Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh trường trung học phổ thông và sinh viên sư phạm hóa học trong dạy học hóa học (Luận án tiến sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
--------------------

LÊ HUY HOÀNG

RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG NGÔN NGỮ HÓA HỌC
CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
VÀ SINH VIÊN SƯ PHẠM HÓA HỌC
TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2018


2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
--------------------

LÊ HUY HOÀNG

RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG NGÔN NGỮ HÓA HỌC
CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
VÀ SINH VIÊN SƯ PHẠM HÓA HỌC
TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Hóa học
Mã số: 62.14.01.11

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. GS.TSKH Nguyễn Cương
2. PGS.TS Hoàng Thị Chiên

HÀ NỘI - 2018


3

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong
bất cứ công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Huy Hoàng


4

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình hoàn thành luận án này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ vô
cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: GS.TSKH Nguyễn Cương và
PGS.TS Hoàng Thị Chiên, những người đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi
trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài.
Tôi xin cảm ơn tập thể bộ môn Phương pháp giảng dạy Hóa học, Khoa
Hóa học, Phòng Sau đại học, Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Hà

Nội đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, gia đình, bạn bè đã luôn động
viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, tháng 8 năm 2018
Tác giả

Lê Huy Hoàng


5

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ............................................................................................ 1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ................................................................................... 2
4. KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ................................................................................ 3
5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................ 3
6. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ................................................................................... 3
7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................... 3
8. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN ....................................................................... 4
9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN .................................................................................. 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ RÈN LUYỆN
KĨ NĂNG SỬ DỤNG NGÔN NGỮ HÓA HỌC CHO HỌC SINH TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÀ SINH VIÊN SƯ PHẠM HÓA HỌC TRONG
DẠY HỌC HÓA HỌC................................................................................................ 6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................... 6
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ............................................................................. 6
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ............................................................................... 9
1.2. Những cơ sở lý luận của quá trình nhận thức hóa học và quá trình dạy học hóa học ....... 11

1.2.1. Cơ sở triết học duy vật biện chứng của nhận thức và quá trình dạy học hóa học .......... 11
1.2.2. Cơ sở tâm lý học và giáo dục học của nhận thức................................................. 13
1.3. Kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học ................................................................... 16
1.3.1. Ngôn ngữ hóa học ........................................................................................... 16
1.3.2. Hệ thống ngôn ngữ hóa học ở trường trung học phổ thông ............................ 19
1.3.3. Hệ thống kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học ở trường trung học phổ thông ........ 20
1.3.4. Sử dụng ngôn ngữ hóa học là kĩ năng dạy học quan trọng của người giáo viên hóa
học và kĩ năng học tập quan trọng của học sinh trường trung học phổ thông ................. 22
1.4. Chuẩn đầu ra của sinh viên sư phạm hóa học .................................................... 23
1.4.1. Khái quát về chuẩn đầu ra trình độ đại học ngành Sư phạm .......................... 23


6

1.4.2. Khái quát về chuẩn đầu ra trình độ đại học ngành Sư phạm hóa học ............. 25
1.4.3. Khái quát về chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học ..................................... 26
1.5. Định hướng đổi mới giáo dục phổ thông trong giai đoạn mới .......................... 26
1.5.1. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................................. 27
1.5.2. Kiểm tra và đánh giá học sinh trong quá trình dạy học hóa học ..................... 29
1.6. Thực trạng rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học trong dạy học của giáo
viên, học sinh trường trung học phổ thông và sinh viên sư phạm hóa học ................... 30
1.6.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 30
1.6.2. Nội dung khảo sát, đối tượng khảo sát ............................................................ 30
1.6.3. Phương pháp khảo sát ..................................................................................... 31
1.6.4. Tiến trình và kết quả khảo sát ......................................................................... 31
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................ 38
CHƯƠNG 2. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG NGÔN NGỮ HÓA HỌC CHO
HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÀ SINH VIÊN SƯ PHẠM
HÓA HỌC TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC............................................................ 39
2.1. Hình thành và rèn luyện kĩ năng ....................................................................... 39

2.1.1. Các yêu cầu chung .......................................................................................... 39
2.1.2. Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng ................................................................ 40
2.2. Các quan điểm chỉ đạo và nguyên tắc rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học
cho học sinh trường trung học phổ thông và sinh viên sư phạm hóa học ..................... 45
2.3. Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh trường trung học
phổ thông ................................................................................................................... 47
2.3.1. Đề xuất một số biện pháp rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho
học sinh trường trung học phổ thông ........................................................................ 47
2.3.2. Đề xuất quy trình rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh
trường trung học phổ thông ....................................................................................... 54
2.3.3. Tích hợp quy trình và các biện pháp rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa
học cho học sinh trường Trung học phổ thông ......................................................... 57
2.4. Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho sinh viên sư phạm hóa học ....... 82


7

2.4.1. Đề xuất một số biện pháp rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho
sinh viên sư phạm hóa học ........................................................................................ 82
2.4.2. Đề xuất quy trình rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học cho sinh viên
sư phạm hóa học ........................................................................................................ 84
2.5. Thiết kế bộ công cụ đánh giá kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học của học sinh
trường trung học phổ thông và sinh viên sư phạm hóa học.........................................91
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.......................................................................................... 101
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................... 102
3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ................................................................ 102
3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm................................................................ 102
3.3. Nội dung và phương pháp tiến hành thực nghiệm sư phạm ............................ 103
3.3.1. Nội dung và phương pháp tiến hành thực nghiệm sư phạm việc rèn luyện kĩ năng
sử dụng ngôn ngữ hóa học cho học sinh trường trung học phổ thông ........................ 103

3.3.2. Nội dung và phương pháp tiến hành thực nghiệm sư phạm việc rèn luyện kĩ năng
sử dụng ngôn ngữ hóa học cho sinh viên sư phạm hóa học ....................................... 106
3.4.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm việc rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa
học cho học sinh trường trung học phổ thông ......................................................... 109
3.4.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm việc rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ hóa học
với sinh viên sư phạm hóa học .................................................................................. 124
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.......................................................................................... 138
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................. 138
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
ĐÃ CÔNG BỐ ........................................................................................................ 140
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 141


8

NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN ÁN

STT Viết tắt

Viết đầy đủ

STT

Viết tắt

Viết đầy đủ

1

BKT

Bài kiểm tra

18

MĐ

Mức độ

2

BKQS

Bảng kiểm quan sát

19

NLDH

Năng lực dạy học

3

BTHH

Bài tập hóa học

20

NLSD

Năng lực sử dụng

4

BiTHH

Biểu tượng hóa học

21

NNHH

Ngôn ngữ hóa học

5

DHHH

Dạy học hóa học

22

NXB

Nhà xuất bản

6

DP

Danh pháp

23 NLSDNNHH Năng lực sử dụng ngôn
ngữ hóa học

7

ĐHSP

Đại học Sư phạm

24

PP

Phương pháp

8

GDPT

Giáo dục phổ thông

25

PPDH

Phương pháp dạy học

9

GV

Giáo viên

26

PƯHH

Phản ứng hóa học

10

GiV

Giảng viên

27

RLNVSP

Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm

11

HS

Học sinh

28

SGK

Sách giáo khoa

12

HLĐT

Học liệu điện tử

29

SPHH

Sư phạm hóa học

13

HCHC

Hợp chất hữu cơ

30

SV

Sinh viên

14

KHTN

Khoa học tự nhiên

31

THPT

Trung học phổ thông

15

KNSD

Kĩ năng sử dụng

32

TNHH

Thuật ngữ hóa học

16

KTDH

Kĩ thuật dạy học

33

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

17

LLDHHH Lý luận dạy học hóa học

34

VD

Ví dụ


9

DANH MỤC BIỂU BẢNG
STT Số bảng
1 Bảng 1.1
2 Bảng 1.2
3 Bảng 1.3
4 Bảng 1.4
5 Bảng 1.5
6 Bảng 1.6
7 Bảng 1.7
8 Bảng 2.1
9 Bảng 2.2

10 Bảng 2.3
11 Bảng 2.4
12 Bảng 2.5
13 Bảng 2.6
14 Bảng 2.7
15 Bảng 2.8
16 Bảng 2.9
17 Bảng 3.1
18 Bảng 3.2
19 Bảng 3.3
20 Bảng 3.4
21 Bảng 3.5
22 Bảng 3.6
23 Bảng 3.7
24 Bảng 3.8
25 Bảng 3.9
26 Bảng 3.10
27 Bảng 3.11
28 Bảng 3.12
29 Bảng 3.13

Tên bảng biểu
Trang
Danh sách các trường THPT đã điều tra
31
Thực trạng DHHH và rèn luyện KNSD NNHH ở các trường THPT
32
Thực trạng KNSD NNHH trong DHHH của GV THPT
33
Thực trạng KNSD NNHH của HS trường THPT

34
Danh sách các trường sư phạm đã điều tra
36
Thực trạng sử dụng các PPDH và KTDH của SV SPHH
36
Thực trạng KNSD NNHH của SV SPHH
36
Rèn luyện KNSD NNHH cho HS trường THPT
55
Mục tiêu về kiến thức và KNSD NNHH của chương 4
57
Nội dung NNHH hỗ trợ rèn luyện KNSD NNHH của chương 4
59
Các giáo án được thảo luận trong bước 8
90
Các thí nghiệm biểu diễn sử dụng trong bước 8
91
Công cụ đánh giá các KNSD NNHH
92
Bảng mô tả và chỉ báo mức độ phát triển của một số KNSD 93
NNHH của HS trường THPT
Bảng mô tả và chỉ báo mức độ phát triển của một số KNSD 96
NNHH của SV SPHH
Bảng kiểm quan sát mức độ phát triển của một số KNSD NNHH
100
Đối tượng TNSP ở trường THPT
104
Kết quả đánh giá của GV về biện pháp và quy trình rèn luyện
109
KNSD NNHH

Kết quả khảo sát ý kiến của HS về giờ học có sử dụng biện pháp 110
rèn luyện KNSD NNHH
Kết quả thăm dò học sinh về HLĐT
111
Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 4 bài 113
kiểm tra của HS - TNSP thăm dò
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS 114
- TNSP thăm dò
Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP thăm dò
114
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS trường 115
THPT - TNSP thăm dò
Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 4 bài 116
kiểm tra của HS - TNSP đánh giá vòng 1
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS 117
- TNSP đánh giá vòng 1
Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP đánh 117
giá vòng 1
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS - TNSP 118
đánh giá vòng 1
Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp 4 bài
119


10

30 Bảng 3.14
31 Bảng 3.15
32 Bảng 3.16
33 Bảng 3.17

34 Bảng 3.18
35 Bảng 3.19
36 Bảng 3.20
37 Bảng 3.21
38 Bảng 3.22
39 Bảng 3.23
40 Bảng 3.24
41 Bảng 3.25
42 Bảng 3.26
43 Bảng 3.27
44 Bảng 3.28
45 Bảng 3.29
46 Bảng 3.30
47 Bảng 3.31
48 Bảng 3.32

kiểm tra của HS - TNSP đánh giá vòng 2
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS
- TNSP đánh giá vòng 2
Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP đánh
giá vòng 2
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS -TNSP
đánh giá vòng 2
Kết quả khảo sát ý kiến của SV SPHH về biện pháp rèn luyện
KNSD NNHH
Tổng hợp kết quả TNSP thăm dò với SV SPHH
Phân phối tần số, tần suất, tần suất luỹ tích của TNSP thăm dò
với SV SPHH
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả TNSP thăm dò với SV SPHH
Bảng tổng hợp phân loại kết quả TNSP thăm dò với SV SPHH

Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHHTNSP thăm dò
Tổng hợp kết quả TNSP đánh giá vòng 1 với SV SPHH
Phân phối tần số, tần suất, tần suất luỹ tích của TNSP đánh giá
vòng 1 với SV SPHH
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả TNSP đánh giá vòng 1 với SV SPHH
Bảng tổng hợp phân loại kết quả TNSP đánh giá vòng 1
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHH-TNSP
đánh giá vòng 1
Tổng hợp kết quả TNSP đánh giá vòng 2 với SV SPHH
Phân phối tần số, tần suất, tần suất luỹ tích của TNSP đánh giá
vòng 2 với SV SPHH
Mô tả và so sánh dữ liệu kết quả TNSP đánh giá vòng 2 với SV SPHH
Bảng tổng hợp phân loại kết quả TNSP đánh giá vòng 2 với SV SPHH
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHHTNSP đánh giá vòng 1

120
120
121
124
127
127
128
128
129
130
130
131
131
132
133

133
134
134
135


11

DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH VẼ

STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18

Sơ đồ,
hình vẽ
Sơ đồ 1.1
Sơ đồ 2.1
Sơ đồ 2.2
Sơ đồ 2.3
Hình 2.1
Hình 2.2
Hình 2.3
Hình 2.4
Hình 2.5
Hình 2.6
Hình 2.7
Hình 2.8
Hình 2.9
Hình 2.10
Hình 2.11
Hình 2.12
Hình 2.13
Hình 2.14

19 Hình 2.15
20
21
22
23
24
25
26
27

28
29
30
31
32
33
34

Hình 3.1
Hình 3.2
Hình 3.3
Hình 3.4
Hình 3.5
Hình 3.6
Hình 3.7
Hình 3.8
Hình 3.9
Hình 3.10
Hình 3.11
Hình 3.12
Hình 3.13
Hình 3.14
Hình 3.15

Tên sơ đồ, hình vẽ

Trang

Các KNSD NNHH trong DHHH ở trường THPT
Quy trình rèn luyện KNSD NNHH cho HS trường THPT

Quy trình rèn luyện KNSD NNHH cho SV SPHH
Nội dung kiến thức cơ bản về NNHH trong chương trình THPT
Giao diện trang chủ của HLĐT
Giao diện thư mục bài tập tự luận
Giao diện thư mục bài tập trắc nghiệm
Giao diện thư mục tư liệu
Giao diện thư mục giải trí
Giao diện thư mục kiến thức NNHH
Giao diện thư mục trợ giúp/liên hệ
Giao diện thư mục Trò chơi NNHH
Giao diện thư mục tra cứu các chất
Giao diện thư mục tra cứu phản ứng hóa học
Giao diện thư mục danh sách hợp chất
Giao diện thư mục danh sách phản ứng hóa học
SV rèn luyện KNSD NNHH trong học phần RLNVSP
Tổ chức cho SV tham gia trò chơi tìm hiểu kiến thức hóa học
phổ thông có nội dung rèn luyện KNSD NNHH.
Hướng dẫn SV sử dụng các HLĐT trong dạy học để rèn luyện
KNSD NNHH.
Đường lũy tích tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS - TNSP thăm dò
Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP thăm dò
Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS - TNSP thăm dò
Đường lũy tích tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS - TNSP đánh giá vòng 1
Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP đánh giá vòng 1
Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS - TNSP đánh giá vòng 1
Đường lũy tích tổng hợp 4 bài kiểm tra của HS - TNSP đánh giá vòng 2
Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS - TNSP đánh giá vòng 2
Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của HS - TNSP đánh giá vòng 2
Đường luỹ tích kết quả TNSP thăm dò với SV SPHH
Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả TNSP thăm dò với SV SPHH

Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHH - TNSP thăm dò
Đường luỹ tích kết quả TNSP đánh giá vòng 1 với SV SPHH
Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả TNSP đánh giá vòng 1 với SV SPHH
Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHH TNSP đánh giá vòng 1

21
55
84
86
52
52
52
52
52
52
53
53
53
53
53
53
83
83
83
113
114
115
116
117
118

119
120
121
127
128
129
131
131
132


12

35 Hình 3.16 Đường luỹ tích kết quả TNSP đánh giá vòng 2 với SV SPHH
36 Hình 3.17 Đồ thị tổng hợp phân loại kết quả TNSP đánh giá vòng 2 với SV SPHH
37 Hình 3.18 Tổng hợp kết quả đánh giá KNSD NNHH của SV SPHH TNSP đánh giá vòng 2

134
134
135


1

MỞ ĐẦU
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Mục tiêu của nền giáo dục nước ta trong giai đoạn mới là đào tạo những con
người phát triển toàn diện, tạo ra chất lượng mới cho nguồn nhân lực đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Việc nâng cao chất lượng dạy học môn
Hóa học sẽ góp phần thực hiện được mục tiêu đó.

Trong dạy học hóa học (DHHH), các sản phẩm học tập của người học thường
được lượng hóa một cách cụ thể, được biểu đạt bằng ngôn ngữ hóa học (NNHH).
Người thày đóng vai trò là người tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ để người học thực hiện
các hoạt động học tập, tìm tòi, tự chiếm lĩnh kiến thức, rèn luyện kĩ năng và phát triển
năng lực cho bản thân thông qua NNHH. NNHH bao gồm danh pháp hóa học (DPHH),
biểu tượng hóa học (BiTHH) và thuật ngữ hóa học (TNHH) được sử dụng để học tập
và nghiên cứu hóa học. Để các sản phẩm học tập của người học đạt được theo chuẩn
kiến thức, kĩ năng thì người dạy cần sử dụng NNHH như cầu nối tích cực nhất cho
người học tiếp cận với kiến thức hóa học.
Chương trình và sách giáo khoa (SGK) hóa học trường Trung học phổ thông
(THPT) sử dụng NNHH làm phương tiện chủ yếu, tích cựu trong hoạt động nhận thức
hóa học, góp phần thực hiện các nhiệm vụ dạy học. Trong môn Hóa học, kiến thức và
kĩ năng là một xâu chuỗi có mối liên quan chặt chẽ với nhau. Kiến thức về NNHH luôn
được củng cố và vận dụng thông qua các kĩ năng sử dụng (KNSD) chúng trong học
tập. KNSD NNHH là một trong những kĩ năng quan trọng nhất, quyết định đến chất
lượng DHHH ở trường THPT. Rèn luyện KNSD NNHH sẽ góp phần phát triển các
năng lực học tập khác cho học sinh (HS). Tuy nhiên do đặc thù bộ môn, kiến thức và kĩ
năng cơ bản của NNHH thường được nghiên cứu và rèn luyện trước trong các nội dung
lý thuyết chủ đạo, điều này gây ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình nhận thức của HS.
Quá trình DHHH ở trường THPT sẽ có kết quả cao khi KNSD NNHH của cả
giáo viên (GV) và HS cùng được chú trọng trong mỗi hoạt động dạy học. Nhưng yêu
cầu này chưa được chú trọng đúng mức, trong quá trình dạy học GV chưa đặt ra yêu
cầu HS phải sử dụng NNHH một cách thành thạo và liên tục. Vì lí do trên nên việc


2

phát triển KNSD NNHH trong dạy học của GV cần được song hành với phát triển các
năng lực và kĩ năng học tập khác của HS. Do đó muốn nâng cao chất lượng dạy học
môn Hóa học thì KNSD NNHH cần phải được chú ý rèn luyện cả với người dạy và

người học, với cả những sinh viên (SV) sư phạm hóa học (SPHH) đang được đào
tạo ở các trường đại học.
Trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu thực tế chúng tôi nhận thấy các công trình
nghiên cứu về KNSD NNHH đã được các nước trên thế giới chú trọng và nghiên
cứu từ rất sớm. Ở Việt Nam các công trình nghiên cứu về rèn luyện KNSD NNHH còn
rất ít, các nghiên cứu đều cho rằng NNHH là một trong những nhân tố quan trọng nhất
cần rèn luyện để nâng cao chất lượng DHHH nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu
một cách hệ thống về các biện pháp cụ thể để rèn luyện kĩ năng này cho HS trường
THPT và SV SPHH.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề "Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn
ngữ hóa học cho học sinh trường trung học phổ thông và sinh viên sư phạm hóa học
trong dạy học hóa học" để nghiên cứu.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu biện pháp rèn luyện KNSD NNHH nhằm góp phần phát triển
NLSD NNHH của HS trường THPT và SV SPHH, nâng cao chất lượng đào tạo GV
tại trường sư phạm và chất lượng DHHH ở trường THPT.

3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài.
3.2. Đề xuất biện pháp và quy trình rèn luyện KNSD NNHH cho HS trường
THPT trên cơ sở nghiên cứu chương trình môn Hóa học trường phổ thông.
3.3. Đề xuất biện pháp và quy trình rèn luyện KNSD NNHH cho SV SPHH
trong dạy học học phần Các kĩ năng dạy học cơ bản trong DHHH.
3.4. Thiết kế học liệu điện tử (HLĐT) để hỗ trợ rèn luyện KNSD NNHH cho
HS trường THPT và SV SPHH.
3.5. Thiết kế công cụ đánh giá KNSD NNHH cho HS trường THPT và SV SPHH.


Luận án đủ ở file: Luận án full