Bộ giáo dục v đo tạo
Bộ nông nghiệp v ptnt
Trờng đại học thuỷ lợi
-----
-----
đỗ thị hòa
Nghiên cứu nhận thức - thái độ - hnh vi của ngời
dân phục vụ cho công tác quy hoạch v phát triển
nông thôn mới, áp dụng cho xã hong giang huyện nông cống - tỉnh thanh hóa
Chuyên ngành: Kinh tế tài nguyên thiên nhiên và môi trờng
Mã số: 60.31.16
luận văn thạc sĩ
Ngời hớng dẫn khoa học: PGS. TSKH. Nguyễn Trung Dũng
H nội - 2013
L IC M
N
V i t t c s kính tr ng bi t n sâu s c nh t, Tác gi xin chân thành bày t
lòng bi t n c a mình t i s h
ng d n t n tình chu đáo c a giáo viên h
ng d n
PGS. TSKH. Nguy n Trung D ng và các th y, cô Khoa sau đ i h c, Khoa Kinh t
và Qu n lý cùng toàn th th y cô giáo Tr
ng
i h c Th y l i.
ng th i tác gi
c ng xin c m n cán b và nhân dân xã Hoàng Giang - huy n Nông C ng - t nh
Thanh Hóa, cùng các b n sinh viên đã h p tác và giúp đ nhi t tình, t o đi u ki n
cho tác gi hoàn thành lu n v n này.
Do nh ng h n ch v ki n th c, th i gian, kinh nghi m và tài li u tham kh o
nên thi u sót và khuy t đi m là đi u không th tránh kh i. Vì v y, tác gi r t mong
nh n đ
c s góp ý, ch b o c a c a các th y cô và đ ng nghi p, đó chính là s
giúp đ quý báu mà tác gi mong mu n nh t đ c g ng hoàn thi n h n trong quá
trình nghiên c u và công tác sau này.
Xin chân tr ng c m n!
Hà N i, tháng 08 n m 2013
H c viên cao h c
Th Hòa
L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là lu n v n do tôi nghiên c u và th c hi n.
Các s li u và k t lu n trình bày trong lu n v n ch a t ng đ
c công b
các nghiên c u khác.
Tôi xin ch u trách nhi m v đ tài lu n v n c a mình
Hà N i, tháng 08 n m 2013
H c viên cao h c
Th Hòa
M CL C
TT
N i dung
CH
NG 1: C
S
Trang
LÝ LU N V QUY HO CH XÂY D NG VÀ NGHIÊN
C U NH N TH C - THÁI
- HÀNH VI C A NG
I DÂN ……………..1
1.1. Khái ni m và n i dung liên quan đ n quy ho ch xây d ng NTM .............1
c đi m c a phát tri n nông thôn so v i thành/đô th .........................1
1.1.1.
1.1.2. Phát tri n NTM - đ nh h
1.1.3. Gi i thi u ch
ng cho phát tri n b n v ng
nông thôn ....3
ng trình m c tiêu qu c gia v xây d ng NTM ..............5
1.2. Tình hình trong và ngoài n
c, c ng nh các k t qu đ t đ
c trong
quy ho ch xây d ng NTM ....................................................................................8
1.2.1. Th c tr ng phát tri n t phát c a nông thôn Vi t Nam hi n nay .........8
1.2.2. Xu th hi n nay trong quy ho ch phát tri n nông thôn m i
ngoài n
trong và
c.........................................................................................................11
1.3. Nghiên c u nh n th c - thái đ - hành vi c a ng
i dân ph c v cho
công tác quy ho ch NTM ....................................................................................15
1.3.1. N i dung c a nghiên c u nh n th c - thái đ - hành vi c a ng
i dân
...........................................................................................................................15
1.3.2. Xây d ng các công c h tr cho thu th p s li u và nghiên c u .......15
1.3.3. Ph
ng pháp phân tích các k t qu nghiên c u ..................................16
K t lu n ch
ng 1 ...............................................................................................16
CH
NG 2: PHÂN TÍCH K T QU
THÁI
C A NGHIÊN C U NH N TH C -
- HÀNH VI C A NG
I DÂN LIÊN QUAN V I QUY HO CH
XÂY D NG NÔNG THÔN M I
XÃ HOÀNG GIANG……………………17
2.1. Gi i thi u khái quát v xã Hoàng Giang....................................................17
2.2. Phân tích đánh giá hi n tr ng quy ho ch nông thôn
xã Hoàng Giang 18
2.2.1. Phân tích, đánh giá t ng h p các đi u ki n t nhiên, phân tích đánh
giá hi n tr ng ....................................................................................................18
2.2.2. Hi n tr ng kinh t - xã h i .....................................................................21
2.2.3. Th c tr ng phát tri n nông nghi p trên đ a bàn xã..............................25
2.2.4. Hi n tr ng h t ng c s
và không gian ki n trúc c nh quan............29
2.2.5. Hi n tr ng s d ng đ t...........................................................................37
2.2.6. Các n i dung c n QHXD trên đ a bàn xã và phân tích th c tr ng,
ngu n l c phát tri n .........................................................................................41
2.3. Phân tích k t qu nghiên c u v nh n th c - thái đ - hành vi ng
i dân
...............................................................................................................................42
2.3.1. Phân tích nh n th c, thái đ và hành vi c a ng
i dân liên quan đ n
các QHXD NTM và b o t n công trình v n hóa.............................................42
2.3.2. Phân tích nh ng đóng góp c a ng
K t lu n ch
CH
ng 2 ...............................................................................................61
NG 3:
C A NG
XU T M T S
GI I PHÁP THÚC
3.3.
THAM GIA
XÃ HOÀNG GIANG…………………………………...62
3.1. Vai trò và ý ngh a s tham gia c a ng
ng
YS
I DÂN TRONG CÔNG TÁC QUY HO CH VÀ PHÁT TRI N
NÔNG THÔN M I
3.2.
i dân............................................59
i dân trong QHXD NTM .........62
ng công tác v n đ ng, giáo d c, tuyên truy n, và l y ý ki n
nh h
i dân trong QHXD NTM ............................................................................63
xu t đ nh h
3.3.1.
xu t đ nh h
tiêu thoát n
3.3.2.
ng trong quy ho ch c s h t ng nông thôn ...............67
ng trong QHXD các h th ng giao thông, th y l i,
c, rác th i v sinh môi tr
xu t đ nh h
ng ...................................................67
ng v vi c xây d ng, b o t n và b o v các công trình
tâm linh, v n hóa và xã h i, công c ng (chùa chi n, ch , nhà v n hóa…) ..68
3.3.4.
xu t đ nh h
ng v xây d ng và ch nh trang nhà
c a ng
i dân
mang b n s c c a vùng ....................................................................................72
3.4.
xu t đ nh h
ng trong vi c phát tri n kinh t nông nghi p nông thôn
...............................................................................................................................75
3.4.1.
nh h
ng trong vi c phát tri n kinh t nông nghi p nông thôn ......75
3.4.2. M t s mô hình kinh t thành công áp d ng trong xây d ng NTM ....80
3.5. Các gi i pháp th c hi n ...............................................................................86
3.5.1. B
c đi ....................................................................................................86
3.5.2. T ch c th c hi n...................................................................................86
3.5.3. Các yêu c u ngu n l c ...........................................................................87
3.5.4. Các gi i pháp h tr ...............................................................................88
K t lu n ch
ng 3 ...............................................................................................89
K T LU N VÀ KI N NGH ……………………………………………………90
1. K t lu n .............................................................................................................90
2. Ki n ngh ...........................................................................................................91
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C
DANH M C CÁC T
Ch vi t t t
B NN&PTNT
VI T T T
Di n gi i
B nông nghi p và Phát tri n nông thôn
B VH-TT& DL V n hóa th thao và du l ch
H ND
H i đ ng nhân dân
UBND
y ban nhân dân
NCKH
Nghiên c u khoa h c
QHXD
Quy ho ch xây d ng
NTM
Nông thôn m i
HTX
H p tác xã
GTVT
Giao thông v n t i
THCS
Trung h c c s
THPT
Trung h c ph thông
VH-TT
V n hóa thông tin
SPSS
Ph n m m x
lý s
li u: Statistical Package for the Social
Sciences
KHKT
Khoa h c k thu t
HTKT-XH-MT
H t ng k thu t – xã h i – môi tr
Vi t GAP
Hi p h i nông s n s ch
VAC
Mô hình phát tri n kinh t v
n – ao – chu ng
VACR
Mô hình phát tri n kinh t v
n – ao – chu ng – ru ng
ng
DANH M C HÌNH V , S
Tên hình v , s đ
TT
Trang
Hình 1.1
Hình nh làng quê
NT Vi t Nam
2
Hình 2.1
S đ v trí và m i liên h xã Hoàng Giang
17
Hình 2.2
Hình nh bà con tham gia s n xu t NN trong xã
25
Hình 2.3
Hình nh Tr s xã Hoàng Giang
29
Hình 2.4
Hình nh Chùa V nh Thái
36
Hình 2.5
ánh giá th c hi n nhóm h t ng – kinh t xã h i
46
Hình 2.6
ánh giá th c hi n nhóm kinh t và t ch c s n xu t
46
Hình 2.7
Tình hình s d ng n
c sinh ho t
47
Hình 2.8
Di n tích đ t s n xu t c a h
52
Hình 2.9
Ngu n thu nh p h , phân theo lo i h
56
Hình 3.1
Hình nh đêm v n ngh t i chùa V nh Thái
69
Hình 3.2
Hình nh v l h i hoa đ ng t ch c
70
Hình 3.3
Hình nh khánh thành nhà bia t
chùa V nh Thái
ng ni m và khuôn viên
làng Ng c Tháp
Hình 3.4
Hình nh ngôi nhà đi n hình c a vùng làng quê Vi t Nam
Hình 3.5
L p h c ngh mây giang xiên làm chao đèn, gi hoa xu t
kh u
Hình 3.6
xã Công Chính (Nông C ng)
Nông dân tham quan mô hình liên k t 4 nhà thâm canh
lúa
xã Chà Là
72
73
77
81
DANH M C B NG
TT
Tên b ng
Trang
B ng 2.1
K t qu ngành tr ng tr t c a Hoàng Giang
26
B ng 2.2
K t qu ngành ch n nuôi c a Hoàng Giang
27
B ng 2.3
T l nam n đ
43
B ng 2.4
T l nghe bi t thông tin v quy ho ch xã
B ng 2.5
T l v ý ki n cho bi t nh ng n i dung c n QH tr
B ng 2.6
T l v ý ki n cho bi t ch t l
B ng 2.7
T l v ý ki n cho bi t lo i nhà v sinh s d ng
49
B ng 2.8
T l v ý ki n v m c tr phí thu gom rác th i
49
B ng 2.9
T l v s l
ng ch n nuôi và không ch n nuôi
53
B ng 2.10
T l v m c giàu nghèo h gia đình t đánh giá
55
B ng 2.11
T l v m c thu nh p bình quân trên đ u ng
55
B ng 3.1
c ph ng v n
B ng m u đi u tra ý ki n ng
NTM
ng n
44
c
c
45
48
i
i dân cho công tác QHXD
66
M
U
1. Tính c p thi t c a đ tài
Theo s li u T ng c c th ng kê v a công b thì c n
c có 9071 xã v i
80.866 thôn, p, b n. Dân s khu v c nông thôn là 60,96 tri u ng
Có 57% lao đ ng sinh s ng và làm vi c
khu v c nông thôn và nông nghi p đóng
góp 20% thu nh p qu c n i (GDP). Nh ng đ n nay c n
h n 20.000 thôn, b n ch a có đ
trong c n
c ch a có h th ng n
i, chi m 69,4%.
c v n còn h n 300 xã và
ng giao thông đ n t n n i, trên 60% s thôn, xã
c sinh ho t c p n
c đ n h , trên 40% h nông
dân không có nhà xí, nhà t m h p v sinh…; Môi tr
ng nông thôn đang xu ng c p
và ô nhi m; T n n xã h i, c b c, ma túy có xu h
ng gia t ng; C c u kinh t
nông thôn chuy n d ch ch m, hi u qu ch a cao, đ c bi t là công nghi p và d ch v ;
Thu nh p c a nông dân th p, t l h nghèo còn cao, kho ng cách v thu nh p gi a
thành th và nông thôn, gi a đ ng b ng và mi n núi ngày càng l n; Kinh t h p tác
ch a phát huy đ y đ vai trò h tr nông dân và thúc đ y s n xu t phát tri n; C
c u lao đ ng chuy n đ i ch m, lao đ ng nông thôn thi u vi c làm. T l s d ng
th i gian lao đ ng th p, tình tr ng th t nghi p là m i đe d a l n
nông thôn; Mâu
thu n phát sinh trong quá trình th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n
c.
V n đ nông dân b thu h i đ t đ phát tri n công nghi p d ch v và gi i quy t vi c
làm cho ng
i dân. V n đ huy đ ng đóng góp c a ng
i dân quá nhi u cho xây
d ng c s h t ng và đi u này đã gây b t bình l n trong ng
i dân;
c bi t công
tác quy ho ch nông thôn g n nh không t n t i, có ch ng vi c quy ho ch và qu n lý
quy ho ch phát tri n nông thôn còn nhi u b t c p, đang trong tình tr ng th đ ng, l
thu c quá nhi u vào hi n tr ng, thi u nh ng k ho ch c b n, đ ng b và lâu dài.
Tình tr ng phát tri n nông thôn mang tính t phát; Không b o v đ
môi tr
ng, môi tr
pháp cho v n đ
c c nh quan
ng sinh thái, b n s c v n hóa truy n th ng b mai m t. Gi i
khía c nh quy ho ch, phát tri n b n v ng thì v n đang
xu t phát, ch a bao gi các v n đ c a nông thôn l i n i c m nh hi n nay.
đi m
Tr
c tình hình nh v y,
ng và Nhà n
l i chính sách mang t m chi n l
c ta đã có nh ng ch tr
ng đ
ng
c đ c bi t quan tr ng v xây d ng nông thôn nh
ng trình m c tiêu qu c gia xây d ng nông thôn m i (NTM) và chính sách đ i
Ch
i dân, đ
v i ng
c a
c th hi n rõ qua 19 ch tiêu xây d ng NTM. Theo ch tr
ng và Nhà n
c, n
ng
c ta ph n đ u đ n n m 2020 có 50% s xã trong toàn
qu c đ t tiêu chí NTM. Trong đó quy ho ch và th c hi n quy ho ch ph i đi tr
m tb
c
c và t p trung vào tiêu chí g m: quy ho ch h t ng kinh t - xã h i, quy
ho ch s d ng đ t và quy ho ch phát tri n s n xu t là m c tiêu quan tr ng hàng đ u
mà
ng và Nhà n
c quy t tâm th c hi n trong th i gian t i. Nh ng khi đ a vào
th c hi n xây d ng NTM theo 19 tiêu chí đã b c l nhi u đi m không phù h p v i
th c ti n, r t khó th c thi, nhi u vùng NTM đ t đ
n i hình th c, ch y theo thành tích còn ch t l
c 19 tiêu chí nh ng l i ch là b
ng thì b ng .
Trong khi đ y nh n th c c a m t s b ph n cán b và đ c bi t là ng
ch a ngang t m v i tình hình m i, ch a xác đ nh rõ đ
i dân
c khái ni m và đ c tr ng
c a NTM và các tiêu chí th hi n các đ c tr ng làm c s cho vi c xây d ng gi i
pháp và c ch chính sách phát tri n nông thôn phù h p. Trong đó l nh v c quy
ho ch nông thôn, ch a có đ y đ và rõ ràng m t h th ng lý lu n và gi i pháp quy
ho ch c th đ các b ngành c ng nh ng
dân và ban qu n lý c p xã ch a đ
c a ng
đ
i dân ti p c n. S tham gia c a ng
i
c huy đ ng cao nh t, th m chí ch a có vai trò
i dân trong quy ho ch, chính vì v y ch t l
ng quy ho ch ch a đáp ng
c nhu c u. Nhi u khi quy ho ch ch là m t b n v “đ p”, “xa v i” v i th c t và
không th c thi đ
c vì không h p lòng dân. Trong b i c nh nh
“Nghiên c u nh n th c - thái đ - hành vi c a ng
v y đ tài:
i dân ph c v cho công tác
quy ho ch và phát tri n nông thôn m i, áp d ng cho xã Hoàng Giang - huy n
Nông C ng - t nh Thanh Hóa” đ
c ti n hành nh m đáp ng nhu c u th c ti n đ t
ra.
2. M c đích c a đ tài:
-
Làm rõ c s lý lu n v xây d ng NTM đ nh h
ng phát tri n b n v ng
-
Nghiên c u ng d ng ph
ng pháp KAP (nghiên c u nh n th c - thái đ -
hành vi), đ c bi t áp d ng trong công tác QHXD
-
ánh giá th c tr ng quy ho ch NTM
-
ánh giá k t qu nghiên c u nh n th c - thái đ - hành vi và s tham gia
đóng góp tích c c c a ng
cho QHXD và đ nh h
i dân
xã Hoàng Giang
xã Hoàng Giang t nh Thanh Hóa ph c v
ng phát tri n b n v ng
xu t m t s gi i pháp đ thúc đ y s tham gia c a ng
-
i dân nh m hoàn
thi n công tác quy ho ch và phát tri n NTM xã Hoàng Giang
3.
it
a.
ng và ph m vi nghiên c u
it
ng nghiên c u: N i dung c a công tác quy ho ch xây d ng NTM;
Nh n th c - thái đ - hành vi c ng nh đóng góp c a ng
i dân ph c v cho QHXD
và phát tri n NTM.
b. Ph m vi ngiên c u:
- Không gian, ch th : Khu v c Xã Hoàng Giang t nh Thanh Hóa
- Th i gian: T tháng
/2012 đ n tháng
/2013
- Ph m vi n i dung: Các công tác trong quy ho ch NTM
4. Cách ti p c n và ph
-
Ph
ng pháp nghiên c u:
ng pháp đi u tra, thu th p s li u:
o Thu th p thông tin t các ngu n tài li u th ng kê, tài li u kh o sát xã
Hoàng Giang
o Ph ng v n h dân, Ph ng v n sâu, th o lu n nhóm h dân.
-
-
Ph
Ph
ng pháp nghiên c u:
o Ph
ng pháp nghiên c u đ nh tính
o Ph
ng pháp nghiên c u đ nh l
ng
ng pháp phân tích s li u:
o X lý s li u b ng ph
ng pháp th ng kê toán h c trên EXCEL,
SPSS
o Phân tích t
ng quan, ph
ng sai, mô hình h i quy
5. K t qu d ki n đ t đ
c
Làm rõ c s lý lu n v xây d ng NTM, c th đi sâu vào QHXD và đ nh
h
ng phát tri n NTM.
K t qu c a nghiên c u c b n v nh n th c - thái đ - hành vi c ng nh đ a
ra m t s gi i pháp thúc đ y s tham gia c a ng
i dân đ hoàn thi n công tác
QHXD NTM xã Hoàng Giang t nh Thanh Hóa
6. Ý ngh a khoa h c và th c ti n
a. Ý ngh a khoa h c:
-
V m t lý lu n: Lu n v n phân tích, làm rõ đ
-
Là tài li u h tr cho các bên chuyên ngành nghiên c u và đào t o, cho các
c c s lý lu n QHXD NTM;
t nh có vùng nông thôn c n quy ho ch tham kh o, đ c bi t ng
i dân có th
ti p c n tìm hi u tài li u đ hi u rõ h n v n đ .
b. Ý ngh a th c ti n: Nghiên c u c a tác gi s là tài li u tham kh o h u ích
(hoàn toàn có tính kh thi) có th áp d ng tri n khai
Hóa) nói riêng và các vùng nông thôn trong c n
xã Hoàng Giang (t nh Thanh
c có th ch n l c áp d ng nói
chung.
7. N i dung c a Lu n v n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, n i dung c a lu n v n đ
ch
c trình bày trong 03
ng.
Ch
ng 1: C s lý lu n v QHXD và nghiên c u nh n th c – thái đ –
hành vi c a ng
Ch
c a ng
i dân
ng 2: Phân tích k t qu nghiên c u nh n th c – thái đ - hành vi
i dân liên quan v i QHXD NTM
Ch
ng 3:
xã Hoàng Giang
xu t m t s gi i pháp thúc đ y s tham gia c a ng
ph c v cho công tác quy ho ch và phát tri n NTM
xã Hoàng Giang
i dân
1
CH
NG 1: C
S
LÝ LU N V QUY HO CH XÂY D NG VÀ NGHIÊN
C U NH N TH C - THÁI
- HÀNH VI C A NG
I DÂN
1.1. Khái ni m và n i dung liên quan đ n quy ho ch xây d ng NTM
c đi m c a phát tri n nông thôn so v i thành/đô th
1.1.1.
a) V dân c
Theo ngh a r ng, nông thôn là vùng sinh s ng và làm vi c c a m t c ng đ ng
dân c có liên quan đ n s n xu t nông nghi p, mà ch y u là nông dân. Các ho t
đ ng s n xu t và d ch v ch y u là nông nghi p cho c ng đ ng nông thôn. M t đ
dân c
đô th . S phân b dân c
nông thôn th p h n
nông thôn c ng r t ph c
t p, phân b không đ ng đ u, có n i đông đúc và có n i không có ng
i sinh s ng,
đ t đai còn b b hoang ch a khai phá và t n d ng. Nhìn chung m t đ dân c
nông thôn là th a th t.
b) V c s h t ng
So v i đô th , nông thôn có c c u h t ng, trình đ ti p c n th tr
ng và
trình đ hàng hóa th p h n. Nông thôn ch u s c hút c a thành th v nhi u m t,
ng
i dân nông thôn th
ng tìm cách di chuy n vào các đô th . Tr
hi n nay thì đ u t v c s h t ng cho nông thôn ch a đ
c đây, ngay c
c đ u t nhi u do
nhi u lý do khác nhau, nh ng lý do chính là vì nông thôn ch a có s phát tri n kinh
t t
ng ng đ có th bù đ p ngu n đ u t b ra. Vì v y c s h t ng
nông thôn
đã y u kém nay l i càng y u kém h n.
c)V trình đ v n hóa k thu t
Nông thôn là vùng có trình đ v n hóa, khoa h c k thu t th p h n so v i đô
th .
c bi t là vùng nông thôn
Vi t Nam chúng ta, s khác bi t v v n hóa gi a
nông thôn và thành th là r t rõ r t. Nông dân ch thu n túy là s n xu t nông nghi p,
r t ít vùng nông dân có thêm ngh ph đ s n xu t ngoài v mùa. Tác phong làm
vi c còn r t th công, ch a h có s áp d ng c a máy móc thi t b c gi i vào s n
xu t. Do v y mà thu nh p, đ i s ng v t ch t tinh th n th p h n so v i đô th r t
nhi u.
Vi t Nam hi n nay 316 ngàn đ ng tháng, m c thu nh p này không đ đ
đ m b o cu c s ng cho ng
i dân và do v y không có ngu n tài tr cho phát tri n
2
v n hóa, khoa h c k thu t, các cán b sau khi đ
ph
c h c t p không quay v đ a
ng công tác. Do v y mà trình đ c a nông thôn khó mà phát tri n lên đ
c.
d) V ph m vi
Nông thôn tr i ra trên đ a bàn khá r ng, ch u nh h
ng nhi u b i đi u ki n
t nhiên, mang tính ch t đa d ng v qui mô, v trình đ phát tri n, v các hình th c
t ch c và qu n lý. Tính đa d ng đó không ch di n ra gi a nhi u n
mà di n ra ngay c trong ph m vi m t n
c trên th gi i
c.
e) V kinh t
Kinh t nông thôn là m t ph c h p nh ng nhân t c u thành c a l c l
ng
s n xu t và quan h s n xu t trong nông – lâm – ng nghi p, cùng v i các ngành
th công nghi p, công nghi p ch bi n và ph c v nông nghi p, các ngành th
ng
nghi p và d ch v … T t c có quan h h u c v i nhau trong kinh t vùng và lãnh
th trong toàn b n n kinh t qu c dân.
Hình 1.1. Hình nh làng quê
nông thôn Vi t Nam
Khái ni m v nông thôn: T nh ng đ c đi m trên c a nông thôn ta đã có cái nhìn
khái quát v nông thôn nh ng cho đ n nay ch a có đ nh ngh a nào chu n xác đ
c
ch p nh n m t cách r ng rãi v nông thôn. Khái ni m nông thôn bao g m nhi u
m t, có quan h ch t ch v i nhau, mà t ng m t, t ng tiêu chí riêng l không nói
lên m t cách đ y đ đ
c. T đó khái ni m nông thôn có th di n đ t nh sau
“Nông thôn là m t vùng đ t đai r ng v i m t c ng đ ng dân c ch y u làm nông,
3
lâm, ng nghi p, có m t đ dân c th p, c s h t ng kém phát tri n, có trình đ
v n hóa, khoa h c k thu t, trình đ s n xu t hàng hóa th p và thu nh p, m c s ng
c a dân c th p h n đô th ”
Khái ni m trên ch a ph i đã hoàn ch nh, n u không đ t nó vào đi u ki n th i gian
và không gian nh t đ nh c a nông thôn m i n
c (n
c phát tri n hay kém phát
tri n), m i vùng (vùng phát tri n và vùng kém phát tri n). Khi đ nh ngh a v nông
thôn ng
i ta th
ng so sánh v i thành th : Có quan đi m cho r ng đô th g m hai
tiêu chu n: M t đ dân c cao h n g p 2 l n m t đ trung bình, ho t đ ng kinh t
phi nông nghi p ph i chi m t 60% tr lên và c u trúc h t ng t
ng đ i ti n nghi,
còn vùng còn l i là nông thôn. Có quan đi m cho r ng ngay c nh ng th tr n, n i
mà s t n t i và phát tri n c a chúng ph thu c vào các vùng nông thôn (ph thu c
nhi u vào nông nghi p và ng
nông thôn).
c l i đ m b o các d ch v thi t y u cho ng
i dân
i u đó có ngh a, chúng là m t b ph n đáng k c a n n kinh t nông
thôn, thì c ng ph thu c nông thôn.
1.1.2. Phát tri n nông thôn m i - đ nh h
ng cho phát tri n b n v ng
nông
thôn
M c tiêu và c ng là đ ng l c phát tri n nông thôn b n v ng là nâng cao ch t
l
ng cu c s ng c a ng
i dân, xét trên c khía c nh kinh t , xã h i và môi tr
Theo đó, nông dân ph i là nhân v t trung tâm, ng
iđ
ch
ng l i tr
ng.
c tiên t
nh ng thành qu c a quá trình phát tri n.
N i dung c a phát tri n nông thôn b n v ng bao g m b n quá trình: Công
nghi p hóa, hi n đ i hóa; ô th hóa; Ki m soát dân s ; và B o v môi tr
thái. Có th nói v th c ch t c a công cu c ch n h ng đ t n
ng sinh
c trong b i c nh h i
nh p kinh t qu c t là phát tri n nông thôn b n v ng v i 4 quá trình đó.
Xét riêng quá trình phát tri n nông nghi p b n v ng (bao g m tr ng tr t, ch n
nuôi, tr ng r ng, nuôi tr ng, đánh b t h i s n), y u t đ u tiên và c n b n là nông
s n ph i đ m b o 4 yêu c u:
4
tr
Ch t l
ng s n ph m phù h p v i yêu c u ngày càng cao c a th tr
c h t là đ m b o tiêu chu n qu c t v v sinh an toàn th c ph m.
s n ph m nông nghi p ph i đa d ng, có hàm l
ng,
ng th i
ng công ngh cao.
-
Giá c nông s n h p lý, có s c c nh tranh trên th tr
-
Kh i l
ng toàn c u.
ng nông s n ph i có quy mô đ l n theo yêu c u th tr
ng, c th
là theo t ng yêu c u c a nhà phân ph i, nh t là c a nhà nh p kh u nông s n t Vi t
Nam.
Th i gian cung ng nông s n ph i đáp ng yêu c u kh t khe c a nhà phân
-
ph i, nh t là c a nhà nh p kh u nông s n t Vi t Nam.
Mu n đáp ng 4 yêu c u trên, n n nông nghi p ph i đ
c phát tri n trên các
c s : th c hi n m t n n nông nghi p đa ch c n ng, v a s n xu t nông ph m hàng
hóa v a k t h p phát tri n du l ch sinh thái và t o c nh quan môi tr
đ p cho con ng
i; nông s n ph i đ
ng s ng t t
c s n xu t theo tiêu chu n và quy trình GAP
(good agriculture practice), ISO.1.4000; và áp d ng công ngh cao trong t t c các
khâu c a quá trình s n xu t nông nghi p, t ch n, t o, s n xu t gi ng đ n s n xu t
và ch bi n, b o qu n, tiêu th nông s n.
Quá trình đô th hóa, hi n đ i hóa nông thôn ph i theo mô hình nhi u trung
tâm trên các vùng sinh thái t nhiên và nhân v n; m i trung tâm l i có nhi u “v
tinh”, k t n i ch t ch v i nhau v kinh t - v n hóa, xã h i, l ch s và sinh thái.
Mô hình này cho phép ti n t i xóa b s cách bi t gi a thành th và nông thôn xét
v m c s ng v t ch t và tinh th n.
và các công trình xây d ng
nhiên
i u khác bi t ch còn là
ch , m t đ dân s
đô th cao h n nông thôn, còn môi tr
ng sinh thái t
nông thôn t t h n thành th ; Nông thôn có c nh quan thiên nhiên th a mãn
nhu c u du l ch nông thôn c a dân c thành th .
th c thi thành công chi n l
Chính ph c n thành l p ch
ng trình qu c gia v phát tri n nông nghi p, nông
thôn b n v ng do m t phó Th t
t nh ph i tr c ti p đi u hành ch
c xây d ng nông thôn phát tri n b n v ng,
ng tr c ti p đi u hành; còn
ng trình này.
các t nh, Ch t ch
5
1.1.3. Gi i thi u ch
1. Ch
ng trình m c tiêu qu c gia v xây d ng NTM
ng trình m c tiêu qu c gia v xây d ng NTM
M c tiêu chung c a ch
- xã h i t ng b
ng trình là xây d ng NTM có k t c u h t ng kinh t
c hi n đ i; C c u kinh t và các hình th c t ch c s n xu t h p
lí, g n nông nghi p v i phát tri n nhanh công nghi p, d ch v ; g n phát tri n nông
thôn v i đô th theo quy ho ch; đ ng th i đ i s ng v t ch t và tinh th n c a ng
dân ngày càng đ
i
c nâng cao. Theo đó, đ n n m 2015 có 20% s xã đ t tiêu chu n
NTM và đ t 50% vào n m 2020 (theo B tiêu chí Qu c gia v NTM).
ây là ch
ng trình t ng th v phát tri n kinh t - xã h i, chính tr và an ninh
qu c phòng trên đ a bàn nông thôn toàn qu c, g m 11 n i dung: QHXD NTM;
Phát tri n h t ng kinh t - xã h i; Chuy n d ch c c u, phát tri n kinh t , nâng cao
thu nh p; Gi m nghèo và an sinh xã h i;
ch c s n xu t có hi u qu
i m i và phát tri n các hình th c t
nông thôn; Phát tri n giáo d c - đào t o
nông thôn;
Phát tri n y t , ch m sóc s c kh e c dân nông thôn; Xây d ng đ i s ng v n hóa,
thông tin và truy n thông nông thôn; C p n
thôn; Nâng cao ch t l
c s ch và v sinh môi tr
ng nông
ng, chính quy n, đoàn th chính tr - xã h i
ng t ch c
trên đ a bàn; Gi v ng an ninh, tr t t xã h i nông thôn.
Ngu n v n th c hi n ch
ph
ng trình t
v n ngân sách trung
ng và đ a
ng; v n tín d ng; v n t các doanh nghi p, HTX, các lo i hình kinh t khác và
huy đ ng đóng góp t c ng đ ng dân c . C ch h tr theo nguyên t c: h tr
100% t ngân sách trung
ng cho công tác quy ho ch; đ
tâm xã; xây d ng tr s xã, tr
ng giao thông t i trung
ng h c đ t chu n, tr m y t xã, nhà v n hóa xã;
kinh phí cho công tác đào t o ki n th c v xây d ng NTM cho cán b xã, cán b
thôn b n, cán b HTX. H tr m t ph n t ngân sách trung
công trình c p n
thôn, xóm, kênh m
c sinh ho t, thoát n
c th i khu dân c ; đ
ng cho xây d ng
ng giao thông nông
ng n i đ ng...
B NN&PTNT là c quan th
ng tr c c a Ch
ng trình, cùng v i các B ,
ngành khác ch u trách nhi m xây d ng c ch , chính sách; h
ng d n xây d ng các
6
đ án, d án đ th c hi n theo yêu c u c a B tiêu chí Qu c gia v NTM, đ ng th i
đôn đ c, ki m tra, ch đ o th c hi n t i c s .
2. B tiêu chí xây d ng NTM
Nhóm 1: Xã NTM
1. Tiêu chí quy ho ch và th c hi n quy ho ch
- Quy ho ch s d ng đ t và h t ng thi t y u cho phát tri n s n xu t nông nghi p
hàng hoá, công nghi p, ti u th công nghi p, d ch v . Ch tiêu:
- Quy ho ch phát tri n h t ng kinh t - xã h i - môi tr
tiêu:
t.
ng theo chu n m i. Ch
t.
- Quy ho ch phát tri n các khu dân c m i và ch nh trang các khu dân c hi n có
theo h
ng v n minh, b o t n đ
c b n s c v n hóa t t đ p. Ch tiêu:
t.
Nhóm 2: H t ng kinh t - xã h i
2. Tiêu chí giao thông
- T l km đ
ng tr c xã, liên xã đ
c nh a hoá ho c bê tông hoá đ t chu n theo
c p k thu t c a B GTVT. Ch tiêu: 100%.
- T l km đ
ng tr c thôn, xóm đ
c c ng hoá đ t chu n theo c p k thu t c a B
GTVT. Ch tiêu: 75%.
- T l km đ
ng ngõ, xóm s ch và không l y l i vào mùa m a. Ch tiêu 100%
c ng hoá
- T l km đ
ng tr c chính n i đ ng đ
c c ng hoá, xe c gi i đi l i ph i thu n
ti n. Ch tiêu: 100%.
3. Tiêu chí Th y l i
- H th ng thu l i c b n đáp ng yêu c u s n xu t và dân sinh. Ch tiêu:
- T l km đ
ng m
ng do xã qu n lý đ
t.
c kiên c hoá. Ch tiêu 85%.
4. Tiêu chí i n
4.1. H th ng đi n đ m b o yêu c u k thu t c a ngành đi n. Ch tiêu:
4.2. T l h s d ng đi n th
5. Tiêu chí Tr
ng h c
t.
ng xuyên, an toàn t các ngu n. Ch tiêu: 99%.
7
- T l tr
ng h c các c p: m n non, m u giáo, ti u h c, THCS có c s v t ch t
đ t chu n qu c gia. Ch tiêu 100%.
6. Tiêu chí c s v t ch t v n hoá
- Nhà v n hoá và khu th thao xã đ t chu n c a B VH-TT& DL. Ch tiêu:
t.
- T l thôn có nhà v n hoá và khu th thao thôn đ t quy đ nh c a B VH-TT& DL.
Ch tiêu: 100%.
7. Tiêu chí Ch nông thôn
- Ch đ t chu n c a B Xây d ng. Ch tiêu:
t.
8. Tiêu chí B u đi n
- Có đi m ph c v b u chính vi n thông. Chi tiêu:
- Có iternernet đ n nông thôn. Ch tiêu:
9. Tiêu chí nhà
t
t.
dân c
- Nhà t m d t nát. Ch tiêu: Không
- T l nhà
đ t tiêu chu n B Xây d ng. Ch tiêu: 90%.
Nhóm 3: Nhóm kinh t và t ch c s n xu t
10. Tiêu chí thu nh p
Thu nh p bình quân đ u ng
i/n m so v i m c bình quân chung c a t nh. Ch tiêu:
1,5 l n.
11. Tiêu chí t l h nghèo
- T l h nghèo. Ch tiêu: 3%.
12. Tiêu chí c c u lao đ ng
- T l lao đ ng trong đ tu i làm vi c trong l nh v c, nông thôn, ngh nghi p. Ch
tiêu: 25%
13. Tiêu chí hình th c t ch c s n xu t
Có t h p tác ho c HTX sinh ho t có hi u qu . Ch tiêu: Có
14. Tiêu chí giáo d c
- Ph c p giáo d c trung h c. Ch tiêu:
- T l h c sinh t t nghi p THCS đ
t
c ti p t c h cTHPT. Ch tiêu: 90%
- T l lao đ ng qua đào t o. Ch tiêu: >40%
8
15. Tiêu chí Y t
- T l ng
i dân tham gia các hình th c b o hi m y t . Ch tiêu: 40%
- Y t xã đ t chu n qu c gia. Ch tiêu:
t
16. Tiêu chí V n hoá
- Xã có t 70% s thôn, b n tr lên đ t tiêu chu n làng v n hoá theo quy đ nh c a
B VH-TT&DL. Ch tiêu:
17. Tiêu chí Môi tr
-T l h đ
t
ng
c s d ng n
c s ch, h p v sinh theo quy chu n qu c gia. Ch tiêu:
90%
- Các c s s n xu t đ t tiêu chu n v môi tr
- Không có ho t đ ng suy gi m môi tr
ng xanh - s ch - đ p. Ch tiêu:
tr
- Ngh a trang đ
- Ch t th i, n
ng. Ch tiêu:
ng và có các ho t đ ng phát tri n môi
t
c xây d ng theo quy ho ch. Ch tiêu:
c th i đ
t
t
c thu gom và x lý theo quy đ nh. Ch tiêu:
t
18. H th ng t ch c chính tr xã h i v ng m nh
- Cán b xã đ t chu n. Ch tiêu:
t
- Có đ các t ch c trong h th ng chính tr c s theo quy đ nh. Ch tiêu:
-
t
ng b , chính quy n xã đ t tiêu chu n “Trong s ch, v ng m nh”. Ch tiêu:
t
- Các t ch c đoàn th chính tr c a xã đ u đ t danh hi u tiên ti n tr lên. Ch tiêu:
t
19. Tiêu chí An ninh - Tr t t xã h i
An ninh xã h i đ
c gi v ng. Ch tiêu:
1.2. Tình hình trong và ngoài n
t
c, c ng nh các k t qu đ t đ
c trong quy
ho ch xây d ng NTM
1.2.1. Th c tr ng phát tri n t phát c a nông thôn Vi t Nam hi n nay
T ng đi u tra nông thôn, nông nghi p và thu s n n m 2011.
T ng đi u tra đ
ây là cu c
c ti n hành theo chu k 5 n m/l n. Th c tr ng phát tri n t phát
c a nông thôn Vi t Nam hi n nay đ
c đánh giá chung nh sau:
9
- K t c u h t ng nông thôn ti p t c đ
c xây d ng m i và nâng c p c v chi u
r ng và chi u sâu, t o đi u ki n cho s n xu t phát tri n; b m t nông thôn có nhi u
đ im i
- Giao thông nông thôn có nhi u kh i s c c v s l
đ
ng liên thôn và đ
ng và ch t l
đ
ng
ng xã,
ng n i đ ng nh ng vùng sâu, vùng núi cao v n còn nhi u
khó kh n
- H th ng thu l i đ
- H th ng tr
c chú tr ng xây d ng m i và nâng c p song ch a đ ng đ u
ng h c các c p
và c b n xoá xong tình tr ng tr
khu v c nông thôn đ
c xây d ng m i, nâng c p
ng t m, l p t m.
- H th ng c s y t nông thôn ti p t c đ
c t ng c
ng khá toàn di n, th c s tr
thành tuy n ch m sóc s c kho ban đ u quan tr ng c a dân c nông thôn.
- V sinh môi tr
xúc
ng nông thôn đã có b
c c i thi n song v n là m t v n đ b c
nhi u vùng thôn quê, đ c bi t là các vùng sâu, vùng xa.
- M ng l
i thông tin, v n hóa phát tri n nhanh, góp ph n c i thi n đ i s ng tinh
th n c a nhân dân.
- Ch nông thôn đã đ
c kiên c hoá m t b
c, nh ng t l ch trên đ a bàn xã đ t
tiêu chu n còn th p.
- H th ng tín d ng nhân dân nông thôn ti p t c t ng, t o đi u ki n thu n l i cho
dân c ti p c n ngu n v n tín d ng ph c v s n xu t, kinh doanh và đ i s ng.
- Làng ngh nông thôn đ
c khôi ph c và phát tri n, t o nhi u vi c làm, góp ph n
thúc đ y s n xu t và chuy n d ch c c u kinh t nông thôn, nh ng v n đ môi
tr
ng t i các làng ngh v n b c l nhi u y u t h n ch , y u kém.
- C c u ngành ngh c a h nông thôn đã có s chuy n d ch theo h
song v n ch a kh c ph c đ
c s chênh l ch l n gi a các vùng kinh t – xã h i.
Chuy n d ch c c u ngành ngh h nông thôn có nhi u ti n b
Nam B và
ng tích c c,
hai vùng
ông
ng B ng Sông H ng. C c u ngành ngh c a lao đ ng nông thôn
chuy n d ch nhanh h n so v i c c u ngành ngh c a h . Trình đ chuyên môn c a
lao đ ng nông thôn đã đ
c nâng lên m t b
c nh ng còn r t ch m so v i yêu c u
- Kinh t nông thôn ti p t c phát tri n, thu nh p và tích lu c a h nông thôn t ng
10
- Th c tr ng nông thôn n m 2011 cho th y t l các đ a ph
v xây d ng NTM còn đang
ng h và HTX gi m, doanh nghi p t ng so v i 5
c song m c bi n đ ng không đáng k ; Bi n đ ng đ t nông nghi p giai
đo n 2006-2011 di n bi n theo chi u h
ng m i, đ t lúa gi m, đ t tr ng cây lâu
n m t ng; Quy mô đ t đai và quy mô ch n nuôi c a h b
h
c tiêu chí
m c th p.
- V Nông, lâm và th y s n: S l
n m tr
ng đ t đ
c đ u chuy n d ch theo
ng s n xu t hàng hoá, song v n ch m và không đ u gi a các vùng; Lao đ ng
nông lâm th y s n ti p t c gi m nhanh, c c u lao đ ng trong khu v c nông lâm
th y s n ti p t c chuy n d ch theo h
c a lao đ ng nông lâm th y s n đ
ng tích c c, trình đ chuyên môn k thu t
c nâng cao nh ng v n còn ch m; Kinh t trang
tr i ti p t c phát tri n và ngày càng đóng vai trò quan tr ng trong s n xu t nông,
lâm nghi p và thu s n; doanh nghi p nông lâm nghi p và thu s n ti p t c đóng
vai trò trong phát tri n s n xu t c a khu v c nông nghi p song nhìn chung v n là
doanh nghi p quy mô nh và v a; Các HTX nông, lâm nghi p và thu s n gi m v
ng song ti p t c đóng vai trò quan tr ng trong cung c p các d ch v ph c v
s l
phát tri n s n xu t, c ng c quan h kinh t nông thôn
K t lu n
T ng quát v th c tr ng và xu h
ng phát tri n nông thôn, nông nghi p n
c
ta trong 5 n m qua đã có nh ng chuy n bi n tích c c và khá toàn di n, th hi n trên
các đi m ch y u sau:
Th nh t: K t c u h t ng KT-XH nông thôn đã đ
c đ u t xây d ng m i và nâng
c p c v chi u r ng và chi u sâu. Di n m o 4 y u t c b n c a k t c u h t ng
nông thôn nh : đi n, đ
ng, tr
ng, tr m trên đ a bàn các xã đã có nhi u kh i s c.
Các đi u ki n h tr , b o đ m cho s n xu t kinh doanh c a trang tr i, h gia đình
nông thôn, nh t là h nông dân, làng ngh , đ
h n tr
b
c Nhà n
c quan tâm đ u t cao
c. H t ng nông thôn t i tr s c a nhi u UBND xã đã t ng c
c, ph c v t t h n cho yêu c u c i cách hành chính
nông thôn.
ng m t
11
Th ha:
i ng cán b ch ch t c p xã đã đ
c đào t o v chuyên môn nghi p v ,
có trình đ v n hoá và tr hoá là m t trong nh ng y u t quan tr ng đáp ng t t
h n yêu c u lãnh đ o và qu n lý Nhà n
c trên đ a bàn xã.
Th ba: Chuy n d ch c c u kinh t và lao đ ng nông thôn đã có nhi u ti n b và
c b n là đúng h
ng. H th ng c s v t ch t k thu t ph c v s n xu t và l u
thông ch bi n nông s n, lâm s n và thu s n ti p t c đ
d ng m i và nâng c p.
càng đ
c nhà n
c đ u t xây
i s ng v t ch t và tinh th n c a nhân dân nông thôn ngày
c c i thi n. T l h nghèo gi m nhanh và t
ng đ i b n v ng đ
c qu c
t đánh giá cao.
Th t : Xu h
n m tr
ng phát tri n c a s n xu t nông lâm th y s n n m 2011 so v i các
c đã có nhi u chuy n bi n tích c c. C c u ngành ngh và lao đ ng trong
n i b ngành đã có b
c chuy n d ch theo h
ng tích c c. T tr ng h nông
nghi p gi m d n, h lâm nghi p, thu s n t ng d n, đ c bi t t tr ng h thu s n
t ng nhanh. Xu h
ng chuy n d ch v quy mô đ t đai, lao đ ng c a h nông lâm
th y s n đã có d u hi u chuy n d ch theo h
ng s n xu t hàng hoá.
1.2.2. Xu th hi n nay trong quy ho ch phát tri n nông thôn m i
ngoài n
trong và
c
Phát tri n nông nghi p đ xây d ng m t NTM trong giai đo n hi n nay, t các
góc c nh khác nhau, đang là m i quan tâm chung c a c c ng đ ng th gi i. Kinh
nghi m c a m t s qu c gia trên th gi i v v n đ này là bài h c cho Vi t Nam.
1. M : Phát tri n ngành “kinh doanh nông nghi p”
M là n
c có đi u ki n t nhiên c c k thu n l i đ phát tri n nông nghi p.
Bên c nh đó, các kho n v n đ u t l n và vi c t ng c
ng s d ng lao đ ng có
trình đ cao c ng góp ph n vào thành công c a ngành nông nghi p M . Ngành
nông nghi p M đã phát tri n thành m t ngành “kinh doanh nông nghi p”, m t
khái ni m đ
c đ t ra đ ph n ánh b n ch t t p đoàn l n c a nhi u doanh nghi p
nông nghi p trong n n kinh t M hi n đ i.
S ra đ i ngành kinh doanh nông nghi p vào cu i th k XX đã t o ra ít trang
tr i h n, nh ng quy mô các trang tr i thì l n h n nhi u. Vào n m 1940, M có 6
12
tri u trang tr i và trung bình m i trang tr i có di n tích kho ng 67 ha, đ n cu i th p
niên 90 c a th k XX, s trang tr i ch còn 2,2 tri u nh ng trung bình m i trang
tr i có di n tích 190 ha. C ng chính trong kho ng giai đo n này, s lao đ ng nông
nghi p gi m r t m nh - t 12,5 tri u ng
vào cu i th p niên 90 c a th k tr
i n m 1930 xu ng còn 1,2 tri u ng
c - dù cho dân s c a M t ng h n g p đôi.
Hi n nay, trong cu c s ng hi n đ i n ào, đ y s c ép, ng
hay ven đô h
i
iM
vùng đô th
ng v nh ng ngôi nhà thô s , ng n n p và nh ng cánh đ ng, phong
c nh mi n quê truy n th ng, yên t nh. Tuy nhiên, đ duy trì “trang tr i gia đình” và
phong c nh làng quê đó th c s là m t thách th c.
2. Nh t B n: “M i làng m t s n ph m”
T th p niên 70 c a th k tr
c,
t nh Oita (mi n tây nam Nh t B n) đã
hình thành và phát tri n phong trào “M i làng m t s n ph m”, v i m c tiêu phát
tri n vùng nông thôn c a khu v c này m t cách t
c ac n
ng x ng v i s phát tri n chung
c Nh t B n. Tr i qua g n 30 n m hình thành và phát tri n, Phong trào
“M i làng m t s n ph m”
đây đã thu đ
c nhi u th ng l i r c r . S thành công
c a phong trào này đã lôi cu n s quan tâm không ch c a nhi u đ a ph
đ tn
c Nh t B n mà còn r t nhi u khu v c, qu c gia khác trên th gi i.
Nh ng kinh nghi m c a phong trào “M i làng m t s n ph m” đ
ng
ng trên
i sáng l p, các nhà nghiên c u đúc rút đ ngày càng có nhi u ng
v c và qu c gia có th áp d ng trong chi n l
c nh ng
i, nhi u khu
c phát tri n nông thôn, nh t là phát
tri n nông thôn trong quá trình công nghi p hóa đ t n
c mình.
3. Hàn Qu c: Phong trào Làng m i
N m 1970, sau nh ng d án thí đi m đ u t cho nông thôn có hi u qu , Chính
ph Hàn Qu c đã chính th c phát đ ng phong trào SU và đ
ng m nh m . H thi đua c i t o nhà mái lá b ng mái ngói, đ
làng, xã đ
c nông dân h
ng giao thông trong
c m r ng, nâng c p; các công trình phúc l i công c ng đ
xây d ng.
N m 1979, Hàn Qu c đã có 98% s làng t ch v kinh t .
Th ng l i đó đ
c Hàn Qu c t ng k t thành 6 bài h c l n.
ng
cđ ut