Tiểu luận cao học môn ngôn ngữ báo chí

Lời mở đầu
Truyền hình ngày nay đã trở thành ngành ph ương tiên truy ền thông
quan trọng đối với toàn công chúng. Ra đời sau báo in và báo phát thanh,
nhưng với thế mạnh là sự tích hợp các loại hình truy ền thông và s ử
dụng hình ảnh sống động, âm thanh, ngôn từ tác động đến hàng triệu
người một lúc, truyền hình nhanh chóng trở thành một loại hình truy ền
thông có sức lan tỏa mạnh mẽ đối với các v ấn đề mà báo chí đ ề
cập. Cùng với sự sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, truyền hình ngày
càng phát triển kể cả về chất và lượng. Hiện nay, khán giả không nhất
thiết phải ngồi tại nhà, trước màn hình TV để xem truyền hình. Khán gi ả
có thể xem truyền hình ở bất kỳ đâu và bất kỳ khi nào thông qua các
thiết bị có kết nối internet như máy tính hay điện thoại di động. Th ực tế
này đã tạo ra một lượng khán giả khổng lồ cho ngành truy ền hình. Tuy
nhiên, đây cũng là thách thức không nhỏ đối với những nhà sản xuất
chương trình truyền hình hiện nay. Một trong số những thách th ức lớn
đó là ngôn ngữ truyền hình có sức ảnh hưởng rất lớn t ới ch ương trình
truyền hình và là vấn đề rất đáng được quan tâm và chú trọng.
Lợi thế lớn nhất của ngàng truyền hình đó là hình ảnh chân th ật,
sống động, nên ngôn ngữ truyền hình không những cần s ự bán sát v ới
khuân hình mà còn cận sự gợi mở cảm xúc cho người xem. Tiếp nh ận
thông tin bằng mắt thường có những hiệu quả nhất định h ơn so v ới tai
nghe, với truyền hình thì khan giả có thể xem bằng m ắt và nghe bằng
tai, nên lợi thế của truyền hình nhiều hơn so với các ngàng truyền thông
khác. Ngôn ngữ trên truyền hình về cơ bản giống với ngôn ngữ trên báo
viết, phải đáp ứng đủ các yêu cầu về chuẩn ngôn ngữ và phong cách
ngôn ngữ báo chí. Thông tin trên truyền hình là những hình ảnh sống
động, chân thật kết hợp với lời dẫn và lời bình, ngôn ng ữ trên truy ền
hình là ngôn ngữ đọc, chính vì vậy có sự khác biệt so v ới ngôn ng ữ vi ết,


chính vì vậy ngôn ngữ truyền hình cần có tính th ời s ự , gây ắn t ượng và

đòi hỏi giọng đọc của biên tập viên hay mc ph ải có phong cách thân m ật
và tự nhiên.


Nội Dung
I, Đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí không phải là một vấn đ ề m ới, ngôn ng ữ báo
chí đã được nghiên cứu đào sâu theo từng góc cạnh của t ừng th ời kỳ phát
triển. Trong thời đại bùng nộ thoog tin như hiện nay, đây là vấn đế nóng
nhận được sự quan tâm của toàn xã hội. Tiếng Việt đang bị ăn mòn dần
bới những thứ ngôn nhữ lai căng, thiếu trông sáng, pha tạp của m ột b ộ
phận giới trẻ. Do đó báo chí đông vai trò dẫn đường trong công cuộc b ảo
tồn và phát triển tiếng Việt ngày càng giàu đẹp hơn.
1, Chuẩn ngôn ngữ
Có nhiều cách hiểu về chuẩn ngôn ngữ : Ngôn ngữ chuẩn m ực có
thể hiểu là biến thể ngôn ngữ đã qua chỉnh lý, đáp ứng được nhu cầu
giao tiếp đa dạng và phức tạp cảu cộng đồngnói năng để th ực hiện hi ện
đại hóa. Hay chuẩn mực ngôn ngữ được xem trên hai ph ương diện,
chuẩn mực mang tính quy ước xã hội tức là phải được xã h ội ch ấp nh ận
và sử dụng. mặt khác chuẩn mực phải phù hợp với quy luật phát tri ển
nội tại cảu ngôn ngữ trong từng giai đoạn lịch sử. Chuẩn ngôn ng ữ có
thể hiểu là mẫu ngôn ngữ đã được xã hội đáng giá,lựa chọn và sử d ụng.
Đó là nhữn thói quen giao tiếp ngôn ngữ được định hình về mặt xã h ội
và được chấp nhận trong cảm thức ngôn ngữ của người bản ngữ. Chuẩn
ngôn ngữ không mang tính ổn định, nó biến đổi phù hợp với quy luật
phát triển nội tại của ngôn ngữ trong từn giai đoạn lịch s ử. Ngôn ngữ
chuẩn cần thực hiện được chức nằng sau : chức năng thống nh ất, ch ức
năng uy tín, chức nawngt ham dự, chắc năng khung tham chiếu. Chu ẩn
ngôn ngữ là cơ sở cho người nói hay người viết tạo ra lời nói hay tạo l ập
văn bản, cũng là cơ sở cho người nghe hay người đ ọc lĩnh h ội đ ược l ời

nói hay văn bản đó. Chuẩn ngôn ngữ bào gồm chuẩn từ vựng, chuẩn ngữ


pháp, chuẩn phong cách. Từ ngữ cần được trau chuốt, gọt giũa, s ử d ụng
đúng hoàn cảnh giao tiếp cụ thể, tích cực làm giàu thêm vốn tiếng Vi ệt.
2, Ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ dùng để thông báo thông tin trong
nước và quốc tế, phản ánh chính kiến của cơ quan báo chí và d ư lu ận
quần chúng, nhằm thúc đẩy sự tiến bố xã hội. Ngôn ngữ báo chí được sử
dụng trong bản tin, phóng sự… Ngôn ngữ báo chí có ba đặc ch ưng c ơ bản
: tính thông tin thời sự, tính ngắn gọn, tính sinh động h ấp d ẫn. Chuẩn
ngôn ngữ báo chí xét trên hai phương diện là phải mang tính chất qui
ước xã hội; phải phù hợp với quy luật phát tri ển n ội t ại c ủa ngôn ng ữ
trong từng giai đoạn lịch sử. Ngôn ngữ báo chí là công c ụ thông tin đ ại
chúng, bám sát và phản ánh kịp thời từng bước phát tri ển c ủa m ọi lĩnh
vực trong cuộc sống trên toàn cầu, báo chí cần phải đạt m ức cao nh ất
về ngôn ngữ.
Các đặc điểm chung của ngôn ngữ báo chí :
2.1 Tính chính xác
Đây là tính chất đặc biệt quan trọng của ngôn ngữ báo chí, báo chí
có chức năng định hướng dư luận xã hội, chỉ cần một sơ xuất nh ỏ cũng
có thể làm cho độc giả hiểu sai thông tin dẫn đến những hậu quả
nghiêm trọng.
2.2 Tính cụ thể
Tính cụ thể của ngôn ngữ báo chí được hiểu là khi nhà báo miêu tả,
tường thuật sự việc phải cụ thể, cặn kẽ đến từng chi ti ết nh ỏ. Có như
vây, người đọc, người nghe mới có cảm giác mình là người trong cuộc,
đang trực tiếp được chứng kiến những gì nhà báo nói t ới trong tác ph ẩm
của mình.
2.3 Tính đại chúng

Báo chí là phương tiện thông tin đại chúng. Tất cả m ọi người trong
xã hội, không phụ thuộc vào nghề nghiệp, trình độ nhận th ức, đ ịa v ị xã
hội, lứa tuổi, giới tính... đều là đối tượng phục vụ của báo chí, đây v ừa là
nơi họ tiếp nhân thông tin, vừa là nơi họ có thể bày tỏ ý kiến của mình.
Chính vì thế, ngôn ngữ báo chí phải là th ứ ngôn ngữ dành cho t ất c ả và
của tất cả, tức là có tính phổ câp rộng rãi. Tuy nhiên, ph ổ câp r ộng rãi
không có nghĩa là dễ dãi, thấp kém. Vì nói như nhà nghiên c ứu ngôn ng ữ
báo chí nổi tiếng người Nga V. G. Kostomarov: " Ngôn ngữ báo chí phải
thích ứng với mọi tầng lớp công chúng sao cho m ột nhà bác h ọc v ới ki ến
thức uyên thâm nhất cũng không cảm thấy chán và một em bé có trình
độ còn non nớt cũng không thấy khó hiểu”.
Với ngôn ngữ không có tính đại chúng, t ức là ch ỉ dành cho m ột đ ối
tượng hạn hẹp nào đó, báo chí khó có thể th ực hiện được ch ức năng tác
động vào mọi tầng lớp quần chúng và định hướng dư luận xã h ội. Và đây
chính là lý do khiến cho trong tác phẩm báo chí người ta ít dùng các thuât
ngữ chuyên ngành hẹp, các từngữ địa phương, tiếng lóng cũng
như các từ ngữ vay mượn từ tiếng nước ngoài.
2.4 Tính ngắn gọn
Ngôn ngữ báo chí cần ngắn gọn, súc tích. Sự dài dòng có th ể làm
loãng thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp nhân của người đ ọc,
người nghe. Thêm vào đó, nó còn làm tốn thời gian vô ích cho cả hai bên:
cho người viết, vì sẽ không đáp ứng được yêu cầu truy ền tin nhanh
chóng, kịp thời cho người đọc ( người nghe) , trong thời đại bùng n ổ
thông tin, người ta luôn cố gắng thu được càng nhiều thông tin trong
một đơn vị thời gian càng tốt. Đấy là còn chưa kể đến việc vi ết dài d ễ
mắc nhiều dạng lỗi khác nhau, nhất là các lỗi về sử dụng ngôn từ.
2.5 Tính định lượng

Các tác phẩm báo chí thường bị giới hạn về mặt th ời gian hay di ện
tích xuất hiện trên báo, đó là tính định lượng. Vấn đề này đ ặc bi ệt quan
trọng đối với lĩnh vực trên truyền hình. Vì vậy, việc l ựa ch ọn và s ắp x ếp
các thành tố ngôn ngữ cần kỹ lưỡng, hợp lí để phán ảnh đầy đ ủ l ượng s ự
kiện mà khong vượt quá khung cho phép về không gian và th ời gian .
2.6 Tính biểu cảm
Tính biểu cả trong báo chí nói chung và ghi nhanh nói riêng gắn liền với
việc sử dụng từ ngữ mới lạ, giàu hình ảnh, in đậm dấu ấn của cá nhân.
2.7 Tính khuôn mẫu
Tính khuôn mẫu trong Báo chí chính là nh ững công th ức có s ẵn,
được sử dụng lặp lại nhằm tự động hóa quy trình thông tin, làm cho nó
trở nên nhanh chóng, thuận tiện hơn. Chúng bao gồm nhiều loại và có
mặt trong nhiều phong cách chức năng của ngôn ngữ.Nh ưng tuy nhiên,
khác với khuôn mẫu trong văn bản hành chính và văn bản khoa h ọc,
khuôn mẫu báo chí không cứng nhắc, bất di bất dịch mà r ất linh ho ạt,
uyển chuyển.
II, Đặc điểm ngôn ngữ truyền hình
Truyền hình là một loại hình truyền thông địa chúng truy ền t ải
thông tin bằng hình ảnh và âm thanh bằng sóng vô tuy ến. Truy ền hình
xuất hiện vào đầu thế kỉ XX và phát triển như vũ bão nhờ sự tiến bộ của
khoa học kĩ thuật và công nghệ, tạo ra kênh thông tin quan tr ọng trong
đời sống xã hội. Hiện nay, Truyền hình là phương tiện thiết yếu c ủa m ỗi
gia đình, mỗi quốc gia,dân tộc. Nói đến truyền hình là nói đến các
phương tiên kĩ thuật và công nghệ hiện đại. Sự tiếp cận thông tin k ịp
thời, nhanh chóng, rộng rãi, tiện lợi và hiệu quả mà truy ền thông mang
đến cho khan giả là những thành tựu của khoa học, công nghệ hiện đ ại.
Công nghệ truyền hình ngày nay đã tạo ra sức dịch chuy ển trong không

gian, đưa không gian từ xa đến gần hiện hữu trước khan giả một các
sinh động và chân thực nhất.
Không chỉ là một phương tiện thông tin đại chúng, các ch ương trình
truyền hình còn được ví như trường học bổ ích cho nhiều đ ối t ượng,do
đó đòi hỏi các chương trình truyền hình phải có tính đ ịnh h ướng, tính
chính xác, tính chuẩn mực và tính văn hóa. Để th ực hiện tốt đ ược các yêu
cầu trên, vấn đề ngôn ngữ trong ngành truyền hình cần được chú trọng
hàng đầu.
Các đặc điểm của ngôn ngữ truyền hình :
1, Tính đa dạng và phức thể âm thanh
Truyền hình dùng âm thanh – hình ảnh truyền trên sóng làm
phương tiện thể hiện chính và khai thác các ngôn từ giàu âm h ưởng làm
phương tiện tác động chính. Tính chất đa thành tố của âm thanh và hình
ảnh sống động tạo nên sức hấp dẫn của truyền hình.
2, Tính đơn thoại trong giao tiếp
Đây là đặc tính ngôn ngữ của một người nói v ới hàng tri ệu ng ười ,
có thể cho ngôn ngữ truyền hình là một dạng độc thoại. Vì y ếu t ố này
nên yêu cầu đối với người nói là cần có sự lựa chọn kỹ lưỡng đ ối v ới
ngôn từ sao cho thỏa mạn sự tiếp nhận của hàng triệu người nghe.
3, Tính khoảng cách
Chính là khoảnh cách giữa biên tập viên, mc với khan giả. Khán gi ả
nhìn thấy phát thanh viên trên sóng truyền hình nh ưng biên tập viên,mc
lại không nhìn thấy được khán giả. Tính khoảng cách còn th ể hiện ở
việc tiếp nhận của khán giả, họ có thể xem hoặc tắt thiết bị phát sóng
truyền hình đi tùy thuộc vào sức hấp dẫn của mỗi ch ương trình, c ụ th ể
đó là ngôn ngữ được sử dụng có hợp lý và có h ấp d ẫn hay không. Biên
tập viên và mc cần có giọng đọc truyền cảm, truyền tải được nội dung
thông tin chính xác nhất, có phong thái tự tin, có sự lôi cuốn nh ất đ ịnh.

4, Tính tức thời
Khán giả sẽ tiếp nhận ngôn ngữ và hình ảnh ngay trong th ời đi ểm
phát sóng, một mặt cho thấy tính tức thời của ngôn ngữ truy ền hình,
một mặt cho thấy ngôn ngữ truyền hình là ngôn ngữ hội thoại đặc biệt.
Sử dụng ngôn ngữ hiệu quả sẽ đưa đến cho khán giả lượng thông tin lớn
nhiều so với việc kéo dài thời lượng chương trình.
5, Tính phổ cập
Ngôn ngữ truyền hình là ngôn ngữ dành cho đám đông, đám đông ấy
là tất cả con người ở mọi lứa tuổi khác nhau, trình độ h ọc v ấn khác
nhau, môi trường sống khác nhau… khi xem chương trình thì người xem
chỉ xem chỉ có thể nghe câu nói cảu biên tập viên,mc nói một l ần nên câu
từ cần ngắt gọn, xúc tính, phổ thông để tất cả mọi người tiếp nh ận
được. Chương trình truyền hình là kết quả của một quá trình th ực hi ện
nhiều công đoạn , trong đó công đoạn đầu tiên là phản ánh sự kiện, hi ện
tượng, hiện thực khách quan, sáng tạo tác phẩm báo chí bằng ngôn ng ữ.
III, Các yếu tố ngôn ngữ truyền hình
1, Ngôn ngữ hình ảnh
Hình ảnh là những gì chúng ta thấy được thông qua thị giác rồi sau đó
chuyển về não giúp ta cảm nhận hình ảnh đó một cách chân thực nhất, từ đó
đưa ra những phản xạ, cảm nhận về hình ảnh mà ta thu nhận. Truyền hình sử
dụng hình ảnh làm phương tiện thông tin, miêu tả, bình luận cũng là vì tính
xác thực trực tiếp và tính nhanh chóng của nó. Hình ảnh có những ưu thế đặc
biệt, đó là ghi thực trực tiếp, ra nhanh và gây ấn tượng sâu sắc. Tận dụng đặc
điểm này, nghành truyền hình và những người làm báo hình đã sử dụng chiếc
máy quay như một phương tiện đắc lực và hữu hiệu. Bên cạnh những đặc
điểm chung của nghệ thuật tạo cảnh thì hình ảnh trong truyền hình cũng có
những đặc điểm riêng:


- Hình ảnh phản ánh con người, sự kiện, sự việc, hiện tượng trong trạng

thái động.
- Hình ảnh mang tính chất tài liệu xác thực
- Hình ảnh trong truyền hình vừa là phương tiện, vừa là nội dung thể
hiện ý đồ tư tưởng tác phẩm.
2, Ngôn ngữ âm thanh
Âm thanh là những yếu tố tồn tại khách quan trong đời sống xã hội.
Nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình thông tin, truyền hình đã kế thừa
kinh nghiệm xử lý, thể hiện âm thanh của phát thanh. Ba yếu tố của âm thanh
là lời bình, tiếng động, âm nhạc được sử dụng trong truyền hình nhằm phản
ánh thông tin cuộc sống. Nhờ sự giúp đỡ của am thanh, các tác phẩm truyền
hình trở nên sống đọng và hấp dẫn hơn bất kỳ loại hình báo chí nào.
2.1 Lời bình
Lời bình nâng cao tính xác thực của thôn gtin, nó truyền đạt nội dung tư
tưởng của tác phẩm, giúp người xem khái quát ý nghĩa sự việc. Hơn nữa, nó
là công cụ cung cấp thông tin có chiều sâu. Nếu không có lời bình thì hình
ảnh khó có thể truyền tải hết nội dung thông tin mà người xem, người nghe
cần.
Ngôn ngữ truyền hình cùng một lúc tác động tới thị giác và thính giác.
Nếu chỉ bằng thin giác, thì chương trình truyền hình phải tối ưu về thông tin,
hình ảnh, không cần lời bình nhưng người xem vẫn hiểu tác giả muốn hòi gì.
Dù hình ảnh sinh động tới đâu, góc quay đẹp tới mức nào nhưng nếu không
có lời bình thì đôi khi người xem không hiểu rõ vấn đề và có khi phải đoán
mò.
2.2 Tiếng động - âm thanh hiện trường
Tiếng động hiện trường bao goomg âm thanh của thiên nhiên như :
Mưa, giớ, nước chảy… ; Âm thanh do sinh hoạt con người tạo nên như : tiếng
dụng cụ lao động, máy móc, tiếng reo hò…; Tiếng động nhân tạo.


Tiếng động sẽ làm tăng sự gợi cảm, tính chân thực cảu tác phẩm truyền

hình nhằm tác động vào nhận thức, tình cảm cảu con người xem truyền hình.
Tuy nhiên khi sử dụng tiếng động hiện trường cần phải chú ý sao cho hợp lý
đúng cường độ và đúng lúc.
2.3 Âm nhạc
Âm nhạc là một trong ba yếu tố quan trọng của tac sphaamr truyền hình,
âm nhạc trong tacs phẩm truyền hình có tác dụng là tôn thêm hình ảnh cà sự
kiện, âm nhạc chỉ sự dụng khi cần thiết. Mỗi bản nhạc khi sử dụng phải phù
hợp với kết cấu, ý đồ cũng như đề tài tư tưởng cảu tác phẩm truyền hình. Âm
nhạc thường xen lẫn tiếng động hiện trường, nó không chỉ có tình gợi cảm mà
còn minh họa cho tác phẩm truyền hình. Tùy thuộc vào nội dung và cách thể
hiện của tác phẩm mà âm nhạc sẽ được sử dụng một cách hợp lý nhất.
IV, Các đặc trưng từ ngữ văn bản viết của truyền hình
Ngôn ngữ truyền hình thuộc loại hình phong cách ngôn ngữ báo chí và
cố một số đặc trưng sau :
1, Tữ ngữ đã được gọt giũa
Truyền hình cần sử dụng những từ ngữ chau chuốt và gọt giũa để thể
hiện được sự trang trọng , chuẩn mực , đáp ứng yêu cầu sử dụng ngôn ngữ
cảu một cơ quan ngôn luận.
2, Sử dụng từ ngữ thưa gửi, đưa đẩy
Trong truyền hình các từ ngữ như : Thưa, kính thưa, kính chào, xin phép,
cảm ơn, tiếp tục,… rất thường xuyền được sử dụng.
Ở mỗi chương trình truyền hình, không chỉ là cung cấp thông tin cho
khan giả mà quan trọng nữa là thông tin ấy được truyền đến người xem như
thế nào và họ tiếp nhận thông tin như mình đang giao tiếp trực tiếp. Do vậy
trong các chương trình truyền hình, việc sử dụng các từ ngữ thưa gửi , đưa
đẩy sẽ giúp cho biên tập viên, mc duy trì được hoạt động giao tiếp với người
xem và tạo được hứng thu cho người lĩnh hội thông tin một cách trọn vẹn và
đầy đủ nhất.

3, Sử dụng từ một nghĩa ( ít từ đa nghĩa)
4, Từ ngữ truyền hình ngắn gọn, dễ hiểu, đại chúng
5, Các từ ngữ, thuật nhữ chuyên ngành.
V, Các lỗi ngôn ngữ trên truyền hình
Lỗi ngôn ngữ là những thể hiện ngôn ngữ làm người tiếp nhận thông
tin hiểu sai, không hiểu hoặc không chấp nhận , phù hợp với tu duy của con
người. Lỗi ngôn ngữ có nhiều mặt khác nhau : lỗi từ vựng, lỗi ngữ pháp, lỗi
phong cách…
Các lỗi dùng từ thường gặp trên truyền hình đó là :
- Sử dụng ngôn từ không chính xác
- Thừa từ, lặp từ
- Sử dụng sai phong cách : dùng từ không hợp văn cảnh…
- Dùng từ sai kết hợp
- Dùng từ địa phương.
VI, Sự khác nhau giữa ngôn ngữ truyền hình và các loại hình truyền
thông khác
1, Truyền hình với phát thanh
Sự khác biệt lớn nhất giữa phát thanh và truyền hình là ở chỗ: Phát thanh
chỉ có thể tác động đến thính giác của con người thì truyền hình lại tác động
tới thị giác của con người.Trong truyền hình công chúng không còn phải
tưởng tượng ra bối cảnh, địa điểm, thể chất của nhân vật vì được xem chương
trình bằng cả thính giác và thị giác trực tiếp.
2, Truyền hình với điện ảnh
Trong các loại hình nghệ thuật, thì Điện ảnh gần với Truyền hình hơn cả
vì sự hiện hữu của màn hình hai chiều chứa đựng những hình ảnh chuyển
động và âm thanh.Truyền hình vay mượn của điện ảnh ngôn ngữ cùng các thủ
pháp dựng phim, nhưng nó lại có sự khác biệt là khả năng đưa những hình
ảnh của cuộc sống hiện tại lên màn hình, tạo ra sự hành động và cùng sống
với nhân vật và sự kiện. Đó chính là tính chất đặc biệt của truyền hình giữa

không gian tiếp nhận và màn hình. Điện ảnh là loại hình nghệ thuật dành cho
nhận thức của số đông, trong khi truyền hình hướng tới dư luận xã hội. Hơn
thế nó còn tạo ra dư luận xã hội. Nói cách khác truyền hình có chức năng báo
chí, còn điện ảnh là chức năng nghệ thuật.


Ngôn ngữ truyền hình là "loại" ngôn ngữ tổng hợp, có ngôn ngữ

viết cho độc giả báo in, có ngôn ngữ nói cho thính giả phát thanh, hơn thế
nữa, có ngôn ngữ hình ảnh cho khán giả truyền hình. Từ sự khác biệt trên
giúp cho người làm truyền hình có thể có thêm kinh nghiệm để làm ra một tác
phẩm truyền hình tốt hơn nữa .


Như chúng ta đã biết, ngôn ngữ trong truyền hình đóng vai trò

vô cùng quan trong để làm nên thành công của tác phẩm truyền hình. Để có
tác phẩm truyền hình hay và đặc sắc, để lại dấu ấn trong lòng công chúng thì
việc sử dụng ngôn ngữ (hình ảnh, âm nhạc, tiếng động) là một điều vô cùng
quan trọng. Và không thể coi nhẹ vai trò của bất kỳ yếu tố nào.

Phân tích hiệu quả sử dụng các biện pháp tu từ trong các tác
phẩm truyền hình thuộc nhóm nội dung: chính luận.
Phân tích hiệu quả sử dụng các biện pháp tu từ trong tác phẩm : “ Linh
hồn Việt Cộng ”
1, Khái quát nội dung phim


Phim tài liệu: Linh Hồn Việt Cộng – đạo diễn Minh Chuyên

(phát sóng tháng 7/2008)
Bộ phim tài liệu "Linh hồn Việt cộng" (kịch bản và đạo diễn:
Minh Chuyên) đã được phát sóng lúc 22h15 ngày 23-7-2008 trên
VTV1. Thời lượng 30 phút của bộ phim đã phác họa cả một chặng
đường dài 39 năm kể từ khi người lính Hoàng Ngọc Đảm ngã xuống
chiến trường Gia Lai tháng 3-1969 đến khi hài cốt của anh được an
táng tại quê nhà xã Thái Giang, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình vào
cuối tháng 5-2008.
Đây là một bộ phim tài liệu với câu chuyện thấm đẫm nước mắt
và tính nhân văn. Bởi lẽ, đó câu chuyện về chiến tranh, sự hy sinh và
đặc biệt là sự gặp gỡ của những con người đã từng ở 2 chiến tuyến,
là kẻ thù của nhau. Minh chuyên vừa là một đạo diễn tài năng, vừa là
một nhà văn nên bộ phim ông thực hiện vừa chân thực, vừa sinh
động, vừa có sức thuyết phục.
Phim chia thành những phân đoạn rất rành mạch : êm đềm và
cao trào đan xen tại nên sự hấp dẫn cho người xem. Có thể nói, bộ
phim Linh hồn Việt cộng gây sự xúc động cho người xem ngay từ
những hình ảnh đầu tiên: Đó là hình ảnh lễ truy điệu, truy tập hài cốt
các anh hung liệt sĩ. Mỗi bộ hài cốt ẩn chứa một câu chuyên bi hung.
Và từ đó, tác giả dẫn dắt vào câu chuyện của liệt sĩ Hoàng Ngọc
Đảm. Bắt đầu từ khi người lính Mỹ Homer xuất hiện, câu chuyện này
mới được hé mở.Tuy nhiên, trước khi vào câu chuyện của liệt sĩ
Hoàng Ngọc Đảm, Minh Chuyên đã cho xen giữa là hình ảnh người
lính Mỹ đã cất giữ cuốn nhật ký của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm bên cạnh
mộ của chính cô gái ấy. Ông khóc trong dằn vặt, đau đớn: “Tôi vẫn
không thể tin được là Trâm đã chết. Tôi rất khâm phục chị, giữa
vòng vây bom đạn vẫn có một người con gái nhỏ bé…” Câu chuyện
về cuốn nhật ký của liệt sỹ Đặng Thùy Trâm như một sự gợi nhắc,

như tiền đề để bước vào câu chuyện về những bí ẩn xung quanh cái
chết của liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm.
Bộ phim đi dần lên cao trào khi câu chuyện về cái chết của liệt
sĩ Hoàng Ngọc Đảm trên đồi 467 ( Gia Lai) được hé mở khi Homer
từ Mỹ sang Việt Nam. Trên ngọn đồi ở Ayunpa, người lính Việt cộng
- Hoàng Ngọc Đảm đã giáp mặt với người lính Mỹ - Homer.Khi thấy
Homer đưa tay đầu hàng, Hoàng Ngọc Đảm tiến lại gần định tước vũ
khí. Không ngờ vì quá sợ hãi, Homer đã nổ súng. Viên đạn oan
nghiệt kết thúc cuộc đời của người lính trẻ. Hối hận tột cùng, Homer
mang theo tất cả giấy tờ, vật dụng của Hoàng Ngọc Đảm và cẩn thận
cất giữ bên mình cho đến ngày từ giã quân đội Mỹ.Ở bên kia bán
cầu, người mẹ già vẫn mong mỏi chờ con. Bà đi xem bói,ông thầy
bói phán đại ý: Ông Đảm chưa chết, đang ở nơi xa và sống rất sung
sướng. Thế rồi người ta hiểu theo ý là ông Đảm theo địch. Như vậy,
câu chuyện về cái chết của ông Đảm không đơn thuẩn chỉ là một câu
chuyện thương tâm, mà đây còn là một nỗi oan cần được hóa giải.
Người hóa giải câu chuyện này không thể có ai khác ngoài người
lĩnh Mỹ Homer. Đó chính là cách xây dựng tình huống tài tình mà
đạo diễn Minh Chuyên đã thực hiện.
Và đỉnh điểm của sự cao trào ấy chính là lúc người lính Mỹ
Homer xuất hiện tại nhà Hoàng Ngọc Đảm ( 2008), kể lại câu chuyện
trên quả đồi 467 năm 1968. Chính ông đã hóa giải nỗi oan khuất cho
vong linh Hoàng Ngọc Đảm, rằng ông Đảm là một anh hung, ông hy
sinh trong thế tấn công. Và một lần nữa, Homer rơi những giọt nước
mắt ăn năn, xin ông Đảm và mọi người tha thứ. Giọt nước mắt của
Homer, những tiếng gào khóc xé lòng của những người thân trong
gia đình ông Đảm, hương khói bay nghi ngút trước di ảnh của một
người lính Việt Nam- tất cả tạo cho người xem một sự xúc động đến
tột cùng.

Câu chuyện bắt đầu dịu nhẹ, êm đềm và bước vào một hành trình
mới, đó là hành trình người lính Homer cùng với những người thân
của Hoàng Ngọc Đảm đi tìm hài cốt trên đồi 467. Trước đây, họ ở 2
chiến tuyến. Nhưng nay, họ vì ân nghĩa với một người mà cũng nhau
làm một việc đầy tính nhân đạo. Ngày Hoàng Ngọc Đảm trở về với
vòng tay của đất mẹ thân yêu cũng là ngày Homer tìm được phần nào
sự thanh thản khi giải được oan cho người Việt cộng mình từng bắn
chết.
Đây là một bộ phim tài liệu nổi bật tính đại chúng, tính dân tộc
và tính định hướng rõ ràng. Bộ phim có thể tác động tới mọi tầng
lớp. Đối với thể hệ đi trước, bộ phim như tái hiện lại những câu
chuyện về một thời bi hung mà họ từng sống, còn với thế hệ trẻ hôm
nay- những người sinh ra và lớn lên trong hòa bình, bộ phim còn như
một bài học lịch sử, một bài Giáo dục công dân về truyền thống của
dân tộc ta, về lịch sử đớn đau nhưng cũng rất đỗi bi hùng của đất
nước, về cách đối nhân xử thế, một bài học làm người mà không phải
môn học nào trong trường phổ thông cũng có thể phản ánh được chân
thực và sâu sắc đến thế
Đây là một phim tài liệu đúng nghĩa bởi nó bắt nguồn, phản ánh
một câu chuyện có thực bằng cái nhìn rất nhân văn. Hơn thế nữa, bộ
phim có rất ít những yếu tố dàn dựng mà tác giả để câu chuyện diễn
ra theo đúng trình tự, theo đúng cảm xúc. Bởi câu chuyện ấy, giọt
nước mắt ấy, hành trình ấy sao có thể dàn dựng, mà nếu dàn dựng ắt
hẳn sẽ không thể khiến người xem xúc động đến như vậy. Trong
phim còn sử dụng một số hình ảnh tư liệu, ảnh chụp để tái hiện lại
cuộc chiến ác liệt năm 1968, những hình ảnh ấy cũng góp phần tạo
sự sinh động cho phim tài liệu.
2, Lời bình phim “ Linh hồn Việt Cộng ”

Cuộc chiến tranh Việt Nam do quân đội Mỹ gây ra đã để lại hậu qu ả
rất nặng nề. Hơn 9 triệu người chết, là những người trực tiếp chi ến
đấu, phục vụ chiến đấu, hoạt động kháng chiến và vì chất độc hóa h ọc.
Đã hơn 30 năm đất nước hòa bình mà mỗi năm vẫn còn hàng v ạn bộ hài
cốt liệt sỹ luất khuất, thất lạc được tìm thấy. Mỗi bộ hài cốt mang m ột
câu chuyện cảm động, ẩn chứa một cái chết bi hùng.
Bà mẹ anh Hoàng Ngọc Đảm, xã Thái Giang, huyện Thái Th ụy, tỉnh
Thái Bình, không biết con mình sống chết ra sao. Có người nghe ông th ầy
bói còn nghi ngờ con bà đi theo giặc. Mãi 39 năm sau, ng ười c ựu binh Mỹ
là Homer từ tiểu bang Carolina sang Việt Nam sám hối. Ông t ừng ở chiến
trường Tây Nguyên và đã có một lần gặp Hoàng Ngọc Đảm. T ừ đây, câu
chuyện về cái chết bí ẩn của Hoàng Ngọc Đảm mới được hé m ở.
Những năm gần đây, hiện tượng cựu binh Mỹ sang Việt Nam tìm
đến các nghĩa trang liệt sỹ thắp hương và tìm gặp thân nhân nh ững
người lính tử trận ngày một phổ biến. Họ bảo những cái chết oan nghiệt
do họ và quân đội Mỹ gây ra luôn ám ảnh và dằn vặt họ. T ới nghĩa trang
thắp hương, cầu nguyện cho những linh hồn Việt cộng do họ sát h ại để
sám hối lỗi lầm quá khứ và cũng để lương tâm bớt day d ứt, s ống thanh
thản những năm cuối đời. Nhiều cựu binh Mỹ đã tự nguyện cùng v ới
than nhân liệt sỹ vào chiến trường năm xưa để tìm hài cốt thất lạc.
Cựu binh Frederic Whitehurst tham chiến tại chiến trường Đức
Phổ, Quảng Ngãi đã cùng đồng sự bắn chết bác sỹ Đ ặng Thùy Trâm và
lấy đi quyển sổ nhật ký của chị mang về nước Mỹ. Frederic cho biết, m ỗi
lần nhìn thấy quyển nhật ký, ông lại day dứt bởi tội lỗi của mình. Sau 35
năm dằn vặt về cái chết của người con gái, ông đã sang Việt Nam và tr ả
quyển nhật ký cho gia đình Đặng Thùy Trâm và đến tạ tội tr ước mộ ch ị.
“Tôi đang ngồi trước mộ Trâm đây, tôi không thể nào tin là Trâm đã mất.
Tôi rất phục chị, giữa vòng đạn bom cày nát, vẫn có m ột ng ười con gái

nhỏ bé, kiên cường, vừa chăm sóc thương binh, vừa dũng cảm chiến đấu.
Tại sao chúng tôi lại giết một người như thế? Tại sao? Trâm cho tôi được
nhận mẹ và em gái của Trâm như những người thân trong gia đình tôi.” .
Cựu binh Homer, người đã gây nên cái chết oan nghiệt của Hoàng
Ngọc Đảm nhớ lại: Tháng 2 năm 1968, Homer sang Việt Nam, biên chế
tại đại đội 8, tiểu đoàn 1, sư đoàn bộ binh Mỹ số 4, tham chiến tại chi ến
trường Pleiku, Gia Lai, Tây Nguyên. Cuộc chiến giữa quân gi ải phóng
miền Nam Việt Nam và quân đội Mỹ diễn ra vô cùng kh ốc li ệt. Có tr ận,
đơn vị Homer chết và bị thương gần 1/3 quân số, được tận m ắt nhìn
những cái chết thê thảm, ông tự hỏi, tại sao người Mỹ l ại đ ưa quân sang
Việt Nam giết người, tại sao những người cùng trang lứa v ới ông, h ọ có
hận thù gì nhau mà phải chết một cách đau đớn và ông cũng không hi ểu,
tại sao chính ông cũng giết chết một con người mà lẽ ra ông đã không
bắn chết.
Homer kể “Trưa ngày 18/03/1969, trên quả đồi 467, thuộc huyện
Ayun Pa, bất ngờ, tôi gặp người lính Việt Cộng ngay trên khúc cua gấp
trên con đường. Tôi kêu to, “Chiêu hồi, chiêu hồi”. Anh ta vẫn xông vào đâm
tôi, tôi đã nổ súng trước khi mũi lê của anh ta xuyên vào người tôi. Sau đó,
tôi đã lấy chiếc ba lô và các giấy tờ tùy thân của anh ta và tôi đã bi ết
được tên anh là Hoàng Ngọc Đảm”.
Trong chiếc ba lô của anh Hoàng Ngọc Đảm có 3 tờ gi ấy khen, 2
quyển sổ nhật ký, 1 tấm ảnh và một số đồ dùng quân tư trang. Homer đã
mang tất cả về nước Mỹ, mẹ của Homer khi giở ra, bà đã khóc và đặt lên
bàn thờ nhà mình. Từ đó, Homer cùng với người mẹ đã th ờ những di vật
này suốt 30 năm. Trong khi gia đình bặt tin, mẹ Hoàng Ng ọc Đ ảm lo
lắng, bà đi gặp ông thầy bói, người làng Đành, ông kh ẳng định, anh Đ ảm
không chết, hiện đang sống ở nước Mỹ, anh được người ta tôn kính vô
cùng.

Ông Hoàng Minh Diệu, em liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm , nói:
Bà mẹ tôi cũng đi xem thầy bói thì “Quái lạ, tao đi xem thì ng ười ta
bảo anh mày chưa chết. Anh mày còn đi xa, đi xa l ắm, đi đâu ấy, mà sau
này về vẻ vang lắm. Nhưng mà làm sao mà đi đánh Mỹ, mà làm sao l ại đi
xa.” Mẹ tôi lắm lúc cũng ngẩn người ra, bảo “Hay là, chả lẽ, nó l ại đi theo
địch”. Nhưng rồi nói đi xong nói lại, “Không, thằng Đảm nhà ta không th ể
như thế được”. Và những câu chuyện như thế, bà mẹ tôi cũng kể đi kể lại
rất nhiều lần”.
Thế là từ đó, một số người hiểu lời ông th ầy bói theo một ý khác.
Họ cho rằng, Hoàng Ngọc Đảm đã đào ngũ đi theo Mỹ.
36 năm sau, ngày 25/09/2005, Homer nhờ người bạn là cựu binh
Wayner từ nước Mỹ sang Việt Nam, mang chiếc ba lô di v ật v ề tận xã
Thái Giang, huyện Thái Thụy, trả lại cho gia đình và kể lại câu chuy ện
xảy ra trên quả đồi 467. Từ đó, câu chuyện về cái ch ết của Hoàng Ng ọc
Đảm mới dần dần được sáng rõ. Đó là cái chết trong tư thế tấn công k ẻ
thù, cái chết của người anh hùng, và nỗi oan trần thế bao năm đè n ặng
lên vong hồn anh dần dần cũng được giải thoát. Wayner cho bi ết, 36
năm qua, người mẹ của Homer đã cất giữ và thờ các di vật, hình nh ư có
một phần linh hồn của Hoàng Ngọc Đảm hiện h ữu trong gia đình Homer,
và ông ấy luôn cầu nguyện được xá tội.
Ông Hoàng Ngọc Cát, em trai Liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm , xúc động:
Đây là vật vô giá, vô cùng thiêng liêng, gia đình chúng tôi coi nh ư là
linh hồn của anh tôi, đã được về với quê hương, về với tổ tiên, về v ới gia
đình.
Ông Hoàng Ngọc Lượng, em trai Liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm , chia
sẻ
Qua hình ảnh của hai người mẹ, một người sinh ra anh Đảm tôi, nuôi
nấng cho anh tôi trưởng thành, anh tôi vào Nam chiến đấu rồi hi sinh anh

dũng, người mẹ của Homer mà không giữ lại cái kỷ vật đó thì câu chuy ện
anh tôi hi sinh anh dũng như thế nào thì mọi người cũng không biết .
Bà Minh bảo, mới cưới nhau được mấy ngày, ông Đảm đã tình
nguyện lên đường. Vì thế, ai nói gì thì nói, bà vẫn tin ch ồng bà là m ột
người tốt.
Bà Phạm Thị Minh, vợ liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm , nói
“Khi tổ chức thì ban vế chỉ cho có, chưa được 6 ngày thì anh ấy đi. Hai
hôm sau, đơn vị viết thư về “Chị Minh ơi, đơn vị cảm ơn chị đã dành người
chồng dũng cảm, mới cưới vợ, dám để chồng đi sớm c ả…, đó cũng là
nguồn động viên gương mẫu cho đơn vị chúng tôi” . 8p35
Hai năm sau, ngày 15/06/2007, Homer lại nhờ người bạn thứ hai là
Donglas Ress, cũng từng tham chiến tại chiến tr ường Tây Nguyên, ti ếp
tục về nhà chiến sỹ Hoàng Ngọc Đảm, thắp hương và bày tỏ, nếu gia
đình không thù hận và cho phép, Homer sẽ trực tiếp sang Vi ệt Nam, cùng
gia đình vào Tây Nguyên, tìm và đưa hài cốt liệt sỹ Đảm v ề quê h ương
của anh. Chúng tôi được chứng kiến cuộc gặp của c ựu binh Donglas Ress
với người em trai của liệt sỹ là Hoàng Ngọc Lượng, anh Lượng đã ti ếp
nhận lòng thiện chí và lời đề nghị của Homer ủy quyền qua ông Donglas.
Trước bàn thờ Hoàng Ngọc Đảm, cựu binh Donglas nói
Lẽ ra Homer sang Việt Nam từ lâu rồi, vì gia đình nghèo quá, không đi
được, nhưng khi biết chuyện có người nghi ngờ anh Đảm bỏ ngũ, đi theo
Mỹ, Homer rất ân hận, bảo oan cho ông ấy quá. Lần này được bạn bè giúp
đỡ, Homer quyết sang Việt Nam, ông bảo chỉ có tìm được hài cốt ông
Đảm, mới giải được nỗi oan cho ông ấy.
Bao năm đằng đẵng, người mẹ của Hoàng Ngọc Đảm không còn
nhớ bao lần ra ngõ, ngóng chờ con, con bà vẫn không về. L ần này, con bà
cũng không về, mà kẻ giết con bà đã trở về. Trên cái ngõ năm x ưa Hoàng
Ngọc Đảm ra đi đánh giặc cứu nước, nay kẻ giết anh về dâng lễ, xin

được đi đón vong hồn anh. Đó là ngày 24/05/2008, l ần đầu tiên, Homer
về gia đình người mà ông đã sát hại, mặc dù bên cạnh công còn có 3
người bạn, Wayner, Donglas và Bill. Homer vẫn không th ể làm chủ đ ược
mình. Tội ác và thù hận luôn ám ảnh ông, nợ máu giờ đây còn ai đòi tr ả
máu. Ông không hiểu chuyện gì sẽ xảy ra đ ối v ới ông. Homer ng ước nhìn
tấm ảnh Hoàng Ngọc Đảm đặt sau bát hương đang tỏa khói. Đây là l ần
thứ hai, ông gặp hình ảnh này, Homer không th ể nào quên cái ngày đ ịnh
mệnh 18/03/1969, Hoàng Ngọc Đảm nằm sõng soài trước mặt ông.
Khuôn mặt còn rất trẻ, bình thản như người đang ngủ.
Homer bảo, “Khuôn mặt đã ám ảnh tôi suốt 39 năm qua, nếu hôm
ấy, tôi không hèn nhát và sợ hãi, tôi đã không đẩy ông ấy vào hoàn c ảnh
đau thương này. Tôi đã nhiều lần xin ông tha thứ trước ban th ờ c ủa gia
đình tôi mà ở đó, mẹ tôi đã trân trọng đặt các di v ật c ủa ông. Tôi tin có
một phần linh hồn ông ở nhà tôi. Lần này được nói lời tạ tội trước vợ ông
và những người thân trong gia đình ông, tôi thấy gánh n ặng t ội l ỗi c ủa
mình được nhẹ bớt”.
“Homer đã bắn anh tôi và anh tôi đã nhường sự s ống cho Homer vì
Homer đã giơ tay chiêu hồi, nên tôi thấy là đầu hàng, không lẽ giờ lại b ắn
một người đang đầu hàng rồi, cho nên chính cái đó là Homer đã ăn năn
hối lỗi, và đồng thời Homer đã phải chấp nhận day dứt tình c ảm, ám ảnh
cho đến 36 năm, Homer đã tìm mọi cách để nhờ bạn, đưa nh ững k ỷ v ật
đó đến với gia đình chúng tôi” – Ông Hoàng Ngọc Lượng chia sẻ. “Tôi
thành thật xin lỗi bà, vì tôi, bà đã mất một người chồng yêu th ương, ông
ấy anh hùng lắm. Giá không có chiến tranh, bà đã h ạnh phúc bên ng ười
chồng, một người anh hùng” – Người phiên dịch cố gắng dịch rõ từng ý
nhưng hình như bà Minh không nghe, không nói gì hết mà v ẫn v ật vã v ới
nỗi đau xé lòng.

“Tôi biết ông Đảm đã hi sinh thật dũng cảm, chỉ vì ông th ầy bói nào
đó, có người đã hiểu lầm ông, lần này, tôi muốn đón gia đình vào Gia Lai,
để mọi người rõ, ông Đảm vẫn nằm ở đấy chứ k phải ông đang ở n ước
Mỹ”.
Trước những người thân của Hoàng Ngọc Đảm, Homer đã nói về sự
chậm trễ, vì sao hơn 30 năm, ông mới sang gặp lại gia đình. Sau khi r ời
khỏi chiến trường miền Nam Việt Nam, ông trở về Mỹ làm nông dân
thuộc tiểu bang Carolina, mẹ ông và ông đã nhiều lần định sang Việt
Nam, nhưng gia đình không có điều kiện, ông l ại rất m ặc c ảm v ề t ội ác
do mình gây ra. Khi gửi Wayner, bạn ông mang di v ật sang Vi ệt Nam tr ả
lại gia đình, mẹ ông đã cất đi một vài thứ, bà muốn sau này có đi ều kiện,
chính tay con trai bà mang sang, trao lại cho gia đình. Ai ng ờ, th ời gian
quá lâu, nỗi oan trái đè mãi vong hồn Hoàng Ngọc Đảm làm gia đình ông
dằn vặt, khổ đau. Đây là những di vật cuối cùng, sau 39 năm, ng ười m ẹ
Homer cất giữ tại gia đình bà, ở làng Boomberg nước Mỹ, đ ược trao lại
cho gia đình Hoàng Ngọc Đảm.
7 giờ tối ngày 24/05, chúng tôi lên tàu S1 tại ga Nam Đ ịnh, xuôi vào
miền Nam bắt đầu cuộc hành trình đi tìm hài cốt liệt sỹ Hoàng Ng ọc
Đảm. Đoàn đi có 4 người em của liệt sỹ cùng Homer, các c ựu binh b ạn
của ông và chúng tôi, tất cả 12 người. 15 gi ờ ngày hôm sau, đ ến gia Diêu
Trì, tiếp tục đi ô tô hơn 200km tới thị xã Pleiku. Dọc đường, ghé thăm
bảo tàng quân khu 4 và khu di tích lịch sử Tây Nguyên, đ ược th ấy hình
ảnh đạn bom khốc liệt. Đối với các cựu binh Mỹ, đây là h ồi ức v ề cu ộc
chiến tranh Việt Nam bằng hình ảnh và hiện vật, cuộc chiến mà h ọ t ừng
có mặt. Được gặp lại hình ảnh quá khứ, quân dân Việt Nam anh dũng
chiến đấu, vùng lên đánh đuổi quân xâm lược. Các c ựu binh Mỹ còn đ ược
chứng kiến hình ảnh hậu quả nặng nề về cuộc chiến tranh những cảnh


đau thương mất mát do quân đội Mỹ, trong đó có họ, từng gây ra cho

nhân dân Việt Nam.
Ông Bill Deepter, Phó Tùy viên quân sự Đại sứ quán Mỹ tại Việt
Nam, nói “Cựu chiến binh Mỹ, ông Homer trong lúc thời chiến đã bắn
chết một binh sỹ Việt Nam. Tôi đi theo để đến nơi gặp gia đình li ệt sỹ ở
Thái Giang, Thái Bình. Ông Homer đấy đã rất xúc động, thấy r ất buồn,
chiến tranh Việt Nam đã xảy ra”.
Ngày 25/05, từ Pleiku, ngược theo con đường đất đỏ, chúng tôi đi
xuống Plei Ngoi thuộc tỉnh Gia Lai. Cách Plei Ngoi ch ừng 10km, n ơi đây,
Homer, Wayner, Doug cùng đơn vị thuộc sư đoàn bộ binh Mỹ s ố 4 t ừng có
mặt, gây tội ác và tham chiến những trận quy ết liệt v ới l ực l ượng quân
giải phóng. Giờ đây, vùng đất hoàn toàn bình yên. Ngày đầu, chúng tôi
chia nhau từng tốp đi tìm và xác định vị trí quả đồi 467, n ơi Homer và
Hoàng Ngọc Đảm đột ngột gặp nhau. Gần 40 năm đã qua, chiến tr ường
năm xưa, cảnh vật hôm nay, tất cả đã thay đổi. Đ ứng giữa n ơi bình yên
trên mảnh đất một thời đẫm máu, Homer nhớ lại, cái th ời ông còn r ất
trẻ, các ông không hiểu các ông sang Việt Nam chiến đấu vì ai, và ch ết
cho ai, trên vùng đất này, các ông chỉ biết nổ súng, không bắn Việt Cộng,
Việt Cộng sẽ bắn chết mình, dần dần, các ông mới hiểu, lính Mỹ b ị đ ầy
sang đây đều chết một cách vô nghĩa. Những ngày sau đó, chúng tôi r ời
Plei Ngoi, chúng tôi đi sâu vào vùng đất Ayun Pa, n ơi được xác định có
quả đồi 467, chúng tôi tiến về phía quả đồi ấy. Vùng đất Ayun Pa mênh
mông, chưa biết hài cốt Hoàng Ngọc Đảm nằm ở đâu, nh ưng chúng tôi
vẫn tin đi theo trí nhớ của Homer và sự chỉ dẫn từ xa qua điện thoại của
nhà ngoại cảm Phan Thị Bích Hằng mà gia đình Hoàng Ngọc Đảm đã liên
hệ từ trước.
“Tôi không ngờ có một sự hội ngộ giữa chiến trường năm x ưa, n ơi
mà chúng tôi và các cựu binh Mỹ đây từng ở hai phía đ ối l ập. Tôi nói v ới


họ, hơn 30 năm trước gặp nhau, chắc tôi đã nhanh tay bắn chết các ông

rồi. Bởi khi đó các ông là kẻ đi xâm lược, tôi là người lính đi c ứu n ước,
người lính phải có trách nhiệm bắn chết kẻ xâm lược. Còn giờ đây, tôi và
các ông, vì một nghĩa cử cao đẹp, cùng đi tìm linh hồn m ột ng ười Vi ệt
Cộng, người đồng đội của tôi mà các ông đã sát hại”.
Để xác định nơi chôn hài cốt, trên quả đồi 467, Homer nh ớ lại cảnh
tượng ngày 18/03/1969, ngày ông bắn chết Hoàng Ngọc Đảm. Lần theo
ký ức của Homer và kết hợp chỉ dẫn tâm linh qua điện thoại di đ ộng c ủa
Phan Thị Bích Hằng. Ngày 28/05, chúng tôi đã tìm được nơi Hoàng Ngọc
Đảm yên nghỉ trên đồi 467, cách nghĩa địa Ayun Pa khoảng 100m về phía
Bắc.
Homer cho biết
“Trên quả đồi này, tôi và ông Đảm đã vô tình gặp nhau và cả hai cùng
chĩa súng vào nhau. Lúc đó, giá như không hoảng sợ đến m ức không làm
chủ được mình, hẳn tôi chỉ bắn cho ông ấy bị thương. Hơn 30 năm qua, tôi
luôn mang trong tim mình, hình ảnh ông ấy còn quá tr ẻ, trên đ ầu đ ội
chiếc mũ cứng mới nguyên, bộ quân phục màu xanh còn rõ nếp gấp, kh ẩu
súng trên vai còn nguyên những vết dầu mỡ”.
Trong lúc bốc hài cốt, Homer làm đủ mọi việc, chúng tôi hiểu ông,
ông đã vượt qua nửa vòng Trái Đất, sang đây, lăn lội bao ngày đ ể làm m ột
việc trả nghĩa đối với một người mà ông đã giết hại nên ông không n ề
hà việc chi. Khi chúng tôi có tìm được mẩu giấy có ghi quê quán, đ ơn v ị
từ chiếc lọ penicilin lẫn trong hài cốt, chữ đã nhòe ố nh ưng vẫn đ ọc
được, “Hoàng Ngọc Đảm, C2 D67, quê xã Thái Giang, tỉnh Thái Bình” . Các
em của liệt sỹ Đảm đều chu lên khóc, gọi “Anh ơi, anh nằm ở đây bao
năm rồi mà có người bảo anh đang sung sướng ở bên nước Mỹ. Thế là lẽ
tại sao hả anh?”.


Khóc vì thương xót người anh bao năm lạnh lẽo n ơi rừng sâu, đèo
cao, khóc vì mừng đã tìm được anh mình. Trên đám đất năm x ưa, Hoàng

Ngọc Đảm xông lên, phóng lưỡi lê vào người lính Mỹ và viên đạn oan
nghiệt đã kết thúc cuộc đời chinh chiến của anh. 39 năm sau, cũng trên
đám đất anh nằm xuống, người lính Mỹ bắn anh năm ấy đã về đây, xin
anh xá tội. Anh Đảm ơi, cái chết của anh đã làm cho kẻ thù ph ải s ợ hãi.
Sau khi Homer và gia đình làm lễ rước vong anh Đảm, chúng tôi đ ưa hài
cốt anh từ mặt đồi 467 xuống con đường dưới thung lũng.
Tạm biệt quả đồi định mệnh, quả đồi có 2 con người từ 2 đất nước
từng căm thù nhau, rồi lại ân nghĩa vì nhau. Homer kém anh Đảm 2 tu ổi,
một thủa, một thời khác nhau chiến tuyến, cùng một l ứa bên tr ời lận
đận, người nằm trong chiếc tiểu sành kia với kẻ lênh khênh, đầu tóc xác
xơ, bạc mệnh, từng đã dằn vặt, sám hối bao năm đến nỗi v ướng ph ải
thể trạng tâm thần nhẹ. Ở cõi tâm linh và nơi trần thế, chẳng bi ết gi ờ
này, ai thanh thản hơn ai? Chúng tôi tiếp tục hành trình đ ưa hài c ốt li ệt
sỹ Hoàng Ngọc Đảm về với quê hương của anh sau gần 40 năm l ưu l ạc
nơi rừng xanh núi cao.
Bà Minh, vợ anh, ngày đón anh trở về, trên đầu đã hai th ứ tóc, bà
vẫn nhớ lời hứa năm xưa “Khi thống nhất đất nước, anh về, anh sẽ dẫn
em lên Hà Nội, thăm hết Hà Nội nhưng mà phải đâu có được. Mãi đến
năm báo tử, đi lấy chồng hơn chục năm... rồi lại thôi chứ có ni ềm hi v ọng
gì đâu. Cho đến tận bây giờ lúc nào cũng tâm tư, cũng nghĩ đ ến anh ý. N ếu
như anh còn sống thì về, vợ chồng người ta đầm ấm, hưởng th ụ, vui v ẻ
hưởng hòa bình, còn như mình, cứ thui thủi một mình. Thiết nghĩ lắm lúc
cũng thương nhưng mà biết làm sao được, vì nhiệm vụ chiến tranh cả
đất nước nên cũng phải chịu nhẫn tâm vậy”. “Ngày đất nước hòa bình,
anh sẽ về đưa em đi thăm thủ đô Hà Nội”


Một ước mơ giản dị như thế anh cũng không có được. Để có ngày
hôm nay, người lính đã phải hi sinh tất cả.
Ngày 30/05/2008, lễ đón nhận hài cốt liệt sỹ Hoàng Ng ọc Đ ảm

được Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Thái Giang tổ ch ức trang tr ọng.
Đại diện các ban ngành của huyện, của tỉnh Thái Bình và nhân dân
quanh vùng đến thắp hương rất đông. Họ đến để chia sẻ năm x ưa, có
người nghi ngờ anh đi theo giặc, giờ ân hận vô cùng, đến đ ể c ảm ph ục
sự hi sinh anh hùng và cái chết oan nghiệt của anh. Họ đến còn để xem
mặt kẻ đã bắn chết Hoàng Ngọc Đảm từ nước Mỹ sang, đi tìm kiếm, đưa
hài cốt anh về và cùng làm ma cho anh.
Trong buổi lễ, ông Hoàng Minh Diệu thay mặt cho gia đình phát
biểu, đã nói với người cựu binh Mỹ rằng “Ông sớm nhận ra sai lầm của
cuộc chiến tranh, linh hồn anh tôi và gia đình hoàn toàn thể tất và coi ông
như một người bạn. Đó là truyền thống nhân văn và vị tha của người
Việt chúng tôi. Nhưng xin được nhắc lại với ông rằng, trong sâu th ẳm ý
thức các thế hệ người Việt, lịch sử Việt Nam mãi mãi có m ột cuộc kháng
chiến đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược. Người Mỹ các ông vẫn còn phải
có trách nhiệm về những hậu quả nặng nề do Mỹ gây ra”.
Cuộc chiến đã đẩy thân phận con người vào những thái cực khác
nhau. Người chiến thắng, kẻ chiến bại đều phải gánh chịu những nỗi
đau thể xác và tâm hồn. Những phút cuối cùng của buổi tiễn đ ưa li ệt sỹ
Hoàng Ngọc Đảm, chúng tôi mới biết thêm câu chuy ện về người c ựu
binh Homer. Sau ngày ông bắn chết Hoàng Ngọc Đảm và đ ưa chiếc ba lô
di vật về nước Mỹ và thờ tại nhà mình, từ đó, Homer, luôn bị ám ảnh,
dằn vặt. Sự ám ảnh kéo dài đã dẫn đến hậu quả, ông bị mắc b ệnh tâm
thần nhẹ, bệnh thần kinh hoang tưởng.