Lập kế hoạch chăm sóc người bệnh ung thư phổi

Lập kế hoạch chăm sóc người bệnh ung thư phổi
1. Chăm sóc
1.1. Nhận định:
* Hỏi bệnh:
- Tiền sử người bệnh có hút thuốc không? Hút bao nhiêu năm? Mỗi ngày
hút khoảng bao nhiêu điếu?
- Hỏi nghề nghiệp? địa điểm sinh sống và môi trường sống?
- Tiền sử gia đình có ai mắc bệnh ung thư không?
- Tình trạng bệnh: Bệnh khởi phát như thế nào? Thời gian bao nhiêu? hỏi
các triệu chứng?
+ Ho từ bao giờ? Ho khan hay ho có đờm? Ho có lẫn máu không? Máu
màu gì? số lượng máu?
+ Đau ngực: Vị trí, tính chất đau, mức độ đau?
+ Khó thở: Mức độ khó thở, tính chất khỏ thở?
+ Các triệu chứng khác: Đau khớp, nuốt khó, nói khó, chán ăn, có gầy sút
nhanh không, có sốt không?
* Khám thực thể:
- Toàn thân: Thể trạng chung? Cân nặng? Tìm dấu hiệu nhiễm khuẩn (xem
lưỡi có bẩn không? thân nhiệt?), khám phù, đầu ngón tay, hạch ngoại biên
có to không? (chú ý hạch thượng đòn, hạch hố nách).
- Hô hấp: Hình thể lồng ngực? Cơ hô hấp có co kéo không? Đếm tần số
thở? Xem số lượng, màu sắc đờm?
- Tuần hoàn: Đếm mạch, đo huyết áp, tiếng tim?
- Tinh thần: Xem người bệnh có chán nản, bi quan, lo lắng không?
- Tham khảo các kết quả xét nghiệm.
1.2. Chẩn đoán chăm sóc:
- Đau do khối u xâm lấn vào màng phổi, thành ngực hay trung thất. Có thể
đau do thủ thuật.
- Khó thở do khối u làm tắc phế quản và do tăng tiết dịch phế quản hoặc do
tràn dịch màng phổi.
- Dinh dưỡng: Suy dinh dưỡng do tăng chuyển hoá; chán ăn do bệnh tật, lo

lắng về bệnh, quy trình điều trị bằng phóng xạ và hóa chất.
- Lo lắng, chán nản, bi quan do cái chết đe dọa.
- Có nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp do tắc nghẽn, do khối u và dịch


phế quản và do giảm sức đề kháng của cơ thể.
1.3. Lập kế hoạch chăm sóc:
- Làm giảm đau cho ngườ i bệnh.
- Làm giảm khó thở cho ngườ i bệnh.
- Cải thiện tình trạng dinh dưỡng.
- Chăm sóc về tinh thần.
- Làm giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đườ ng hô hấp.
1.4. Thực hiện chăm sóc:
* Giảm đau cho ngườ i bệnh:
- Cho ngườ i bệnh nghỉ ngơi thoải mái.
- Tăng cườ ng giấc ngủ cho ngườ i bệnh.
- Hỗ trợ ngườ i bệnh khi làm các thủ thuật.
- Thực hiện y lệnh: Thuốc giảm đau, an thần, thuốc điều trị khối u.(Chú ý
theo dõi tác dụng phụ của thuốc)
* Giảm khó thở cho ngườ i bệnh:
- Cho ngườ i bệnh nằm đầ u cao (tư thế Fowler) để tránh sự tích tụ dịch ở
phần trên của cơ thể do chèn ép tĩnh mạch chủ trên.
- Làm sạch dịch ứ đọ ng ở phế quản bằng cách dẫn lưu tư thế kết hợp với
vỗ rung lồng ngực, khuyến khích ngườ i bệnh uống nhiều nướ c.
- Thực hiện thuốc long đờ m, kháng sinh theo y lệnh của thầy thuốc. Làm
sạch dịch ứ đọ ng ở phế quản còn có tác dụng chống nhiễm khuẩn đườ ng
hô hấp.
- Hướ ng dẫn ngườ i bệnh tập thở sâu để tăng cườ ng sự giãn nở cơ hoành
giúp ngườ i bệnh thở dễ dàng.
- Nếu khó thở do tràn dịch màng phổi phải báo cho thầy thuốc và chuẩn bị

dụng cụ phụ giúp thầy thuốc chọc tháo dịch.
- Theo dõi nhịp thở, tính chất ho, khạc đờ m, lượ ng dịch chọc hút từ màng
phổi...
* Cải thiện về dinh dưỡ ng cho ngườ i bệnh:
- Giải thích cho ngườ i nhà và ngườ i bệnh hiểu biết tầm quan trọng của dinh
dưỡ ng đố i với diễn biến bệnh.
- Cho ngườ i bệnh ăn đủ calo, tăng đạ m, cho ngườ i bệnh ăn từng bữa nhỏ,
nhiều bữa trong ngày, thức ăn có lượ ng đạ m cao như: sữa, trứng, thịt, tôm,
cá... Phải thay đổ i món ăn để phù hợp với khẩu vị của ngườ i bệnh.
- Nếu ngườ i bệnh không ăn đượ c phải cho ngườ i bệnh ăn bằng sonde và


truyền dịch nuôi dưỡng.
- Theo dõi xem người bệnh có ăn hết kh ẩu ph ần không? Theo dõi cân
nặng.
* Chăm sóc về tinh thần:
- Thường xuyên gần gũi động viên, an ủi người bệnh, giúp ng ười b ệnh yên
tâm tin tưởng, lạc quan đồng th ời c ũng chu ẩn bị v ề m ặt t ư t ưởng để ng ười
bệnh đối phó v ới nh ững di ễn bi ến x ấu c ủa b ệnh.
- L ắng nghe ý ki ến, nguy ện v ọng c ủa h ọ để đáp ứng.
- Hạn chế yếu tố Stress.
- Theo dõi nh ững di ễn bi ến v ề tinh th ần, tình c ảm để k ịp th ời ch ăm sóc.
* Gi ảm nguy c ơ nhi ễm khu ẫn đường hô h ấp:
- Làm sạch đường th ở và dùng kháng sinh theo y l ệnh để ch ống nhi ễm
khuẩn.
- Theo dõi nhi ệt độ, s ố l ượng màu s ắc đờm, công th ức b ạch c ầu, t ần s ố
thở, mạch, huyết áp.
1.5. Đánh giá kết quả chăm sóc:
Kết quả mong muốn là:
- Người bệnh đỡ ho, đỡ khó thở, đỡ đau.

- Người bệnh không sút cân nhiều.
- Ng ười bệnh không bị nhi ễm khu ẩn.
- Ng ười bệnh yên tâm, đỡ lo l ắng, không bi quan, chán n ản.
- Ngủ, nghỉ thoải mái (ngủ được từ 6 giờ trở lên trong ngày).
V. Chăm sóc bệnh nhân ung thư phổi
Đối với bệnh ung thư nói chung và ung thư phổi nói riêng, quá trình chăm
sóc đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị cũng như sự phục hồi
của người bệnh. Bởi vậy, chúng ta là một nhân viên y tế cần phải biết cách
chăm sóc đúng để cho người bệnh có cuộc sống tốt, nhất là trong thời gian
điều trị.
1. Nhận định tình trạng người bệnh và quan sát, theo dõi những thay đổi
trên người bệnh
•

•

Người bệnh có ho khan hay ho có đờm, quan sát màu sắc, tính chất
của đờm.
Người bệnh có chán ăn không?


•
•

Hỏi về tiền sử, nghề nghiệp?
Người bệnh có khó thở không? ho có đờm lẫn máu, đau ngực, tức
ngực...Ngoài ra đặc biệt lưu ý người bệnh có hiện tượng nuốt khó, khàn
tiếng, phù vùng đầu, cổ hoặc sụp mi mắt, nếu có triệu chứng trên cần báo
bác sĩ ngay.
2. Phòng nhiễm khuẩn

•

•

•

•

•

•

Khuyên bệnh nhân không đến những nơi ô nhiễm, đồng thời duy trì hệ
thống thoáng gió tại phòng bệnh.
Làm sạch đường thở: vổ rung lồng ngực, dẫn lưu tư thế, ho có hiệu
quả, nếu đờm đặc có thể khí dung hơi nước để làm loãng đờm, không
được hút thuốc lá vì nó làm giảm sức bảo vệ của đường hô hấp.
Tăng cường dinh dưỡng: đảm bảo chế độ ăn giàu đạm, tăng calo,
nhiều vitamin.
Cho người bệnh ăn nhiều bữa, thức ăn lỏng dễ tiêu như: cháo thịt,
súp, sữa, hoa quả...
Theo dõi phát hiện sớm dấu hiệu nhiễm khuẩn: sốt là dấu hiệu quan
trọng.
Thực hiện các quy trình kỹ thuật phải tuyệt đối vô khuẩn.
3. Giảm khó thở

•
•
•

Cho nằm đầu cao, cho thở oxy theo y lệnh cua bác sĩ.
Dùng thuốc theo y lệnh: Long đờm, khí dung, giãn phế quản.
Hướng dẫn người bệnh hít sâu, thở đều bằng mũi, dặn bệnh nhân tập
trung chú ý vào hơi thở giúp dễ thở hơn.
4. Giảm đau

•
•
•
•
•

Hướng dẫn bệnh nhân nằm tư thế thoải mái để giảm đau.
Hướng dẫn bệnh nhân đặt tay ôm ngực khi ho để giảm đau.
Tăng cường giấc ngủ.
Làm giảm lo lắng cho bệnh nhân.
Thực hiện thuốc giảm đau theo y lệnh.
5. Chăm sóc về tinh thần

•

Thường xuyên thăm hỏi, động viên an ủi bệnh nhân an tâm điều trị.


Quan tâm diễn biến tâm lý bệnh nhân để phát hiện bất thường.
Giải thích những thắc mắc của người bệnh để người bệnh không lo

•
•

lắng.
6. Chăm sóc ho
•
•

•

Thực hiện thuốc giảm ho theo y lệnh.
Nếu bệnh nhân ho với lượng đờm nhiều, đờm chuyển từ màu trắng,
trắng đục sang màu vàng thì cần phải lấy mẫu đờm gửi xét nhiệm.
Nếu bệnh nhân ho đờm lẫn máu thì báo bác sĩ dùng thuốc cầm máu
7. Giáo dục sức khỏe

•

•
•
•
•

Khuyên bệnh nhân không được hút thuốc lá, uống rượu, không tiếp
xúc khói bụi.
Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Vận động, xoa bóp, tập thể dục hợp lý.
Vệ sinh thân thể.
Chế độ ăn uống:
+ Ăn kiêng dầu mỡ, thực phẩm có mùi vị đậm .
+ Ăn kiêng dưa cà muối, trái cây sống lạnh.
+ Cần tránh thức ăn đầy hơi như: đậu nấu tái, gia vị cay như ớt

tiêu
+ Ăn nhiều trái cây, rau củ, ngũ cốc và các bơ sữa ít chất béo.
+ Không nên ăn đồ rán, nướng, hun khói.
+ Nên ăn thịt lợn nạc, thịt bò nấu suôn, cháo hạt sen.


Lời khuyên cho một cuộc sống lành mạnh:
1. Tránh hút thuốc và khói
2. Giảm tiêu thụ rượu và thức uống có cồn
3. Mặc quần áo kín khi ra nắng, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp vào buổi trưa, dùng quần áo được thiết kế
đặc biệt chịu được ánh nắng mặt trời, sử dụng kem chống nắng.
4. Không sử dụng phòng tắm nắng (tanning bed) dùng tia tử ngoại.
5. Bảo vệ bạn chống lại các bệnh nhiễm trùng có thể gây ra ung thư.
6. Vận động và tập thể dục thường xuyên.
7. Hàng ngày dùng nhiều các loại trái cây tươi, rau và salad.
8. Tránh thừa cân.
9. Khi khát, ưu tiên dùng nước thường và trà không đường.
10. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm sàng lọc sớm tại bác sĩ.[16]
Một số thực phẩm giúp ngăn ngừa ung thư[sửa

| sửa mã nguồn]

•

Lá/rau: Bông cải xanh, Cải xoăn, Rau chân vịt.

•

Củ: Nghệ, Tỏi, Hành tây.

•

Nấm.

•

Quả: Cà chua.

•

Sữa chua.