Tiểu luận cao học Nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại nhà xuất bản lao động hiện nay doc

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (12/1986), đất nước ta đã
có nhiều chuyển biến tích cực. Mọi ngành nghề, mọi lĩnh vực đều được
"thay da đổi thịt", và trong dòng chảy đó, ngành xuất bản nói chung và
hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị nói riêng cũng đã khởi sắc. Nó
nhanh chóng hòa nhịp và cũng đã khẳng định được vị trí của mình trong
xã hội.
Tuy nhiên, bước chuyển đổi từ cơ chế bao cấp sang cơ chế thị
trường cũng gây ra không ít khó khăn cho hoạt động của ngành xuất
bản nói chung và các Nhà xuất bản nói riêng. Làm sao để tồn tại và phát
triển tốt? Câu trả lời chính là vấn đề quản lý hoạt động biên tập, in và
phát hành sách. Quản lý có tốt thì mới tạo được động lực cũng như cơ
sở cho sự phát triển.
Cũng như các Nhà xuất bản khác, Nhà xuất bản Lao động cũng
đang tìm cho mình những hướng đi thích hợp nhằm phát huy và đóng góp
vai trò tích cực của mình vào sự nghiệp phát triển đất nước. Làm thế nào
để hoạt động có hiệu quả, có chất lượng? Đó cũng chính là vấn đề đặt ra
cho công tác quản lý của Nhà xuất bản Lao động.
Nhìn chung những năm qua công tác quản lý hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị tại Nhà xuất bản Lao động đã đạt được những kết
quả đáng kể: Nhà xuất bản đã tổ chức và xây dựng được một mạng lưới
rộng rãi cộng tác viên tuyên truyền viết về đề tài chính trị; Nhà xuất bản
đã khai thác, xây dựng và tổ chức tốt nhiều đề tài nghiên cứu có tính khả
thi cao; đã làm tốt công tác tổ chức, bồi dưỡng đội ngũ cộng tác viên;
trong việc in ấn, phát hành Nhà xuất bản luôn cắt cử người theo dõi (từ
sửa lỗi, làm ma két, ra can, đến đọc bản can và in).
3


Tuy nhiên, bên cạnh đó công tác quản lý hoạt động xuất bản sách lý

luận chính trị vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế: số lượng in ấn mỗi đầu sách
lý luận, chính trị còn thấp; việc phát hành loại sách này chưa rộng rãi; việc
đánh giá, xử lý bản thảo sách lý luận chính trị còn hạn chế; vấn đề liên kết
xuất bản còn chậm, chưa chặt chẽ.
Đứng trước tình trạng trên, việc nâng cao hiệu quả quản lý đối với
hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại các nhà xuất bản nói chung,
và nhà xuất bản Lao động nói riêng đang là vấn đề hết sức quan trọng và
cấp thiết.
Xuất phát từ thực tiễn nói trên, em đã chọn đề tài: "Nâng cao hiệu
quả quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại Nhà xuất bản
Lao động hiện nay" làm tiểu luận của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
2.1. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở làm rõ những nội dung cơ bản của hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị và thực trạng công tác quản lý hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị tại Nhà xuất bản Lao động từ đó góp thêm ý kiến
vào việc tìm những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý
hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại Nhà xuất bản Lao động hiện
nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Để đạt được mục đích của đề tài, tiểu luận đi sâu vào giải quyết một
số vấn đề sau:
- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận chung về công tác xuất bản
sách và tầm quan trọng của việc quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận
chính trị ở nước ta.

4


- Phân tích thực trạng công tác quản lý hoạt động xuất bản sách lý

luận chính trị tại Nhà xuất bản Lao động và những vấn đề đặt ra trong
công tác quản lý thời gian tới.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả quản
lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại Nhà xuất bản Lao động
hiện nay.
3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.
3.1. Phạm vi nghiên cứu.
Việc nghiên cứu bất kỳ một đề tài nào cũng vậy, đòi hỏi sự đầu tư
lớn cả về con người, thời gian cũng như vật chất. Nhưng trong khuôn khổ
của một bài tiểu luận em không có ý định giải quyết tất cả các vấn đề về
xuất bản sách của Nhà xuất bản Lao động mà chỉ tập trung phân tích thực
trạng công tác quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị và nêu ra
một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong công tác
này trong thời gian tới.
3.2. Đối tượng nghiên cứu.
Tiểu luận tập trung nghiên cứu công tác quản lý hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu.
- Tiểu luận góp phần giải đáp một số vấn đề lý luận và thực tiễn
trong công tác xuất bản cũng như quản lý hoạt động xuất bản sách ở nước
ta hiện nay.
- Tiểu luận thành công sẽ là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu,
áp dụng những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động xuất
bản sách lý luận chính trị ở các Nhà xuất bản nói chung và Nhà xuất bản
Lao động nói riêng.
5. Bố cục đề tài.
5


Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội

dung đề tài gồm 3 chương, 13 mục.

6


PHẦN NỘI DUNG
Chương 1Một số vấn đề lý luận về hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị ở nước ta

1.1. Những khái niệm liên quan.
1.1.1. Sách lý luận chính trị.
Sách là sản phẩm của nền văn hóa vật chất và tinh thần, là công cụ
để tích luỹ và truyền bá tri thức từ thế hệ này sang thế hệ khá. Nó chứa
đựng những giá trị văn hóa tinh thần trên tất cả các lĩnh vực hoạt động
trong mọi thời đại của con người. "Không có sách không có tri thức"
(Lênin). Theo thời gian, sách ngày càng phổ biến, ngày càng phát triển đa
dạng, ngày càng trở nên đại chúng hơn trong lưu hành và sử dụng đáp ứng
nhu cầu thông tin của con người.
Sách lý luận chính trị là loại sách có chức năng xã hội cung cấp cơ
sở khoa học cho hoạt động chính trị, tuyên truyền giáo dục lý luận Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao trình độ tri thức chính trị
cho nhân dân; tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách của Đảng và
Nhà nước, là công cụ trực tiếp để đấu tranh chống lại những luận điểm
phản động đối với cách mạng nước ta.
Qua việc nghiên cứu có hệ thống và khoa học, sách lý luận chính trị
được đề cập bởi khái niệm hoàn chỉnh sau: "Sách lý luận chính trị là loại
sách trực tiếp phản ánh, truyền bá hệ tư tưởng của một giai cấp, đường lối
chính sách của Nhà nước, các chính đảng, các tổ chức chính trị nhằm thực
hiện và bảo vệ những lợi ích chính trị của một giai cấp, một dân tộc"1.
1.1.2. Xuất bản và hoạt động xuất bản.
1

Trần Văn Hải (chủ biên), Biên tập các loại sách chuyên ngành, Nxb Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, 2000, tr.32

7


Hoạt động xuất bản là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa - tư tưởng
thông qua việc sản xuất, phổ biến những xuất bản phẩm đến nhiều người.
Bản chất của hoạt động xuất bản là hoạt động truyền bá xã hội xuất bản không tạo ra các sản phẩm, nhưng sử dụng các tác phẩm đó để
truyền bá, phổ biến. Nó là khâu tiếp nối, nâng cao các giá trị văn hóa,
nhân rộng và mang đến với quần chúng quảng đại trong xã hội.
Xuất bản vừa là một hoạt động văn hóa tinh thần, vừa là một hoạt
động sản xuất lưu thông. Đáp ứng những nhu cầu văn hóa, tư tưởng xã hội
là mục đích của hoạt động xuất bản. Việc tổ chức sản xuất, lưu thông các
xuất bản phẩm là phương thức, phương tiện hoạt động của sự nghiệp xuất
bản.
Như vậy, xuất bản là một bộ phận của hoạt động văn hóa, là một
quá trình hoạt động nối tiếp, đồng bộ, hoàn chỉnh. Xuất bản bao gồm ba
khâu: Biên tập, in, phát hành các loại xuất bản phẩm trong xã hội.
1.1.3. Quản lý - Quản lý hoạt động xuất bản .
* Quản lý:
Từ khi xuất hiện nền sản xuất xã hội, nhu cầu liên kết con người,
phối hợp các hoạt động riêng lẻ càng tăng lên. Hoạt động quản lý là nhân
tố cần thiết, tất yếu để duy trì sự tồn tại và phát triển của mọi quy mô và
loại hình tổ chức người; từ một gia đình cho đến cấp quốc gia và quốc tế;
cho tất cả các tổ chức - kinh tế, cũng như các tổ chức chính trị, tư tưởng văn hóa, khoa học, giáo dục, an ninh, quốc phòng. Mọi tổ chức hoặc mọi
lĩnh vực hoạt động bất kỳ nào của con người nếu không được quản lý sẽ
dẫn đến tính trạng tự phát, hỗn loạn, kém hiệu quả.
Ngày nay, có rất nhiều định nghĩa về quản lý, nhưng hiểu một cách

chung nhất: Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của

8


quản lý (người quản lý hoặc tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng
quản lý) về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội thông qua hệ thống
các luật lệ, chính sách, nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể
nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng.
* Quản lý hoạt động xuất bản:
Là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của các cơ quan
quản lý lên hoạt động xuất bản thông qua hệ thống pháp luật và các biện
pháp cụ thể nhằm bảo đảm cho hoạt động xuất bản theo đúng định hướng
của Đảng, Nhà nước.
1.2. Chức năng của hoạt động xuất bản - tiêu thụ sách.
Thông qua sách và hoạt động tiêu thụ sách, nhà xuất bản thực hiện
được hai chức năng cơ bản: chức năng văn hóa - tư tưởng và sản xuất kinh
doanh.
1.2.1. Chức năng văn hóa - tư tưởng.
Sách là một loại hàng hóa, hơn thế là loại hàng hóa mang giá trị đặc
biệt. Đặc biệt ở chỗ giá trị của sách không phải chỉ được đánh giá trên tinh
thần kết tinh trong sách. Giá cả (giá trị trao đổi) trên thị trường nhiều khi
không đồng nhất với giá trị của sách. Giá trị sử dụng của sách không mất
đi, không hao mòn trong quá trình sử dụng, mà luôn tồn tại trong cấu
thành vật chất của nó, trừ khi vật chất đã bị chuyển hóa. Giá trị sử dụng
của sách thông qua nhận thức của con người trở thành tri thức. Sáng kiến,
phát minh, lan toả từ người này sang người khác, trong không gian và thời
gian trở thành sức mạnh vật chất lớn lao mà không công thức toán học nào
tính nổi.
Do tính chất đặc biệt của hàng hóa sách mà hoạt động tiêu thụ sách

cũng mang tính chất đặc biệt, khác với các hình thức tiêu thụ khác. Hoạt

9


động tiêu thụ sách trước hết là nhằm thực hiện chức năng tư tưởng - xã
hội. Quá trình phát hành sách là việc tổ chức lưu thông sách trên thị
trường, nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu của đông đảo khách hàng về các
loại sách. Thông qua việc lưu chuyển sách, các doanh nghiệp đã thực hiện
việc phổ biến các tri thức về chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ
thuật chứa đựng trong sách cho mọi người dân trên mọi vùng lãnh thổ.
Thông qua đó, phát hành sách góp phần giáo dục, động viên khích lệ mọi
người dân ủng hộ và đi theo con đường mà Đảng, Nhà nước đã vạch ra.
Mặt khác, từ việc phổ biến tri thức trong sách, phát hành sách cũng đóng
vai trò không nhỏ trong việc nâng cao trình độ nhận thức cho mọi người,
trình độ khoa học kỹ thuật của đất nước, với mục tiêu xây dựng một xã
hội giàu mạnh, công bằng và văn minh.
1.2.2. Chức năng kinh tế.
Trong cơ chế thị trường, để tồn tại và phát triển, để thực hiện được
chức năng văn hóa - tư tưởng đòi hỏi nhà xuất bản phải tự hoạch toán kinh
doanh, phải thực hiện được mục tiêu kinh tế chuyển sang cơ chế mới, nhà
xuất bản là những doanh nghiệp. Bởi vậy, các doanh nghiệp - nhà xuất bản
phải hoạt động kinh doanh có lãi, cũng phải tuân theo các quy luật kinh tế,
theo nguyên tắc "lời ăn lỗ chịu". Nhà xuất bản phải tự tổ chức lưu thông
sản phẩm đến tay người tiêu dùng, đẩy mạnh bán ra, tránh tồn đọng, tăng
nhanh vòng quay của vốn, biến đổi sách thành tiền và nhà xuất bản có thể
dùng tiền đó để trang trải phí xuất bản cho quá trình sản xuất mới.
Bởi sách là hàng hóa nên thương mại hóa hoạt động xuất bản là yêu
cầu mang tính tất yếu. Thương mại hóa hoạt động xuất bản trong điều
kiện nền kinh tế hàng hóa mới hình thành, kinh tế thị trường chưa phát

triển đã có nhiều mặt tích cực đáng ghi nhận. Việc kinh doanh sách có lãi
sẽ tạo động lực kích thích hoạt động xuất bản phát triển, làm cho sách

10


nhanh chóng trở thành một phương tiện thông tin đại chúng trong xã hội
và hoạt động xuất bản có thêm những chức năng mới.
Tuy nhiên tính chất doanh nghiệp của các nhà xuất bản không giống
như các doanh nghiệp thông thường. Nhà xuất bản là những doanh nghiệp
đặc thù. Tính đặc thù ấy biểu thị bằng Nghị định 56CP của Chính phủ doanh nghiệp công ích. Đó là doanh nghiệp Nhà nước hoạt động độc lập,
sản xuất ra sản phẩm theo chính sách của Nhà nước, hoạt động chủ yếu
không vì chỉ tiêu lợi nhuận. Trường hợp không có nguồn bổ sung vốn thì
Nhà nước đầu tư, bổ sung vốn. Nếu thu không đủ chi thì Nhà nước hỗ trợ
đủ phần chênh lệch. Bởi vì, mục đích của nhà xuất bản là chức năng tư
tưởng - xã hội còn chức năng kinh tế chỉ là phương tiện để tồn tại và phát
triển.
Đảm bảo hài hòa trong việc thực hiện hai chức năng cơ bản trên là
nhiệm vụ của hoạt động xuất bản - tiêu thụ sách.
1.3. Vai trò của sách lý luận chính trị và hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị trong đời sống xã hội ở nước ta hiện nay.
1.3.1. Vai trò sách lý luận chính trị.
Sách lý luận chính trị có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa,
tư tưởng chính trị của xã hội, điều đó thể hiện ở những điểm sau:
- Sách lý luận chính trị cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng
hoàn thiện và phát triển đường lối chính sách trong công tác lý luận chính
trị.
- Sách lý luận chính trị xây dựng thế giới quan khoa học, phẩm chất
chính trị và ý thức cách mạng cho cán bộ và nhân dân.
- Sách lý luận chính trị còn là vũ khí đấu tranh chống tư tưởng,

chống lại các thế lực thù địch, phản động và là phương tiện để trao đổi,
11


tranh luận, tìm tòi chân lý khoa học, phê phán các hiện tượng tiêu cực
trong hoạt động chính trị tư tưởng. Đúng như Chỉ thị 20 - CT/TW của Ban
Bí thư Trung ương Đảng năm 2003 "về nâng cao chất lượng, hiệu quả
công tác xuất bản, phát hành sách lý luận chính trị trong tình hình mới"
xác định rõ: "Sách lý luận, chính trị có vai trò, vị trí quan trọng, trực tiếp
truyền bá, bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước,
giới thiệu kiến thức, kinh nghiệm có giá trị của các nước; góp phần xây
dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng; giáo
dục nâng cao trình độ và bản lĩnh chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân
dân; xây dựng con người mới, nếp sống mới, đấu tranh bác bỏ các quan
điểm sai trái"1.
1.3.2. Vai trò hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị trong đời
sống xã hội ở nước ta hiện nay.
- Xuất bản sách lý luận chính trị thúc đẩy công tác nghiên cứu lý
luận, bồi dưỡng lập trường, quan điểm, ý thức của đội ngũ tri thức.
Hoạt động xuất bản sách lý luận, chính trị cung cấp nhiều tác phẩm
như toàn tập, tuyển tập của các nhà kinh điển để bồi dưỡng kiến thức lý
luận khoa học cho đội ngũ tri thức, cho công nhân, viên chức và người lao
động. Những cuốn sách dịch về chủ nghĩa Mác - Lênin, những tác phẩm
của Hồ Chí Minh được coi là nền tảng tư tưởng, là cơ sở, phương pháp
luận cho việc nghiên cứu, phát triển lý luận và nghiệp vụ của đội ngũ tri
thức.
Hoạt động xuất bản sách khuyến khích, giúp đỡ cộng tác viên tăng
cường nghiên cứu viết bản thảo đáp ứng yêu cầu của từng đối tượng độc
giả.

1

Tạp chí sách: Cục xuất bản - Bộ Văn hóa thông tin, số 2/2003, tr.11

12


Những thành tựu nghiên cứu lý luận chính trị được xuất bản cung
cấp các nội dung cơ bản bồi dưỡng lập trường, quan điểm, ý thức tổ chức
cho công nhân viên chức và người lao động. Sách lý luận chính trị thông
qua tổ chức Công Đoàn Việt Nam mà "giáo dục, huấn luyện và đào tạo
con người phát triển về mọi mặt, được rèn luyện về mọi mặt và biết làm
mọi việc"1.
- Xuất bản sách lý luận chính trị đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng đối
với toàn xã hội. Xuất bản sách lý luận chính trị là công cụ để truyền bá
mối quan hệ giữa Đảng với các tổ chức xã hội, phản ánh đường lối chính
sách của Đảng với việc chăm lo và bảo vệ lợi ích của quần chúng nhân
dân.
Các xuất bản phẩm đến tay người đọc cũng là công cụ quản lý xã
hội có hiệu quả của Đảng. Sách lý luận, chính trị cho công nhân viên
chức, lao động, khẳng định rõ hoạt động các tổ chức cần đảm bảo sự lãnh
đạo của Đảng. Bởi vì, Đảng Cộng sản Việt Nam là hạt nhân lãnh đạo của
hệ thống chính trị, của tất cả các thành viên trong hệ thống chính trị.
- Sách lý luận chính trị là công cụ tuyên truyền nhiệm vụ cách mạng
cho quần chúng nhân dân, đặc biệt là giai cấp công nhân.
Sách lý luận chính trị là vũ khí đấu tranh tư tưởng chống lại các tư
tưởng thù địch bảo vệ hệ tư tưởng của giai cấp mình… Đấu tranh tư tưởng
là nhiệm vụ hàng đầu của quần chúng nhân dân, đặc biệt là giai cấp công
nhân chống lại các tư tưởng là nhiệm vụ hàng đầu chống lại các tư tưởng
tư sản, phản cách mạng để xây dựng, bảo vệ truyền bá hệ tư tưởng giai

cấp công nhân. Cũng như các giai cấp khác, giai cấp công nhân triển khai
cuộc đấu tranh ấy bằng nhiều "binh chủng" khác nhau, trong đó sách lý
luận chính trị luôn là vũ khí chiến lược để thực hiện sứ mệnh lịch sử trong
thời gian dài.
1

Lênin: toàn tập, Nhà xuất bản Tiến bộ, Mátxcơva, 1997, tập 41, tr.41.

13


1.4. Sự cần thiết phải quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận
chính trị ở nước ta hiện nay.
- Quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị hiện nay có vai
trò hết sức quan trọng, nó đảm bảo cho hoạt động kinh tế - chính trị trên
lãnh thổ diễn ra theo đúng định hướng. Ngay từ khi mới ra đời, Đảng
Cộng sản Việt Nam đã đánh giá cao vai trò của công tác này trong việc
tuyên truyền tôn chỉ mục đích của Đảng, hiệu triệu nhân dân đấu tranh,
xoá bỏ chế độ cũ. Hiện nay, khi đã giành được chính quyền, Đảng ta vẫn
coi trọng vai trò của hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị trong việc
triển khai đường lối chính sách và đấu tranh trên mặt trận tư tưởng văn
hóa. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc là
một sự nghiệp lớn, thúc đẩy toàn bộ đời sống tinh thần xã hội trong đó có
việc xuất bản và tiêu thụ sách.
- Bên cạnh những nhận thức và hành động đúng đắn công tác quản
lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị ở nước ta trong những năm
qua còn bộc lộ nhiều yếu kém; các văn bản ban hành không đồng bộ, tính
hiệu lực còn thấp; việc hướng dẫn, giải quyết những vụ việc trong ngành
xuất bản có khi chưa kịp thời chưa sát với thực tiễn, có khi còn hữu
khuynh trước một số biểu hiện của các khuynh hướng; thiếu lành mạnh;

chế độ chính sách đối với báo chí - xuất bản tay đã được kiện toàn một
bước nhưng vẫn còn nhiều bất cập, yếu kém, đặc biệt, Luật xuất bản tuy
đã được ban hành nhưng khả năng thực thi thấp, nhiều quy định còn thiếu
hoặc chưa rõ ràng, gây lúng túng cho việc thi hành.
- Là lĩnh vực được boa cấp toàn bộ, chưa quen với cung cách sản
xuất hàng hóa nên các nhà xuất bản rất bỡ ngỡ khi buộc phải tự hoạch
toán kinh doanh "lấy thu bù chi". "Đầu ra" hay nói chính xác hơn công tác
tiêu thụ sách đã trở thành một bộ phận hữu cơ không thể thiếu song còn

14


mới mẻ trong hoạt động của nhà xuất bản. Giờ đây, trong cơ chế thị
trường, nhà xuất bản sẽ tự quyết định đầu sách sẽ in,số lượng bản in, hình
thức trình bày. Nhưng cơ chế thị trường đồng nghĩa với cạnh tranh, xuất
bản về nguyên tắc là lĩnh vực độc quyền của Nhà nước nhưng thực tế đã
xuất hiện sự thao túng của tư nhân. Tư nhân có mặt tại tất cả các khâu của
hoạt động xuất bản, đặc biệt là khâu phát hành sách. Tư nhân có lợi thế về
sự năng động, nhạy bén, mềm dẻo. Họ lợi dụng và cạnh tranh quyết liệt
với các nhà xuất bản.
Từ những lý do trên có thể khẳng đinh, quản lý hoạt động xuất bản
hiện nay là vấn đề mang tính tất yếu khách quan.

15


Chương 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN
SÁCH Lí LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG
HIỆN NAY

2.1. Khái quát đôi nét về nhà xuất bản Lao động.
Ngày 01/11/1945, Hội công nhân cứu quốc đã ra Nghị quyết thành
lập Nhà xuất bản Lao động. Hiện nay, Nhà xuất bản Lao động là cơ quan
xuất bản trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, có chức năng
nhiệm vụ của một nhà xuất bản tổng hợp và tổ chức hoạt động theo Luật
xuất bản.
Ngay từ buổi đầu, dưới sự lãnh đạo của Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam, Nhà xuất bản Lao động đã xuất bản các loại sách kinh tế, chính
trị, lý luận, nghiệp vụ và sách văn học trong nước cũng như nước ngoài.
Các thế hệ cán bộ, công nhân viên nhà xuất bản Lao động luôn luôn quán
triệt sâu sắc chức năng, nhiệm vụ được giao, từng bước củng cố và phát
triển nhà xuất bản theo hướng ngày càng hoàn thiện. Nghị quyết số
622/QĐ-TKĐ ngày 20/7/1999 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã
xác định nhà xuất bản Lao động có chức năng, nhiệm vụ:
- Xuất bản các loại sách giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục đường lối, chính sách của Đảng và Nhà
nước; sách phổ biến các chủ trương, nhiệm vụ công tác của Tổng Liên
đoàn Lao động Việt Nam; sách tuyên truyền giáo dục kiến thức toàn diện
cho công nhân, viên chức và lao động.
- Xuất bản các loại sách hướng dẫn nghiệp vụ công đoàn, sách bồi
dưỡng kiến thức quản lý kinh tế - khoa học - kỹ thuật, bồi dưỡng đạo đức
16


cách mạng và trình độ thẩm mỹ cho giai cấp công nhân, góp phần đấu
tranh xoá bỏ tàn tích của chủ nghĩa thực dân cũ và mới cũng như mọi tư
tưởng phản động, tiêu cực khác trên mặt trận tư tưởng và văn hóa; sách
công trình nghiên cứu, tham khảo, tổng kết kinh nghiệm, nghiệp vụ công
tác công đoàn và những lĩnh vực liên quan.

- Xuất bản sách giáo trình và tài liệu phục vụ học tập, giảng dạy,
nghiên cứu cho hệ thống giáo dục, các trường lớp công đoàn, các lớp tập
huấn của công nhân, viên chức và lao động.
- Sách văn học, nghệ thuật, văn hóa đáp ứng nhu cầu về văn hóa tinh thần của giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam.
- Lịch và văn hóa phẩm các loại.
Hiện nay Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có thêm các loại tạp
chí như: "Văn nghệ công nhân", "Lao động và công đoàn", Đảng phục vụ
các tổ chức công đoàn cơ sở và công nhân, viên chức lao động cả nước.
Các tạp chí phát hành mỗi tháng một số, có nội dung hướng vào các công
đoàn, đáp ứng phần nào nhu cầu đọc của đông đảo công nhân viên chức
và lao động. Tuy nhiên, số lượng sách ở nhà xuất bản Lao động phong
phú và đa dạng, có tính ưu Việt hơn các loại tạp chí trong việc phục vụ
đông đảo bạn đọc.
Từ cơ chế bao cấp chuyển sang hoạch toán kinh doanh, lấy thu bù
chi, bước đầu Nhà xuất bản còn gặp nhiều khó khăn. Sau thời gian đầu bỡ
ngỡ, nhà xuất bản đã dần dần ổn định và đứng vững. Nhà xuất bản Lao
động được Nhà nước và Tổng Liên đoàn Lao động tài trợ, hỗ trợ nhất định
trong lĩnh vực làm sách và xây dựng cơ sở hạ tầng. Thực tế, nhà xuất bản
Lao động đã phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, cải tiến lề lối làm
việc ở các phòng, ban. Do vậy, số lượng và chất lượng sách xuất bản ngày
càng tăng lên.
17


Thông qua phạm vi đề tài rộng rãi với các thể loại đa dạng. Nhà
xuất bản Lao động tập trung góp phần tuyên truyền khắc phục những hạn
chế của mô hình kinh tế cũ, phê phán tư tưởng lạc hậu, thói hư tật xấu và
lên án tội ác, phản nhân văn; đặc biệt là khẳng định và cổ vũ đường lối đổi
mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Tập trung những ấn phẩm có nội
dung kiến thức cơ bản, tạo điều kiện cho công nhân viên chức, lao động

có cơ hội tìm kiếm về chính trị, tham gia đẩy mạnh xây dựng Đảng và có
kiến thức để xây dựng đất nước.
Hơn 60 năm trưởng thành và phát triển, Nhà xuất bản Lao động đã
thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Tuy còn nhiều khó khăn, thử
thách nhưng nhà xuất bản Lao động luôn chủ động khắc phục hạn chế để
hoàn thành nhiệm vụ được giao.
2.2. Tình hình quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị
tại nhà xuất bản Lao động.
Hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị của Nhà xuất bản Lao
động trong những năm qua đã thu được nhiều thành tựu cả về số lượng và
chất lượng. Có được những kết quả đạt được đó chính là nhờ vào công tác
quản lý của nhà xuất bản Lao động.
2.2.1. Ưu điểm và nguyên nhân..
Sách lý luận chính trị là mảng sách quan trọng và chủ đạo của Nhà
xuất bản Lao động. Chính vì vậy những người làm công tác quản lý luôn
đòi hỏi sự phấn đấu, tìm tòi và trải nghiệm.Trước tiên để xuất bản một
cuốn sách lý luận chính trị phải kể tới khâu:
* Công tác xây dựng kế hoạch đề tài:
Kế hoạch đề tài sách lý luận chính trị được phân công và giao trách
nhiệm cụ thể đến từng phòng, ban và mỗi cán bộ, biên tập viên. Chính vì
vậy để làm tốt công tác này thì trước hết các cán bộ biên tập viên nêu ra

18


được rõ ràng từng đề tài, từng tên sách, nội dung chính, dự tính bản in, số
trang… tất cả các khâu này đều được Tổng biên tập duyệt kế hoạch sau đó
đến các phòng, ban. Với cách quản lý này tạo cơ hội để biên tập viên phát
huy tính năng động, sáng tạo và đảm bảo chức năng, nhiệm vụ công tác
của mình.

* Công tác cộng tác viên - tác giả.
Nhà xuất bản đã tổ chức và xây dựng một mạng lưới rộng rãi những
cộng tác viên thường xuyên chuyên viết về đề tài chính trị - xã hội đáp
ứng yêu cầu của thời đại.
* Tổ chức và phân loại bản thảo.
Đây chính là giai đoạn mở đầu quy trình xuất bản. Dưới sự lãnh đạo
của Tổng biên tập Lao động Việt Nam. Nhà xuất bản Lao động đã có định
hướng xây dựng đề tài và xử lý bản thảo theo yêu cầu thực tiễn.
Nhà xuất bản đã khai thác, xây dựng và tổ chức nhiều đề tài nghiên
cứu và có tính khả thi cao. Nhà xuất bản đã xác định rõ đề tài mang tính
chiến lược trong công tác lý luận chính trị. Đồng thời Nhà xuất bản còn
xác định nhiệm vụ chính trị là hàng đầu, đồng thời tính đến hiệu quả kinh
tế. Vì vậy nhà xuất bản đã phân công thực hiện, kế hoạch được phân công
về các ban biên tập góp phần phát huy sự năng động, sáng tạo và lao động
có hiệu quả của biên tập viên, vừa đảm bảo kế hoạch chung. Nhà xuất bản
luôn phải thay đổi và bám sát với thực tế từng năm, để bắt kịp với nhiệm
vụ chính trị.
Nhà xuất bản Lao động đã chủ động điều chỉnh thay đổi kế hoạch
và phạm vi đề tài cho phù hợp với giai đoạn mới. Bên cạnh đó dưới sự
quản lý trực tiếp của Tổng biên tập, Nhà xuất bản Lao động đã làm tốt
công tác tổ chức, bồi dưỡng cộng tác viên. Chính vì vậy thể loại đa dạng,
đề tài phong phú, rộng rãi và sách lý luận chính trị không rơi vào tình
19


trạng ứ đọng, tồn kho. Đặc biệt đội ngũ cộng tác viên lại chính là những
đồng chí đứng cương vị lãnh đạo, quản lý những người có nhiều kinh
nghiệm trong công tác quản lý.
Đồng thời Nhà xuất bản Lao động còn phân công nhiệm vụ cho
từng biên tập viên trong từng ban biên tập nhằm tập trung chuyên môn

nghiệp vụ và khả năng biên tập ở từng mảng sách cụ thể. Các cán bộ lãnh
đạo và biên tập viên nhà xuất bản Lao động cũng đã có những phát hiện,
tổ chức và phân loại bản thảo cho phù hợp để phục vụ cho công tác tiếp
nhận, xử lý và biên tập - xuất bản được hiệu quả.
* Quản lý công tác biên tập bản thảo.
Đây là khâu rất quan trọng và có tính quyết định đến sự ra đời của
tác phẩm. Chính vì vậy Nhà xuất bản đã và đang tiến hành tuyển chọn, bổ
xung cán bộ biên tập trẻ, vừa đảm bảo yêu cầu của chế độ tuyển dụng
công chức của Nhà nước, vừa đáp ứng yêu cầu của nhà xuất bản. Lãnh
đạo Tổng Liên đoàn và Ban giám đốc Nhà xuất bản Lao động thường
xuyên chăm lo việc học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất đạo đức, chính
trị và lập trường tư tưởng. Chính vì vậy trong những năm qua nhà xuất
bản đã có nhiều cán bộ hoàn thành tốt công việc làm sách, rất giàu về kinh
nghiệm biên tập sách lý luận, chính trị.
Thực tế công tác biên tập gồm hai hoạt động cơ bản là: công việc tổ
chức khai thác, làm ra bản thảo và việc sửa chữa, hoàn chỉnh bản thảo để
in thành sách, để làm tốt hai hoạt động này nhà xuất bản phân công công
việc cụ thể đến từng người biên tập, chế độ biên tập được thực hiện theo
hình thức khoán.
* Công tác đánh giá nội dung bản thảo.

20


Biên tập viên với ý thức "kiểm soát" chặt chẽ nội dung bản nội dung
bảo thảo, để đảm bảo sự thống nhất về cỡ chữ, phiên âm, chính tả, kỹ - mỹ
thuật trình bày.
Trong quá trình đánh giá nội dung luôn chú ý đến việc kiểm tra cách
dùng từ phù hợp với đối tượng. Khi xem xét Biên tập và xử lý bản thảo
còn vướng mắc thì biên tập viên ở Nhà xuất bản Lao động thường nhờ các

chuyên gia nghiên cứu trao đổi trực tiếp để thống nhất.
Căn cứ vào những nhận xét nội dung bản thảo mà các biên tập viên
đưa ra hướng sửa chữa nâng cao chất lượng bản thảo. Sau đó Trưởng ban
và cá biên tập viên tiếp tục đánh giá và cho ý kiến thẩm định. Sau đó Tổng
biên tập kiểm định tổng thể và đồng ý cho ý kiến cho tổ chức nhân bản.
Trong thực tế, Nhà xuất bản có những cách sửa chữa như: ở mức
đơn giản chủ yếu là lỗi chính tả, sửa chữa, viết tắt; ở mức trung bình; bỏ
bớt từ ngữ, câu cho phù hợp; ở mức phải thay đổi bố cục, kết cấy logic.
Tóm lại công tác biên tập bản thảo là khâu trung tâm, là "bà đỡ" cho
mọi sản phẩm xuất bản. Chính vì vậy, Nhà xuất bản rất chú trọng để quản
lý tốt khâu này.
* Quản lý việc in ấn, phát hành sách lý luận chính trị.
Nhà xuất bản luôn cắt cử người theo dõi (từ sửa lỗi, làm maket, ra
can, đọc bản can, in).
Do Nhà xuất bản không có cơ sở in ấn nên phải hợp đồng liên kết
với một số xí nghiệp in do vậy khó khăn cho việc kiểm soát chặt chẽ song
Nhà xuất bản Lao động đã có sự phối hợp chặt chẽ, cắt cử người theo dõi.
Đặc biệt với mảng sách lý luận, chính trị hoạt động "giao dịch" kém
sôi động hơn các loại sách khác. Chính vì vậy trong khâu in ấn và phát
hành Nhà xuất bản Lao động luôn quản lý tốt việc cung cấp cho nhu cầu

21


của thị trường, khuyến khích thực hiện chỉ tiêu định mức tiêu thụ sách với
tất cả các phòng, ban biên tập và chi nhánh.
Chính nhờ công tác quản lý tốt hoạt động xuất bản mà trong những
năm quaNhà xuất bản Lao động đã phục vụ tốt nhu cầu thị trường, đã góp
phần chủ động nguồn bản thảo sách lý luận chính trị phục vụ giai cấp,
phục vụ sự nghiệp. Hơn 60 năm qua, Nhà xuất bản đã có kết quả xuất bản

phẩm đáng tự hào, góp phần không nhỏ vào công tác xuất bản sách lý luận
chính trị nước ta.
Song bên cạnh những nỗ lực và những kết quả tốt từ công tác quản
lý thì công tác quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận, chính trị của Nhà
xuất bản Lao động còn một số hạn chế sau:
2.2.2. Hạn chế và nguyên nhân.
- Do nhà xuất bản chưa có nhà in riêng nên công việc in ấn và
phương thức làm sách còn khó khăn. Chính vì vậy việc kiểm soát còn gặp
vất vả.
- Số lượng in ấn mỗi đầu sách lý luận, chính trị còn thấp, việc phát
hành loại sách này chưa rộng rãi, phân bố chưa đều (tập trung ở các thành
phố lớn là chủ yếu). Chính vì vậy làm cho đội ngũ lĩnh vực, quản lý còn
lúng túng, rè dặt trong công tác xuất bản sách lý luận chính trị.
- Ngoài ra trong điều kiện nền kinh tế thị trường song vẫn còn
những biên tập viên chưa được trang bị kỹ năng và nghiệp vụ biên tập.
Chính vì vậy việc đánh giá, xử lý bản thảo sách lý luận chính trị còn hạn
chế. Đây vừa là điểm yếu đồng thời còn là vấn đề được đặt ra trong khâu
quản lý hoạt động biên tập viên.
- Do Nhà xuất bản có hình thức liên kết xuất bản, để cho các đối tác
tự in sách nên cũng khó khăn cho công tác kiểm soát chất lượng xuất bản
phẩm. Chính vì khâu hợp tác còn chưa chặt chẽ nên đôi khi đối tá không
22


thực hiện đầy đủ những quy định của nhà xuất bản điều này dẫn đến còn
có cuốn sách chưa đảm bảo về nội dung và kỹ thuật trình bày.
Ngoài ra trong quản lý hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị còn
tồn tại một số hạn chế khác như sự chỉ đạo còn chưa sát sao; trình độ quản
lý, năng lực lãnh đạo của nhà xuất bản còn hạn chế; công tác giới thiệu,
quảng bá sách lý luận, chính trị trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Nói tóm lại trong những năm qua, công tác quản lý hoạt động xuất
bản sách lý luận, chính trị của Nhà xuất bản Lao động bên cạnh những
hạn chế còn tồn tại thì đã đạt được những thành tựu to lớn và đáng tự hào.
2.3. Những yêu cầu đặt ra đối với quản lý hoạt động xuất bản
sách lý luận chính trị của nhà xuất bản Lao động.
Từ những hạn chế còn tồn tại thì trong thời gian tới, Nhà xuất bản
Lao động còn phải khắc phục những hạn chế còn tồn tại đó là:
- Trước hết cần phải nắm bắt kịp thời xu hướng biến đổi của thị
trường để từ đó làm tốt hơn khâu quản lý hoạt động xuất bản sao cho đáp
ứng phù hợp với nhu cầu của thị trường.
- Quản lý đội ngũ biên tập viên, cộng tác viên cần chặt chẽ hơn để
vừa đảm bảo chất lượng nội dung, vừa tạo không khí làm việc sáng tạo,
năng động và có hiệu quả.
- Cần quản lý khâu in ấn, xuất bản để đảm bảo về số lượng vì số
lượng in mỗi đầu sách lý luận, chính trị còn thấp; và việc phát hành loại
sách này chưa được rộng rãi. Vấn đề ở đây là công tác phát hành sách
chưa chú ý đến vùng sâu, vùng xa.
- Việc đánh giá, xử lý bản thảo sách lý luận, chính trị còn hạn chế
do vậy cần giám sát chặt chẽ hơn để tránh sách in lậu, cạnh tranh không
lành mạnh làm giảm uy tín của Nhà xuất bản.
23


Những khó khăn, yếu kém cơ bản trên đặt ra cho lãnh đạo Nhà xuất
bản, các biên tập viên có những giải pháp thiết thực để khắc phục tình
trạng này và đồng thời đẩy mạnh hơn nữa chất lượng sách lý luận, chính
trị, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của đông đảo cán bộ, công nhân viên
chứ và người lao động.

24

Chương 3
GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN Lí
HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN SÁCH LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
TẠI NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG HIỆN NAY

Xuất bản là hoạt động văn hóa thông qua việc phổ biến xuất bản
phẩm đến nhiều người, là công cụ để giáo dục toàn diện con người, đào
tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Đây không phải là hoạt động kinh
doanh đơn thuần, mà vừa mang tính chất Văn hóa tư tưởng, vừa có tính
chất kinh tế. Trong thời kỳ công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước, muốn
hoạt động này phát triển mạnh mẽ, đạt hiệu quả cao rất cần những Chủ
trương, định hướng phù hợp.
Xuất phát từ thực tiễn trên, để phát huy các ưu điểm, thành tích và
khắc phục mọi khó khăn, yếu kém góp phần tăng cường sự quản lý hoạt
động xuất bản cần thực hiện một số giải pháp sau:
3.1. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước đối
với hoạt động xuất bản sách lý luận chính trị tại nhà xuất bản Lao
động.
Cần phải coi phục vụ nhiệm vụ chính trị tư tưởng là mục đích tối cao
của việc xuất bản. Nhà xuất bản Lao động có thể đề nghị Đảng, Nhà nước,
Tổng Liên đoàn Lao động ban hành đầy đủ các văn bản pháp luật về xuất bản,
cần có những chính sách như trợ giá, tài trợ thoả đáng cho những sách cần
thiết để hạn chế tiêu cực của cơ chế thị trường trong hoạt động xuất bản, cần
có những biện pháp kiên quyết để ngăn chặn những hiện tượng vi phạm và xử
lý nghiêm những hành vi vi phạm đó.

25

Đẩy mạnh công tác chỉ đạo định hướng của Đảng, Nhà nước để nâng
cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản.
Quản lý của Nhà nước bao gồm những nội dung cơ bản: kiểm soát,
định hướng và đầu tư phát triển. Bởi vậy nâng cao hơn nữa vai trò và hiệu lực
quản lý của Nhà nước về hoạt động xuất bản nói chung và xuất bản sách lý
luận chính trị nói riêng là yêu cầu bức thiết đặt ra. Chính vì vậy Nhà xuất bản
Lao động cần thực hiện đồng bộ các lĩnh vực sau:
- Quản lý nhu cầu thông tin về các vấn đề: kinh tế - chính trị - xã hội
- khoa học kỹ thuật của dân cư và các tổ chức trong đó nhu cầu thông tin
của bản thân cơ quan Đảng và Nhà nước để xây dựng, quy hoạch hướng
phát triển.
- Xây dựng hoàn chỉnh hệ thống luật và các văn bản dưới luật để
làm chuẩn mực pháp lý cho Nhà nước về xuất bản phù hợp với các chuẩn
mực kinh tế - chính trị - xã hội của đất nước phù hợp với tập quán quốc tế.
- Xây dựng chế độ chính sách đối với hoạt động xuất bản, đặc biệt
là chính sách đầu tư phát triển.
Bên cạnh đó cần phải đặc biệt quan tâm đến việc kiện toàn cơ cấu tổ
chức bộ máy quản lý Nhà nước về xuất bản.
Để tăng cường hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với hoạt động
xuất bản sách lý luận chính trị thì chính Nhà xuất bản Lao động phải tự
hoạch toán phát triển, nhất là khi Việt Nam đã trở thành thành viên của
WTO thì Tổng Liên đoàn Lao động có trách nhiệm hơn nữa đến công tác
xuất bản, in, phát hành sách của nhà xuất bản Lao động, chấn chỉnh bộ
máy lãnh đạo, nâng cao phẩm chất năng lực cán bộ và liên tục kiểm tra
hoạt động xuất bản của nhà xuất bản Lao động.

26

Tất cả những kiến nghị về cơ chế quản lý của Nhà nước đối với nhà
xuất bản Lao động sẽ có môi trường xuất bản sách một cách lành mạnh,
hiệu quả và cung cấp sách hay phục vụ đối tượng.
3.2. Nâng cao trình độ chuyên môn, bồi dưỡng phẩm chất chính
trị cho đội ngũ biên tập và cộng tác viên.
Biên tập từ lâu đã được thừa nhận là một nghề, là "người lính gác"
của mọi tác phẩm xuất bản và là chiến sĩ thầm lặng trên mặt trận văn hóatư tưởng. Nhưng biên tập sách lý luận chính trị lại có những đặc điểm
riêng biệt. Nó đòi hỏi ở biên tập viên phải luôn có sự nhạy cảm về tình
hình chính trị, bản lĩnh chính trị vững vàng và tinh thần trách nhiệm cao
hơn so với biên tập các loại sách khác.
Thực tế này đặt ra muốn tăng cường sự quản lý đối với hoạt động
xuất bản sách lý luận chính trị thì nhà xuất bản Lao động cần chăm lo
công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ biên tập và cộng tác viên.
Mặt khác đối với nhà xuất bản Lao động sách lý luận chính trị chủ
yếu hướng vào giai cấp công nhân, viên chức, lao động và công đoàn với
hệ thống đê tài mở rộng và phong phú. Do đó, bản thảo đa dạng và có sai
sót, đòi hỏi biên tập viên phải có phẩm chất lập trường chính trị, có năng
lực chuyên môn vững vàng trong công tác biên tập để đáp ứng thực tiễn
chính trị đặt ra đối với công tác lý luận và tổng kết thực tiễn, chính vì thế
dể nâng cao hiệu quả quản lý thì việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận
chính trị và nghiệp vụ là rất cần thiết. Nhà xuất bản nên có định hướng
khuyến khích các biên tập viên tham gia học tập nâng cao trình độ chuyên
môn và thực sự gắn bó với nghề nghiệp xuất bản. Đây cũng chính là cơ sở
để nâng cao chất lượng công tác xuất bản.
Người cán bộ lãnh đạo cũng phải thích ứng với yêu cầu của thời đại,
chủ động tìm tòi học tập. Nhà xuất bản nên quan tâm đào tạo và đào tạo
27