Tổ chức cho trẻ 4 – 5 tuổi khám phá môi trường xung quanh thông qua hoạt động trải nghiệm theo quan điểm Montessori (Khóa luận tốt nghiệp)

Lời Cảm Ơn
Để hoàn thành bài Khóa luận tốt nghiệp này em đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ vô cùng quý giá. Em xin
được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến ThS.
Phạm Thị Yến: “Em chân thành cảm ơn cô đã tận tình
hướng dẫn, động viên và giúp đỡ em trong suốt thời gian
làm khóa luận”.
Qua đây em cũng xin được gửi lời cảm ơn chân thành
đến các thầy cô giáo trong Khoa Sư phạm Tiểu Học – Mầm
Non Trường Đại học Quảng Bình, các thầy cô đã dạy dỗ,
cung cấp cho chúng em kiến thức để em có thể hoàn thành
tốt khóa luận này.
Xin được gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các giáo
viên cùng các cháu trường Mầm non Bảo Ninh đã hợp tác,
tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu đề
tài.
Mặc dù đã cố gắng nhưng do thời gian và kiến thức có
hạn, nên nghiên cứu này của em mới dùng ở kết quả này.


Kính mong nhận được ý kiến đóng góp của Hội đồng khoa
học để đề tài này được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Đồng Hới, tháng 5 năm 2018

Tác giả: Đặng Khánh Hà


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những kết quả nghiên cứu trong khóa luận này

là thành quả của riêng tôi. Các số liệu và kết quả trong khóa luận là
trung thực và chưa được công bố ở một công trình nào khác.
Đồng Hới, tháng 5 năm 2018
Tác giả: Đặng Khánh Hà


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................2
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ..........................................................3
4. Giả thuyết khoa học .....................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................3
8. Những đóng góp của đề tài ..........................................................................................5
9. Cấu trúc khóa luận .......................................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TỔ CHỨC CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI
KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG
TRẢI NGHIỆM THEO QUAN ĐIỂM MONTESSORI............................................6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................6
1.2. Hoạt động trải nghiệm của trẻ 4 – 5 tuổi ..................................................................8
1.3. Một số vấn đề về phương pháp Montessori ...........................................................10
1.4. Hoạt động khám phá môi trường xung quanh của trẻ 4 – 5 tuổi ............................22
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 28
Chương 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC TỔ CHỨC CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI
KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH THÔNG QUA GIÁO DỤC TRẢI
NGHIỆM THEO QUAN ĐIỂM MONTESSORI.....................................................29
2.1. Tổng quan về khách thể và địa bàn nghiên cứu .....................................................29
2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu thực trạng ....................................................30

2.3. Xây dựng các tiêu chí và thang đánh giá ................................................................ 32
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng ....................................................................................34
2.5. Một số nguyên nhân ...............................................................................................40
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................................ 42


Chương 3: QUY TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI
KHÁM PHÁ MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH THÔNG QUA GIÁO DỤC TRẢI
NGHIỆM THEO QUAN ĐIỂM MONTESSORI VÀ THỬ NGHIỆM SƯ PHẠM
.......................................................................................................................................43
3.1. Xây dựng quy trình tổ chức cho trẻ khám phá môi trường xung quanh thông qua
hoạt động trải nghiệm theo quan điểm Montessori .......................................................43
3.1.1. Cơ sở định hướng cho việc xây dựng và lựa chọn các nội dung để dạy theo
phương pháp Montessori ............................................................................................... 43
3.1.2. Nguyên tắc xây dựng và lựa chọn các nội dung để dạy theo quan điểm
Montessori ..................................................................................................................... 45
3.1.3. Xây dựng tiến trình HĐTN theo quan điểm Montessori để hướng dẫn trẻ khám
phá MTXQ ..................................................................................................................... 46
3.2. Thử nghiệm sư phạm ..............................................................................................60
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ................................................................................................ 72
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .....................................................................................73
1. Kết luận......................................................................................................................73
2. Kiến nghị ...................................................................................................................73
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................75


DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: So sánh phương pháp giáo dục Montessori với phương pháp giáo dục truyền
thống ..............................................................................................................................21

Bảng 2.1: Các tiêu chí và thang đánh giá ......................................................................33
Bảng 2.2: Đánh giá mức độ nhận thức của GV về PP trải nghiệm theo quan điểm
Montessori .....................................................................................................................34
Bảng 2.3: Đánh giá mức độ hiểu biết của giáo viên về vai trò của HĐTN ...................34
Bảng 2.4: Đánh giá của GV về vai trò hoạt động trải nghiệm đối với trẻ về MTXQ ...35
Bảng 2.5: Đánh giá mức độ tổ chức cho trẻ KP MTXQ thông qua HĐTN theo quan
điểm Montessori ............................................................................................................36
Bảng 2.6: Đánh giá thực trạng tổ chức cho trẻ KP MTXQ hiện nay ............................36
Bảng 2.7: Đánh giá hình thức tổ chức HĐTN theo quan điểm Montessori ..................37
Bảng 2.8: Mức độ sử dụng các phương pháp tổ chức cho trẻ KP MTXQ ....................38
Bảng 2.9: Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức cho trẻ KPMTXQ ...........................39
Bảng 3.1: Mức độ biểu hiện các tiêu chí đánh giá của trẻ trước khi thử nghiệm .........62
Bảng 3.2: Tính nhanh nhạy trong hoạt động. ................................................................ 65
Bảng 3.3 Sự tập trung chú ý ..........................................................................................66
Bảng 3.4 Khả năng quan sát phân tích, so sánh đối tượng ............................................67
Bảng 3.5 Khả năng hoàn thành nhiệm vụ nhận thức.....................................................68
Bảng 3.6 Cố gắng vận dụng tri thức, kỹ năng đã học vào các tình huống ....................69
Bảng 3.7: Bảng trung bình các tiêu chí .........................................................................70


DANH MỤC BIỂU ĐỐ
Biểu đồ 3.1: Mức độ biểu hiện trung bình các tiêu chí .................................................63
Biểu đồ 3.2: Tính nhanh nhạy trong họat động .............................................................65
Biểu đồ 3.3: Sự tập trung chú ý .....................................................................................66
Biểu đồ 3.4: Khả năng quan sát phân tích, so sánh đối tượng ......................................67
Biểu đồ 3.5: Khả năng hoàn thành nhiệm vụ nhận thức ...............................................68
Biểu đồ 3.6: Cố gắng vận dụng tri thức, kỹ năng đã học vào các tình huống ...............69
Biểu đồ 3.7: Mức độ biểu hiện trung bình các tiêu chí .................................................71

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT

Nghĩa đầy đủ

Viết tắt

1

GD

Giáo dục

2

GDMN

Giáo dục mầm non

3

GV

Giáo viên

4

PP

Phương pháp

5

MG

Mẫu giáo

6

MN

Mầm non

7

MTXQ

Môi trường xung quanh

8

HĐTN

Hoạt động trải nghiệm

9

KP

Khám phá

10

KPKH

Khám phá khoa học


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Nước ta đang bước vào một giai đoạn phát triển mới – giai đoạn đẩy mạnh
công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước nhằm xây dựng một nước dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững chắc đi lên xã hội chủ nghĩa. Để hoàn
thành nhiệm vụ đó trong điều kiện đất nước còn nghèo, chúng ta phải phát triển giáo
dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người. GD đào tạo là cốt lõi, là trọng tâm của
chiến lược trồng người. Phát triển GD là nền tảng để tạo ra nguồn lực có chất lượng
cao, là động lực của sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Bởi vậy Đảng ta khẳng
định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Trong đó, GDMN là giai đoạn GD đầu đời của
con người, có ý nghĩa quan trọng giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ,
thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách và chuẩn bị cho trẻ vào lớp
1. Sáu năm đầu đời được coi là thời kỳ “vàng” trong suốt cuộc đời mỗi con người.
Nhận thức được tầm quan trọng của GD sớm đối với trẻ em, công tác giáo dục,
đổi mới PP dạy học ở trường MN ngày càng được chú trọng. Một câu hỏi được đặt ra
là làm sao để phát triển tốt nhất các kỹ năng của trẻ? Hiện nay, các PP dạy học truyền
thống không phải là lựa chọn duy nhất và hiệu quả nhất đối với trẻ. Bên cạnh đó có rất
nhiều PP dạy học mới và tạo điều kiện để các em hoạt động như dạy học tích cực, dạy
học theo vấn đề… Dạy học thông qua trải nghiệm là một PP có nhiều ưu điểm và kích
thích được các tiềm năng trí tuệ của trẻ.
1.2. Mục tiêu của GDMN trong chương trình MN mới hiện nay là: “Lấy trẻ làm

trung tâm” giúp trẻ phát triển tốt về thể chất, trí tuệ, thẫm mỹ, hình thành những yếu tố
đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một. Bước đầu giúp trẻ hiểu về PP
dạy học thông qua trải nghiệm. Để đạt được mục tiêu đó thì việc lựa chọn, tổ chức các
hoạt động giúp trẻ phát triển là rất cần thiết. Hiện nay, trên thế giới đã có rất nhiều PP
GD tiên tiến dành cho lứa tuổi MN, trong đó có PP dạy học thông qua HĐTN theo
quan điểm Montessori.
1.3. PP dạy học trải nghiệm theo quan điểm Montessori là một PP sư phạm GD
trẻ em dựa trên nghiên cứu và kinh nghiệm của bác sĩ và nhà giáo dục Ý Maria
Montessori (1870 – 1952). PP dạy học trải nghiệm được sử dụng nhiều trong mô hình
GD truyền thống như: mô hình GD của Shichida Makoto (Nhật Bản), Glenn Doman
(Mỹ), Ngô Hiểu Huy (Trung Quốc), PP GD Montessori. Montessori là PP GD lấy trẻ
1


làm trung tâm, dựa trên nền tảng tự do, cho phép trẻ được tiếp xúc, ứng xử, KP một
cách tự nhiên với MTXQ. Tinh thần GD Montessori đã khẳng định một cách rõ ràng
vai trò của HĐTN trong quá trình học tập của trẻ, cho thấy sự phù hợp giữa phương
pháp và mô hình để lại một kết quả tốt hơn.
Mặt khác, trẻ trong giai đoạn 4 – 5 tuổi có lối tư duy trực quan hành động và
thiên về cảm tính. Đây là giai đoạn trẻ tiếp thu và nhận thức môi trường thông qua đôi
bàn tay. Các giác quan – công cụ để phát triển trí tuệ ngày một trở nên hoàn thiện,
nhạy bén và tinh tế hơn vì vậy dẫn đến những biến đổi nhất định trong nhận thức. Trẻ
học thông qua cảm giác và chúng muốn sờ, ngửi, nếm, nghe và thử nghiệm tất cả mọi
thứ xung quanh. Trẻ thực sự ham học hỏi và thể hiện nó bằng hàng loạt câu hỏi “Vì
sao?” “Tại sao?” Môi trường tự nhiên lúc này trở thành một nguồn cảm hứng vô cùng
vô tận với trẻ. Đó là điều kiện thuận lợi để trẻ tiếp thu nguồn tri thức của nhân loại và
phát triển trí tuệ của mình.
1.4. Để phù hợp với các đặc điểm tâm sinh lý này nội dung chương trình KP
MTXQ ở các trường MN cũng có những thay đổi. Hiện nay “Khám phá môi trường
xung quanh” là một nội dung mới trong chương trình GDMN (ban hành tháng 7/2009)

thay cho nội dung “Làm quen với môi trường xung quanh” trong chương trình trước
đó. Sự thay đổi này nhằm nhấn mạnh vai trò của các hoạt động trải nghiệm trong quá
trình học tập của trẻ ở trường MN. Việc cho trẻ KP MTXQ đã có những đổi mới về đề
tài, ND KP và cách tổ chức hoạt động… Tuy vậy, quá trình KP MTXQ vẫn còn những
hạn chế. Để trẻ KP MTXQ thông qua HĐTN theo quan điểm GD Montessori là một
việc cần thiết cho GV giải quyết những hạn chế trên và giúp GV có cái nhìn đúng đắn
về trẻ em và các PP dạy học mới, từ đó nâng cao chất lượng GD trẻ ở trường MN.
Xuất phát những lý do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Tổ chức cho trẻ 4 – 5
tuổi khám phá môi trường xung quanh thông qua hoạt động trải nghiệm theo quan
điểm Montessori”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu và tổ chức cho trẻ 4 – 5 tuổi KP MTXQ thông qua HĐTN theo quan
điểm Montessori, nhằm phát triển khả năng nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh,
góp phần tích cực vào việc thực hiện mục tiêu GD MN hiện nay.

2


Khóa luận đủ ở file: Khóa luận full