GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA THANH NIÊN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN YÊN THẾ, TỈNH BẮC GIANG

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

VI THẾ SƠN

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA
CỦA THANH NIÊN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ
Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN YÊN THẾ,
TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ


NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016

ii


HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

VI THẾ SƠN

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA
CỦA THANH NIÊN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ
Ở CÁC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN YÊN THẾ,
TỈNH BẮC GIANG

Chuyên ngành

: Kinh tế nông nghiệp

Mã số

: 60.62.01.15

Người hướng dẫn khoa học: TS. Hồ Ngọc Ninh

HÀ NỘI - 2016


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng
được sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ khóa học nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được ghi rõ nguồn
gốc.
Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2016
Tác giả luận văn

Vi Thế Sơn

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, ngoài sự
cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình của các
thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viện của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo TS. Hồ Ngọc Ninh,
giảng viên Bộ môn Kế hoạch và Đầu tư, Khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức,

thời gian giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực tập và hoàn thiện đề tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào
tạo, Bộ môn Bộ môn Kế hoạch và Đầu tư, Khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập,
thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Tỉnh đoàn thanh niên, Ban Dân tộc, Văn phòng
UBND tỉnh, Huyện ủy, UBND huyện, Huyện đoàn, các phòng ban chuyên môn;
cấp ủy, chính quyền, Đoàn thanh niên các xã đặc biệt khó khăn; cán bộ Đoàn,
đoàn viên, thanh niên và nhân dân huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang đã giúp đỡ và
tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã
tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến kích tôi
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn
Hà Nội, ngày 25 tháng 5 năm 2016
Học viên

Vi Thế Sơn

iii


MỤC LỤC
Lời cam đoan....................................................................................................................ii
Lời cảm ơn.....................................................................................................................iii
Danh mục chữ viết tắt....................................................................................................vii
Danh mục bảng.............................................................................................................viii
Danh mục hộp ý kiến........................................................................................................x
Trích yếu luận văn...........................................................................................................xi
Thesis abstract...............................................................................................................xiii
Phần 1. Mở đầu...................................................................................................................1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................1

1.2.

Mục tiêu nghiên cứu..........................................................................................2

1.2.1.

Mục tiêu chung..................................................................................................2

1.2.2.

Mục tiêu cụ thể..................................................................................................2

1.3.

Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................3

1.4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................3

1.4.1.

Đối tượng nghiên cứu........................................................................................3

1.4.2.

Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................3

Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia của thanh niên trong
phát triển kinh tế..................................................................................................5
2.1.

Cơ sở lý luận.......................................................................................................5

2.1.1.

Một số khái niệm cơ bản.....................................................................................5

2.1.2.

Nội dung tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế..........................7

2.1.3.

Các giải pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát triển
kinh tế..................................................................................................................9

2.1.4.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế......................................................................................................10

2.2.

Cơ sở thực tiễn về sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh
tế........................................................................................................................15

2.2.1.

Các chính sách liên quan đến thanh niên trong phát triển kinh tế ở
các xã đặc biệt khó khăn.................................................................................15

2.2.2.

Một số chính sách đối với các xã đặc biệt khó khăn hiện nay của
tỉnh Bắc Giang.................................................................................................23

iv


2.2.3

Kinh nghiệm tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế tại
vùng khó khăn ở một số địa phương ở Việt Nam.........................................27

2.2.4.

Bài học kinh nghiệm cho huyện Yên Thế về sự tham gia của thanh
niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn............................29

2.3.

Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài....................31

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................33
3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu............................................................................33

3.1.1.

Điều kiện tự nhiên.............................................................................................33

3.1.2.

Đặc điểm kinh tế -xã hội...................................................................................34

3.2.

Phương pháp nghiên cứu................................................................................45

3.2.1.

Phương pháp thu thập số liệu........................................................................45

3.2.2.

Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu.........................................................46

3.2.3.

Phương pháp phân tích số liệu.......................................................................47

3.2.4.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu..........................................................................47

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.....................................................................49
4.1.

Thực trạng tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã
đặc biệt khó khăn huyện yên thế, tỉnh bắc giang..............................................49

4.1.1.

Tình hình triển khai một số chương trình, dự án đầu tư phát triển kinh
tế - xã hội ở các xã đặc biệt khó khăn của huyện Yên Thế...............................49

4.1.2.

Tình hình thực hiện các chương trình, dự án của đoàn thanh niên
trong phát triển kinh tế huyện Yên Thế........................................................53

4.1.3.

Kết quả thực hiện các chính sách và giải pháp hỗ trợ thanh niên
tham gia phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên
Thế....................................................................................................................55

4.1.4.

Thực trạng tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã
đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế......................................................................65

4.1.5.

Kết quả của thanh niên tham gia phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó

khăn huyện Yên Thế..........................................................................................81

4.1.6.

Đánh giá chung về sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế
ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế.......................................................86

4.2.

Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của thanh niên
vào phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện yên thế...............88

v


4.2.1.

Năng lực của tổ chức Đoàn thanh niên và cán bộ Đoàn..................................88

4.2.2.

Các yếu tố thuộc về bản thân thanh niên..........................................................90

4.2.3.

Cơ chế, chính sách liên quan thanh niên..........................................................93

4.2.4.

Phong tục tập quán...........................................................................................94

4.2.5.

Môi trường sống................................................................................................94

4.3.

Giải pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh
tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh bắc giang..........................95

4.3.1.

Quan điểm và định hướng.................................................................................95

4.3.2.

Một số giải pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế..................................95

Phần 5. Kết luận và kiến nghị......................................................................................103
5.1.

Kết luận..........................................................................................................103

5.2.

Kiến nghị........................................................................................................104

5.2.1.

Đối với Đảng, Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương...........................104

5.2.2.

Đối với Đảng bộ, UBND tỉnh Bắc Giang.....................................................104

5.2.3.

Đối với các cơ quan chính quyền, đoàn thể ở địa phương..............................105

5.2.4.

Đối với tổ chức Đoàn và đoàn viên, thanh niên huyện Yên Thế....................105

Tài liệu tham khảo........................................................................................................107
Phụ lục.........................................................................................................................110

vi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Nghĩa tiếng việt

CNH - HĐH

Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa

CLB

Câu lạc bộ

CSXH

Chính sách xã hội

ĐBKK

Đặc biệt khó khăn

ĐVTN

Đoàn viên thanh niên

HĐND

Hội đồng nhân dân

KD-DV

Kinh doanh – Dịch vụ

KHKT

Khoa học kĩ thuật

KHCN

Khoa học công nghệ

KT-XH

Kinh tế - xã hội

LLCT

Lý luận chính trị

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

NN và PTTN

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

UBDT

Ủy ban dân tộc

UBND

Ủy ban nhân dân

XĐGN

Xóa đói giảm nghèo

vii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1:

Tình hình sử dụng đất đai của huyện Yên Thế qua 3 năm (2013 –
2015)..........................................................................................................37

Bảng 3.2:

Tình hình dân số và lao động của huyện Yên Thế qua 3 năm (20132015)..........................................................................................................39

Bảng 3.3:

Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của huyện Yên Thế, giai
đoạn 2013-2015.........................................................................................41

Bảng 4.1:

Tình hình tổ chức các hoạt động tập huấn kỹ thuật sản xuất, dạy
nghề, tạo việc làm cho thanh niên..............................................................56

Bảng 4.2:

Đánh giá của thanh niên về thực hiện các chính sách hỗ trợ thanh
niên phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn.....................................57

Bảng 4.3:

Giải quyết việc làm từ vốn vay ủy thác, quỹ quốc gia hỗ trợ việc
làm, tín dụng cho thanh niên huyện Yên Thế giai đoạn 2013 – 2015
....................................................................................................................60

Bảng 4.4:

Số lượng mô hình kinh tế thanh niên tiêu biểu chia theo đơn vị xã,
thị trấn trong huyện Yên Thế, năm 2015...................................................63

Bảng 4.5:

Đánh giá của thanh niên về những khó khăn khi xây dựng mô hình
phát triển kinh tế........................................................................................64

Bảng 4.6:

Thực trạng thanh niên tham gia tập huấn kỹ thuật sản xuất ở các xã
đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế..............................................................66

Bảng 4.7:

Thực trạng thanh niên tham gia tập huấn kỹ thuật sản xuất (phân
theo tình trạng sinh sống của thanh niên).................................................67

Bảng 4.8:

Đánh giá của thanh niên về khả năng ứng dụng khoa học kỹ thuật
vào sản xuất và phát triển kinh tế...............................................................68

Bảng 4.9:

Thực trạng thanh niên tham gia tập huấn chuyển giao kỹ thuật vào
sản xuất ở các xã khó khăn điều tra...........................................................69

Bảng 4.10: Thực trạng thanh niên tham gia tập huấn chuyển giao kỹ thuật vào
sản xuất (phân theo tình trạnh sinh sống của thanh niên).........................70
Bảng 4.11. Đánh giá của thanh niên về tham gia các hoạt động chuyển giao tiến
bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và phát triển kinh tế............................71
Bảng 4.12. Thực trạng thanh niên ở các xã đặc biệt khó khăn tham gia vay vốn
phát triển sản xuất và phát triển kinh tế......................................................72

viii


Bảng 4.13: Tình hình dư nợ uỷ thác của các tổ vay vốn do Đoàn Thanh niên
quản lý theo các chương trình cho vay tính đến hết tháng 12/2015..........75
Bảng 4.14: Khó khăn của thanh niên trong vay vốn phát triển sản xuất......................76
Bảng 4.15: Thanh niên tham gia các mô hình kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn

huyện Yên Thế...........................................................................................78
Bảng 4.16.

Thực trạng thanh niên ở các xã đặc biệt khó khăn tham gia xây dựng
mô hình phát triển kinh tế............................................................................79

Bảng 4.17: Thanh niên tiếp cận thông tin trong phát triển kinh tế...............................81
Bảng 4.18: Nguồn gốc đất sử dụng để phát triển kinh tế.............................................82
Bảng 4.19: Thu nhập bình quân từ các mô hình kinh tế của thanh niên điều tra ở
các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế...................................................83
Bảng 4.20: Thu nhập bình quân từ các mô hình kinh tế của thanh niên điều tra,
theo đối tượng thanh niên..........................................................................84
Bảng 4.21: Đánh giá của thanh niên về những rủi ro trong sản xuất...........................84
Bảng 4.22: Quyết định đầu tư mở rộng sản xuất của thanh niên.................................85
Bảng 4.23. Trình độ học vấn của cán bộ Đoàn ở các xã điều tra.................................89
Bảng 4.24. Trình độ học vấn của ĐVTN ở các xã điều tra..........................................91

ix


DANH MỤC HỘP Ý KIẾN
Hộp 4.1: Ý kiến của ĐVTN tham gia tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật.............71
Hộp 4.2 Ý kiến của cán bộ Đoàn về vốn vay phát triển kinh tế......................................73
Hộp 4.3: Ý kiến của cán bộ Đoàn trong việc xây dựng mô hình kinh tế........................77
Hộp 4.4: Ý kiến về năng lực của cán bộ Đoàn................................................................90
Hộp 4.5: Ý kiến về năng lực của bản thân thanh niên.....................................................92

x

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên đề tài: “Giải pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong
phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang”.
Tác giả: Vi Thế Sơn
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.15

Mục tiêu nghiên cứu chung của luận văn là trên cơ sở đánh giá thực trạng
tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện
Yên Thế, từ đó đề xuất giải pháp nhằm tăng cường và thu hút sự tham gia của
thanh niên trong phát triển kinh tế góp phần nâng cao đời sống của người dân ở
địa bàn nghiên cứu.
Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như thu thập số liệu sơ
cấp và thứ cấp; phương pháp thống kê mô tả; và phương pháp thống kê so sánh
nhằm thực hiện các mục tiêu nghiên cứu đề ra.
Một số giải pháp hiện nay huyện Yên Thế đang thực hiện để thu hút sự
tham gia của thanh niên phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn như: tập
huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật vào phát triển sản xuất; Giải quyết việc làm
cho thanh niên; Tư vấn, định hướng nghề nghiệp; và đào tạo nghề cho lực lượng
thanh niên. Nhìn chung, các giải pháp này bước đầu đã đem lại một số kết quả tốt
giúp thanh niên các xã đặc biệt khó khăn tiếp cận được với các nguồn lực (vốn,
khoa học kỹ thuật, thông tin..) để phát triển kinh tế và nâng cao thu nhập và đời
sống. Bên cạnh những kết quả đạt được thì các giải pháp thu hút sự tham gia của
thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế còn
gặp một số khó khăn và trở ngại như điều kiện kinh tế -xã hội của các địa phương
còn hạn chế nên thiếu các nguồn lực hỗ trợ cho thanh niên phát triển kinh tế;
năng lực của cán bộ đoàn cơ sở còn hạn chế, và một số chính sách cho thanh niên
ở vùng đặc biệt khó khăn chưa thực sự hợp lý.
Kết quả nghiên cứu về thực trạng thanh niên tham gia vào phát triển kinh tế

trong thời gian qua ở các xã đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện Yên Thế cho thấy,
thanh niên tham gia vào phát triển kinh tế còn nhiều hạn chế nhất định: (i) Thiếu
kiến thức quản lý kinh tế; kỹ thuật sản xuất; còn chưa mạnh dạn áp dụng tiến bộ
KHKT vào sản xuất, kinh doanh; (ii) Thiếu vốn cho thanh niên vay để đầu tư sản
xuất kinh doanh; nguồn vốn vay từ các ngân hàng còn ít do thiếu tài sản thế chấp;

xi


các thủ tục cho vay vốn rườm rà, chất lượng tín dụng của các ngân hàng còn nhiều
hạn chế; (iii) Thiếu nguồn lực hỗ trợ đào tạo nghề cho thanh niên các hoạt động
hướng nghiệp, tạo việc làm cho thanh niên còn hạn chế; cung cấp thông tin về thị
trường còn ít được quan tâm; (iv) Thiếu nguồn lực để hỗ trợ xây dựng các mô
hình kinh tế; giúp đỡ thanh niên phát triển kinh tế thông qua phong trào “Thanh
niên thi đua sản xuất kinh doanh giỏi”; (v) Công tác quản lý nhà nước, việc cải
cách thủ tục hành chính thực hiện cơ chế dành cho thanh niên còn thiếu sự phối
hợp. Tổ chức đoàn thanh niên chưa có nhiều giải pháp thu hút đoàn viên, thanh
niên tham gia vào các hoạt động ở địa phương, đặc biệt trong phát triển kinh tế;
một số cán bộ đoàn cơ sở còn yếu về chuyên môn, nghiệp vụ nên việc cụ thể hóa
các phong trào của đoàn còn hạn chế.
Một số giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế trong thời gian tới gồm:
Tăng cường đào tạo, tập huấn nâng cao kỹ thuật sản xuất cho cán bộ và đoàn
thanh niên; Tăng cường huy động vốn cho thanh niên vay để phát triển sản xuất;
phát triển các mô hình kinh tế; tăng cường các yếu tố thúc đẩy sự tham gia của
thanh niên phát triển kinh tế, giải quyết việc làm cho thanh niên.

xii

THESIS ABSTRACT
Thesis title: "Solutions for strengthening the participation of youth in
economic development in especially difficult communes of Yen The district, Bac
Giang province ".
Author: Vi The Son
Specialization: Master of Science in Agricultural Economics
Code: 60.62.01.15
Yen The district is taking a numbers of solutions to attract the participation of
youth in economic development in specially difficult communes such as transfer of
advanced techniques to production development; Creating jobs for the youth;
Counseling, career orientation; and vocational training for youth force. In general,
these solutions initially brought some good results to help young people in
especially difficult communes had access to the resources (capital, science and
technology, information ..) to economic development and improve income and
living conditions. In addition to these achievements, the solutions to attract the
participation of youth in economic development in the specially difficult communes
of Yen The district also encountered some difficulties and obstacles, such as limited
socio-economic conditions, lack of resources to support youth in economic
development; the capacity of local trade union officials is limited, and a number of
policies for young people in particularly difficult areas are not really justified.
Research results on the status of young people involved in economic
development in recent years in the extremely difficult communes in Yen The district
was limited due to: (i) Lack of knowledge of economic management; production
engineering; not even boldly apply scientific and technical advances in production
and business; (Ii) Lack of funding for youth loans for production and business
investment; loans from banks even less due to lack of collateral; lending procedures
cumbersome, the credit quality of banks is still limited; (Iii) Lack of resources to
support job training for youth vocational activities and create jobs for young people
is limited; provide information on the market is of little interest; (Iv) lack of
resources to support the development of economic models; Youth help economic

development through movement "Youth manufacturing emulate good business"; (V)

xiii


The management of the state, the administrative procedure reform implementation
mechanisms for youth also lack of coordination. Youth League organization no
solution attracts many unionists, youth participation in local activities, especially in
economic development; Union officials some weak basis of expertise, the
professional should specify the movement of teams is limited.
Some solutions to enhance the participation of youth in economic
development in the extremely difficult communes in Yen The district in the coming
period include: Enhance training, advanced technical training for staff producer and
youth; Strengthening youth raise funds for loans to develop production; developing
economic models; enhancing factors promoting the participation of youth economic
development, creating jobs for the youth.

xiv


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Thanh niên là lực lượng đông đảo hoạt động trên nhiều lĩnh vực của đời
sống xã hội, có đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương
lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn
là do các thanh niên”. Quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa X ban hành Nghị quyết số 25-NQ/TW đã xác định
mục tiêu chung về phát triển thanh niên:“Tiếp tục xây dựng thế hệ thanh niên
Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân

tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn
hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri
thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong lao động tập thể, trở thành những
công dân tốt của đất nước…” (Ban chấp hành trung ương Đảng, 2013).
Đất nước ta đã và đang tiếp tục hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh
tế các quốc gia trong khu vực và toàn cầu. Trong những năm gần đây, từ trong
thực tiễn hoạt động sôi nổi của tuổi trẻ trên khắp các lĩnh vực đã xuất hiện nhiều
thanh niên tiên tiến, nhiều tổ chức Đoàn xuất sắc, góp phần to thắm thêm truyền
thống vẻ vang của Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Nhiều hoạt động có
ý nghĩa của Đoàn tiếp tục được mở rộng như “Xung kích phát triển triển kinh tế,
xã hội và bảo vệ Tổ quốc”, “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”…
đã tạo được dấu ấn tốt đẹp trong đời sống xã hội.
Trước tình hình đó, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Bắc Giang tiếp tục khẳng
định, thanh niên và công tác thanh niên có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng và to
lớn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nhằm phát huy sức trẻ,
xung kích, tình nguyện và trí tuệ của các lực lượng thanh niên tích cực đóng góp
xứng đáng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương, góp phần
vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng quê hương Bắc
Giang ngày càng giàu mạnh, văn minh. Trong những năm tới, tỉnh Bắc Giang nói
chung và huyện Yên Thế nói riêng sẽ bước vào một giai đoạn phát triển kinh tế xã hội (KT-XH) mới với nhiều cơ hội cũng như phải đối đầu với nhiều thách thức
do quá trình hội nhập kinh tế mang lại. Để chủ động xây dựng các chương trình,

1


kế hoạch phát triển KT-XH trên cơ sở cân đối nguồn lực, tính toán các tác động
bên trong cũng như bên ngoài, làm cơ sở cho lãnh đạo huyện chỉ đạo các ngành
phối hợp chặt chẽ nhằm khai thác, sử dụng tối đa các nguồn lực để xây dựng và
phát triển KT-XH hiệu quả và bền vững.
Tuy nhiên, sự tham gia của thanh niên vào các hoạt động phát triển kinh tế

của huyện còn có những hạn chế nhất định nhất là ở các địa bàn khó khăn, cụ thể
như: thanh niên còn thiếu kiến thức, kỹ năng; do thiếu vốn, kinh nghiệm sản
xuất; việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, kinh doanh còn hạn chế;
nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng CSXH, Ngân hàng NN và PTNT Việt Nam
dành cho thanh niên phát triển kinh tế chưa đáp ứng được nhu cầu của thanh
niên; đặc biệt một số cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành đoàn thể chưa quan
tâm đúng mức đến vai trò của thanh niên trong phát triển kinh tế ở địa phương.
Vì vậy, Đoàn thanh niên cần có những giải pháp nhằm tăng cường nguồn lực hỗ
trợ cho thanh niên trong phát triển kinh tế ở địa phương khó khăn trong thời gian
tới. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nêu trên và nhận thức sâu sắc về vai trò của
thanh niên trong quá trình phát triển kinh tế, tôi tiến hành ngiên cứu đề tài: “Giải
pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã
đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang”.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá thực trạng tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các
xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, từ đó đề xuất giải pháp nhằm tăng cường
và thu hút sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế góp phần nâng cao
đời sống của người dân ở địa bàn nghiên cứu.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về sự tham gia và các giải pháp thu
hút sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế.
- Đánh giá thực trạng tham gia và các giải pháp thu hút sự tham gia của thanh
niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc
Giang thời gian qua.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.

2

- Đề xuất hoàn thiện các giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của thanh
niên trong phát triển kinh tế các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc
Giang trong thời gian tới.
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Hiện nay, những giải pháp nào đang được áp dụng nhằm thu hút sự
tham gia của thanh niên vào phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn huyện
Yên Thế, tỉnh Bắc Giang? Những khó khăn trong việc áp dụng các giải pháp này
là gì?
- Thực trạng tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc
biệt khó khăn huyện Yên Thế như thế nào? Đâu là những thuận lợi và khó khăn
của thanh niên trong phát triển kinh tế các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế,
tỉnh Bắc Giang?
- Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang?
- Đâu là những giải pháp hữu hiệu nhằm tăng cường sự tham gia của
thanh niên trong phát triển kinh tế các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh
Bắc Giang?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên của đề tài là các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan
đến giải pháp thu hút sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã
đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.
- Đối tượng khảo sát là thanh niên, tổ chức Đoàn, các cơ quan, đơn vị ở
địa phương có liên quan đến sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở
các xã đặc biệt khó khăn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tham gia
của thanh niên và các giải pháp thu hút sự tham gia của thanh niên trong phát
triển kinh tế ở các xã đặc biệt khó khăn thời gian qua, trong đó tập trung cho các

xã Tiến Thắng, Đồng Hưu của huyện Yên Thế. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng
đến sự tham gia của thanh niên vào phát triển kinh tế và từ đó đề xuất giải pháp

3


tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế ở các xã đặc biệt
khó khăn của huyện Yên Thế.
- Phạm vi không gian
Nghiên cứu được tiến hành trong phạm vị các xã đặc biệt khó khăn của
huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang, đặc biệt là 2 xã Tiến Thắng và Đồng Hưu.
- Phạm vi thời gian
+ Số liệu thứ cấp liên quan đến sự tham gia của thanh niên trong phát triển
kinh tế các xã đặc biệt khó khăn ở địa bàn nghiên cứu được thu thập giai đoạn
năm 2013 – 2015.
+ Số liệu sơ cấp điều tra các đối tượng nghiên cứu được thu thập trong
năm 2015.
+ Thời gian thực hiện đề tài: 5/2015 – 5/2016.

4


PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SỰ THAM GIA CỦA
THANH NIÊN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản
2.1.1.1. Khái niệm về thanh niên
Luật Thanh niên số 53/2005/QH11 ngày 29/11/2005, theo Điều 1 Luật này
quy định về độ tuổi thanh niên như sau: “Thanh niên quy định là công dân Việt
Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” (Quốc hội, 2005).

Thanh niên là thời kỳ sung sức nhất của mỗi con người về thể chất, có sự
phát triển mạnh về trí tuệ, nhạy bén, năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài
bão. Thanh niên nước ta là một tầng lớp xã hội rộng lớn, luôn có những đóng góp
quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước (Ban Chấp hành
Trung ương Đoàn, 2013).
Từ khái niệm và sự nhìn nhận về thanh niên mỗi ngành khoa học hoặc
theo góc độ nghiên cứu có định nghĩa theo cách hiểu khác nhau, tùy thuộc vào
nội dung hoặc cấp độ đánh giá khác nhau về thanh niên.
Thanh niên được nhìn nhận từ các nhà tâm lý học: Thanh niên gắn với
các đặc điểm tâm lý lứa tuổi và coi đây là yếu tố cơ bản để phân biệt với các
lứa tuổi khác.
Thanh niên được nhìn nhận từ góc độ xã hội học: Thanh niên là một giai
đoạn xã hội hóa – thời kỳ kết thúc giai đoạn tuổi thơ phụ thuộc, chuyển sang xác
lập vai trò cá nhân qua các hoạt động độc lập với tư cách đầy đủ của một công
dân, là một trong các chủ thể của các quan hệ xã hội.
Thanh niên theo nhìn nhận các nhà kinh tế học: Thanh niên với góc độ là
một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, là nguồn bổ sung cho đội ngũ người lao
động trên các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh.
Thanh niên được đánh giá về mặt xã hội: Thanh niên là một bộ đông đảo
trong dân cư (Việt Nam quy định độ tuổi thanh niên từ 16 đến 30).
2.1.1.2. Khái niệm sự tham gia của thanh niên

5


Thực hiện Nghị quyết 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng
khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong
thời kỳ đẩy mạnh công tác nghiệp hóa, hiện đại hóa” và Nghị quyết Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ XI về thanh niên và công tác thanh niên; mục tiêu công tác
Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2012 – 2017 là: “... Tiếp tục

nâng cao chất lượng tổ chức Đoàn, mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh
niên; phát huy vai trò xung kích cùng toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực
hiện thắng lợi công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vì mục tiêu dân giàu,
nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, góp phần đưa nước ta cơ bản trở
thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020” (Ban Chấp hành
Trung ương Đoàn, 2012).
Để thực hiện thắng lợi mục tiêu đó, đòi hỏi vai trò của thanh niên nói
chung, của các cấp bộ Đoàn nói riêng cần tích cực tham gia thực hiện các nhiệm
vụ phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, thanh niên tham gia vào phát triển kinh tế
thể hiện ở nội dung khác nhau: chuyển giao ứng dụng khoa học công nghệ trong
sản xuất; xây dựng các mô hình kinh tế;...
Từ quan điểm trên, chúng tôi rút ra quan niệm về sự tham gia của thanh
niên như sau: Sự tham gia của thanh niên là quá trình tác động làm tăng tính
hiệu quả của các hoạt động kinh tế thông qua việc huy động, sử dụng các nguồn
lực nội tại và các nguồn lực hỗ trợ từ bên ngoài.
2.1.1.3. Khái niệm sự tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa
X khẳng định quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác thanh niên: “Thanh niên
là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung
kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự
thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế
và xây dựng chủ nghĩa xã hội (Ban Chấp hành Trung ương Đảng, 2008).
Trong tương quan xã hội, thanh niên là lực lượng đông đảo, có tiềm năng
to lớn, đã và đang giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của đất
nước. Để tiếp tục phát huy truyền thống của các thế hệ cha anh, Đại hội Đoàn
toàn lần thứ IX phát động và triển khai trong toàn Đoàn và thanh thiếu nhi cả
nước phong trào “Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”
và “Bốn đồng hành với thanh niên lập, lập nghiệp”. Nước ta đang trong quá trình

6

đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần phải có một cách nhìn, một sự nhận
thức mới và hành động đúng đắn về những động lực của sự phát triển kinh tế - xã
hội ” (Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, 2012). Trong đó, phải hết sức coi trọng
nguồi lực lao động thanh niên, quan tâm đến tất cả các mặt: số lượng, chất lượng,
cơ cấu và tổ chức quản lý, sử dụng có hiệu quả lực lượng lao động thanh niên của
các ngành, các cấp ở các địa phương (Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, 2012).
Từ những quan điểm trên, chúng tôi rút ra quan niệm về sự tham gia của
thanh niên vào phát triển kinh tế: Sự tham gia của thanh niên vào phát triển kinh
tế là các hoạt động vận động, lôi cuốn, cổ vũ thanh niên sử dụng tri thức tham
gia vào các loại hình sản xuất, kinh doanh nhằm gia tăng hiệu quả kinh tế, cụ
thể: Chuyển giao khoa học kỹ thuật; xây dựng mô hình kinh tế; phát triển các
loại hình sản xuất; vai trò của thanh niên trong phát triển kinh tế..
2.1.1.4. Khái niệm xã đặc biệt khó khăn
Xã đặc biệt khó khăn trước tiên phải là các xã có vị trí nằm ở vùng sâu,
vùng xa, nơi có điều kiện tự nhiên tự nhiên khắc nghiệt, kinh tế - xã hội kém phát
triển, trong đó phải có các tiêu chí cụ thể: (i) có tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo theo
tiêu chí quy định tại Quyết định 09/2011/QĐ-TTg ngày 30/1/2011 của Thủ tướng
Chính phủ về việc ban hành chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo áp dụng cho giai đoạn
2011-2015; (ii) dưới 70% số hộ được dùng nước sạch; (iii) dưới 60% số hộ dùng
điện sinh hoạt an toàn; (iv) thiếu (hoặc chưa đủ) từ 3/6 công trình cơ sở hạ tầng
thiết yếu; (v) thiếu hoặc chưa được đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất
nông nghiệp (Thủ tướng Chính phủ, 2011).
Tóm lại, phát triển kinh tế - xã hội ở các xã đặc biệt khó khăn là quá trình
nâng cao điều kiện sống về vật chất và tinh thần của con người ở các nơi có điều
kiện khó khăn thông qua việc đầu tư cơ sở vật chất, hỗ trợ nhu cầu thiết yếu của
Nhà nước để người dân sản xuất ra của cải vật chất, cải tiến quan hệ xã hội, nâng
cao chất lượng văn hoá và đời sống tinh thần.
2.1.2. Nội dung tham gia của thanh niên trong phát triển kinh tế

2.1.2.1. Chuyển giao khoa học kỹ thuật, công nghệ
- Tổ chức các hoạt động tập huấn chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật,
công nghệ mới giúp thanh niên tiếp cận ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh.
- Các ban, ngành chức năng lựa chọn các loại cây trồng, vật nuôi phù hợp
với điều kiện ở địa phương nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm có giá trị

7


kinh tế cao.
- Tích cực tuyên truyền, vận động đoàn viên, thanh niên chuyển đổi cơ cấu
cây trồng, vật nuôi.
- Thông qua các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, bồi dưỡng
chuyên môn, các hoạt động khuyến nông góp phần nâng cao trình độ sản xuất
của thanh niên.
2.1.2.2. Xây dựng các mô hình kinh tế
- Hướng dẫn đoàn viên, thanh niên thành lập các câu lạc bộ khuyến nông,
thanh niên làm kinh tế giỏi; xây dựng các hình thức liên kết sản xuất, kinh doanh;
thành lập các mô hình tổ hợp tác, hợp tác xã thanh niên.
- Đoàn thanh niên các cấp tổ chức triển khai, khai thác và sử dụng hiệu
quả các nguồn vốn vay từ các Ngân hàng CSXH, Ngân hàng NN và PTNT, Quỹ
quốc gia giải quyết việc làm 120, trong đó ưu tiên các nguồn vốn ưu đãi dành cho
ở các xã đặc biệt khó khăn.
- Cấp ủy, chính quyền các cấp quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để phát
triển và nhân rộng các mô hình kinh tế do thanh niên làm chủ nhằm giải quyết
việc làm tại chỗ, tăng thu nhập ổn định cuộc sống cho đoàn viên, thanh niên, góp
phần thực hiện tốt các chính sách xóa đói giảm nghèo ở địa phương.
- Tổ chức các hoạt động tham quan thực tế tại các mô hình kinh tế tiêu
biểu để giúp thanh niên được học tập kinh nghiệm.
2.1.2.3. Phát triển sản xuất, kinh doanh

Thanh niên là chủ thể trong phát triển kinh tế và có ý nghĩa quan trọng
quyết định tăng tính hiệu quả của các hoạt động kinh tế thông qua huy động, sử
dụng nguồn lực của gia đình và địa phương. Trong đó thanh niên trong phát triển
kinh tế được chia thành hai nhóm như sau:
* Thanh niên ở cùng bố mẹ: Họ tham gia đóng góp ý kiến, bàn bạc với các
thành viên trong gia đình để đưa ra hình thức phát triển sản xuất, kinh doanh đối
với gia đình. Do vậy, họ giới hạn một phần về quyền quyết định sản xuất nên có
sự ảnh hưởng đến phát triển kinh tế gia đình.
* Thanh niên là chủ gia đình: Họ có vai trò rất quan trọng đối với mọi
hoạt động trong gia đình, chủ động đưa ra các quyết định đến việc đầu tư sản
xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế gia đình. Vì vậy, thanh niên là chủ gia đình

8


thì sự ảnh hưởng trong quản lý điều hành sản xuất có tính quyết định nhiều hơn.
2.1.3. Các giải pháp tăng cường sự tham gia của thanh niên trong phát triển
kinh tế
2.1.3.1. Giải pháp tổ chức các hoạt động tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật
- Tổ chức các lớp tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, các hoạt động
khuyến nông cho thanh niên. Hằng năm, Đoàn thanh niên chủ trì, phối hợp các
ban, ngành chức năng xây dựng nguồn kinh phí cho các lớp tập huấn trung hạn,
dài hạn để thanh niên tham gia học tập.
- Tổ chức các hoạt động tham quan mô hình kinh tế điển hình để thanh
niên có điều kiện học hỏi, sáng tạo trong quá trình tự áp dụng tại địa phương.
2.1.3.2. Giải pháp dạy nghề, hướng nghiệp
- Chủ trì xây dựng các chương trình dạy nghề, hướng nghiệp phù hợp với
nhu cầu thực tế của thanh niên. Phối hợp tổ chức mở các lớp dạy nghề ngắn hạn
cho thanh niên khu vực nông thôn.
- Tổ chức các hoạt động tư vấn, hướng nghiệp cho thanh niên, đặc biệt là

đoàn viên, thanh niên chuẩn bị học hết THPT.
2.1.3.3. Giải pháp giải quyết việc làm
- Tổ chức Đoàn thanh niên cần chủ động đề xuất với các ngành chức năng,
kết nối với các công ty, doanh nghiệp tổ chức ký kết các chương trình tiếp nhận
thanh niên sau khi kết thúc khóa đào tạo nghề.
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động thanh niên xuất khẩu lao
động ở nước ngoài.
- Hỗ trợ phát triển các loại hình sản xuất kinh doanh nhằm tạo việc làm
cho từng đối tượng thanh niên. Trong đó, chú trọng các ngành nghề tiểu thủ công
nghiệp, ngành nghề truyền thống, kinh doanh nhỏ,...
2.1.3.4. Giải pháp hỗ trợ vay vốn và phát triển kinh tế
Vốn là một nguồn lực quan trọng để phát triển sản xuất kinh doanh. Do
đặc thù của sản xuất nông nghiệp là chu kỳ sản xuất kinh doanh, rủi ro cao nên hiện
nay việc vay vốn để phát triển sản xuất gặp rất nhiều khó khăn. Đoàn Thanh niên
cần phối hợp với các ngành chức năng thực hiện một số nội dung sau:
- Tạo cơ chế thuận lợi việc vay vốn như tăng mức cho vay bình quân, hỗ
trợ cho các dự án vay vốn điển hình được vay lượng vốn lớn.

9