật, công tác quản lý tài chính về
đất đai được thực hiện chặt chẽ, theo đúng nguyên tắc quản lý tài chính của Nhà
nước, quyền lợi của người sử dụng đất được đảm bảo tốt. Đồng thời thông qua công
tác quản lý, giám sát Quận phải đôn đốc người dân thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của
mình đối với Nhà nước.
UBND quận phải tổ chức công tác thanh tra, kiểm tra thường xuyên. Qua
thanh tra, kiểm tra đã phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời nhiều vụ việc vi phạm
pháp luật đất đai, công tác tiếp dân, giải quyết tranh chấp đất đai, giải quyết các đơn
thư khiếu nại tố cáo của công dân phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc, đúng
thẩm quyền và có hiệu quả.
Các phường trên địa bàn Quận phải đầy đủ hệ thống hồ sơ địa giới hành chính,
bản đồ địa chính chính quy, bản đồ hiện trạng và bản đồ quy hoạch sử dụng đất.
Hộ gia đình, cá nhân phải có giấy chứng nhận quyền sử hữu nhà và quyền sử
dụng đất ở sử dụng đất.
2. Về Tình hình sử dụng đất trên địa bàn quận Long Biên:
Tổng diện tích tự nhiên toàn quận là 6.038,24 ha trong đó diện tích đất đã


ix

được đưa vào khai thác sử dụng cho các mục đích chiếm khoảng 96 % diện tích tự
nhiên của toàn quận.
Biến động đất đai hàng năm theo hướng đất giảm dần diện tích đất nông
nghiệp, đất chưa sử dụng và tăng dần diện tích đất phi nông nghiệp.
Sử dụng đất của một số đơn vị, tổ chức, cá nhân còn lãng phí, để đất hoang
hoá, không đưa vào sử dụng hoặc sử dụng sai mục đích dẫn đến phải thu hồi đất do
sử dụng đất không hiệu quả, vi phạm pháp luật về đất đai.
Tuy nhiên, do giới hạn về kiến thức, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học và thời
gian thực hiện đề tài, nên luận văn chắc chắn còn những hạn chế, thiếu sót.
Tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp để có thể đưa các nội dung

của luận văn này áp dụng vào thực tế nhằm nâng cao chất lượng quản lý sử dụng
đất đô thị trên địa bàn quận Long Biên đến năm 2015 được đồng bộ, chặt chẽ và
hiệu quả.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

***

DƯƠNG MINH NAM

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ SỬ DỤNG
ĐẤT ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN
ĐẾN NĂM 2015
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. MAI VĂN BƯU

Hà Nội, năm 2013


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là
thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu
dân cư, xây dựng cơ sở kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng. Trải qua nhiều
thế hệ, nhân dân ta đã tốn bao công sức, xương máu mới tạo lập và bảo vệ được vốn
đất như hôm nay (Luật đất đai 1993, Luật đất đai 2003). Đất đai là tài nguyên có

hạn về số lượng, có vị trí cố định trong không gian, không thể thay thế di chuyển
được theo ý muốn chủ quan của con người. Chính vì vậy, việc quản lý và sử dụng
nguồn tài nguyên quốc gia này một cách hợp lý không những có ý nghĩa quyết định
đến sự phát triển của nền kinh tế đất nước mà còn đảm bảo cho mục tiêu chính trị
và phát triển xã hội. Khi xã hội càng phát triển thì giá trị của đất sẽ càng cao và
luôn giữ vị trí quan trọng. Do đó, việc quản lý đất đai luôn là mục tiêu của mọi
Quốc gia, mọi thời đại nhằm nắm chắc và quản lý và nắm chắc quỹ đất, đảm bảo
việc sử dụng đất đai có hiệu quả.
Ở nước ta, đất không rộng, người lại đông, với tổng diện tích đất liền tự
nhiên khoảng 33 triệu ha và dân số khoảng gần 90 triệu người. Bình quân diện tích
tự nhiên tính theo đầu người rất thấp. Cả nước có khoảng hơn 15 triệu hộ gia đình
sinh sống ở vùng nông thôn, hơn 3 triệu hộ sống ở vùng đô thị với mức độ tăng
trưởng dân số tự nhiên, chỉ số bình quân đất tự nhiên và đất nông nghiệp tính theo
đầu người của nước ta trong tương lai còn giảm. Vì vậy, ngay sau ngày đất nước
hoàn toàn thống nhất (30/04/1975) Đảng và Nhà nước ta đã đặc biệt chú trọng đến
vấn đề quản lý và sử dụng tài nguyên đất trên phạm vi lãnh thổ cả nước.
Hiện nay trong quá trình thực hiện Luật đất đai nói chung và việc quản lý sử
dụng đất đô thị nói riêng ở nước ta đang đặt ra nhiều thách thức to lớn. Sự phát triển
năng động của kinh tế theo cơ chế thị trường làm nảy sinh các mâu thuẫn giữa nhận
thức và hành động của người dân đối với việc thực thi pháp luật. Vì vậy, làm thế
nào để nâng cao chất lượng quản lý sử dụng đất đô thị theo đúng quy định của pháp
luật, đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân là vấn đề đặt ra
cho các nhà quản lý.
Quận Long Biên do có vị trí địa lý và điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi,
thành phố Hà Nội đã có chủ trương phát triển quận Long Biên trở thành quận có các


2

dự án đô thị tiêu biểu vào năm 2015, do đó việc tăng cường công tác quản lý sử

dụng đất ở trên địa bàn quận Long Biên là yêu cầu rất cần thiết hiện nay.
Thực trạng công tác quản lý sử dụng đất đô thị ở trên địa bàn quận Long
Biên diễn biến như thế nào? Việc triển khai thực hiện các chủ trương các chính sách
của Đảng và Nhà nước về đất đai còn gặp phải những khó khăn vướng mắc gì? Tình
trạng vi phạm pháp luật về đất đai có diễn ra và đến mức nghiêm trọng chưa? Có
vấn đề gì cần phải chú ý? Làm thế nào để giải quyết những khó khăn thiếu sót trong
quá trình quản lý sử dụng đất đô thị? Đó là những vấn đề đặt ra có ý nghĩa cả về lý
luận và thực tiễn cần được giải quyết. Xuất phát từ những nội dung trên, tôi chọn
vấn đề: “Giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận Long
Biên đến năm 2015” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Tổng hợp cơ sở lý luận và bài học kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị
của chính quyền Quận.
- Phân tích thực trạng công tác quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận
Long Biên, Thành phố Hà Nội giai đoạn 2010 - 2013.
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội đến năm 2015.
3. Câu hỏi đặt ra trong nghiên cứu
- Cơ sở lý luận về quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền Quận?
- Tình hình quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên đang
diễn ra như thế nào?
- Trong việc quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên,
thành phố Hà Nội đã và đang nảy sinh những bất cập gì?
- Những nguyên nhân của bất cập trong quản lý sử dụng đất đô thị của chính
quyền quận Long Biên, thành phố Hà Nội?
- Cần có những phương hướng, giải pháp gì để hoàn thiện công tác quản lý
sử dụng đất đô thị của chính quyền quận Long Biên, thành phố Hà Nội?
4. Nội dung và phạm vi nghiên cứu
4.1. Nội dung nghiên cứu
Nghiên cứu các vấn đề lý luận về quản lý sử dụng đất đô thị của chính quyền

Quận theo nội dung quy định của luật đất đai 2003. Tình hình quản lý sử dụng đất


3

đô thị của chính quyền quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: Giai đoạn 2009 - 2012
- Nội dung: Đề tài nghiên cứu hoạt động quản lý sử dụng đất đô thị của chính
quyền quận Long Biên, Thành phố Hà Nội
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Khung lý thuyết
Các yếu tố ảnh
hưởng đến quản
lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận:
Yếu tố bên ngoài
- Hệ thống quy hoạch
sử dụng đất của thành
phố, Trung ương…
- Sự chỉ đạo, điều hành,
kiểm tra, giám sát của
thành phố.
- Hệ thống chính sách,
pháp luật của nhà nước
về quản lý sử dụng đất
đô thị.
- Tình hình phát triển
kinh tế xã hội.
Yếu tố bên trong

- Năng lực của bộ máy
quản lý đất đai trên địa
bàn quận.
- Người dân, các tổ
chức sử dụng đất đai.
- Các yếu tố khác: Thủ
tục hành chính, hạ tầng
đô thị…

Nội dung quản lý sử
dụng đất đô thị trên
địa bàn quận:

Mục tiêu quản lý sử
dụng đất đô thị trên
địa bàn quận:

- Công tác điều tra,
khảo sát, đo đạc, lập
bản đồ địa chính và
định giá các loại đất đô
thị của chính quyền
quận.
- Quy hoạch xây dựng
đô thị và kế hoạch sử
dụng đất đô thị của
chính quyền quận.
- Giao đất, cho thuê đất
đô thị.
- Thu hồi đất để xây

dựng đô thị.
- Thực thi chính sách
và lập kế hoạch xây
dựng cơ sở hạ tầng khi
sử dụng đất đô thị.
- Tổ chức đăng ký và
cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất đô
thị.
- Làm thủ tục chuyển
quyền sử dụng đất đô
thị.
- Thanh tra, giải quyết
các tranh chấp, giải
quyết các khiếu nại, tố
cáo và xử lý.

- Tỉ lệ đất trên địa bàn
quận được lập được
lập quy hoạch, kế
hoạch xây dựng đô thị.
- Tỉ lệ đất trên địa bàn
được giao và cho thuê
đất.
- Tỉ lệ cấp giấy chứng
nhận quyền sử dụng
đất trên địa bàn Quận.
- Tỉ lệ đất trên địa bàn
quận chưa đưa vào sử
dụng.

- Tỉ lệ đất trên địa bàn
quận có hạ tầng đô thị
hoàn chỉnh.
- Tỉ lệ đất trên địa bàn
quận được định giá.


4

5.2. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu.
* Tài liệu bên ngoài:
- Giáo trình, sách tham khảo, quản lý sử dụng đất đô thị , các dự án đô thị,
quản lý Nhà nước về sử dụng đất đô thị.
- Các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản pháp quy của Nhà nước về quản lý
sử dụng đất đai, quy hoạch đô thị, kế hoạch sử dụng đất, thu hồi đất, giao đất...
* Tài liệu nội bộ của Quận:
- Báo cáo thuyết minh kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2010 - 2015 quận Long
Biên, thành phố Hà Nội.
- Báo cáo thống kế đất đai năm 2010, 2011, 2012 của quận Long Biên.
- UBND quận Long Biên, Báo cáo kinh tế - xã hội trên địa bàn quận Long
Biên quý I, II năm 2013.
* Các phương pháp thu thập dữ liệu cụ thể:
- Dữ liệu thứ cấp:
+ Luật đất đai 2003, NXB Bản đồ
+ Đảng cộng sản Việt Nam, “Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI”,
NXB Chính trị Quốc gia.
+ Luật của Quốc hội, Nghị định của Chính Phủ, Quyết định, Thông tư của
Thành phố Hà Nội.
+ Bộ Tài nguyên và Môi trường (2005), Báo cáo về tình hình giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất Nông – Lâm nghiệp, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đô thị,

quyền sở hữu nhà ở trên địa bàn cả nước trình Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 7, nguyên
nhân và giải pháp, Bộ Tài nguyên và Môi trường.
+ Các cuốn sách, giáo trình, tài liệu tham khảo về quản lý sử dụng đất đai...
- Dữ liệu sơ cấp:
+ Nội dung nghiên cứu: Giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên
địa bàn quận Long Biên đến năm 2015.
+ Địa bàn nghiên cứu: Quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.


5

6. Đóng góp luận văn
- Luận văn góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận về quản lý sử dụng đất của
chính quyền Quận.
- Luận văn góp phần làm rõ thực trạng quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn
quận Long Biên, Thành phố Hà Nội.
- Luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị trên
địa bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội đến năm 2015.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có kết
cấu gồm 3 chương sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và bài học kinh nghiệm quản lý sử dụng đất đô thị
của chính quyền Quận.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý sử dụng đất đô thị trên địa bàn quận
Long Biên, Thành phố Hà Nội.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý sử dụng đất đô thị
trên địa bàn quận Long Biên, Thành phố Hà Nội đến năm 2015.


6

CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ BÀI HỌC
KINH NGHIỆM QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ
CỦA CHÍNH QUYỀN QUẬN
1.1.Đất đô thị và sử dụng đất đô thị
1.1.1. Khái niệm đất đô thị
Theo điều 55 Luật Đất đai năm 1993 và Điều 1 Nghị định 88/CP ngày 17
tháng 8 năm 1994 của Chính phủ về quản lý đô thị đã xác định:
Đất đô thị là đất nội thành, nội thị xã, thị trấn, được sử dụng để xây dựng nhà
ở, trụ sở các cơ quan, các tổ chức, các cơ sở sản xuất kinh doanh, cơ sở hạ tầng
phục cụ công cộng, quốc phòng an ninh và các mục đích khác.
Đất ngoại thành, ngoại thị đã có quy hoạch đã được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền phê duyệt để phát triển đô thị cũng như quản lý đất đô thị. Trên cơ sở
đó, đất đô thị bao gồm đất nội thành, nội thị, đất ven đô đã được đô thị hoá. Như
vậy ranh giới đô thị và nông thôn chỉ là ranh giới pháp lý.
1.1.2. Phân loại đất đô thị
1.1.2.1. Phân loại theo mục đích sử dụng.
Căn cứ vào mục đích sử dụng chủ yếu, đất đô thị được phân thành các loại
sau đây:
1. Đất sử dụng vào mục đích công cộng:
Đất sử dụng vào mục đích công cộng là đất do Nhà nước quản lý không thu
tiền sử dụng đất. Đất công cộng là những đất chỉ sử dụng vào mục đích công cộng
như: xây dựng các công trình công cộng, đường giao thông, công viên, vỉa hè, sông
suối….
2. Đất quốc phòng và an ninh:
Đất quốc phòng và an ninh là đất chuyên dùng được Nhà nước giao cho đơn
vị vũ trang nhân dân sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh như làm nhà công
vu, đất sử dụng làm trang trại tạm giam giữ, đất thuộc khu vực khác mà Chính phủ
giao cho Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ quản lý…

7

Ngoài ra các đơn vị vũ trang nhân dân được Nhà nước giao đất quốc phòng,
an ninh sử dụng có những nghĩa vụ sau đây:
- Sử dụng đất đúng mục đích, đúng vị trí, đúng ranh giới diện tích và các yêu
cầu khác đã được qui định khi giao đất.
- Tuân theo những qui định về bảo vệ môi trường, không làm tổn hại đến lợi
ích của người sử dụng đất xung quanh.
- Không được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, góp vốn liên
doanh và phải tuân theo các qui định của pháp luật về đất đai.
3. Đất ở:
Đất ở là đất dùng làm nhà ở và xây dựng các công trình phục vụ cho đời
sống, sinh hoạt của nhân dân nông thôn và đô thị, đất vườn ao gắn liền với nhà ở
trong cùng một thửa đất thuộc khu dân cư (kể cả trường hợp vườn, ao gắn liền với
nhà ở riêng lẻ) đã được công nhận là đất ở. Trường hợp thửa đất có vườn, ao gắn
liền với nhà ở đang sử dụng nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất thì tạm thời xác định diện tích đất ở bằng hạn mức giao đất ở mới do UBND cấp
tỉnh quy định. Trường hợp đất ở có kết hợp sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh
doanh phi nông nghiệp thì ngoài việc thống kê theo mục đích đất ở còn phải thống
kê theo mục đích phụ là đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp.
4. Đất chuyên dùng:
Đất chuyên dùng là đất đang được sử dụng vào các mục đích không phải là
nông nghiệp, lâm nghiệp và đất ở, gồm đất xây dựng, đất giao thông, đất thuỷ lợi và
mặt nước chuyên dùng, đất di tích lịch sử và văn hoá, đất an ninh, quốc phòng, đất
khai thác khoáng sản, đất làm nguyên liệu và vật liệu xây dựng, đất làm muối, đất
nghĩa trang và nghĩa địa, đất chuyên dùng khác như đất dùng làm bãi thải công
nghiệp, bãi để gỗ khai thác của lâm nghiệp...
- Việc quản lý và sử dụng đất chuyên dùng tại đô thị phải tuân theo Nghị
định riêng của Chính phủ và các quy định sau đây:

- Nhà nước xét giao đất cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn
định lâu dài trên cơ sở quy hoạch đô thị được duyệt và thực trạng sử dụng đất tại
các địa phương.


8

- Người được giao đất phải đăng ký địa chính và thực hiện mọi quy định của
pháp luật, nghĩa vụ đối với Nhà nước về đất được giao.
- Đối với đất chuyên dùng sử dụng vào mục đích kinh doanh thì tuỳ theo tính
chất kinh doanh và quá trình sử dụng mà Nhà nước quy định nghĩa vụ tài chính của
người được giao đất trong Nghị định về đất chuyên dùng.
5. Đất nông nghiệp, lâm nghiệp:
Đất nông nghiệp là đất sản xuất nông nghiệp được sử dụng vào mục đích sản
xuất nông nghiệp. Bao gồm đất trồng cây hàng năm và đất trồng cây lâu năm.
Đất nông nghiệp khác: Là đất tại nông thôn sử dụng để xây dựng nhà
kính (vườn ươm) và các loại nhà khác phục vụ mục đích trồng trọt, kể cả các hình
thức trồng trọt không trực tiếp trên đất, xây dựng chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia
cầm và các loại động vật khác được pháp luật cho phép, đất để xây dựng trạm, trại
nghiên cứu thí nghiệm nông nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản, xây dựng
cơ sở ươm tạo cây giống, con giống, xây dựng nhà kho, nhà của hộ gia đình, cá
nhân để chứa nông sản, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, máy móc, công cụ sản
xuất nông nghiệp.
Đất lâm nghiệp: Là đất có rừng tự nhiên hoặc có rừng trồng, đất khoanh nuôi
phục hồi rừng (đất đã giao, cho thuê để khoanh nuôi, bảo vệ nhằm phục hồi rừng
bằng hình thức tự nhiên là chính), đất để trồng rừng mới (đất đã giao, cho thuê để
trồng rừng và đất có cây rừng mới trồng chưa đạt tiêu chuẩn rừng). Theo loại rừng
lâm nghiệp bao gồm: đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng.
- Việc quản lý và sử dụng các loại đất nông nghiệp, lâm nghiệp trong đô thị
phải tuân theo các Nghị định số 64-CP ngày 27-9-1993 và Nghị định số 2-CP ngày

15-1-1994. Tổ chức và cá nhân sử dụng đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp ở đô thị
phải tuân theo các quy định về bảo vệ môi trường, vệ sinh đô thị, mỹ quan đô thị và
các quy định về quản lý đô thị.
- Phạm vi, ranh giới và thời hạn sử dụng đất nông nghiệp, lâm nghiệp trong
đô thị phải được xác định trong quy hoạch đô thị được duyệt.