Nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống lúa chất lượng tại huyện Đoan Hùng tỉnh Phú Thọ (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
–––––––––––––––––––

TRẦN MINH TẤN

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG,
PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA CHẤT LƯỢNG
TẠI HUYỆN ĐOAN HÙNG TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

Thái Nguyên - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
–––––––––––––––––––

TRẦN MINH TẤN

NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG,
PHÁT TRIỂN CỦA MỘT SỐ GIỐNG LÚA CHẤT LƯỢNG
TẠI HUYỆN ĐOAN HÙNG TỈNH PHÚ THỌ
Ngành: Khoa học cây trồng
Mã số ngành: 8.62.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LÂN

Thái Nguyên - 2018


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung
thực, đầy đủ, rõ nguồn gốc và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin
cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn.
Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng bảo vệ luận văn, trước khoa và nhà
trường về các thông tin, số liệu trong đề tài./.
Tác giả

Trần Minh Tấn


ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của các thầy cô
giáo, các phòng ban có liên quan, các đơn vị trong và ngoài trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn cô giáo TS. Nguyễn Thị Lân - Khoa Nông học,
Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và viết luận văn.
Nhân dịp này tôi xin cảm ơn các thầy, cô giáo Khoa Nông học, Bộ phận quản
lý Sau Đại học, phòng Đào tạo, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Trạm
Khuyến Nông, Ủy ban nhân dân huyện Đoan Hùng tỉnh Phú Thọ, UBND xã Chí
Đám và Hữu Đô đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong thời gian tiến hành đề tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, người thân, bạn bè, đồng
nghiệp đã quan tâm động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Trần Minh Tấn


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ................................................... v
DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC HÌNH .........................................................................................vii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài: ......................................................................................... 1
2. Mục tiêu, yêu cầu của đề tài .................................................................................... 2
3. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................... 3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ........................................... 4
1.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu ................................................................... 4
1.2. Tình hình sản xuất lúa trên thế giới và Việt Nam ................................................ 5
1.2.1. Tình hình sản xuất và nghiên cứu lúa trên thế giới ........................................... 5
1.2.2. Tình hình sản xuất và nghiên cứu lúa ở trong nước ........................................ 11
1.3. Tình hình sản xuất lúa ở tỉnh Phú Thọ ............................................................... 21
1.3.1. Tình hình sản xuất lúa ở tỉnh Phú Thọ ............................................................ 21
1.3.2. Tình hình sản xuất lúa tại huyện Đoan Hùng.................................................. 23
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..... 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................... 26
2.2. Thời gian, địa điểm tiến hành nghiên cứu .......................................................... 28
2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 28

2.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 29
2.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm ........................................................................ 29
2.4.2. Quy trình kỹ thuật .......................................................................................... 29
2.4.3. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ............................................................ 30
2.5. Phương pháp xử lý số liệu .................................................................................. 36
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 37
3.1. Khả năng sinh trưởng của các giống lúa thí nghiệm .......................................... 37


iv
3.1.1. Kết quả đánh giá chất lượng mạ của các giống lúa thí nghiệm ...................... 37
3.1.2. Thời gian sinh trưởng của các giống lúa thí nghiệm tại huyện Đoan Hùng ....... 39
3.1.3. Khả năng đẻ nhánh của giống lúa thí nghiệm tại huyện Đoan Hùng ............. 42
3.1.4. Chỉ số diện tích lá các dòng lúa thí nghiệm qua các thời kỳ sinh trưởng ....... 49
3.1.5. Động thái tăng trưởng chiều cao cây của giống lúa thí nghiệm...................... 51
3.2. Một số đặc điểm nông sinh học của các giống lúa thí nghiệm tại huyện
Đoan Hùng ................................................................................................................ 55
3.2.1. Đặc điểm hình thái của các giống lúa thí nghiệm ........................................... 55
3.2.2. Đặc điểm lá dòng ........................................................................................... 57
3.2.3. Một số đặc điểm nông học của các giống lúa thí nghiệm ............................... 58
3.3. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại và khả năng chống đổ của các giống lúa thí nghiệm...... 59
3.4. Yếu tố cấu thành năng suất, năng suất và chất lượng gạo của các giống lúa
thí nghiệm.................................................................................................................. 61
3.4.1. Yếu tố cấu thành năng suất của các giống lúa lúa thí nghiệm ........................ 61
3.4.2. Năng suất của các giống lúa thí nghiệm ......................................................... 65
3.4.3. Một số chỉ tiêu chất lượng của các giống lúa thí nghiệm ............................... 66
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 70
1. Kết luận ................................................................................................................. 70
2. Đề nghị .................................................................................................................. 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 72

PHỤ LỤC ................................................................................................................. 74


v

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
CCC

: Chiều cao cây

cs

: Cộng sự

CV

: Coefficient of Variantion (Hệ số biến động)

Đ/c

: Đối chứng

FAO

: Food and Agriculture Organization of the United Nations
(Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc)

IRRI

: International Rice Research Institute (Viện nghiên cứu lúa quốc tế)

LSD.05

: Least Significant Difference (Sai khác nhỏ nhất có ý nghĩa ở mức 95%)

NS

: Năng suất

NSLT

: Năng suất lý thuyết

NSTT

: Năng suất thực thu

P

: Probability (xác suất)

P1000 hạt

: Khối lượng 1000 hạt


vi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1 Tình hình sản xuất lúa gạo trên trên thế giới giai đoạn 2010-2016 ............. 6

Bảng 1.2: Tình hình sản xuất lúa gạo của 5 nước sản xuất lúa gạo lớn nhất trên
thế giới năm 2016 ........................................................................................ 6
Bảng 1.3. Tình hình sản xuất lúa ở Việt Nam ........................................................... 12
Bảng 1.4. Tình hình sản xuất lúa tại Phú Thọ giai đoạn 2010 - 2016....................... 22
Bảng 1.5. Tình hình sản xuất lúa thuần chất lượng tại Đoan Hùng giai đoạn
2012 - 2016 ................................................................................................ 24
Bảng 3.1. Chất lượng mạ của các giống lúa thí nghiệm ........................................... 38
Bảng 3.2. Thời gian sinh trưởng của các giống lúa thí nghiệm ................................ 40
Bảng 3.3. Động thái đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm tại huyện Đoan
Hùng ........................................................................................................... 43
Bảng 3.4. Số nhánh tối đa, số nhánh hữu hiệu, tỷ lệ đẻ hữu hiệu của các giống
lúa thí nghiệm ............................................................................................ 47
Bảng 3.5. Chỉ số diện tích lá (LAI) các dòng lúa thí nghiệm qua các giai đoạn
sinh trưởng ở vụ Xuân 2017 tại huyện Đoan Hùng ................................... 50
Bảng 3.6: Động thái tăng trưởng chiều cao cây của giống lúa thí nghiệm ............... 52
Bảng 3.7: Một số đặc điểm hình thái của các giống lúa thí nghiệm ở giai đoạn
chín sữa ...................................................................................................... 55
Bảng 3.8. Một số đặc điểm về lá đòng của các giống lúa thí nghiệm vụ Xuân
2017 tại huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ ................................................. 57
Bảng 3.9: Một số đặc điểm nông học của các giống lúa thí nghiệm ........................ 59
Bảng 3.10. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại của các giống lúa thí nghiệm .................... 60
Bảng 3.11. Số bông/m2 và khối lượng 1000 hạt của giống các giống lúa thí
nghiệm........................................................................................................ 62
Bảng 3.12. Số hạt/bông, số hạt chắc/bông và tỷ lệ hạt chắc của các giống lúa
thí nghiệm .................................................................................................. 64
Bảng 3.13. Năng suất của các giống lúa thí nghiệm ................................................. 66
Bảng 3.14. Chất lượng thóc, gạo của các giống lúa thí nghiệm ............................... 67
Bảng 3.15. Chất lượng cơm của các giống lúa thí nghiệm ....................................... 68

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1. Động thái đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm tại xã Chí Đám
huyện Đoan Hùng ...................................................................................... 44
Hình 3.2. Động thái đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm tại xã Chí Đám
huyện Đoan Hùng ...................................................................................... 44
Hình 3.3. Động thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống lúa thí nghiệm tại
xã Chí Đám, huyện Đoan Hùng ................................................................. 53
Hình 3.4. Động thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống lúa thí nghiệm tại
xã Hữu Đô, huyện Đoan Hùng .................................................................. 54


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lúa (Oryza sativa L.) là một trong những cây trồng cung cấp nguồn lương
thực quan trọng nhất của loài người, với 40% dân số thế giới sử dụng lúa gạo làm
thức ăn chính và có ảnh hưởng đến đời sống của ít nhất 65% dân số thế giới. Theo
dự báo của FAO (Food and Agriculture and Organization), thế giới đang có nguy cơ
thiếu hụt lương thực do dân số tăng nhanh (khoảng hơn 9 tỷ người năm 2050), sức
mua lương thực, thực phẩm tại nhiều nước tăng, biến đổi khí hậu toàn cầu khắc
nghiệt diễn ra khô hạn, bão lụt và quá trình đô thị hóa làm giảm đất lúa, nhiều nước
phải dành quỹ đất để trồng lúa nước, lúa chịu hạn và chịu ngập úng. Chính vì vậy,
an ninh lương thực là vấn đề cấp thiết hàng đầu của thế giới ở hiện tại và trong
tương lai.
Việt Nam là một nước nông nghiệp, sản xuất lúa gạo luôn là vấn đề quan
trọng, liên quan trực tiếp đến an ninh lương thực và chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Việt Nam có trên 70% dân số sống ở nông thôn, gắn liền với
truyền thống và tập quán sản xuất lương thực, trong đó lúa gạo là chủ yếu, chiếm

gần 90% tổng sản lượng lương thực. Trong những năm gần đây, khi lương thực đã
được đảm bảo thì câu hỏi lớn đặt ra đối với các cấp chính quyền và hộ nông dân là
làm thế nào để sản xuất lúa gạo thành hàng hoá, tăng hệ số sử dụng đất, tăng hệ số
kinh tế, thu nhập cho người sản.
Đoan Hùng là huyện miền núi, nằm ở phía Bắc của tỉnh Phú Thọ với tổng diện
tích tự nhiên là 30.261,34 ha trong đó đất lâm nghiệp có 13.072,90 ha chiếm 43.21 %
tổng diện tích tự nhiên toàn huyện, rừng và đất rừng đang là thế mạnh phát triển kinh
tế xã hội của toàn huyện, đất sản xuất nông nghiệp có 11.801,92 ha chiếm chiếm
39.10 % diện tích tự nhiên. Để khai thác có hiệu quả diện tích đất nông nghiệp, đặc
biệt là đất trồng lúa, trong những năm qua Huyện đã rất chú trọng đến việc áp dụng
các biện pháp kỹ thuật tiến bộ, giống mới vào sản xuất nhằm đảm bảo an ninh lương
thực trên địa bàn huyện và từng bước chuyển dịch sang sản xuất hàng hóa.
Huyện Đoan Hùng có tổng diện tích đất trồng lúa là 6.595 ha, trong đó có
3.528 ha vụ xuân và 3.067 ha vụ mùa. Được sự quan tâm của Đảng, và chính quyền


2
địa phương và nỗ lực của người dân trong việc ứng dụng kỹ thuật tiến bộ vào sản
xuất nên năng suất lúa tăng đáng kể, năm 2017 đạt 54,49 tạ/ha. Mặc dù năng suất
lúa tăng nhưng người dân trồng chủ yếu giống lúa lai cho năng suất cao nhưng chất
lượng thấp nên hiệu quả kinh tế không cao. Trong những năm qua Đảng bộ, HĐND,
UBND huyện Đoan Hùng đã có những chủ trương, chính sách để thúc đẩy sự phát
triển nông nghiệp một cách bền vững, đặc biệt là đẩy mạnh phát triển sản xuất
lương thực cả về số lượng và chất lượng trên cơ sở đầu tư thâm canh, cải thiện điều
kiện canh tác. Những vùng khó khăn tiếp tục gieo cấy các giống lúa lai năng suất
cao còn những vùng khác mở rộng diện tích các giống lúa chất lượng cao để nâng
cao hiệu quả sản xuất, cải thiện chất lượng lương thực đáp ứng nhu cầu tiêu dùng.
Việc khai thác và sử dụng hiệu quả đất trồng 2 vụ lúa, vụ Chiêm Xuân và vụ
Mùa hiện nay ở huyện Đoan Hùng đang được thúc đẩy chuyển theo hướng sản xuất
hàng hóa, một số giống lúa có chất lượng cao như Hương Thơm 1, RVT, JO2,… đã

được đưa vào sử dụng tuy nhiên tỷ lệ cơ cấu giống chất lượng chưa cao hàng năm chỉ
dao động từ 10-15% tổng diện tích lúa được gieo cấy. Các giống lúa chất lượng chưa
thực sự thích ứng với điều kiện tự nhiên - xã hội nên năng suất còn thấp, hiệu quả
kinh tế chưa cao chưa khuyến khích được người sản xuất. Các cơ quan chuyên môn
chưa tham mưu được chính sách cụ thể để tăng diện tích lúa chất lượng trên địa bàn.
Xuất phát từ tình hình trên chúng tôi thực hiện đề tài: "Nghiên cứu khả
năng sinh trưởng, phát triển của một số giống lúa chất lượng tại huyện Đoan
Hùng - tỉnh Phú Thọ".
2. Mục tiêu, yêu cầu của đề tài
2.1. Mục tiêu
Lựa chọn được 1 - 2 giống lúa có khả năng sinh trưởng tốt, năng suất cao,
chất lượng tốt và phù hợp với vụ Chiêm Xuân của huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ.
2.2. Yêu cầu của đề tài
- Đánh giá khả năng sinh trưởng của một số giống lúa thí nghiệm trong vụ
Chiêm Xuân năm 2017.
- Đánh giá mức độ nhiễm sâu bệnh hại và khả năng chống đổ của các giống
lúa thí nghiệm trong vụ Chiêm Xuân năm 2017.


3
- Đánh giá khả năng cho năng suất và chất lượng các giống lúa thí nghiệm
trong vụ Chiêm Xuân năm 2017.
3. Ý nghĩa của đề tài
3.1. Ý nghĩa khoa học
- Nghiên cứu xác định được thời gian sinh trưởng, phát triển, năng suất của
các giống lúa chất lượng.
- Là cơ sở cho việc đề xuất hướng chuyển dịch cơ cấu giống cây trồng theo
hướng sản xuất hàng hoá.
3.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Lựa chọn được giống lúa có chất lượng, hiệu quả kinh tế cao, khuyến cáo

nhân rộng mô hình với qui mô hợp lý.
- Góp phần định hướng cho nông dân chuyển từ sản xuất tự cung tự cấp sang
sản xuất hàng hoá.
- Đa dạng hoá thêm bộ giống lúa chất lượng tại địa phương.
- Đề tài mang tính ứng dụng cao, được ứng dụng vào thực tiễn sản xuất góp
phần làm thay đổi tập quán sản xuất tự cung, tự cấp, chuyển sang sản xuất hàng hoá
của nông dân.


Luận văn đủ ở file: Luận văn full