TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ hồ CHÍ MINH về CHĂM LO

TIỂU LUẬN
MÔN: LỊCH SỬ TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ
Đề tài:
TƯ TƯỞNG CHÍNH TRỊ HỒ CHÍ MINH VỀ CHĂM LO
BỒI DƯỠNG THẾ HỆ CÁCH MẠNG CHO ĐỜI SAU


MỤC LỤC
Mở đầu: ........................................................................................................
Nội dung:.......................................................................................................
Chương I: Sự cần thiết của việc chăm lo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng
cho đời sau trong tư tưởng của Hồ Chí Minh.................................................
Chương II: Quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thế hệ trẻ
trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc...........................................
2.1. Chủ nghĩa Mác – Lênin về giáo dục, bồi dưỡng thế trẻ .........................
2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về thế hệ trẻ .............................................
Chương III: Vận dụng tư tưởng của Người – Thế hệ trẻ nguyện “Sống,
chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” xứng đáng là
“Thế hệ trẻ Hồ Chí Minh” .............................................................................
Kết Luận: .....................................................................................................
Tài liệu tham khảo: .....................................................................................


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Cùng với quá trình đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
Xã hội chủ nghĩa của cả dân tộc ta để từng bước đưa nước ta bị đô học, nghèo
nàn, lạc hậu, kém phát triển trở thành một nước độc lập, tự do, “Sớm đưa ra
khỏi tình trạng kém phát triển”, tất cả vì mục tiêu”Dân giàu, nước mạnh, xã
hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Thế hệ trẻ nói chung, thế hệ thanh niên
Việt Nam nói riêng luôn là lớp người hăng hái, nhiệt tình, xung kích có nhiều

đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc. Sinh thời,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành cho thế hệ trẻ Việt Nam muôn vàn tình yêu
thương, sự quan tâm và niềm tin sâu sắc. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đoàn
viên thanh niên là đội hậu bị của Đảng, là người chủ tương lai của đất nước.
Tình yêu thương và sự quan tâm đặc biệt đó được bắt nguồn từ tầm nhìn ca
trong chiến lược phát triển con người của Bác: “Vì lợi ích mười năm trồng
cây, Vì lợi ích trăm năm trồng người”. và trong Di chúc, Người căn dặn:
“Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần chăm lo giáo dục đạo
đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ
nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết
Suốt đời mình, chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành rất nhiều tâm sắc cho sự
nghiệp đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cho thế hệ trẻ trở thành “Những con
người mới của xã hội chủ nghĩa có lý tưởng cao đẹp, có khí phách anh hùng”.
Người đã tự tay chăm sóc, vun trồng hơn nửa thế kỷ qua, trở thành những
chiến sĩ cách mạng kiên cường, tiếp bước các thế hệ đi trước mang ngọn cờ
vinh quang của Đảng đến đích cuối cùng.
Trong bất cứ hoàn cảnh nào, thời kỳ nào, thế hệ trẻ với trí tiến thủ và
hoài bão lớn, với lòng yêu nước nồng nàn luôn đi đầu đáp ứng những đòi hỏi


của đất nước. Là một bộ phận của xã hội được hình thành từ các tầng lớp
nhân dân, một lớp người trẻ tuổi của với những nét riêng, nhưng bên cạnh đó,
cũng có những đặc điểm chung đó là một bộ phận dân cư trẻ tuổi được xã hội
quan tâm chăm sóc như “búp trên cành” và được đào tạo một cách cơ bản có
hệ tư tưởng riêng để trở thành lực lượng lao động và quản lý xã hội trong
tương lai.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Thanh niên là người chủ tương
lai của nước nhà. Vì nhận thức được sự đúng đắn và biện chứng về vị trí, vai

trò lịch sử của thế hệ trẻ, mà trong suốt quá trình hoạt động của người đã luôn
luôn quan tâm và coi trọng vấn đề giáo dục thế hệ trẻ, đặc biệt là thanh niên.
Theo Người, việc chăm lo, bồi dưỡng thế hệ trẻ là công việc cấp bách, quan
trọng đầy trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân ta. Trong Nhị quyết lần thứ IV
của Ban chấp hành TW Đảng khoá VII cũng đã khẳng định: “Sự nghiệp đổi
mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con
đường xã hội chủ nghĩa hay không, phần lớn tuỳ thuộc vào thanh niên”.
Chính vì vậy, trong bất cứ thời kỳ nào, vai trò và nhiệm vụ của thanh niên
và đoàn viên thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đều hết sức quan trọng. Đặc
biệt, dưới ánh sáng đường lối đổi mới của Đảng “Việt Nam muốn làm bạn với
tất cả các nước. Thế hệ trẻ Việt Nam đã và đang cùng với cả dân tộc ta đẩy mạnh
các hoạt động quốc tế, mở rộng giao lưu, hội nhập, với mục tiêu thanh niên Việt
Nam cần có đủ trình độ, để nắm bắt tiếp thu những tri thức, tiến bộ của nhân
loại, đồng thời khẳng định được sức mạnh bản sắc dân tộc mình.
Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò trách nhiệm của thế hệ trẻ
và xem đó là “kim chỉ nam cho mọi hành động”, thế hệ trẻ hôm nay cần phải
“Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” xứng đáng
là “thế hệ trẻ Hồ Chí Minh”.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài.
Trước bối cảnh chính trị - xã hội trong nước và quốc tế làm cho trình
độ phát triển kinh tế xã hội, khoa học kỹ thuật của nước ta bị bỏ xa so nhiều
với trong khu vực và trên thế giới. Với việc kiên định đi theo con đường của
chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm kim chỉ nam cho


mọi hành động trong gần 80 năm qua (sau 10 kỳ đại hồi) và với kinh nghiệm
của hơn 20 năm đổi mới, cùng với việc đánh giá những thành quả đã đạt
được, Đảng ta đã nghiêm tức kiểm điểm, tự nhận thấy rõ những thách thức
(nguy cơ) và cũng xác định rõ đường lối, chủ trường, nhiệm vụ cụ thể để từng
bước ngăn chặn, đẩy lùi. Trong đó, vấn đề con người được hết sức coi trọng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói” Muốn có chủ nghĩa xã hội trước hết phải
có con người xã hội chủ nghĩa” và quyết định hơn cả là thế hệ trẻ - những con
nhiều bằng trí tuệ và trình độ vượt mọi khó khăn vơieät nam lên làm chủ đất
nước, xây dựng nước ta ngày càng giàu mạnh hơn trong tương lai.
Xuất phát từ thực tiễn như vậy, chúng ta lại tìm về kho tàng kinh
nghiệm và lý luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng ta về bồi dưỡng thế
hệ trẻ là điều rất cần thiết và quan trọng. đó là di sản vô giá mà Bác đã để lại
cho muôn đời sau. Vì vậy, thông qua đợt sinh hoạt chính trị lớn hiện nay: Học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, việc học tập nghiên cứu
những tư tưởng của Bác về chăm lo, bồi dưỡng thế hệ trẻ phải được tiếp tục
với tinh thần nghiêm túc ở mức độ đòi hỏi cao hơn, với ý chí và nghị lực bền
bỉ.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, đường lối chính sách của Đảng về thanh niên thông qua lực lượng và
thực tiễn. Tiểu luận có mục đích làm nổi bật lên vai trò của thế hệ trẻ đặc biệt
là thế hệ thanh niên, sinh viên với đất nước trong tình hình hiện nay. Nhằm
tạo điều kiện cho thanh niên Việt Nam hoàn thiện trở thành những chủ nhân
tương lai của nước nhà. Nhanh chóng hội nhập và phát triển theo kịp các nước
trong khu vực và thế giới.
Trên sơ sở quán triệt những luận điểm của Người để nhằm mục đích tổ
chức, giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ trở thành “người chủ tương lai của
nước nhà” không chỉ cho hôm nay mà còn cho các thế hệ muôn đời sau.
3.2. Nhiệm vụ


Trình bày khái quát tư tưởng chính trị về “Thế hệ trẻ Hồ Chí Minh”.
Làm rõ vai trò của tư tưởng chính trị đối với việc hình thành nhân cách thanh
niên – chủ nhân tương lai của nước nhà. Đồng thời có những phương châm,

phương pháp, định hướng trong việc bồi dưỡng thế hệ trẻ và vận dụng tư
tưởng đó trong công cuộc đổi mới hiện nay để có thể hội nhập và quán triệt
“Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” làm kim chỉ nam cho mọi
hành động.
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp tiếp cận từ lý luận đến thực tiễn để xem xét, đánh giá, dựa
trên tổng hợp, phân tích, bám sát các quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và
đường lối của Đảng. Từ đó hướng tới cách nhìn nhận và đưa ra những phương
pháp, định hướng và vận dụng các quan điểm đó trong quá trình nghiên cứu.
5. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi hẹp, đề tài nghiên cứu, tìm hiểu và quán triệt tư tưởng
về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, so với tư tưởng chính trị về thế
hệ trẻ nói chúng là một phạm vi rất rộng lớn. Vì vậy trên cơ sở tài liệu có hạn,
đề tài chỉ tập trung tìm hiểu một số mảng của vấn đề và đưa ra một số phương
pháp, định hướng cơ bản việc vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
đối với thế hệ thanh niên hiện nay được tốt hơn thông qua góc độ của người
làm công tác chính trị và được rèn luyện trong môi trường thanh niên.
6. Cấu trúc của tiểu luận
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tham khảo, tiểu luận
gồm 3 chương:
Chương I: Sự cần thiết của việc chăm lo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng
cho đời sau trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
Chương II: Quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thế hệ trẻ
trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta.
Chương III: Vận dụng tư tưởng của Người – thế hệ trẻ Việt Nam
nguyện “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo tấm gương Bác Hồ vĩ
đại”, xứng đáng là “Thế hệ trẻ Hồ Chí Minh”.


Chương I:

SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC CHĂM LO, BỒI DƯỠNG THẾ HỆ
CÁCH MẠNG CHO ĐỜI SAU TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Gần một nửa thế kỷ, Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại của chúng ta đã khởi
xướng những tư tưởng, quan điểm lý luận về vai trò và nhiệm vụ của việc
chăm lo, bồi dưỡng thế hệ trẻ trong các thời kỳ cách mạng đấu tranh và xây
dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Người đã chỉ ra rằng: việc bồi
dưỡng “Thế hệ cách mạng cho đời sau” là hết sức quan trọng và có giá trị bền
vững lâu dài mang tính định hướng sâu sắc trong bất cứ thời điểm nào, đặc
biệt là trong thời kỳ mới, thời kỳ của tri thức – khoa học – công nghệ và hội
nhập Quốc tế.
Trong công cuộc đổi mới của nhân dân ta hiện nay, với mục tiêu công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, việc chăm lo bồi dưỡng thế hệ đã và đang
là vấn đề có ý nghĩa quan trọng để góp phần xây dựng và bảo vệ những thành
quả đạt được của cả dân tộc với nhiều phương pháp tiếp cận và hình thức vận
dụng thế hệ trẻ, đặc biệt là được thể hiện bằng các hành động cụ thể. Chính vì
vậy, chúng ta cần nghiên cứu, tìm hiểu về thanh niên, giáo dục thế hệ trẻ dưới
ánh sáng tư tưởng của Bác.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn đạt niềm tin vững chắc vào thế
hệ trẻ, thế hệ đã được chính Người và Đảng hết lòng giáo dục, rèn luyện.
Thanh niên là đối tượng được mọi người, mọi ngành, mọi lĩnh vực
quan tâm, trong đó không thể không nói đến lĩnh vực tư tưởng chính trị. Ở
mỗi thời kỳ trong đời sống con nhiều, sự phát triển về thể chất, tâm lý và nhân
cách đều có quy luật riêng. Thanh niên là thời kỳ kế tiếp của lứa tuổi thiếu
niên nhưng đây lại là giai đoạn phát triển rất cao về thể chất và có nhiều diễn
biến tâm lý đột biến, phức tạp… Vì vậy, muốn nghiên cứu về thanh niên thì
yêu cầu đặt ra là cần phải có phương pháp tiếp cận cho phù hợp.


Trong số các lĩnh vực nghiên cứu có lẽ lĩnh vực chính trị - kinh tế là
nghiên cứu theo một cách cơ bản. Bởi một lẽ, các nhà nghiên cứu nhìn nhận

thanh niên là một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, là nguồn lực chủ yếu,
thường xuyên bổ sung cho đội ngũ lao động trên mọi lĩnh vực, là bộ phận
quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất rất năng động, nhạy cảm, gắn bó với
tiến trình phát triển xã hội với tư cách là lớp người xung kích, đi đầu trong
cuộc đấu tranh sáng tạo ra xã hội mới, tham gia xây dựng giai cấp công nhân,
các tầng lớp xã hội và xây dựng các lực lượng vũ trang.
Thể hiện rõ nhất trong cơ cấu nhóm thanh niên. Đây là một trong
những tiêu chuẩn, tiêu chí phản ánh trình độ phát triển của mỗi quốc gia.
Trong đó cần khẳng định là nhóm thanh niên – học sinh, sinh viên hiện nay.
Hồ Chí Minh từng nói: “Một đời người khởi đầu từ tuổi trẻ, Tuổi trẻ là
mùa xuân của xã hội”. Vì vậy, trong cuộc đời mỗi con người, không có thời
kỳ nào đạt được sức mạnh và cơ thể đẹp như thanh niên. Xem xét thanh niên
như một cấp độ mới của sự phát triển về thể chất là điều rất có ý nghĩa để từ
đó thấy được sức mạnh, vai trò của họ trước yêu cầu của đời sống tự thân
cũng như gia đình và xã hội, nhất là về những khả năng, nhiệm vụ mà họ phải
đảm đương.
Thanh niên là lớp người có sự phát triển mạnh về trí tuệ và nhân cách.
Đi đôi với sự phát triển về thể chất, ở độ tuổi thanh niên có sự phát triển mạnh
mẽ về trí tuệ và nhân cách. Đây chính là giai đoạn người thanh niên từng
bước khẳng định vai trò, vị trí, nhiệm vụ của mình trong gia đình và xã hội.
Ở lứa tuổi này việc tiếp thu, kế thừa, phát huy các chuẩn mực và giá trị
xã hội diễn ra một cách tích cực và thường xuyên nhằm làm hoàn thiện nhân
cách. Trong thanh niên nói chung và ở mỗi cá thể thanh niên nói riêng luôn có
sự tìm hiểu để hình thành phẩm chất công dân, hình thành thế giới quan và
phấn đấu định hướng lý tưởng, đạo đức trong cuộc sống. Tuy nhiên, bên cạnh
những khả năng to lớn, sự mạnh dạn, lòng dũng cảm, tinh thần “dám nghĩ,
dám làm” trong cả thế hệ thanh niên cũng như trong từng cá thể, sự hạn chế


và các nhược điểm về mặt thiếu kinh nghiệm, thiếu từng trải, tính bồng bột…

thậm chí có lúc còn phiêu lưu, liều lĩnh… luôn phải được cảnh giác, phải
được khắc phục bằng chính sự rèn luyện, phấn đấu không ngừng của bản thân
thanh niên và sự hướng dẫn, giúp đỡ của các chủ thể xã hội.
Ngày nay người ta thường nói: Muốn biết tương lai của một quốc gia
dân tộc ra sao hãy nhìn vào thế hệ thanh niên hiện nay của họ. Quá trình tranh
thủ, thu phục, tập hợp lực lượng thanh niên và bồi dưỡng, rèn luyện thanh
niên luôn diễn ra, có thể nói cuộc đấu tranh để nắm lấy thanh niên và sử dụng
thanh niên của nhiều thế lực trong xã hội ở phạm vi quốc gia và cả quốc gia
có lúc rất gay gắt và quyết liệt.
Suốt gần một thế kỷ giáo dục, tổ chức, rèn luyện các thế hệ thanh niên
nước ta thành lớp người kế tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp vẻ vang của
Đảng và dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã đa ra nhiều lý luận mang
tính xã hội nhân văn, sâu sắc. Vừa làm rõ vai trò, vị trí của thanh niên trong
tính trình lịch sử, vừa cổ vũ thanh niên ra sức phấn đấu, tu dưỡng về mọi mặt,
lại vừa đặt ra yêu cầu đối với Đảng, Nhà nước và toàn xã hội ra sức chăm lo
cho thanh niên, chuẩn bị điều kiện cho thanh niên trưởng thành để cống hiến
ngày càng nhiều cho đất nước.
Người đã thấy và tìm hiểu được: Thanh niên là một phần không thể
thiếu được. Chính vì vậy: Bác Hồ đã dạy: “Thanh niên là người chủ tương lai
của nước nhà” “Hồ Chí Minh, về giáo dục thanh niên, NXB Thanh niên, Hà
Nội, 1980, tr 84). Trên cơ sở khái niệm, Bác còn giải thích: “Nước nhà thịnh
hay suy, yếu hay mạnh một phần là do các thanh niên” “Hồ Chí Minh toàn
tập, tập 4, NXB, XTQG, 1995, Tr29) và Thanh niên phải: “tham gia ý kiến vào
công việc của Chính phủ, chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự rèn luyện ngay
từ bây giờ để sau này lên thay những thủ lĩnh mà giành vào việc trọng đại của
nước nhà” (Hồ Chí Minh – về giáo dục Thanh niên).
Bác cũng chỉ ra được. thanh niên là thời kỳ đẹp nhất, sống động nhất
như mùa xuân trăm hoa đua nở, tràn đầy nhựa sống, mùa xuân của những

cánh én ngang dọc bầu trời. Bác dạy: “Một năm khởi đầu mùa xuân, một đời
khởi từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội (Hồ Chí Minh – về giáo dục
thanh niên, NXBTN, 1980,Tr69). Đó là hình ảnh nói lên sức trẻ có thể dời núi
lấp bể mà cả dân tộc và xã hội luôn hy vọng, tin yêu.
Đồng thời: “Thanh niên là một bộ phận quan trọng của dân tộc” Hồ
Chí Minh Sđd, tr 129). Mặc dù nói đến thanh niên là nói đến một lực
lượng, một phần không nhỏ của đất nước. Bởi đây là nguồn lực dồi dào, có
chất lượng và cũng là nguồn dự trữ cho tương lai, cho sự nghiệp Công
nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Mặt khác: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh
niên già, đồng thời là người phụ trách dẫn dắt thế hệ thanh niên tương lai”
(Hồ Chí Minh sđd, tr315). Đây là một khái niệm về vai trò, vị trí của thanh
niên, về quy luật của quá trình bàn giao thế hệ trẻ. Từ khái niệm này, Bác
muốn nhắc nhở và căn dặn một điều mà trước lúc đi xa, Người đã ghi lại
trong bản “Di chúc” thiêng liêng: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau”.
Điều ấy vô cùng quan trọng, quyết định, rất cần thiết đối với vận mệnh của
dân tộc, vận mệnh của giai cấp công nhân và của Đảng.
Về tuổi thanh niên chưa có nhiều bài nói, bài viết đề cập trực tiếp cho
đến nay, song trong bài “Thư khen thanh niên” (Báo Nhân dân số ngày
1/8/1951) đã một lần nữa khẳng định tầm quan trọng tầm quan trọng và sự
cần thiết phải chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ - thanh niên.
Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn đặt niềm tin vững chắc vào
thế hệ trẻ đã được giáo dục và rèn luyện. Ngay trong thời kỳ đất nước còn
chìm trong bóng đêm nô lệ, phần đông thanh niên ta mù chữ và bị đầu độc,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mạnh mẽ khẳng định vai trò và lực lượng củat0
trong cách mạng. Điều đó khẳng định hơn nữa sự cần thiết của thanh niên.
Đối lập với cách nhìn tiêu cực của nhiều sĩ phu yêu nước trước đó về thanh
niên. Người nêu lên quan điểm “muốn thức tỉnh một dân tộc thì trước hết phải
thức tỉnh thanh niên”. Khi Cách mạng tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ

Chí Minh đã chỉ ra cho thanh niên và nhân dân ta thấy: “…Non sống Việt
Nam có trở nên vẻ vang được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công
học tập của các cháu…”. Sự thật của ba mươi năm sau diễn ra trên đất nước ta
đã chứng minh cho chân lý sáng ngời ấy.
Suốt hai cuộc kháng chiến thần kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc
Mỹ, mỗi lần nói đến thế hệ trẻ - thanh niên và công tác của họ, Bác lại nhắc
nhở cán bộ đoàn viên thanh niên chúng ta phải hiểu về thế hệ đang được Đảng
và nhân dân chăm lo đào tạo, giáo dục, là lực lượng “dời non, lấp biển” là
“thế hệ anh hùng trong thời đại anh hùng”, là lớp người “giương cao ngọn cờ
của chủ nghĩa anh hùng cách mạng”.
Từ sự đánh giá đúng đắn về khả năng cách mạng của thanh niên, Bác
đã truyền niềm tin yêu ấy đến cho toàn Đảng, toàn dân. Bác khẳng định: “Với
một thế hệ thanh niên hăng hái, kiên cường”. Bác “thấy tương lai của dân tộc
ta vô cùng vững chắc và vẻ vang…”. Đây không chỉ là tình cảm, là lòng
mong mỏi của Bác mà là một luận điểm khoa học của Người về sự kỳ vọng,
tin tưởng vào thanh niên. Điều đó được thể hiện trong nhiều bài nói, bài viết,
Bác còn chỉ ra phương hướng rèn luyện, phấn đấu và hành động của thanh
niên.
Lịch sử phong trào thanh niên Việt Nam mãi mãi khắc ghi công ơn trời
biển của Người. Ngày nay trong sự nghiệp vẻ vang mà thế hệ trẻ đang đảm
đương, vấn đề bồi dưỡng, rèn luyện với hiệu: “tình nguyện, xung kích”,
“đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà tự hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm
nay” đã vang được đặt lên hàng đầu và xem như “kim chỉ nam cho mọi hành
động”.


Chương II
QUAN ĐIỂM, TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRÒ
CỦA THẾ HỆ TRẺ TRONG SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG

CỦA ĐẢNG VÀ DÂN TỘC TA
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người tài đức song toàn. Dân tộc Việt Nam
và nhân loại tiến bộ mãi mãi tự hào về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người anh
hùng giải phóng dân tộc và danh nhân văn hoá thế giới. Chủ tịch Hồ Chí
Minh mãi mãi là tấm gương sáng về nhân cách cho các thế hệ hôm nay và
mai sau noi theo.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người chăm lo, tổ chức, rèn luyện thế hệ trẻ
nước ta trong hơn nửa thế kỳ qua, khi từ biệt chúng ta, Bác Hồ đã để lại muôn
vàn tình yêu thương cho chúng ra, cho các cháu thanh thiếu niên và nhi đồng.
Bác đã nêu lên cho toàn Đảng, toàn dân ta một nhiệm vụ hết sức trọng
đại: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và
rất cần thiết” và Đảng ta đã xác định trong sự nghiệp “bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho mai sau” ấy việc nghiên cứu, quán triệt những tư tưởng của Hồ Chí
Minh về thế hệ trẻ hết sức quan trọng.
Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ VII
(6/1991) trân trọng ghi vào cương lĩnh và điều lệ của mình. “Đảng lấy chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng cho tư tưởng, kim
chỉ nam cho hành động”. Đây là bước phát triển mới hết sức quan trọng trong
nhận thức tư duy lý luận của Đảng ta.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên nói riêng và thế hệ trẻ nói
chung là hệ thống hoàn chính về nhận thức, quan điểm lý luận trong một loạt
vấn đề rất cơ bản như nhìn nhận, đánh giá vai trò, khả năng của người kế tục
trung thành; xuất sắc sự nghiệp của dân tộc và của Đảng, trở thành lực lượng
chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng để thực hiện các nhiệm vụ cách mạng.


2.1.Chủ nghĩa Mác - Lênin về giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ
Với nhãn quan chính trị hết sức sâu sắc, với tầm nhìn chiến lược lâu dài
trong những năm hoạt động cách mạng sôi nổi và từng bước xây dựng học
thuyết cách mạng của các nhà sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học thì việc xây

dựng một xã hội mới không còn cảnh người bóc lột người, một xã hội văn
minh, tiến bộ, hạnh phúc đã sớm nhận thấy thế hệ trẻ là một lực lượng cách
mạng hùng hậu, có vai trò to lớn trong sự nghiệp cách mạng thế giới. Cần
phải tập hợp, giáo dục và rèn luyện, phát huy những tiềm năng đó. Các Mác,
Ph.Angghen và Lênin đã rất coi trọng việc bồi dưỡng giáo dục thanh niên.
Các Mác đề ra luận điểm nổi tiếng được quốc tế thứ nhất xem đó là chỉ thị
quan trọng phải tuân theo, Các Mác viết: “Những người công nhân tiên tiến ý
thức được một cách đầy đủ rằng tương lai của giai cấp họ, qua đó cũng là
tương lai của cả loài người hoàn toàn phụ thuộc vào nhiệm vụ giáo dục thế hệ
công nhân trẻ” (Các Mác, Ph.Angghen – Bàn về thanh niên NXB TN – Hà
Nội, 1982, tr118). Các Mác cũng nêu rõ trách nhiệm của các Đảng của giai
cấp vô sản là lãnh đạo việc phát triển, hình thành thế giới quan khoa học cho
thế hệ trẻ, coi đó là công việc thiết thực để xây dựng Đảng. Bởi vì theo Mác:
“Đảng chúng ta là Đảng của tương lai, mà tương lại thuộc về thanh niên.
Chúng ta là Đảng của những người đổi mới, vì sự đổi mới mà thanh niên luôn
han thích, chúng ta là Đảng của cuộc đấu tranh hy sinh, xả thân ấy chống lại
những gì mục nát, mà thanh niên bao giờ cũng đi đầu trong cuộc đấu tranh xả
thân ấy” (Các Mác, Ph.Angghen – Sđd, tr 120) Ph.Ăngghen cho rằng thanh
niên nói riêng và thế hệ trẻ nói chung không thể đứng ngoài chính trị,
điều đó dẫn đến phải giáo dục, phải bồi dưỡng họ vì “họ là đạo quân
xung kích của giai cấp vô sản quốc tế và đội hậu bị của Đảng” (tức Đảng
cộng sản) (Các Mác, Ph.Angghen -Sđd, tr 120) Lênin cho rằng “Thanh niên
là nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng” (Lênin bàn về thanh niên, NXB
TN, Hà Nội, 1981, Tr67, 231) Người viết: “ Người ta quan sát thấy thanh
niên công nhân là một khát vọng nồng cháy không gì kìm hãm được sự


vươn tới lý tưởng dân chủ và chủ nghĩa xã hội” và “sớm muộn thanh
niên sẽ đến với chủ nghĩa xã hội bằng những con đường khác với cha
anh họ”. (Các Mác, Ph.Angghen -Sđd, tr 120). Với nhận định đó, Lênin

thấy sự cần thiết như là tất yếu, phải giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ: Người nêu:
“Nội dung nền giáo dục phải bao gồm trí dục, thể dục và kỹ thuật bách khoa
và công tác giáo dục phải kết hợp chặt chẽ với lao động sản xuất, nhằm đào
tạo thế hệ trẻ thành những con nhiều mới xã hội chủ nghĩa, là con người phát
triển toàn diện, có cuộc sống tập thể và cuộc sống cá nhân hài hoà phong
phú”. (Các Mác, Ph.Angghen, Lênin Xtalin bàn về TN, NXB TN, Hà Nội,
1978, tr7). Người cũng chỉ ra rằng “chúng ta phải chuẩn bị cho thanh
niên như thế nào dễ học biết xây dựng đến cùng và hoàn thành triệt để sự
nghiệp mà chúng ta bắt đầu”. Bởi vì cơ sở của đạo đức cộng sản là cuộc
đấu tranh để củng cố và hoàn thành công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng
sản”. Chính vì vậy cần chăm lo giáo dục thế hệ trẻ, đặc biệt là thanh
niên: “phải giáo dục cho thanh niên tinh thần kiên quyết đạp đổ thế giới
cũ, chống mọi sự bóc lột, tẩy sách những tàn dư của nền sản xuất nhỏ,
những tập tục, thói quen cũ, xây dựng chủ nghĩa tập thể của giai cấp vô
sản, đoàn kết với giai cấp vô sản và lôi cuốn nhân dân lao động tích cực
tham gia vào xây dựng và củng cố một thế giới mới của lao động đã
được giải phóng và của chủ nghĩa cộng sản. Thanh niên phải yêu tổ quốc
xã hội chủ nghĩa, luôn luôn đề cao cảnh giác, bảo vệ độc lập tự do của
đất nước, sẵn sàng tham gia vào công cuộc củng cố quốc phòng”. (Các
Mác, Ph.Angghen, Lênin Xtalin bàn về TN, NXB TN, Hà Nội, 1978, tr9).
Thế hệ trẻ còn phải mang trong mình tinh thần chủ nghĩa đế quốc
vô sản. Cần phải cho mọi người nhận thức được rằng những thành công
và thất bại của cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở mỗi nước gắn liền
với những thành công và thất bại của phòng trào cách mạng quốc tế, phải
ủng hộ bằng lời nói và việc làm phong trào cách mạng của các giai cấp
bị áp bức ở tất cả các nước. Vì vậy, để trở thành nước người chủ tương


lai của đất nước, thế hệ trẻ cần phải “học tập” tự làm giàu cho bản thân bằng
chính tinh hoa văn hoá nhân loại. Phải chiếm lấy thành trì khoa học thì mới

thật sự trở thành chủ nhân của đất nước. Lênin nhấn mạnh: “thật sự sailầm khi
nghĩ rằng chỉ cần thấm nhuần những khẩu hiện cộng sản, những kết luận của
khoa học cộng sản, mà không cần phải thấm nhuần tổng số những kiến thức
mà chính bản thân chủ nghĩa cộng sản là kết quả. Nếu không có có một nền
học vấn hiện đại thì “chủ nghĩa cộng sản chủ là một nguyện vọng mà thôi”.
(Các Mác, Ph.Angghen, Lênin Xtalin bàn về TN, NXB TN, Hà Nội, 1978,
tr10) và cần giáo dục tinh thần khó khăn, giáo dục tin tưởng tuyệt đối vào
những thuận lợi của chủ nghĩa cộng sản (chủ nghĩa xã hội).
Những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về thế hệ trẻ (đặc
biệt là thanh niên) giúp chúng ta có cơ sở lý luận để quán triệt sâu sắc những
lời dạy quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhằm bồi dưỡng, giáo dục thế hệ
trẻ nước ta vững bước đi lên với khí thế sôi nổi.
2.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thế hệ trẻ
Ngày nay thế hệ trẻ (đặc biệt là thanh niên) nước ta đang đứng trước
những nhiệm vụ to lớn là vinh quang cùng nhân dân cả nước tiến hành công
cuộc đổi mới, nhằm phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng một
nước Việt Nam: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh,
bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước ta. Để có đủ
khả năng hoàn thành nhiệm vụ trọng đại đó thì việc giáo dục, bồi dưỡng thế
hệ trẻ “Sống chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” Dựa
trên nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, cũng như việc kết hợp
giữa giáo dục với lao động sản xuất là điều kiện cần thiết để góp phần phát
triển toàn diện thế hệ trẻ.
2.2.1. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người có công lớn trong việc đánh
giá đúng đắn vai trò và khả năng cách mạng của thế hệ trẻ (đặc biệt là
thanh niên trong công cuộc kiến thiết nước nhà)


Là người tổ chức thiên tài, ngay từ đầu thế kỷ, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã dự báo: “Đằng sau sự phục tùng tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái

gì đó sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm khi thời cơ đến”
(Hồ Chí Minh – Về Giáo dục Thanh niên, NXB TN, Hn1980, tr30). Từ sự
nhận định này mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra luận điểm phải sớm “hồi sinh”
thanh niên, thức tỉnh thí nghiệm (bài viết “Gửi thanh niên Việt Nam” in chung
trong Bản án chế độ thực dân Pháp). Chính từ luận điểm này mà Người bắt
tay vào việc tuyên truyền, giáo dục và bồi dưỡng thanh thiếu niên. Người
quán triệt theo tư tưởng Lênin và viết “ở Đông Dương chúng ta có tất cả
những cái mà một dân tộc có thể mong muốn… nhưng chúng ta thiếu tổ
chức và người tổ chức” (Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN,
Hà Nội 1980, tr30)
Vì sao người lại quan tấm đến vấn đề bồi dưỡng thế hệ trẻ? Đây là
xuất phát từ sự đánh giá đúng đắn của Người về vai trò và khả năng cách
mạng của thế hệ trẻ. Người thấy rõ muốn giải phóng dân tộc, muốn xây
dựng thành công xã hội mới, thế hệ trẻ phải được bồi dưỡng, giáo dục, tổ
chức lại thành lực lượng xuất phát từ vai trò, vị trí quyết định của họ
trong cách mạng.
Ngay sau khi cách mạng Tháng Tám thành công mở ra kỷ nguyên
độc lập, tự do cho đất nước, Bác Hồ dạy: “Nước nhà Thịnh hay suy, yếu
hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” (Hồ Chí Minh về Giáo dục
thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr84). Nói đến nhiệm vụ kiến thiết
đất nước sau 80 năm bị bóc lột và khai thác tàn bạo của chủ nghĩa đế
quốc, Bác chỉ rõ: “Việt Nam có được vẻ vang các cường quốc năm châu
hay không chính là nhờ một phần rất lớn ở công học tập của các cháu”.
((Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr6). Bác
biểu lộ một niềm tin vững chắc vào thế hệ trẻ: “Trong công cuộc kiến
thiết đó nước nhà trông mong chờ đợi ở các cháu rất nhiều” ((Hồ Chí
Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr316, 317. Như


vậy, rõ ràng là tương lai của đất nước, của dân tộc nằm trong tay thế hệ

trẻ, những người sẽ tiếp bước đưa cha anh, đưa ngọn cờ cách mạng đến
thắng lợi cuối cùng.
Khi miền Bắc nước ta bước vào thời kỳ xây dựng cơ sở vật chất
của chủ nghĩa xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhìn nhận thế hệ thanh niên
là lớp người “xung phong trong cuộc phát triển kinh tế và văn hoá”
trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, thanh niên là “lực lượng cơ
bản trong bộ đội và Công an và dân quân tự vệ đang hăng hái giữ gìn trật
tự, trị an bảo vệ tổ quốc”. Vì trong mọi công việc thanh niên thi đua thực
hiện khẩu hiệu “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên” (Hồ
Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr375)
Trong lúc Mỹ - Nguỵ thẳng tay đàn áp, khủng bố các phong trào
yêu nước của tuổi trẻ và đồng bào miền Nam, đặc biệt là vào thời kỳ đen
tối, khó khăn nhất ở miền Nam, Bác Hồ luôn khẳng định vai trò của thế
hệ trẻ với niềm tin yêu vô cùng vững chắc: “Các cháu thanh niên miền
Nam sinh ra và lớn lên trong hai cuộc đấu tranh yêu nước…, đã được rèn
luyện thành một thế hệ thanh niên cùng gan dạ, thông minh, không sợ
gian khổ, hy sinh, quyết chiến, quyết thắng” (Hồ Chí Minh về Giáo dục
thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr379)
Bằng sự nhìn nhận đáng giá khách quan, khoa học khả năng cách
mạng to lớn của thế hệ trẻ thanh niên, Bác đi tới một dự báo hết sức
đúng đắn, thiên tài này đã thành hiện thức: “Với một thế hệ trẻ thanh
niên hăng hái, kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự
nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc”.
(Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà Nội 1980, tr30)
Đất nước càng phát triển, vị thế của đất nước và dân tộc ta càng được
bạn bè khắp năm châu tôn vinh, nhất là qua hơn 20 năm thực hiện đổi mới với
những thành tựu to lực lượng lớn do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo dưới
ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh càng chứng minh một cách sâu sắc tính đúng

đắn, khách quan, khoa học trong sự nhận thức về thế hệ nước ta đối với sự
nghiệp cách mạng mà Bác Hồ đã khẳng định suốt nửa thế kỷ qua.
Song, dù rất quý thế hệ trẻ - thanh niên “Vì thanh niên người tiếp sức
cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế
hệ thanh niên tương lai” (Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà
Nội 1980, tr315). Bác vẫn luôn xem xét thế hệ trẻ - thanh niên một cách toàn
diện, không thiên một chiều nào mặc dù trong phương pháp của Người luôn
chú trọng, khuyến khích, biểu dương. Bác thường phân tích cả ưu và nhược,
không xuất phát theo cảm tính chủ quan. Trong xã hội ta vẫn không ít người
đề cao giới trẻ đến nỗi chỉ có ưu điểm, họ có thể làm bất kỳ điều gì họ
muốn… Bên cạnh đó có một số người coi thường thế hệ trẻ - thanh niên rất
“gia trưởng” cho đó là lớp “trẻ người non dạ” khó làm nên việc…
Chủ tịch Hồ Chí Minh không tán thành cả hai cách nhìn nhận. Người
đánh giá thế hệ trẻ - thanh niên với tất cả ưu nhược điểm vốn có của họ, coi
họ là “bộ phận quan trọng của dân tộc”, là “lực lượng nòng cốt để xây dựng
xã hội mới”. Nhưng Bác luôn chỉ ra những nhược điểm, những mặt yếu của
thế hệ trẻ - thanh niên trong đó là sự từng trải, thiếu kinh nghiệm trong cuộc
sống; một số chưa chịu khó học tập, mắc bệnh hình thức, bệnh cá nhân, tự
cao, tự đại… Bác yêu cầu làm sao phải chống tâm lý tư lợi, ham sung sướng,
tránh khó nhọc, chống thói xem khinh lao động, nhất là lao động chân tay,
chống lười biếng xa xỉ, chống kiêu ngạo, giả dối, hình thức, khoe khoang…
phát huy mặt mạnh, khắc phục điểm yếu là con đường để tự hoàn thiện nhân
cách của thế hệ trẻ - thanh niên.
Bác đã rất coi trọng và căn dặn cơ bản công tác thanh niên phải nhìn
nhận thanh niên theo quan điểm phát triển, người nó: “Từ ngày cách mạng
tháng Tám đến nay, thanh niên có cơ hội để phát triển một cách mau chóng và
rộng rãi hơn”. (Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà Nội
1980, tr84). Đó là sự phát triển về học vấn, trí tuệ, nghề nghiệp, thể
chất…

Quán triệt tư tưởng của Người, từ Án nghị quyết về cộng sản thanh
niên, vận động (10/1930) cho đến nghị quyết 04 của Ban chấp hành TW
Đảng (khoá VII) về vấn đề nhìn nhận, đánh giá vai trò và khả năng cách
mạng của thanh niên ngày càng được làm rõ và càng thêm sâu sắc.
Trong cuộc đụng đầu lịch sử với đế quốc Mỹ xâm lược, tên đế quốc
giàu mạnh bậc nhất thế giới. Đảng ta nhìn nhận thế hệ trẻ - thanh niên là lớp
người: “Đã tỏ ra vô cùng anh dũng, thông minh và sáng tạo, nêu những tấm
gương sáng ngời về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, góp phần to lớn vào
thắng lợi chung của quân và dân cả nước”. (Nghị quyết 181 BBT TW Đảng
ngày 25/9/1968). Đây là sự đánh giá rất cao và khách quan.
Lại đến thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, đổi mới và thực hiện công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Đảng ta một lần nữa khẳng định: “…Sự
nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước có bước vào thế kỷ 21 có
một vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt
Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tuỳ
thuộc vào lực lượng thanh niên…”.
Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, của nhiều thế hệ nối tiếp nhau
được tổ chức và chuẩn bị như Lênin và Hồ Chí Minh đã dạy: Lịch sử là vô
hạn song cuộc đời của mỗi con nhiều là có hạn: “Mỗi thế hệ trẻ chỉ có thể đi
hết một chặng trên con đường “Thiên lý cách mạng” đã lựa chọn. Bác Hồ
thấy rõ khả năng tối đa mà thế hệ đi trước có thể làm được cũng như các giới
hạn tự nhiên mà thế hệ đã không thể vượt qua: “Con người sinh ra ai cũng lớn
lên, già đi rồi chế” (Hồ Chí Minh về Giáo dục thanh niên, NXB TN, Hà
Nội 1980, tr110). Từ đó bàn giao thế hệ “không chỉ là trao lại những gì
đã có mà quan trọng hơn nhiều, khó khăn hơn, gian khổ hơn nhiều chuẩn
bị cho lớp đi sau những gì cần thiết cho một cách vững chắc nhất, tốt đẹp
nhất. Bác Hồ dạy: “Nếu thế hệ già khôn hơn thế hệ trẻ thì không tốt.
Thế hệ già thua thế hệ trẻ mới là tốt”. Tại Đại hội lần thứ III Hội Liên
hiệp Thanh niên Việt Nam, quán triệt tư tưởng của Bác Hồ, Đồng chí

Tổng Bí thư Đỗ Mười nói: Thanh niên có phát triển thì dân tộc mới
trường tôn” (Tổng bí thư Đỗ Mười).
Trong ý nghĩa cách mạng và khoa học đó, mục đích cuối cùng của
việc nhìn nhận, đánh giá vai trò khả năng cách mạng của thế hệ trẻ thanh
niên chính là tiền đề đi tới “chăm lo, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau” – trở thành khó khăn chính trị hùng hậu của Đảng. Một trong
những luận điểm hết sức quan trọng của Hồ Chí Minh kính yêu mà
Người luôn luôn căn dặn chúng ta quán triệt trong suy nghĩ và hành
động.
2.2.2. Những luận điểm cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh và
quan điểm của Đảng ta đối với việc bồi dưỡng thế hệ trẻ.
Hồ Chí Minh đã nhiều lần quán triệt: cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa
là một cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ, nhiều thử thách và là công việc của
nhiều thế hệ kế tiếp nhau, mỗi thế hệ chỉ có thể phấn đấu và đạt được một số
mục tiêu, đi được một số mục tiêu, đi được một hoặc vài bước cả lộ trình cách
mạng. Thực tế ấy đặt ra vấn đề các thế hệ đi trước không chỉ đơn thuần trao
lại những thành quả cách mạng mình đã đạt được, mà còn phải chuẩn bị
những điều kiện tinh thần, vật chất để thế hệ sau có thể kế thừa, phát triển và
bảo vệ thành quả của các thế hệ cha ông.
Việc giáo dục, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau có ý nghĩa rất
lớn là nhằm chuẩn bị những lớp người kế tục sự nghiệp của Đảng và của dân
tộc, giữ vững và phát huy thành quả cách mạng của lớp người đi trước. Đó là
một việc làm cần phải chủ động, tích cực, nhằm tạo nên một lớp người kế tục
xuất sắc và trung thành với lý tưởng và cong đường mà thế hệ cha ông đã lựa
chọn. Luận điểm: “Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” theo Hồ Chí
Minh nghĩa là phải đặt mục đích tạo ra con người mới có đạo đức, trí tuệ cao,
theo kịp thời đại, có lý tưởng cách mạng không chỉ cho họ hôm nay mà cho cả
thế hệ muôn đời sa sau.

Những nội dung giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ trong tư tưởng Hồ
Chí Minh
a. Giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng
Giáo dục, bồi dưỡng, ý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ là bồi dưỡng để
họ có nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa xã hội, trước hết là phải biếu hiện
ở tinh thần tổ quốc, tự hào với truyền thống dân tộc, truyền thống của
các thế hệ cha ông trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo
vệ tổ quốc, đồng thời giáo dục cho họ có ý thức phấn đấu vì lý tưởng và
mục tiêu của Đảng là bảo vệ vững chắc nền độc lập, thống nhất của tổ
quốc và xây dựng thành công xã hội trên đất nước Việt Nam.
Lý tưởng là một trong những định hướng sống hết sức cơ bản của
con người, đặc biệt là thế hệ trẻ - thanh niên hiện nay: “Chủ nhân tương
lai của nước nhà”. Bởi người nào có lý tưởng sống tốt đẹp sẽ có khả
năng vượt qua khó khăn để vươieät nam lên trong cuộc sống và luôn
luôn đặt ra câu hỏi nhưng “không phải là đòi hỏi nước nhà đã làm gì cho
mình những gì? Mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà. Mình phải
làm thế nào cho lợi ích nước nhà nhiều hơn? Mình đã vì lợi ích nước nhà
mà hi sinh phần đấu chừng nào” (Hồ Chí Minh, Về vai trò và nhiệm vụ
của thanh niên, NXB TN, Hà Nội, 1978,tr37)
Tuổi trẻ (thanh niên) phải có tinh thần và gan dạ sáng tạo, cần phải
có chí khí hăng hái và tinh thần tiến lên, vượt qua mọi gian khổ, khó
khăn để tiến mãi không ngừng (Hồ Chí Minh, Về vai trò và nhiệm vụ của
thanh niên, NXB TN, Hà Nội, 1978,tr37)
“Nếu không có mục đích anh không làm được gì cả. Anh cũng
không làm được vái gì vĩ đại nếu mục đích anh tầm thường” (Diđơro). Vì
vậy, thế hệ trẻ phải xác định cho mình lý tưởng cách mạng, không ngừng
học hỏi: “chúng ta là những người lao động làm chủ nước nhà. Muốn
làm chủ động tốt, phải có năng lực làm chủ. Chúng ta học tập chính là để

có đủ năng lực làm chủ, có đủ năng lực tổ chức cuộc sống mới. Bởi vậy,


ý thức làm chủ không phải chỉ tỏ rõ tinh thần hăng hái lao động, mà còn
phải tỏ rõ ở tinh thần say mê học tập để không ngừng nâng cao năng lực
làm chủ của mình” (Học tập không mệt mỏi, cải tiến không ngừng, Báo
Nhân dân (14/3/1960).
Ngày nay khi đất nước ta đã giành được độc lập, tự do cho nhân
dân chúng ta đang vững bước đi lên con đường xây dựng xã hội chủ
nghĩa, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, chúng ta càng thấy giá trị
lớn lao, sâu sắc tầm nhìn xa, trong rộng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và sự
tin cậy của Người đối với thế hệ trẻ. Cách mạng vừa mới thành công
Người đã nghĩ ngay đến việc xây dựng đất nước hùng mạnh, muốn xây
dựng như vậy cần phải có những con người có lý tưởng, không ai ngoài
thế hệ trẻ, đó cũng luôn là một sự tin tưởng có ý nghĩa thời sự trong giai
đoạn cách mạng hiện nay, để nước ta có thể sánh kịp và hội nhập với thế
giới mà lực lượng ấy không phải là ai khác ngoài thế hệ trẻ.
Trong điều kiện mở cửa và tiếp xúc với nhiều luồng văn hoá, nghệ
thuật từ bên ngoài. Mặc dù một số lớn vẫn được lý tưởng cách mạng của
mình, có lối sống lành mạnh, năng động, sáng tạo trong học tập, trong
cuộc sống, có nguyện vọng muốn góp phần đưa đất nước vượt qua nghèo
nàn lạc hậu, phát triển đi lên.
Trong hội nhập khu vực và thế giới, thanh niên là lớp người nhạy
cảm trước nước biến đổi của tình hình thế giới, có khả năng tiếp thu cái
mới. Cho nên cần phải xác định cho mình lập trường chính trị vững vàng
để chống lại âm mưu diễn biến hoà bình, trước những tệ nạn xã hội lôi
kéo, dụ dỗ. Quán triệt tư tưởng của Người tuổi trẻ hôm nay nguyện,
“sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Vì
mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”
xứng đáng là “thế hệ trẻ Hồ Chí Minh”.

Người nói “trước hết phải học, chúng ta phải hiểu rõ học thế nào,
học cái gì, học như thế nào, học để làm gì?.


Trước hết, phải yêu tổ quốc, yêu nhân dân, phải có tinh thần dân
tộc vững chắc và tinh thần quốc tế đúng đắn. Phải chú ý đến tình hình
thế giới vì nước ta là một bộ phận của thế giới, mọi việc trong thế giới
đều có quan hệ với nước ta, việc gì trong nước cũng quan hệ đến thế
giới”. (Hồ Chí Minh bàn về công tác giáo dục, NXB ST, HN,1972,
tr42,46).
Bác cũng khuyên thế hệ trẻ trong “việc gì cũng cần phải thiết thực:
nói được, làm được. Việc gì cũng phải từ chỗ nhỏ dần dần to, từ dễ dần
dần đến khó, từ thấp dần dần đến cao. Một chương trình nhỏ mà thực
hiện được hẳn hoi, hơn là một trăm chương trình to tát mà không làm
được” (Hồ Chí Minh tuyển tập, NXB ST, HN, 1990, tr278,279).
Trên đây là những luận điểm của Người nhằm bồi dưỡng thế hệ trẻ
có một lý tưởng kiên định để thực hiện hoài bão ước mơ của mình góp
phần xây dựng đất nước.
b. Giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ về đạo đức cách mạng.
Thế hệ trẻ, thanh niên nước ta không ngừng rèn luyện đạo đức.
Đạo đức phải được thể hiện một cách sinh động trong cuộc sống hàng
ngày, từ lòng hiếu thảo đối với cha mẹ, kính già, yêu trẻ, có đạo nghĩa
đối với các thầy cô, hoà thuận với anh em, hết lòng vì bạn bè. Cao hơn
nữa, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh giáo dục đạo đức cách mạng có giá
những nội dung là trung với tổ quốc, với Đảng, hiếu với dân. Chữ trung,
chữ hiếu theo Người phải có tính chất rộng lớn. “Cũng như sông thì có
nguồn mới có nước, không có nguồn sông cạn. Cây phải có gốc, không
có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức,
thì dù có giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” (Sửa đổi lề lối
làm việc, 10-1947, tập 4, tr467). Đối với thế hệ trẻ theo Người đạo đức

cách mạng là: phải thực hiện khiêm tốn, giản dị, cần kiệm, liêm chính,
chí công, vô tư. Tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chấp hành đúng
đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; Cống hiến hết


sức mình ho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn luôn đặt lợi ích của dân lên trên hết. Người chỉ có một ham
muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho “Nước ta được hoàn toàn độc
lập, nhân dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai
cũng được học hành”. Người đã phát triển những nội dung đạo đức và
phẩm chất tốt đẹp phù hợp với tinh thần cách mạng của thời đại và thấm
nhuần những giá trị truyền thống của dân tộc ta như tình yêu gia đình,
quê hương đất nước, lòng nhân ái, ý chí quật cường. Mặc dù, bên cạnh
nhiều gương tốt, còn có một số biểu hiện suy đồi về đạo đức, lối sống
phẩm chất không chỉ ở thế hệ trẻ mà cả trong người lớn tuổi. Vì vậy, vấn
đề bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ và đạo đức cách mạng là hết sức quan
trọng. Và giáo dục, bồi dưỡng đào tạo truyền thống là cốt cách dân tộc
cho họ. Nó là cái gốc của mỗi con người không có đạo đức thì khi gặp
khó khăn gian khổ sẽ lùi bước như Bác Hồ đã nói: “Có đức mà không có
tài thì làm việc gì cũng khó, có tài mà không có đức là người vô dụng”,
bởi cái “đức” là cốt lõi, đức và tài phải luôn đi đôi với nhau, nếu không
mỗi cá nhân sẽ không dám hy sinh cái riêng của mình để phấn đấu cho
cái chung của đất nước. Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên Bác
chỉ rõ: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời xa xuống. Nó đấu tranh
rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố” (Sđd, tập 9, tr293)
… Trong việc bồi dưỡng rèn luyện, không nên đào tạo những con người
thuộc cách lầu lầu. Vì vậy, giáo dục, bồi dưỡng đạo đức truyền thống và
cốt cách dân tộc là giáo dục cái tinh thần nhân – trí – dũng và cần ,
kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư là đấu tranh cho sự thắng lợi của trật
tự xã hội, công bằng, bình đẳng, bác ái. Mặt khác, giáo dục bồi dưỡng

đạo đức cho thế hệ trẻ - thanh niên phải gắn liền với cuộc đấu tranh
chống các thói hư tật xấu mà cơ sở của chúng là “chủ nghĩa cá nhân”.
Bởi vì, chính chủ nghĩa cá nhân đẻ ra những căn bệnh như: ích kỷ, hẹp
hòi, bè phái, cục bộ, vô kỷ luật, bảo thủ, ngại khó khăn, gian khổ… Và


Người đã viết “Để thật xứng đáng là người chủ của một nước xã hội chủ
nghĩa, thanh niên ta quan tâm thực hiện mấy điều sau đây:
- Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng là khiêm tốn, đoàn kết, thực
hành chủ nghĩa tập thể, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, người tiên tiến thì
giúp đỡ người kém, người kém thì phải cố gắng tiến lên, ra sức cần kiệm
xây dựng nước nhà.
- Phải nghiêm khắc chống chủ nghĩa cá nhân, như tự tư tư lợi, tự
kiêu, tự mãn, chỉ tham việc gì có danh tiếng, xem khinh những công việc
bình thường, phải chóng tham ô, lãng phí.
- Phải cố gắng học hỏi để không ngừng nâng cao trình độ chính trị,
văn hoá và kỹ thuật để phục vụ tổ quốc, phục vụ nhân dân. ( Bài nói tại
Đại hội Thanh niên tích cực lao động XHCN, 17/3/1960, tập 10, tr106).
Thanh niên phải có đức, có tài. Có tài mà không có đức ví như một
anh làm kinh tế tài chính rất giởi nhưng lại đi đến thụt kém thì chẳng
những không làm được gì ích lợi cho xã hội, mà còn có hại cho xã hội
nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì,
nhưng cũng không lợi gì cho loài người… (Bài nói tại Đại hội Sinh viên
Việt Nam lần thứ VII, 7/5/1958, tập 8, trang 126).
Đồng thời, giáo dục, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ - thanh niên tin
tưởng vào con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn đó là kiên định con
đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ. Thực hiện theo hiến pháp
và pháp luật. Đồng thời giáo dục cho thế hệ trẻ - thanh niên phải gắn liền
với việc xây dựng lối sống mới có lý tưởng, không lùi bước trước mọi

gian nguy, phải biết hy sinh lợi ích của mọi người, cống hiến hết mình
cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Lạc quan và tin tưởng vào
tương lai.
Xuất phát từ thực tiễn đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân tộc
Việt Nam, từ truyền thống lịch sử và cách mạng Việt Nam, từ bản thân