Thế giới trẻ thơ trong Trăng non của Tagore (Khóa luận tốt nghiệp)

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn
của Th.s Trần Thị Mỹ Hồng, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong khóa luận là
trung thực, khách quan và chưa từng được công bố trong bất kì một công trình nào
khác.
Đồng Hới, tháng 5 năm 2018

Nguyễn Mai Trúc Loan

i


Lêi c¶m ¬n
Thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với sự giúp đỡ dù ít hay
nhiều, những lời động viên dù trực tiếp hay gián tiếp. Trong suốt quá trình thực hiện
khóa luận tôi đã nhận được nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý thầy cô, gia đình và
bạn bè. Với lòng biết ơn sâu sắc tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học
Quảng Bình, Khoa sư phạm Tiểu học - Mầm non đã tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn
thành khóa luận này.
Đặc biệt, em xin chân thành biết ơn cô Th.s Trần Thị Mỹ Hồng, cô đã giành thời
gian quý báu tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên
cứu khóa luận, đồng thời cô còn giúp em lĩnh hội được nhiều kiến thức chuyên môn và
rèn luyện tác phong nghiên cứu đề tài.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng đề tài chắc chắn không tránh khỏi những
thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của quý thầy, cô giáo
cùng các bạn để đề tài được hoàn thiện hơn.
Sau cùng, tôi xin kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe để tiếp tục thực hiện sứ
mệnh cao đẹp của mình là truyền đạt kiến thức cho thế hệ mai sau.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Đồng Hới, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Nguyễn Mai Trúc Loan

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii
MỤC LỤC ..................................................................................................................... iii
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài ..........................................................................................................1
2. Lịch sử vấn đề: ............................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................4
3.1. Đối tượng nghiên cứu: ..............................................................................................4
3.2. Phạm vi nghiên cứu: ................................................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................5
4.1 Phương pháp thống kê - phân loại .............................................................................5
4.2. Phương pháp phân tích - tổng hợp............................................................................5
4.3. Phương pháp đối chiếu - so sánh ..............................................................................5
5. Đóng góp của đề tài .....................................................................................................5
6. Cấu trúc của đề tài .......................................................................................................5
NỘI DUNG......................................................................................................................6
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ TAGORE VÀ TẬP THƠ TRĂNG NON
.........................................................................................................................................6
1.1. Tác giả Tagore ..........................................................................................................6
1.1.1. Tiểu sử, cuộc đời ...................................................................................................6
1.1.2. Sự nghiệp sáng tác .................................................................................................8

1.2. Tập thơ Trăng non ....................................................................................................9
1.2.1. Hoàn cảnh ra đời ....................................................................................................9
1.2.2. Giá trị của tập thơ Trăng non ...................................................................................9
CHƯƠNG 2: VẺ ĐẸP THẾ GIỚI TÂM HỒN TRẺ THƠ TRONG TRĂNG NON ....16
2.1. Tình mẫu tử thiêng liêng .........................................................................................16
2.1.1 . Mẹ là thiên đường trần gian của con ..................................................................16
2.1.2. Con là “Chúa Đời” của mẹ ..................................................................................20
2.2. Tình yêu thiên nhiên kỳ diệu ..................................................................................25
iii


CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT BIỂU HIỆN THẾ GIỚI TRẺ THƠ TRONG TRĂNG
NON...............................................................................................................................34
3.1. Nghệ thuật so sánh.................................................................................................34
3.2. Nghệ thuật nhân hoá ...............................................................................................41
KẾT LUẬN ...................................................................................................................50
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................52
PHỤ LỤC ......................................................................................................................56

iv


MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài
Ấn Độ là một trong những cái nôi của văn minh nhân loại. Văn học nghệ thuật
miền đất sông Ấn, sông Hằng phát triển rực rỡ từ thời cổ đại và có ảnh hưởng sâu rộng
đến nhiều nền văn học trên thế giới, đặc biệt là Việt Nam. Nền văn học Việt Nam đã tiếp
thu nhiều thành tựu của nền văn học Ấn Độ để sáng tạo ra những cái riêng cho dân tộc
mình. Vì vậy, việc học tập nghiên cứu văn học Ấn Độ là rất cần thiết, góp phần phổ biến

rộng rãi văn học Ấn Độ vào Việt Nam.
Khi nói đến văn học Ấn Độ, ngoài thành tựu nổi bật là sử thi Ramayana và
Mahabharata trong thời cổ đại, chúng ta còn phải khẳng định một đóng góp quan
trọng của nền văn học Ấn Độ thời hiện đại qua những sáng tác có giá trị của các nhà
văn, nhà thơ Ấn Độ. Một trong những đỉnh cao của văn học Phục hưng Ấn Độ là đại
thi hào Rabindranath Tagore. Ông được mệnh danh là “Ngôi sao sáng của Ấn Độ phục
hưng”, “Người lính canh vĩ đại” của đất nước Ấn Độ.
Tagore (1861 - 1941) là nhà thơ, nhà văn, họa sĩ… Năm 1913, với tập thơ Thơ
Dâng (Gitanjali), ông được giải thưởng Nôben - Giải thưởng văn chương. Nhân dân Ấn
Độ vô cùng tự hào về Tagore. Tên tuổi thi hào đã rạng rỡ quê hương xứ sở. Thơ của
Tagore là “bài ca về tình nhân ái", là “ước mơ về khát vọng, về tự do, hạnh phúc". Ông
để lại hàng nghìn bài thơ tựa như "hoa thơm, trái ngọt đôi bờ sông Hằng" đã làm phong
phú tâm hồn nhân dân Ấn Độ.
Ông được coi là biểu tượng của văn hoá Ấn Độ. Với những thành tựu và đóng góp
cho văn học dân tộc, ông đã tạo dựng nên một thời đại Tagore bên cạnh các khái niệm
thời đại Vê-đa, thời đại sử thi... M.Gandhi tụng xưng ông là Gurudêva - bậc Thánh sư vĩ
đại, người dẫn dắt tinh thần và hướng dẫn tâm linh Ấn Độ.
Ở Việt Nam, bạn đọc biết đến Tagore khá sớm. Từ năm 1984, sau những cố gắng
tâm huyết của nhiều nhà Ấn Độ học Việt Nam mà tiêu biểu là các giáo sư Cao Huy
Đỉnh, Lưu Đức Trung, văn học Ấn đã chính thức được đưa vào giảng dạy trong hệ
thống giáo dục. Riêng ở bậc trung học cơ sở, tác phẩm được giới thiệu giảng dạy là bài
thơ Mây và sóng, trích trong tập Trăng non. Đây là tập thơ viết cho thiếu nhi, thuộc ba
nội dung chính trong sáng tạo thơ ca của Tagore.
1


Là giáo viên tiểu học tương lai, bản thân tôi thực sự rất yêu thích những sáng tác
của Tagore. Những tác phẩm văn học thế giới xuất sắc là di sản tinh thần văn hóa
chung của nhân loại, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp tri thức, nâng cao năng
lực cảm thụ, cách tiếp nhận văn học, giáo dục thế hệ trẻ. Xuất phát từ những lý do

trên, chúng tôi đã chọn “Thế giới trẻ thơ trong Trăng non của Tagore” làm đề tài
nghiên cứu.
2. Lịch sử vấn đề:
Rabindranath Tagore là nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch lớn, đồng thời cũng là
một họa sĩ, một nhạc sĩ nổi tiếng của đất nước Ấn Độ. Nhưng thành tựu lớn nhất của
ông là thơ ca. Ngoài những tập thơ rất tiêu biểu viết cho người lớn như Thơ Dâng, ông
còn có tập thơ Trăng non viết cho trẻ em. Tập thơ đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên
thế giới, được cả trẻ em và người lớn yêu thích. Và khi Trăng non ra đời, nó đã mở ra
một phương diện khác trong tài năng sáng tạo nghệ thuật của Tagore khiến cho những
nhà nghiên cứu, những độc giả hâm mộ thơ ông chú ý một cách đặc biệt đến thi phẩm
dành riêng cho trẻ thơ này. Trong phạm vi của đề tài, chúng tôi điểm qua một số công
trình nghiên cứu tiêu biểu về tập thơ Trăng non:
Trong lời giới thiệu cho bản dịch Thơ Tagore, giáo sư Cao Huy Đỉnh đã nhận
xét khái quát về tập thơ Trăng non: “Đó là những bài thơ hết sức hồn nhiên trong sáng,
những bức tranh mĩ lệ về tâm lí nhi đồng” [17, tr.29]. Theo ông, chính sự trong sáng,
hồn nhiên của trẻ đã giúp Tagore biểu hiện “Những triết lí về cuộc đời” một cách sâu
sắc và tinh tế. Đồng thời ông cũng nhấn mạnh đến đặc điểm nghệ thuật “Trí tưởng
tượng phong phú” của Tagore “đã khám phá một thế giới thần tiên và nghệ sĩ trong
tâm hồn em bé” [ 17,tr. 29] .
Nhà nghiên cứu, dịch giả Đào Xuân Quý đã chú ý đến “ngôn ngữ thích hợp và vô
cùng phong phú” trong Trăng non. Ông đã chỉ ra sự khác biệt độc đáo của Tagore và
V.Hugo trong những thi phẩm viết về trẻ thơ:
“Nhà thơ Ấn Độ đi vào thế giới của trẻ con với một tâm trạng hoàn toàn khác
biệt. Thơ về trẻ em của Tagore trong sáng, hồn nhiên và chân thực. Ông tỏ ra am hiểu
tâm hồn kì diệu của các em và để mô tả cái thế giới trẻ thơ này, Tagore đã dùng ngôn
ngữ thích hợp vô cùng phong phú. Nhưng mặt khác, nếu đọc kĩ ta sẽ thấy rằng thơ viết
cho trẻ em của Tagore cũng là loại thơ có nhiều suy nghĩ và gắn liền với thực tiễn đau
buồn của đất nước Ấn Độ” [42, tr. 211].
2

Theo cảm nhận của PGS. Lưu Đức Trung, Trăng non là những ấn tượng sâu sắc
về cách sử dụng hình ảnh và những câu chuyện kể phù hợp với các em. Theo ông,
chính những hình ảnh, những câu chuyện mang âm hưởng cổ tích đã bộc lộ rõ sự am
hiểu tâm lí trẻ thơ của Tagore. Viết về Trăng non, ông còn nhấn mạnh đến thủ pháp
đối lập, tương phản được sử dụng trong tập thơ: “Tagore muốn đem tâm hồn trong
sáng, bản chất Chân - Thiện - Mĩ đang tồn tại trong trẻ thơ đối lập với bản chất xấu xa,
đê tiện đáng khinh của xã hội đồng tiền và quyền lực chi phối” [ 59, tr.158].
Trong bài “Chất trí tuệ, điểm sáng thẩm mĩ trong thơ.Tagore”, TS. Nguyễn Thị
Bích Thuý cũng phân chia thơ Tagore thành ba nội dung lớn: thơ triết luận, thơ tình
yêu và thơ viết cho trẻ em. Với mảng thơ trẻ em, tác giả tập trung vào tập thơ Trăng
non và nhận xét: “Với Trăng non, gồm 40 bài viết về trẻ em, Tagore được coi là
V.Hugo của Ấn Độ. Tình thương, tấm lòng trìu mến nâng niu của ông đối với trẻ em
thấm đẫm trong từng chữ, từng câu” [ 50, tr.59]. Đồng thời tác giả cũng dẫn lời của
nhà thơ Ailen, W. B. Yeats nói về Trăng non để khẳng định một lần nữa ý kiến của
mình: “Khi thi sĩ nói đến trẻ thơ, đặc tính này như một phần của chính thi sĩ thì ta
không rõ có phải thi sĩ nói đến thánh nhân hay không?” [50, tr.59].
TS. Đỗ Thu Hà trong quyển “Tagore, văn và đời” cũng tuân thủ cách phân chia
thơ Tagore thành 3 nội dung như trên. Tác giả đã đưa ra những nhận xét khái quát nhất
về nội dung và nghệ thuật của tập Trăng non: “Tagore đã viết những bài thơ để trả lời
và lí giải cho các em với những lời thơ dịu dàng, thơ mộng và tràn đầy tình yêu
thương, trong đó, ông sử dụng một bút pháp đặc biệt. Ông là người đã kết hợp một
cách nhuần nhuyễn giữa hiện thực và huyền ảo: để thể hiện hiện thực Tagore đã dùng
những huyền thoại, những viền giát xung quanh hiện thực của cuộc sống, đem lại cho
nó một chiều sâu có tầm vũ trụ.” [26, tr.73].
Ở các trường Đại học, tập thơ Trăng non được các học viên, sinh viên khai thác
dưới nhiều góc độ khác nhau:
Luận văn thạc sĩ “Thế giới trẻ em trong sáng tác văn chương Tagore” của Nguyễn
Phương Liên [65] đi sâu vào nghiên cứu những đặc trưng nghệ thuật đã được Tagore
sử dụng trong việc xây dựng thế giới trẻ em được thể hiện trong sáng tác văn chương

của Tagore ở cả 3 thể loại: thơ, văn xuôi và kịch. Tác giả khẳng định: “nhiệm vụ của
chúng tôi là phân tích các tác phẩm thơ, văn, kịch của Tagore viết về trẻ em, chỉ ra
những thủ pháp khác nhau mà Tagore vận dụng trong 3 phương thức sáng tác ấy để
thấy được tính đa dạng trong tài năng Tagore” [65, tr.2].
3


Khóa luận tốt nghiệp “Yếu tố huyền ảo trong tập thơ Trăng non của Tagore”
của Trần Kim Dung [11] quan tâm đến tác dụng của thủ pháp huyền ảo, làm cho thế
giới trong Trăng non lung linh, huyền diệu và giàu màu sắc hơn.
Khóa luận tốt nghiệp “Tagore với trẻ thơ qua tập Trăng non” của Nguyễn Thị
Ngọc Diệp [12] chủ yếu đi vào khai thác nội dung tư tưởng, tình cảm của Tagore dành
cho trẻ nhỏ được thể hiện trong cả tập thơ.
Khóa luận tốt nghiệp “Nghệ thuật so sánh trong tập thơ Trăng non” của Trần
Thị Hoài Phương [38] tập trung tìm hiểu nghệ thuật biểu hiện trong Trăng non qua
thủ pháp so sánh để làm nổi bật sự sáng tạo độc đáo của Tagore trong việc xây dựng
một thế giới trẻ thơ hồn nhiên và kì diệu.
Như vậy, qua những nhận xét của các dịch giả nhà nghiên cứu về thơ Tagore ở
Việt Nam, chúng ta phần nào có được cái nhìn tổng quát và toàn diện về tập thơ Trăng
non ở cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật. Các tác giả đều tập trung đề cao tính
hồn nhiên, tự nhiên, trong sáng của thế giới trẻ thơ và chú ý nhấn mạnh đến những thủ
pháp nghệ thuật cơ bản mà Tagore đã sử dụng trong cả tập thơ như một sự gợi mở,
định hướng cho những nghiên cứu chuyên sâu về tập thơ Trăng non ở bậc Đại học và
sau Đại học. Nhìn chung các công trình, bài viết trên đây đã nghiên cứu các phương
diện khác nhau của tập thơ Trăng non của Tagore. Tuy nhiên, chưa có công trình nào
nghiên cứu một cách hệ thống toàn diện và đi sâu vào tìm hiểu thế giới trẻ thơ trong
Trăng non của Tagore ở cả hai phương diện nội dung tư tưởng và nghệ thuật biểu
hiện. Vì vậy chúng tôi mạnh dạn lựa chọn cách tiếp cận này. Các công trình nghiên
cứu, bài viết của những người đi trước là tư liệu tham khảo quý báu cho chúng tôi.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thế giới trẻ thơ trong tập thơ Trăng non của
Tagore.
3.2. Phạm vi nghiên cứu:
Chúng tôi khảo sát Tagore - Tuyển tập tác phẩm (Tập 2) của các dịch giả Cao
Huy Đỉnh, Đào Xuân Quý, Lưu Đức Trung và Mảnh trăng non - người dịch Phạm
Hồng Dung, Phạm Bích Thủy.

4


4. Phương pháp nghiên cứu
4.1 Phương pháp thống kê - phân loại
Phương pháp này được sử dụng trong việc khảo sát văn bản, giúp thống kê phân
loại một cách tỉ mỉ, cụ thể, đầy đủ các hình tượng thơ, những thi pháp đặc trưng mà
nhà thơ dùng để truyền tải ý tưởng của mình trong Trăng non.
4.2. Phương pháp phân tích - tổng hợp
Qua việc phân tích những bài thơ tiêu biểu trong Trăng non để thấy được cái
hay, cái đẹp về nội dung tư tưởng và nghệ thuật biểu hiện trong cả tập thơ.
4.3. Phương pháp đối chiếu - so sánh
Đối chiếu - so sánh cách sử dụng nghệ thuật so sánh và nhân cách hoá trong
Trăng non và một số bài thơ trong các tập thơ khác của Tagore để thấy được nét độc
đáo riêng của tập thơ viết cho thiếu nhi.
Đối chiếu - so sánh thơ thiếu nhi của Tagore với thơ thiếu nhi của các nhà thơ
khác để thấy được những sáng tạo riêng của Tagore.
5. Đóng góp của đề tài
- Về mặt lý luận: Đề tài “Thế giới trẻ thơ trong tác phẩm Trăng non của Tagore”
tìm hiểu phương diện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Trăng non. Từ đó bộc lộ
quan niệm của nhà thơ về vẻ đẹp thế giới tâm hồn trẻ thơ và nghệ thuật biểu hiện thế
giới trẻ trong tác phẩm.

- Về thực tiễn: Đề tài góp phần vào việc tiếp nhận, tìm hiểu, nghiên cứu thơ
Tagore nói chung và giảng dạy tác phẩm Trăng non ở trường phổ thông nói riêng, là
tài liệu tham khảo cho giảng viên, sinh viên quan tâm.
6. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, nội dung chính của khóa luận
được triển khai trong 3 chương:
Chương 1: Giới thiệu khái quát về Tagore và tập thơ Trăng non
Chương 2: Vẻ đẹp thế giới tâm hồn trẻ thơ trong Trăng non của Tagore
Chương 3: Nghệ thuật biểu hiện thế giới trẻ thơ trong Trăng non của Tagore

5


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1:
GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ TAGORE VÀ TẬP THƠ TRĂNG NON

1.1. Tác giả Tagore
1.1.1. Tiểu sử, cuộc đời
Tagore sinh ngày 7 tháng 5 năm 1861 tại Cancutta, bang Bengan, Ấn Độ. Ông là
con thứ 14 trong một gia đình thuộc đẳng cấp quý tộc Bàlamôn có 14 anh chị em.
Trong số các anh chị em của Tagore có nhiều người thành đạt và có nhiều sự đóng góp
cho sự phát triển của văn học Ấn độ. Targore chịu ảnh hưởng sâu sắc của người cha Ông Đevendranath Tagore. Ông Đevandranath Tagore là một triết gia và là nhà cải
cách xã hội nổi tiếng. Tagore thường được cha cho đi du lịch và tham dự các cuộc mít
tinh, hội thảo của các nhà cải cách xã hội về chính trị, thời sự và văn học nghệ thuật.
Trong gia đình, Tagore được yêu quý và chiều chuộng nhất. Khi Tagore chào
đời, cha ông đã xem đó là phúc trời nên đặt tên cho ông là Rabindranath, có nghĩa là
mặt trời với mong muốn cậu bé sẽ trở thành nhân tài mang ánh sáng trí tuệ soi rọi sự
tăm tối của đất nước Ấn Độ. Thuở nhỏ, Tagore là một cậu bé thích tự do, thường lang
thang bắt bướm hái hoa ngoài trời và tụ tập với bọn trẻ cùng phố chơi bi, chơi đáo. Vì

thế, mọi người cai quản cậu rất nghiêm ngặt. Những giờ bị phạt trong nhà, cậu thường
nhìn ra ngoài cửa sổ ao ước tự do hoặc tìm đến góc nhà ngồi đọc sách. Ngoài những
quyển truyện cổ Ấn Độ, Tagore thường tìm đọc sách nước ngoài viết cho thiếu nhi đã
được dịch ra tiếng Bengali. Cậu thích sách của Dickens, V.Hugo và nhất là tác phẩm
Rôbinxơn Cruxô của Defoe. Hình ảnh Rôbinxơn chống chọi với bão táp, hòa nhập với
thiên nhiên trên hoang đảo khiến Tagore xúc động và lấy đó làm tấm gương cho cuộc
sống tự lập của mình.
Cha Tagore là một người thầy đắc lực trong việc nâng cao học vấn cho Tagore.
Ông luôn tôn trọng tự do của con cái. Từ năm 11 tuổi, ông đã cho Tagore theo mình
trong những chuyến du lịch dài ngày lên đỉnh Himalaya, dạy cho Tagore bài học đầu
tiên về tình yêu thiên nhiên, con người và cuộc sống. Trong kí ức của Tagore, người
cha luôn là một tấm gương lớn về nhân cách: “Người muốn chúng tôi yêu sự thật bằng
6


Khóa luận đủ ở file: Khóa luận full