Quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở huyện ninh giang, tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

BÙI KHẮC KHẢI

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ THEO HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG THCS
HUYỆN NINH GIANG - TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN QUANG UẨN

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả khảo sát, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công
bố trong bất cứ công trình nào khác.
Luận văn này cho đến nay chưa từng được bảo vệ tại bất kỳ hội đồng bảo vệ
luận văn nào trên toàn quốc và cho đến nay chưa hề được công bố trên bất kỳ phương
tiện thông tin nào.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về những gì mà tôi cam đoan ở trên.
Thái Nguyên, ngày 12 tháng 7 năm 2018
Tác giả

Bùi Khắc Khải

i


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian nghiên cứu đề tài: "Quản lý dạy học môn Vật lý theo hướng
phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương",
đến nay luận văn đã hoàn thành và em được phép bảo vệ luận văn.
Với tình cảm chân thành, em xin cảm ơn các thầy giáo, các cô giáo khoa
Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm, thuộc Đại học Thái Nguyên đã giúp
đỡ tận tình cho em trong quá trình học tập. Em xin chân thành cảm ơn lãnh đạo
trường Đại học Sư phạm, các bộ phận quản lý, đặc biệt là khoa sau đại học, đã chỉ
dẫn, quản lý chặt chẽ về thủ tục, thời gian và tạo những điều kiện cần thiết cho
việc hoàn thành luận văn thạc sĩ.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn Quang Uẩn người
đã giúp đỡ, hướng dẫn em trong suốt thời gian em làm luận văn này.
Mặc dù bản thân em đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu song
chắc chắn trong luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự
chỉ dẫn của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp.
Thái Nguyên, ngày 12 tháng 7 năm 2018
Tác giả

Bùi Khắc Khải

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .................................................................... v
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3
8. Cấu trúc luận văn .................................................................................................... 10
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ ........................................................................................................................ 11
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 11
1.1.1.Các nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................................ 11
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước............................................................................ 14
1.2. Lý luận về dạy học theo hướng phát triển năng lực ............................................ 18
1.2.1. Dạy học theo hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở ..................
18
1.2.2. Dạy học môn vật lý ở trường trung học cơ sở theo hướng phát triển năng lực.....
21
1.3. Quản lý hoạt động dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở
trường trung học cơ sở ..................................................................................... 28
1.3.1. Khái niệm quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở
trường trung học cơ sở ..................................................................................... 28
1.3.2. Quản lý dạy học môn Vật lý theo hướng phát triển năng lực học sinh ở
iii

trường trung học cơ sở ..................................................................................... 29

iii


1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát
triển năng lực ................................................................................................... 38
1.4.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................................ 38
1.4.2. Yếu tố khách quan ............................................................................................ 39
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 41
Chương 2: THỰC TRẠNG DẠY HỌC VÀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN
VẬT LÝ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG .................
42
2.1. Vài nét về địa bàn, khách thể nghiên cứu ............................................................ 42
2.1.1. Khái quát về vị trí địa lý, tình hình dân cư, đặc điểm kinh tế và xã hội của
huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương................................................................. 42
2.1.2. Khái quát chung về giáo dục trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương
... 43
2.1.3. Khái quát về khảo sát thực trạng ...................................................................... 44
2.2. Thực trạng về hoạt động dạy và học theo hướng phát triển năng lực ở trường
trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ....................................... 45
2.2.1. Đánh giá chung về việc thực hiện các khâu của quá trình dạy học bộ môn
vật lý theo hướng phát triển năng lực học sinh................................................ 45
2.2.2. Thực hiện các khâu kỹ thuật dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực học sinh ............................................................................................. 47
2.3. Thực trạng quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực của
học sinh ............................................................................................................ 62
2.3.1. Thực hiện các nội dung quản lý dạy học môn vật lýtheo hướng phát triển
năng lực............................................................................................................ 62

2.3.2. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực học sinh ............................................................................................. 65
2.3.3. Quản lý hoạt động học tập môn vật lý hướng vào phát triển năng lực học
sinh...... 67
2.3.4. Quản lý việc xây dựng và sư dụng cơ sở vật chất, các trang thiết bị dạy học
môn vật lý phục vụ cho việc dạy học phát triển năng lực học sinh ................. 70
2.3.5. Ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng
lực học sinh ...................................................................................................... 72
iv


2.3.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực của học sinh .............................................................................. 74
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 76
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝDẠY HỌC MÔN VẬT LÝ THEO
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ HUYỆN NINH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG................................................. 78
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý .......................................................... 78
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 78
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 78
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 79
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 79
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...................................................................... 80
3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực
ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ........................ 80
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về dạy học theo hướng
phát triển năng lực học sinh ............................................................................. 80
3.2.2. Đẩy mạnh việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
và kỹ năng dạy học phát triển năng lực học sinh cho giáo viên vật lí ............. 82
3.2.3. Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học môn vật lí theo hướng phát triển

năng lực học sinh ............................................................................................. 84
3.2.4. Khai thác có hiệu quả các nguồn kinh phí đầu tư cho cơ sở vật chất,
phương tiện trang thiết bị dạy học dành cho dạy học môn vật lí theo phát
triển năng lực học sinh ..................................................................................... 86
3.2.5. Kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm kịp thời việc quản lý, kiểm tra, thi
môn vật lí theo hướng phát triển năng lực học sinh ........................................ 88
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đã đề xuất......................................................... 89
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã
đề xuất .............................................................................................................. 90
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..................................................................................... 90
3.4.2. Khách thể khảo nghiệm .................................................................................... 91

v


3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ............................................................................... 91
3.4.4. Nộidung khảo nghiệm....................................................................................... 91
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện
pháp đề xuất ..................................................................................................... 91
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 93
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 99
PHỤ LỤC................................................................................................................. 102

vi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

BP:

Biện pháp ĐLC:

Độ lệch chuẩn ĐTB:
Điểm trung bình HS:
Học sinh
TT:

Thứ tự

iv


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Bảng
Bảng 2.1.

Thực hiện các khâu của quá trình dạy học bộ môn vật lý theo
hướng phát triển năng lực học sinh ......................................................... 45

Bảng 2.2.
Bảng 2.3.
51
Bảng 2.4.
54
Bảng 2.5.

Thực hiện phương pháp dạy học phát triển năng lực học sinh ............... 48
Thực hiện các hình thức tổ chức dạy học phát triển năng lực học sinh ......
Thực hiện kiểm tra, thi, đánh giá kết quả môn vật lý theo chuẩn đầu ra ....

Đánh giá của giáo viên về năng lực thực hiện hoạt động học tập
môn vật lý của học sinh........................................................................... 56
Bảng 2.6. Thực hiện các nội dung quản lý dạy học môn vật lý .............................. 63
Bảng 2.7. Quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học môn vật lý theo hướng
phát triển năng lực học sinh .................................................................... 65
Bảng 2.8. Quản lý hoạt động học tập môn vật lý hướng vào phát triển năng lực
học sinh .................................................................................................... 68
Bảng 2.9. Quản lý việc xây dựng và sư dụng cơ sở vật chất, các trang thiết bị
dạy học môn vạt lý phục vụ cho việc dạy học phát triển năng lực
học sinh ................................................................................................... 70
Bảng 2.10. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý dạy học theo hướng
phát triển năng lực học sinh .................................................................... 72
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các
biện pháp để xuất .................................................................................... 91
Biểu đồ:
Biểu đồ 2.1. Tổng hợp kết quả giải bài tập vật lýlớp 8 ............................................. 59
Biểu đồ 2.2. Tổng hợp kết quả giải bài tập vật lý lớp 9 ............................................ 59
Biểu đồ 2.3. Tổng hợp thực trạng việc dạy và học môn vật lý theo hướng phát
triển năng lực ........................................................................................ 60
Biểu đồ 2.4. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng quản lý dạy học môn vật lý
theo hướng phát triển năng lực của học sinh ........................................ 74
Sơ đồ:
Sơ đồ 3.1:

Quan hệ giữa các biện pháp đề xuất nâng cao hiệu quả quản lý dạy
học môn vật lý ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang,

tỉnh Hải Dương ..................................................................................... 90
v


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Về mặt lý luận
Dạy học phát triển năng lực, phẩm chất người học là một xu hướng tất yếu của
giáo dục Việt Nam và của các nước trên thế giới hiện nay. Chính vì tầm quan trọng
của việc dạy học theo hướng phát triển năng lực thực tiễn của người học, nên gần đây
có nhiều tác giả cả trong nước và ngài nước tập trung nghiên cứu, làm sao cho việc
chuyển hóa các kiến thức trở thành năng lực của người học.
Chương trình giáo dục mới hướng tới việc dạy học tích hợp và phân hóa, mục
đích cao nhất là nhằm phát triển năng lực cho người học. Đã có nhiều công trình
nghiên cứu về vấn đề này và Bộ giáo dục đã giúp giáo viên làm quen với định hướng
mới. Ví dụ Tài liệu tập huấn (lưu hành nội bộ) dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả
học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn vật lý, hóa học, sinh học,
công nghệ…cấp trung học cơ sở. Như vậy việc dạy học tích hợp, liên môn, trải
nghiệm sáng tạo hình thành và phát triển năng lực của học sinh đã hình thành và trở
thành chủ đạo trong chương trình giáo dục mới.
Khung năng lực của học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông đã được xác
định, định hướng tích hợp các môn học dần được hình thành, còn lại là liều lượng, tỷ
lệ tích hợp thế nào ở mỗi cấp học. Bước đầu đã có 9 năng lực chung được xác định
với học sinh trung học cơ sở là: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng
tạo, năng lực quản lý, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sư dụng công
nghệ thông tin, năng lực sư dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán và 27 năng lực chuyên
biệt đối với môn vật lí nói riêng.
Cũng như các bộ môn khác trong nhà trường phổ thông, môn vật lý là bộ môn
khoa học thực nghiệm với phương pháp nghiên cứu chủ yếu là đi từ thực quan sinh
động đến tư duy trừu tượng. Vì vậy trong giờ dạy vật lý nếu người thầy không tìm

cách tổ chức một giờ học sao cho hợp lý, sinh động hấp dẫn…thì rất khó lôi cuốn
được học sinh và phát triển năng lựcsáng tạo cho học sinh.
Nhiệm vụ hoạt động dạy học của giáo viên là “khai phóng” các năng lực ở mỗi
học sinh.
1.2. Về mặt thực tiễn
Lâu nay việc dạy học từng bước được đổi mới theo hướng phát huy năng lực
người học, chuyển từ cách dạy truyền thống sang cách dạy theo hướng phát triển
năng lực người học. Tuy nhiên, việc thay đổi cách dạy, phương pháp dạy học, các
1


hình thức tổ chức dạy học trên thực tế đạt hiệu quả chưa cao do vẫn coi trọng cách
dạy học truyền thống.
Yêu cầu hiện nay đặt ra cho các nhà trường nói chung và trường trung học cơ cơ
sở nói riêng là việc chuyển mạnh trọng tâm từ truyền thụ tri thức sang dạy cách học,
dạy học hướng vào năng lực thực hành, năng lực thực tiễn để người học có thể vận
dụng các kiến thức đã học vào cuộc sống.
Đối với môn vật lý ở trường trung học cơ sở là môn học quan trọng, giúp học
sinh nắm bắt quy luật của tự nhiên để có năng lực nhận thức, thực hành các kiến thức
vật lý học vào cuộc sống. Do vậy, yêu cầu đặt ra cho các nhà trường trung học cơ sở
trong quản lý dạy học môn vật lý là hình thành năng lực thực tiễn, năng lực vận dụng
các kiến thức vật lý đã học vào việc giải quyết các vấn để do cuộc sống đặt ra một
cách hiệu quả. Chất lượng cũng như hiệu quả của hoạt động dạy học môn vật lýcủa
giáo viên phụ thuộc rất nhiều vào quá trình quản lý của hiệu trưởng. Đây là một
nhiệm vụ trọng tâm và quan trọng của Hiệu trưởng ở trường trung học cơ sở trong
công cuộc đổi mới dạy và học theo hướng phát triển năng lực trong giai đoạn hiện
nay.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý dạy học môn vật
lý theo hướng phát triển năng lực ởtrường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh
Hải Dương” để nghiên cứu một cáchhệ thống, góp phần nâng cao chất lượng đổi mới

giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng
lực ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, góp phần nâng cao
chất lượng dạy học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý dạy học môn vật lý ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang,
tỉnh Hải Dương.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở các
trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động dạy học môn vật lý ở
trường trung học cơ sở ở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương đã đạt được những kết
quả nhất định, song vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất được các biện pháp


quản lý của hiệu trưởng đối với dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực thì
kết quả dạy học của giáo viên sẽ được nâng cao và góp phần đổi mới dạy học ở các
trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực; các khái niệm dạy học môn vật lýtheo hướng phát triển năng lực, phương
pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học môn vật lýtheo hướng phát triển năng lực.
5.2. Nghiên cứu và đánh giá thực trạng quản lý dạy học môn vật lý theo hướng
phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sĩ, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu các
biện pháp quản lýcủa Hiệu trưởng trường trung học cơ sở về hoạt động dạy học môn
vật lý của giáo viên theo hướng phát triển năng lực.
6.2. Giới hạn khách thể điều tra
Cán bộ quản lý và giáo viên môn vật lý, học sinh của các trường trung học cơ sở
thuộc huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
Khách thể khảo sát: 30 cán bộ giáo viên ở 21 trường trung học cơ sở và 156 học
sinh tại 5 trường trung học cơ sở.
6.3. Giới hạn về địa bàn và thời gian nghiên cứu
- Địa bàn nghiên cứu: 21 trường trung học cơ sở thuộc huyện Ninh Giang, tỉnh
Hải Dương.
- Thời gian nghiên cứu: từ năm học 2017 - 2018 đến năm học 2019 - 2020.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện việc nghiên cứu đề tài, tác giả sư dụng kết hợp các phương pháp
nghiên cứu sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu lý luận, văn bản
a) Mục tiêu của phương pháp
Khái quát hóa các vấn đề lý luận nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho việc dạy
học môn vật lý và quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở
trường trung học cơ sở, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn vật
lý theo hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở, nhằm phát huy tối đa sự


tác động của các yếu tố này đến việc phát triển năng lực học sinh qua việc dạy và học
môn vật lý ở trường trung học cơ sở.
b) Nội dung của phương pháp
- Tổng quan các nghiên cứu về dạy học và quản lý dạy học môn vật lý ở
trường trung học cơ sở theo định hướng phát triển năng lực.
- Xây dựng cơ sở lý luận về dạy học môn vật lý theo định hướng phát triển

năng lực.
- Xây dựng cơ sở lý luận về biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo định
hướng phát triển năng lực.
- Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến pháp quản lý dạy học môn vật lý theo
định hướng phát triển năng lực.
c) Cách tiến hành biện pháp
- Nghiên cứu các văn bản, Nghị quyết của Đảng, các văn bản của Nhà nước, các
Chỉ thị của ngành giáo dục về công tác quản lý hoạt động dạy học, đổi mới phương
pháp dạy học.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo hướng phát triển năng lực.
- Hồi cứu tư liệu liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp chuyên gia (Phụ lục 3)
a) Mục tiêu của phương pháp
Xin ý kiến chuyên gia về xây dựng đề cương, các phương pháp nghiên cứu,
xây dựng cơ sở lý luận về dạy học và quản lý dạy học môn vật lý ở trường trung học
cơ sở theo định hướng phát triển năng lực.
b) Nội dung của phương pháp
- Lấy ý kiến của chuyên gia về việc tư vấn đề cương, góp ý hoàn thiện khung
lý luận và xây dựng bảng hỏi.
- Lấy ý kiến chuyên gia về việc xây dựng các phương pháp nghiên cứu, điều
tra, khảo sát, xư lý số liệu định lượng và định tính, phân tích số liệu và báo cáo kết
quả nghiên cứu trước Hội đồng chấm luận văn.
c) Cách tiến hành biện pháp
Xin ý kiến các chuyên gia, các nhà quản lý giáo dục, các nhà giáo dục học
nghiên cứu về quản lý dạy học môn vật lý theo tiếp cận năng lực người học ở trường
trung học cơ sở thông qua gặp gỡ trực tiếp tại buổi tư vấn, góp ý đề cương đến việc
xin ý kiến cá nhân cho việc nghiên cứu.

7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (Phụ lục 1)
a) Mục tiêu của phương pháp
Thu thập số liệu thực trạng các số liệu giúp cho đánh giá thực trạng dạy học và
quản lý dạy học môn vật lý ở trường trung hoc cơ sở theo định hướng phát triển năng
lực, xác định mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn vật
lý, từ đó đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dạy học môn vật lý ở
trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương theo tiếp cận năng lực.
b) Nội dung của phương pháp
- Thu thập các số liệu thực tiễn về thực trạng dạy học môn vật lý ở trường
trung học cơ sở: Xác địnhthực trạng dạy và học theo hướng phát triển năng lực về
thực hiện các khâu của quá trình dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực
học sinh; xác định thực trạng thực hiện các khâu kỹ thuật dạy học theo hướng phát
triển năng lực học sinh thể hiện ở phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học,
các hình thức tổ chức dạy học; kết quả kiểm tra, thi, đánh giá kết quả theo chuẩn đầu
ra và thực trạng đánh giá năng lực thực hiện hoạt động học tập môn học của học sinh.
- Thu thập số liệu thực tiễn về thực trạng hiệu quả quản lý dạy học theo hướng
phát triển năng lực của học sinh; đánh giá được mức độ hiệu quản quản lý các nội
dung dạy học; đánh giá mức độ quản lý việc đổi mới phương pháp dạy học, phát triển
năng lực học sinh; đánh giá được mức độ quản lý hoạt động học tập hướng vào phát
triển năng lực học sinh và đánh giá được mức độ quản lý việc xây dựng và sư dụng
cơ sở vật chất, các trang thiết bị dạy học phục vụ cho việc dạy học phát triển năng lực
học sinh.
- Thu thập số liệu thực tiễn về thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố
khách quan và chủ quan đến quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.
c) Cách tiến hành biện pháp
Mẫu được lựa chọn để khảo sát là mẫu đại diện có tính thống kê.
Trước khi tiến hành khảo sát, tác giả đã liên hệ với các trường với các nội
dung liên hệ về thời gian, nội dung, phương pháp, hình thức khảo sát.
Trước khi phát phiếu hỏi, tác giả hướng dẫn khách thể trả lời theo phương án
các mức độ.

+ Tiến hành điều tra bằng phát phiếu cho các khách thể trên cơ sở đã hướng
dẫn, sau khi khách thể trả lời xong, phiếu được thu lại và số liệu được xư lý bằng
phương pháp thống kê, phân tích, so sánh … theo những biến số độc lập để rút ra
những thuộc tính chung của các tập hợp mẫu nhằm hình thành luận cứ cho giả thuyết
nghiên cứu.


7.2.3. Phương pháp quan sát (Phụ lục 4)
a) Mục tiêu của phương pháp
Thu thập các kết quả định tính về thực trạng dạy của giáo viên và thực trạng
học của học sinh trong và ngoài giờ học qua giải quyết các hoạt động thực tiễn. Mặt
khác, thu được những kết quả định lượng về thực trạng quản lý dạy học môn vật lý
của Ban Giám hiệu, tổ chuyên môn và giáo viên về quản lý nội dung dạy học, quản lý
đổi mới phương pháp dạy học, quản lý hoạt động học tập của học sinh và quản lý việc
xây dựng, sư dụng cơ sở vật chất.
b) Nội dung của phương pháp
- Quan sát những diễn biến trong giờ giảng môn vật lý của giáo viên trong
thực hiện các khâu của quá trình dạy học.
Quan sát việc sư dụng các phương pháp dạy học của giáo viên môn vật lý,
trong đó chú trọng vào phương pháp dạy học tích cực hướng vào phát triển năng lực
thực hành, năng lực giải quyết tình huống của người học.
Quan sát khả năng giáo viên thực hiện các hình thức tổ chức dạy học như theo
hình thức cá nhân, dạy học nhóm, dạy học tương tác - cộng tác,...
Quan sát việc tổ chức thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của giáo viên đối
với học sinh và đánh giá năng lực thực hiện các hoạt động dạy học.
Với hoạt động quản lý dạy học tiếp cận năng lực, các quan sát tập trung vào
quản lý thực hiện nội dung dạy học, phương pháp dạy học, quản lý hoạt động học
tập,quản lý cơ sở vật chất.
c) Cách tiến hành biện pháp
Xây dựng biên bản quan sát theo những nội dung quan sát được xác định từ

trước theo vấn đề nghiên cứu.
Đối với các quan sát được tiến hành công khai, trước hết người nghiên cứu báo
cáo về các nội dung cần quan sát với Ban Giám hiệu nhà trường, với giáo viên được
dự giờ quan sát.
Đối với các quan sát bí mật, thông báo cho Ban Giám hiệu nhà trường và thực
hiện các quan sát độc lập, không để cho giáo viên biết bản thân đang được quan sát ở
các hoạt động trong và ngoài giờ dạy.
Các quan sát sau đó được tập hợp, ghi lại thành biên bản và tổng hợp, sau đó
tiến hành các phân tích, đánh giá cụ thể.
7.2.4. Phương pháp phỏng vấn sâu (Phụ lục 5)
a) Mục tiêu của phương pháp
Thu thập thêm các bằng chứng về thực trạng hoạt động dạy học môn vật lý và
thực trạng quản lý dạy học môn vật lý của giáo viên ở các trường trung học cơ sở cả


về mặt định tính và định lượng phục vụ cho việc nâng cao hiệu quả quản lý dạy học
theo hướng tiếp cận năng lực.
b) Nội dung của phương pháp
- Các nội dung phỏng vấn tập trung vào viện đánh giá, khẳng định thực trạng
dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở:
+ Thực hiện các khâu của quá trình dạy học môn vạt lý theo hướng phát triển
năng lực.
+ Thực hiện các phương pháp dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng
lực.
+ Thực hiện các hình thức tổ chức dạy học môn vật lý theo hướng phát triển
năng lực.
+ Sư dụng các hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn vật lý theo
hướng phát triển năng lực.
+ Đánh giá năng lực thực hiện giảng dạy môn vật lý của giáo viên theo hướng
phát triển năng lực.

- Các nội dung phỏng vấn tập trung vào viện đánh giá, khẳng định thực trạng
quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở trường trung học cơ sở:
+ Quản lý các nội dung dạy học
+ Quản lý đổi mới phương pháp dạy học
+ Quản lý hoạt động học tập của học sinh
+ Quản lý thực trạng sư dụng cơ sở vật chất.
c) Cách tiến hành biện pháp
Các khách thể được phỏng vấn được lựa chọn theo sự giới thiệu của Ban Giám
hiệu nhà trường.
Trước khi phỏng vấn, người được phỏng vấn sẽ được thông báo về mục đích,
các nội dung phỏng vấn.
Việc phỏng vấn được tiến hành công khai, cởi mở, thẳng thắn về những vấn đề
mà đề tài tập trung nghiên cứu.
Các kết quả phỏng vấn sau đó được biên tập, xư lý về mặt định tính và phân
tích đưa vào phần nghiên cứu thực trạng trong đề tài.
7.2.5. Phương pháp giải bài tập tình huống (Phụ lục 2)
a) Mục tiêu của phương pháp
Đánh giá năng lực thực tiễn của học sinh qua việc vận dụng các kiến thức đã
học trong chương trình vào việc giải quyết các tình huống của thực tiễn.
b) Nội dung của phương pháp
Học sinh giải các bài tập vật lý lớp 8 và lớp 9 gồm:


- Học sinh thực hành 3 nhiệm vụ với bài tập vật lý ở lớp 8.
Nhiệm vụ 1: Làm bài tập vật lý về lực ma sát với 3 bài tập:
Bài tập 1. Thế nào là lực ma sát
1) Là lực tác động vào vật và hướng ngược chiều với chuyển động
2) Là lực sinh ra khi một vật chuyển động trên mặt một vật khác và hướng
ngược chiều với chuyển động
3) Là lực sinh ra khi một vật chuyển động trên mặt một vật khác và hướng

cùng chiều chuyển động.
Bài tập 2. Làm thế nào để đo lực ma sát?
1) Móc lực kế vào một khung gỗ rồi kéo cho miếng gỗ chuyển động trên mặt
bàn, khi đó kim của lực kế chỉ độ lớn của lực ma sát
2) Móc lực kế vào một khung gỗ rồi kéo cho miếng gỗ chuyển động trên mặt
bàn, khi đó kim của lực kế chỉ độ lớn của lực ma sát
3) Móc lực kế vào một khung gỗ rồi kéo cho miếng gỗ chuyển động đều trên
mặt bàn, khi đó kim của lực kế chỉ độ lớn của lực ma sát
Bài tập 3. Lực ma sát được tính bằng đơn vị nào:
1) Kilôgam (kg)
2) Newton (N)
3) Mét trên giây (m/s)
Nhiệm vụ 2. Chọn các câu đúng trong các câu đúng về lực ma sát
1) Lực ma sát không phụ thuộc vào trọng lực của vật
2) Lực ma sát phụ thuộc vào trọng lực của vật
3) Lực ma sát phụ thuộc vào trọng lực của vật, trọng lượng của vật càng lớn thì
lực ma sát càng lớn
4) Lực ma sát không phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc giữa các vật
5) Lực ma sát phụ thộc và diện tích tiếp xúc, diện tích tiếp xúc càng lớn thì lực
ma sát càng lớn
6) Lực ma sát phụ thuộc vào tính chất của mặt tiếp xúc giữa các vật, mặt tiếp
xúc càng nhẵn thì lực ma sát càng lớn
7) Lực ma sát không phụ thuộc vào tính chất của vật tiếp xúc giữa các vật
8) Lực ma sát phụ thuộc vào tính chất của vật tiếp xúc giữa các vật, mặt tiếp
xúc càng nhẵn thì lực ma sát càng nhỏ
9) Lực ma sát phụ thuộc vào chất liệu của mặt tiếp xúc giữa các vật
10) Lực ma sát không phụ thuộc vào chất liệu của mặt tiếp xúc giữa các vật


Nhiệm vụ III. Nêu một ví dụ về lực ma sát

- Bài tập vật lý lớp 9, học sinh làm hai bài tập:
Bài tập vật lý lớp 9: Điện trở suất
Nhiệm vụ 1. Dựa vào bảng kê điện trở suất của một số chất (tính bằng Ωm)
được cho dưới đây:
Chất

Điện trở suất (Ωm)

Chất

Điện trở suất (Ωm)

Bạc

1,6.10-8

Nikêlin (+)

0,40.10-6

Đồng

1,7.10-8

Manarin (+)

0,43.10-6

Nhôm

2,8.10-8

Côngstantan (+)

0,50.10-6

Vônfram

5,5.10-8

Nicrôm (+)

1,1.10-6

Sắt

12.10-8

Than

0,40.10-6

Thủy ngân

96.10-8

Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập:
1. Nói điện trở suất của sắt bằng 12.10-8Ωm có nghĩa là thế nào?
2. Theo bảng trên thì chất cao dẫn điện tốt nhất, chất nào dẫn điện kém nhất.
3. Một sợi dây đồng có tiết diện 1mm2. Hỏi dây nhôm có cùng chiều dài với

dây đồng phải có tiết diện tăng bao nhiêu để có điện trở bằng điện trở của dây đồng?
Nhiệm vụ 2. Căn cứ vào đồ thị của Định luật ôm cho một đoạn mạch ở hình 1,
hãy trả lời các câu hỏi sau:
1. Khi điện thế bằng 10v thì cường độ dòng điện bằng bao nhiêu.
2. Điện trở của đoạn mạch bằng bao nhiêu.
3. Góc φ thay đổi như thế nào khi điện trở của đoạn mạch tăng?

c) Cách tiến hành biện pháp
Sư dụng phiếu khảo sát, qua đó học sinh giải các bài tập vật lý cho sẵn. Kết
quả sau đó được tính ra tỷ lệ % để xác định năng lực thực hành kiến thức đã học của
học sinh.


7.3. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học với sự trợ giúp
của SPSS
a) Mục tiêu của phương pháp
Xác định các kết quả nghiên cứu định tính, các số liệu thu được từ kết quả
khảo sát được phân tích về mặt định tính để đánh giá về thực trạng và quản lý thực
trạng dạy học môn vật lý ở các trường trng học cơ sở huyện Ninh Giang theo hướng
phát triển năng lực.
b) Nội dung của phương pháp
Các số liệu thu được dưới dạng số liệu sơ cấp được xư lý thành các số liệu sơ
cấp sau đó tiến hành phân tích định tính và đánh giá về mức độ thực hiện dạy học và
quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh quan môn học vật lý.
c) Cách tiến hành biện pháp
Các số liệu sẽ được mã hóa theo các mức độ tương ứng với cầu trả lời trong
mỗi item.
Các kết quả thu được sẽ được chúng tôi tính theo điểm trung bình, độ lệch
chuẩn, tương quan giữa các biến Spearman trên cơ sở sư dụng phần mềm SPSS 18.0
(Statistical Package for the Social Sciences).

8. Cấu trúc luận văn
Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận văn cấu trúc thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn vật lýtheo hướng phát triển
năng lực ở trường trung học cơ sở.
Chương 2: Thực trạng dạy học và quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát
triển năng lực ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng
lực ở trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1.Các nghiên cứu ở nước ngoài
Dạy học theo hướng phát triển năng lực người học như một trong những yêu
cầu quan trọng đối với các nhà trường, nhằm phát triển ở người học có những năng
lực cần thiết, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn cuộc sống, điều đó đặt ra thách thức
lớn cho các nhà trường cũng như đối với từng môn học cụ thể. Đối với môn học vật
lý, vấn đề dạy học theo hướng phát triển năng lực có thể đề cập đến một số nghiên
cứu sau:
Trong Hội thảo về nghiên cứu và giảng dạy vật lý năm 2004 được tổ chức tại
California, Mỹ tác giả Charles R. Henderson và Melissa H. Dancy “Nghiên cứu, học
tập và giảng dạy vật lý: Quan điểm của các nhà nghiên cứu vật lý” [32]. Nội dung
nghiên cứu cứu thể hiện kết quả các cuộc phỏng vấn bốn giảng viên cao cấp không
phải là thành viên của cộng đồng nghiên cứu và giáo dục vật lý. Các cuộc phỏng vấn
tập trung vào các niềm tin chung của họ về giảng dạy và học tập cũng như thái độ và
cách sư dụng của họ với các chiến lược dạy học nhằm phát triển năng lực ở người
học. Niềm tin và thái độ của người dạy đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến hiệu

quả học tập, đến năng lực ở người học.
Năm 2009, hai tác giả TeresaMartín, BlasAnaSerrano - Fernándezvới công
trình “Vai trò của công nghệ mới trong quá trình học tập và giảng dạy vật lý” [36]. Tổ
chức cáckhóa học vật lý trực tuyếnvới mục tiêu tạo ra một cộng đồng học tập giúp cả
giáo viên và học sinh có không gian ảo để chia sẻ kiến thức thông qua các hoạt động
giám sát khác nhau, các cuộc trò chuyện và diễn đàn. Phản ứng của người học đối với
sáng kiến nàyrất tốt, giúp người học củng cố kiến thức và năng lực của bản thân.
Nghiên cứu của tập thể tác giả người Úc thuộc Đại học Queensland Michael J.
Drinkwater, Deanne Gannaway, Karen Sheppard, Matthew J. Davis, Margaret J.
Wegener, Warwick P. Bowen, Joel F. Corney “Quản lý các quá trình học tập tích cực
cho sinh viên chuyên ngànhvật lý năm đầu: Ưu điểm của phương pháp tiếp cận tổng
hợp” [34]. Kết quả nghiên cứu của các tác giả chỉ ra việc chuyển các bài giảng thành
các câu hỏi và câu trả lời tương tác và khuyến khích người học tham gia tích cực vào
lớp học. Một phương pháp tiếp cận được nhóm giảng viên thông qua trong các lớp


học sinh viên năm thứ nhấtchuyên ngành vật lý thay thế các bài giảng truyền thống,
hàm lượng nội dung cao và phương pháp kết hợp để học hỏi theo định hướng phát
triển năng lực, cách dạy học tạo điều kiện thảo luận chuyên sâu trong lớp bằng cách
yêu cầu học sinh tham gia vào việc đọc và trả lời các câu đố ngắn trước mỗi lớp.
Giảng viên sư dụng phần mềm để nhanh chóng phân tích phản hồi của sinh viên và
xác định các vấn đề chính mà các sinh viên gặp phải trước khi bắt đầu dạy học. Kết
thúc nghiên cứu đã chỉ ra việc thay đổi phương pháp dạy học, cách tổ chức và quản lý
hoạt động dạy học với chất lượng, hiệu quả được nâng lên rõ rệt.
Công trình “Nhận thức của giáo viên và sinh viên về đặc điểm dạy và học môn
vật lý học hiệu quả” [33] của hai tác giả Korur, F., Eryılmaz, A đăng trên Tạp chí
nghiên cứu giáo dục Eurasian của Thổ Nhĩ Kỳ.Trên cơ sở đặt vấn đề giáo viên và
sinh viên ở Thổ Nhĩ Kỳ cảm thấy như thế nào về các đặc điểm chung của giáo viên
dạy vật lý hiệu quả. Mục đích đầu tiên là để điều tra đặc điểm của các giáo viên vật lý
hiệu quả bằng cách yêu cầu học sinh và giáo viên về các đặc tính của giáo viên đối

với thành tích và động lực. Mục đích thứ hai là tìm hiểu xem liệu ảnh hưởng của các
đặc tính này có liên quan đáng kể với khu vực địa lý, khối lớp và giới tính của sinh
viên, cũng như khu vực, giới tính và năm giảng dạy của giáo viên. Dữ liệu được thu
thập qua bảng câu hỏi 2.177 học sinh trung học và 214 giáo viên dạy môn vật lý trong
9 thành phố từ 3 vùng địa lý ở Thổ Nhĩ Kỳ. Kết quả: giáo viên nhận thấy đặc điểm
của giáo viên có ảnh hưởng lớn hơn đến động lực và thành tích của người học. Những
đặc điểm ảnh hưởng đến thành tích học sinh nhiều hơn học sinh động lực, theo giáo
viên. Học sinh tuyên bố nhiều hơn học sinh nam đặc điểm giao tiếp của giáo viên vật
lý ảnh hưởng đến động lực của họ và thành tích. Sinh viên khu vực Địa Trung Hải
tuyên bố nhiều hơn sinh viên từ các vùng khác mà những đặc điểm này ảnh hưởng
đáng kể. Các phát hiện chỉ ra cả học sinh viên và giáo viên nhận thấy vai trò của giáo
viên vật lý có ảnh hưởng đến thành tích học sinh và tạo động lực cho người học.
Những đặc điểm có hiệu quả là kiến thức sư phạm và vấn đề chủ đề. Khuyến nghị
được đưa ra là đặc điểm của giáo viên nên được tính đến trong quá trình lựa chọn và
phân công giáo viên.
Nghiên cứu “Ảnh hưởng của việc sư dụng thiết bị phòng thí nghiệm vật lý đối
với thành tích học tập của sinh viên trong môn vật lý trường trung học cơ sở”
[30]năm 2012 của tác giả Bello Theodora Olufunke Viện nghiên cứu giáo dục thuộc
đại học Obafemi Awolowo, Nigeria.Nghiên cứu này khảo sát mẫu chín trăm sinh viên
được lựa chọn ngẫu nhiên và 50 giáo viên vật lý đã được lựa chọn một cách có chủ ý


từ 45 trường trung học phổ thông ở khu vực Tây Nam Nigeria. Công cụ để thu thập
dữ liệu cho nghiên cứu là bảng câu hỏi tự thiết kế về phòng thiết bị thí nghiệm vật lý.
Kết quả cho thấy việc sư dụng tối ưu các thiết bị phòng thí nghiệm vật lý có hiệu quả
trong việc giảng dạy Vật lý. Các trường liên bang có phòng thiết bị thí nghiệm vật lý
tối đa và có điểm trung bình cao nhất, tiếp theo là các trường tư thục trong khi các
trường công lập có thiết bị tối thiểu và khả năng sư dụng tối thiểu có điểm trung bình
thấp nhất. Nghiên cứu kết luận rằng phòng thí nghiệm khoa học với thiết bị thích hợp
là một biến số quan trọng trong việc xác định chất lượng sản lượng giảng dạy và học

tập môn vật lý.
Ba tác giả Robert Repnik, Dominik Robič and Igor Pesek thuộc đại học
Maribor, Slovenia trong nghiên cứu “Học Vật lý trong trường trung học cơ sở và
trung họcphổ thông với trò chơi trên máy tính” [35]. Qua nghiên cứu cho thấy cần tạo
ra các giờ học vật lý thú vị hơn với việc sư dụng công nghệ thông tin và truyền thông.
Giáo viên vật lý cần phải có năng lực về công nghệ thông tin và truyền thông để sư
dụng trong các bài dạy để cải tiến bài học. Ngày nay, nhiều học sinh dành thời gian
rảnh rỗi chơi trò chơi điện tử. Một trong những mục tiêu của nghiên cứu là tìm ra
những trò chơi trên máy tính phù hợp cho việc học vật lý và làm thế nào để đưa
những trò chơi đó vào quá trình học tập. Nghiên cứu chỉ ra cách giảng dạy vật lý với
trò chơi máy tính ảnh hưởng đến người học và những lợi ích. Các giáo viên thấy trò
chơi phù hợp hơn cho việc giảng dạy vật lý ở các trường, mặc dù có những chủ đề vật
lý chủ yếu là từ vật lý trung học bao gồm trong trò chơi.
* Đánh giá chung các nghiên cứu ở nước ngoài:
- Những ưu điểm:
+ Các nghiên cứu tập trung vào việc đi sâu phân tích thái độ, niềm tin của
người dạy để có thể nâng cao hiệu quả dạy học môn vật lý và những tác động từ việc
nắm vững tri thức môn vật lý với năng lực người học.
+ Tăng cường tương tác giữa người dạy và người học theo hướng cộng tác,
đẩy mạnh hình thức dạy học nêu vấn đề.
+ Đẩy mạnh các ứng dụng công nghệ vào bài dạy.
+ Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học.
- Những hạn chế:
+ Các nghiên cứu tập trung chủ yếu vào khía cạnh dạy học, vào vấn đề chủ thể
của hoạt động dạy, ít đề cập đến việc quản lý hoạt động dạy với vấn đề hình thành
năng lực người học.


+ Chưa chú trọng vào vấn đề quản lý dạy học tương tác giữa người dạy và
người học, quản lý phương pháp dạy học, quản lý việc ứng dụng các phương pháp

dạy học tích cực với việc hình thành các năng lực thực tiễn của người học trong môn
vật lý.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp, nội dung dạy học diễn
ra mạnh mẽ, đồng thời Đảng ta đã ra Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI về đổi mới
căn bản, toàn điện giáo dục Việt Nam. Năm 2016 trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn
quốc tiếp tục khẳng định vai trò của việc dạy học theo hướng tiếp cận năng lực người
học. Từ sự định hướng, chỉ đạo trên, đã có một số hội thảo, nghiên cứu về dạy học
môn vật lý và quản lý dạy học môn vật lý theo hướng phát triển năng lực ở các cấp
học.
Tác giả Nguyễn Ngọc Hưng với nghiên cứu “Một số hướng đổi mới dạy học
môn vật lý ở trường phổ thông” [16] đã chỉ ra một số vấn đề lý luận đổi mới nội
dung, phương pháp, hình thức tổ chức, sư dụng phương tiện dạy học và và kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực. Trong đánh giá
kết quả học tập chuyển từ chủ yếu tập trung đánh giá kiến thức, kỹ năng mà học sinh
cần đạt được sang kiểm tra, đánh giá năng lực, trong đó chú trọng năng lực vận dụng
kiến thức, kỹ năng trong các tình huống thực tiễn. Dựa vào chuẩn năng lực ở từng
chủ đề học tập giáo viên xây dựng và sư dụng phối hợp các công cụ đánh giá, đồng
thời phối hợp giữa đánh giá thường xuyên với đánh giá định kỳ. Phối hợp đánh giá
của giáo viên với tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh.
“Tài liệu học tập về phương pháp dạy học theo hướng tích hợp (chuyên đề bồi
dưỡng sư phạm)” [25] của tác giả Nguyễn Văn Tuấn (2010) chỉ ra: Nội dung dạy học
tích hợp, chương trình đào tạo cần được thiết kế theo môdun định hướng năng lực,
phương pháp dạy theo quan điểm định hướng giải quyết vấn đề và định hướng hoạt
động, định hướng giảiquyết vấn đề, theo định hướng hoạt độngvà giáo án dạy học
tích hợp.
Võ Hoàng Ngọc, Võ Văn Thông với nghiên cứu “Tổ chức dạy học ngoại khóa
vật lý ở trường phổ thông theo định hướng tìm tòi- nghiên cứu góp phần phát triển
năng lực học sinh trung học cơ sở”[19] trên trên Tạp chí Khoa học của trường Đại
học Sư phạm Hà Nội năm 2016 đưa ra một số định hướng hoạt động ngoại khóa

không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng, mà còn góp phần góp
phần phát triển năng lực toàn diện ở người học, khắc phục cách dạy chủ yếu từ cung
cấp kiến thức sang dạy học tiếp cận năng lực người học, học sinh được trải nghiệm


nhận thức vấn đề nghiên cứu, đề xuất, dự đoán, tìm tòi, làm thí nghiệm kiểm tra
tương tự như các nhà khoa học để xây dựng kiến thức cho bản thân dưới sự hướng
dẫn của giáo viên.
Trần Thị Ánh Ngọc, Lê Công Chiêm với công trình “Bồi dưỡng năng lực vận
dung kiến thức vật lý vào thực tiễn thông qua sư dụng phối hợp các loại hình thí
nghiệm trong dạy học vật lý” [19] khẳng định năng lực vận dụng kiến thức vật lý vào
thực tiễn là một trong những năng lực quan trọng cần hình thành cho người học, đồng
thời là phương tiện quản lý hiệu quả dạy học vật lý ở trường phổ thông. Trên thực tế
vẫn còn nhiều giáo viên chưa thực sự chú trọng hoặc còn lúng túng trong việc bồi
dưỡng năng lực vận dụng kiến thức vật lý vào thực tiễn. Vì vậy, trong dạy học vật lý
cần bồi dưỡng năng lực vận dụng kiến thức vật lý vào thực tiễn, củng cố niềm tin
khoa học và tăng cường hứng thú học tập vật lý.
Hai tác giả Nguyễn Thị Diệu Linh và Đỗ Hương Trà với nghiên cứu “Từ khảo
sát thực tiễn đến đề xuất giải pháp phát triển năng lực thiết kế công cụ đánh giá năng
lực trong bồi dưỡng và đào tạo giáo viên vật lý”[19] năm 2016. Từ việc phân tích các
kết quả khảo sát về năng lực thiết kế công cụ đánh giá của giáo viên, xác định mối
liên hệ giữa sự phát triển năng lực với đào tạo ban đầu và bồi dưỡng giáo viên.
Những phân tích và đề xuất được dựa trên cơ sở dựa trên mô hình các giai đoạn của
quá trình xư lý thông tin, thông tin được xư lý qua ba giai đoạn trí nhớ cảm giác, trí
nhớ ngắn hạn hay trí nhớ làm việc và trí nhớ dài hạn. Dựa trên thang phân loại của
Bloom, tác giả đã đề xuất quá trình bồi dưỡng giáo viên gồm bốn giai đoạn nhận biết,
hiểu, vận dụng và rèn luyện. Điều này mở ra khả năng phát triển năng lực thiết kế
công cụ đánh giá cho giáo viên trong dạy học vật lý ở trường phổ thông.
Công trình của tác giả Nguyễn Thị Đại “ Ứng dụng công nghệ thông tin trong
dạy học vật lý ở trường trung học cơ sở” [10]. Đây là giải pháp hiệu quả trong dạy

học vật lý, máy tính có thể được sư dụng với nhiều chức năng khác nhau. Vì vậy, tác
giả đề xuất ba giải pháp: tổ chức dạy học dự án trong đó học sinh ứng dụng công
nghệ thông tin để xây dựng các sản phẩm; sư dụng nền tảng web 2.0 tạo môi trường
hợp tác trong học tập; khai thác các sản phẩm phần mềm hỗ trợ quá trình nhận thức
của học sinh; sư dụng công cụ tìm kiếm để khai thác nguồn tài nguyên internet và sư
dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ các hoạt động chuyên môn của giáo viên.
Tác giả Phạm Thị Phú, Nguyễn Lâm Đức “ Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn
đề cho học sinh trong dạy học vật lý ở trường trung học phổ thông” [23], các tác giả
cho rằng năng lực giải quyết vấn đề của học siinh trong học tập vật lý là tổng hợp các