Những bệnh lý do rối loạn chuyển hóa hemoglobin

1

CHUYỂN HÓA HEMOGLOBIN


2

1. SINH TỔNG HỢP HEMOGLOBIN
 Sinh

tổng hợp Hem

• Xảy ra ở hầu hết các tế bào trừ tế bào hồng cầu trưởng thành.
• Gan và tủy xương là 2 cơ quan tạo nhiều hem nhất.

Hem = protoporphyrin IX + Fe2+
+ Tổng hợp nhân Protoporphyrin IX: Succinyl CoA và glycin
+ Tạo Hem: ở ty thể


3

 Sinh

tổng hợp Globin

• Nguyên liệu: Acid amin, acid nucleic, vitamin, chất cung
cấp năng lượng,…
 Sự

kết hợp giữa Hem và Globin

• Hem rời ty thể ra bào tương để kết hợp với globin qua

liên kết phối trí giữa Fe của hem với nitơ imidazol
(histidin) của globin.


4

Amino Levulinic Acid


5


6

→ Qúa trình tổng hợp hem bắt đầu và kết thúc đều xảy ra ở
ty thể, chỉ có giai đoạn giữa xảy ra trong bào tương.


7


8

2. SỰ THOÁI HÓA HEMOGLOBIN
• Xảy ra chủ yếu ở những tế bào thuộc hệ thống liên võng
nội mô như gan, lách, tủy xương
• Hồng cầu người đời sống khoảng 120 ngày

• Khi hồng cầu chết, Hb được giải phóng và bị phân hủy
thành hem + globin


9

 Sự

thoái hóa Hem

Tạo Biliverdin:

Tạo Bilirubin tự do:

Bilirubin:
• Có sắc tố màu vàng, độc với cơ thể, khó tan trong nước.
• Bilirubin→ máu kết hợp với protein của huyết thanh→
Gan→ Tách khỏi protein và thấm qua màng tế bào gan.


10

Sự liên hợp bilirubin ở gan
Bilirubin liên hợp:
• Không độc, tan trong nước.
• Bilirubin liên hợp (cơ chế

chủ động)→ mật → ruột.

11

Sự biến đổi bilirubin ở ruột
Ruột:

Đại tràng:

+ 50%: Theo máu về gan, được oxy hóa trở lại→ tái tạo

Bilirubin→ theo mật→ ruột→ Chu trình gan ruột
+ Theo máu→ thận→ nước tiểu
+ Ở ruột: phần urobilinogen, stercobilinogen không tái hấp
thu được→ Phân


12

• Trong phân, nước tiểu:

• Khi bị tắc mật: phân sẽ mất màu
• Thiếu enzym vi khuẩn đường ruột (uống nhiều kháng
sinh, trẻ sơ sinh thiếu enzym vi khuẩn đường ruột,…)→
Bilirubin không bị khử ở ruột→ Phân (bị oxy hóa
nhanh)→ biliverdin→ phân có màu xanh.


13


14

3. RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA Hb
 Rối
Rối loạn

loạn sinh tổng hợp Hb
Nguyên nhân

Sinh tổng hợp Thiếu
Hem

trong

các
tổng

porphyrin

Kết quả

Ví dụ

Enzym Ứ đọng các tiền chất Bệnh
hợp của
Bệnh

ứ

đọng

→ uroporphyrin

I,

thuộc uroporphyrin

III,

porphyrin

Porphyrin niệu.

porphobilinogen, …

Sinh tổng hợp Sự sai sót một số acid Bất thường về cấu HbC,
Globin

amin trong chuỗi α,β trúc→ Thay đổi tính HbS,
chất vận chuyển O2

Thalassemia α,β, …


15

 Rối

loạn thoái hóa Hb

• Bình thường, nồng độ Bilirubin toàn phần trong máu

khoảng 0,2-0,8mg/100ml: dạng tự do (85%), dạng liên
hợp (15%).
• Khi [Bilirubin] trong máu tăng→ sẽ khuếch tán vào da và

niêm mạc → Bệnh vàng da.


16

Nguyên nhân
Vàng da Làm tan huyết hay sự tăng phá
trước hủy hồng cầu:
 Hb bất thường, thiếu Enzym
gan



Kết quả




G6PD
Bệnh miễn dịch
Bệnh mắc phải (sốt rét,…)

[Bilirubin] tự do cao trong máu.
Không có bilirubin tự do /nước tiểu.
Urobilinogen và stercobilinogen
đào thải nhiều ra phân và nước tiểu

Vàng da  Thiếu hụt hoặc khiếm khuyết  Tế bào gan bị tổn thương→ giảm
UDP glucuronyl transferase
khả năng liên hợp bilirubin→
tại gan




Bệnh viêm gan do virus
Nhiễm độc gan do hóa chất
Xơ gan, ung thư gan,…

Vàng da Đường dẫn mật bị tắc do:
sau gan  Sỏi thận



Ung thư đầu tụy
Hạch to chèn ép đường dẫn
mật







bilirubin trong máu tăng cao,
giảm stercobilin trong phân.

Các nhu mô gan bị phù nề→ tắc
mật→ bilirubin liên hợp tăng cao→
nước tiểu (sắc tố mật).
Bilirubin liên hợp không xuống
ruột được→ ứ lại ở gan→ máu→
thận→ nước tiểu (sắc tố mật)
Phân màu trắng xám.


17

Mục tiêu
Trình bày được quá trình:
+ Sinh tổng hợp Hemoglobin
+ Thoái hóa Hemoglobin
+ Những bệnh lý do rối loạn chuyển hóa
Hemoglobin