skkn một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 2

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1.Lí do chọn đề tài
Từ năm 2008, phong trào xây dựng “Trường học thân thiện, học sinh
tích cực” đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo phát động với 5 nội dung là:
- Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an tồn.
- Dạy và học có hiệu quả,phù hợp vơi đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở
mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập.
- Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi,lành mạnh.
- Học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch
sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương.
Trong 5 nội dung trên, nội dung thứ 3 chỉ rõ rèn kĩ năng sống là một việc
cần đặc biệt coi trọng. Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh là nhiệm vụ thường
xuyên của công tác giáo dục đồng thời cũng là nhân tố quan trọng trong việc
hình thành nhân cách cho học sinh. Bằng nhiều hình thức, nhiều con đường, việc
rèn kĩ năng sống sẽ trang bị tri thức, hành vi kĩ năng . Đồng thời nó định hướng
cho học sinh tiểu học rèn luyện cử chỉ hành vi và thói quen ứng xử tốt. Trong sự
phát triển nhân cách của học sinh, việc rèn luyện kĩ năng sống là đảm bảo cho
học sinh có được bản lĩnh rõ ràng về nhân cách toàn diện. Nếu khơng rèn kĩ
năng sống thì khơng những sự ứng xử trong các tình huống sẽ phức tạp, gặp khó
khăn, thậm chí mắc phải sai lầm, mà việc hình thành nhân cách toàn diện của trẻ
bị hạn chế, phiến diện, dẫn đến có thể bị lệch lạc về nhân cách.
Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong
thời đại ngày nay. Kĩ năng sống theo cách nghĩ đơn giản là tất cả những điều
cần thiết mà chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra
hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình,
hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc
sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng
nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân... Dù là kĩ
năng nào cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người. Cho nên, giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh có một vị trí quan trọng trong cơng tác giáo dục ở

các nhà trường
Làm thế nào để nâng cao kĩ năng sống cho học sinh? Làm thế nào để học
sinh biết cách vận dụng kĩ năng sống vào trong cuộc sống hàng ngày? Với mong
muốn góp phần vào việc Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, tôi mạnh dạn và
quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục nhằm rèn kĩ năng sống
cho học sinh lớp 2 trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, Thành phố Thanh
Hóa” để nghiên cứu, nhằm giúp học sinh tự tin hơn khi tham gia các hoạt động
và đạt hiệu quả cao hơn sau mỗi hoạt động.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
- Giúp học sinh ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã
hội ,giúp học sinh hiểu biết về thể chất ,tinh thần của bản thân,có hành vi thói
quen ứng xử có văn hóa,hiểu biết và chấp hành pháp luật.
- Giúp học sinh có khả năng tự thích ứng với mơi trường xung quanh ,tự
chủ,tự lập,tự tin khi giải quyết công việc.
1


-Tìm hiểu một số đặc điểm cơ bản của kĩ năng sống được hình thành
qua việc học tập mơn kĩ năng sống ở trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi TP
Thanh Hóa.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Một số biện pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2.
1.4 .Phương pháp nghiên cứu :
- Đọc các tài liệu về tâm sinh lý lứa tuổi Tiểu học và tài liệu liên quan tới
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
- Phương pháp khảo sát - quan sát thực tế .
- Thực hiện phỏng vấn, hỏi đáp, điều tra.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
*Trên đây là một số phương pháp tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong đề tài
sáng kiến kinh nghiệm này. Vì mỗi phương pháp đều có cái hay trong quá trình

áp dụng thực hiện. Nếu chúng ta áp dụng đúng phương pháp trong từng thời
điểm thích hợp thì hiệu quả đạt được rất tốt trong việc thực hiện đề tài sáng kiến
kinh nghiệm.

2


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân
tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc
sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại…Kĩ năng sống
đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích
ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.
Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng
giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của
mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ
bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập
của trẻ tại trường. Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như phương pháp
học tập nhóm, thực hành, thơng qua giao tiếp và nhất là thơng qua ứng xử các
tình huống của cuộc sống sẽ giúp học sinh rèn luyện được kĩ năng sống. Để
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ đáp ứng nguồn nhân lực phục
vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng nhu cầu hội nhập
quốc tế và nhu cầu phát triển của người học, giáo dục phổ thông đã và đang
được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI mà thực chất là
cách tiếp cận kĩ năng sống, đó là: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định
mình và học để cùng chung sống.
- 5 Nhiệm vụ của học sinh trong Điều lệ trường Tiểu học đã chỉ rất rõ các
nội dung cần giáo dục về Kĩ năng sống cho học sinh:
1. Thực hiện đầy đủ và có kết quả hoạt động học tập; chấp hành nội quy

nhà trường; đi học đều và đúng giờ; giữ gìn sách vở và đồ dùng học tập.
2. Hiếu thảo với cha mẹ, ơng bà; kính trọng, lễ phép với thầy giáo, cô
giáo, nhân viên và người lớn tuổi; đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ bạn bè, người
khuyết tật và người có hồn cảnh khó khăn.
3. Rèn luyện thân thể, giữ vệ sinh cá nhân.
4. Tham gia các hoạt động tập thể trong và ngoài giờ lên lớp; giữ gìn, bảo
vệ tài sản nơi cơng cộng; tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, thực hiện
trật tự an tồn giao thơng.
5. Góp phần bảo vệ và phát huy truyền thống của nhà trường, địa phương.
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của
nhà trường và xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà cịn phải
được tơi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một mơi trường lành
mạnh, an tồn, tích cực, vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng,
giá trị sống để bước vào đời tự tin hơn.
Trong giai đoạn hiện nay, Việt Nam đang hội nhập với các nước trên thế
giới từng bước phát triển vươn lên, những mặt tốt của xã hội được phát triển
mạnh song những vấn đề mặt trái của xã hội cũng xuất hiện nhiều ảnh hưởng
đến sự tồn tại, phát triển của mỗi tập thể, cá nhân trong đó có một bộ phận là trẻ
em. Theo guồng quay của xã hội, một số gia đình bố mẹ chỉ quan tâm, mải lo
đến việc làm kinh tế mà qn mất gia đình là chiếc nơi của trẻ, qn đi việc cần
tạo một mơi trường gia đình đầm ấm, người lớn gương mẫu, quan tâm dạy dỗ
trẻ; Không những thế cịn có những gia đình cha mẹ nghiện ngập, cờ bạc, rượu
3


chè,... ảnh hưởng vô cùng lớn tới tâm hồn trẻ, tới sự phát triển nhân cách của trẻ.
Một số gia đình hồn tồn phó mặc việc dạy dỗ trẻ cho nhà trường. Cũng có
những gia đình có điều kiện kinh tế, quá chiều chuộng con dẫn đến trẻ thiếu sự
sáng tạo, luôn ỷ lại, phụ thuộc vào người lớn; mỗi khi gặp các tình huống trong
thực tế lúng túng khơng biết xử lý thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ bản thân

mình; hoặc có trẻ được chiều chỉ làm theo ý của mình chứ khơng làm theo ý
người khác. Bên cạnh việc học các mơn văn hố nếu trẻ được chú ý giáo dục
đạo đức, được rèn kĩ năng sống biết phân biệt cái tốt, cái xấu, biết từ chối cám
dỗ, biết ứng xử, biết tự quyết định đúng trong một số tình huống thì chính trẻ sẽ
là người tác động tốt đến gia đình, xã hội.
2.2 Thực trạng của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 ở trường
tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, Thành phố Thanh Hóa”
Hiện nay việc rèn kĩ năng sống cho các em ở nhà trường cịn nhiều hạn
chế. Ngun nhân chính là do giáo viên và phụ huynh chỉ chú trọng lo việc dạy
và học kiến thức cho con em là chủ yếu, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa
được phối kết hợp một cách tích cực.
Về phía học sinh, các em ít được vận dụng những điều đã học vào thực tế.
Tâm lý chiều chuộng con cái đến độ “quyền” thì được hưởng hết, mà “bổn
phận” khơng mấy khi bị yêu cầu phải thực hiện đầy đủ khiến cho việc học và
hành ln có độ vênh nhất định.
Mặc dù ở một số môn học, các hoạt động ngoại khóa, việc giáo dục kĩ
năng sống đã được đề cập đến. Tuy nhiên, do nội dung, phương pháp, cách thức
truyền tải chưa thực sự phù hợp và sự phối hợp giáo dục tay ba: Nhà trường –
Gia đình - Xã hội chưa nhịp nhàng nên hiệu quả chưa cao.
Qua thực tế giảng dạy ở lớp 2A, trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, bản
thân tôi nhận thấy kĩ năng sống của học sinh còn nhiều hạn chế. Chỉ một số học
sinh có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Cịn phần lớn các em có thể hiện kĩ năng
mờ nhạt, khn sáo, có nét lệch chuẩn.
Qua tiến hành khảo sát (lần 1) ở lớp 2A đầu năm học với chủ đề “Kĩ năng
của em”; kết quả như sau:
Tổng số học
sinh
40

Tổng số

học sinh
40

Tổng số
học sinh
40

Kĩ năng tốt
SL
%
7
17,5

Có hình thành kĩ năng
SL
%
12
30

Kĩ năng chưa tốt
SL
%
21
52,5

Thực hành thảo luận nhóm
Biết cách lắng nghe, hợp Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra
tác
khỏi nhóm
SL

%
SL
%
18
45
22
55
Ứng xử tình huống trong khi chơi trị chơi tập thể
Biết cách ứng xử hài hịa, khá
Hay cãi nhau, xơ đẩy bạn khi
phù hợp.
chơi.
SL
%
SL
%
18
45
22
55
4


Từ những thực trạng trên, địi hỏi bản thân tơi phải tìm ra những biện
pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả.
2.3. CÁC GIẢI PHÁP RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 2
Kĩ năng sống được giáo dục ở nhà trường thông qua các môn học chính
khóa và ngoại khóa. Xin được lần lượt trao đổi như sau:
2.3.1. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua một số môn học.
2.3.1.1. Rèn kĩ năng sống thông qua môn học Tiếng Việt:

Trong chương trình Tiếng Việt ở lớp 2 có nhiều bài học có thể giáo dục kĩ
năng sống cho các em, đó là các kĩ năng giao tiếp xã hội như: Viết thư, Điền vào
giấy tờ in sẵn, Kể những điều em biết về thành thị hoặc nông thôn. Báo cáo các
hoạt động, Kể chuyện,... được lồng cụ thể qua các tình huống giao tiếp.
Khi dạy học các bài hoặc phần có liên quan tới kĩ năng sống, tơi thường
gợi mở cho các em liên hệ và nói một cách tự nhiên, hồn tồn khơng gị bó áp
đặt. Bên cạnh đó, nhiều bài Luyện từ và câu có nội dung rèn luyện các nghi thức
lời nói, nhiều bài Tập đọc giới thiệu những văn bản mẫu chuẩn bị cho việc hình
thành một số kĩ năng giao tiếp cộng đồng như mẫu đơn, thư, báo cáo hoạt động,
… hoặc cung cấp những câu chuyện mà qua đó học sinh có thể rút ra những nội
dung rèn kĩ năng sống.

Lớp chúng mình đồn kết.

Khối 2 tham gia múa hát trong:Lễ
kết nạp đội viên năm 2017-2018.

Để hình thành những kiến thức và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh qua
môn Tiếng Việt, người giáo viên cần phải vận dụng nhiều phương pháp dạy phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh như: thực hành giao tiếp, trò
5


chơi học tập, phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp tổ chức hoạt
động nhóm, phương pháp hỏi đáp,… Thông qua các hoạt động học tập, được phát
huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến cá nhân, đóng vai,… học sinh
có được cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều kĩ năng sống cần thiết.
2.3.1.2. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua dạy học môn Đạo đức:
Ở môn Đạo đức, để các chuẩn mực đạo đức, pháp luật xã hội trở thành
tình cảm, niềm tin, hành vi và thói quen của học sinh. Giáo viên phải sử dụng

phương pháp dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của học sinh. Tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động học tập phong
phú, đa dạng như: kể chuyện theo tranh; quan sát tranh ảnh, băng hình, tiểu
phẩm; phân tích, xử lí tình huống; chơi trị chơi, đóng tiểu phẩm, múa hát, đọc
thơ, vẽ tranh,… Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực như:
học theo nhóm, đóng vai, trị chơi,…Và chính thơng qua việc sử dụng các
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, học sinh đã được tạo cơ hội để thực
hành, trải nghiệm nhiều kĩ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi. Đó là lối
sống lành mạnh, các hành vi ứng xử phù hợp với nền văn minh xã hội. Lối sống,
hành vi như gọn gàng, ngăn nắp, nói lời đẹp, chăm sóc bố mẹ, ơng bà, hợp tác,
giúp đỡ, chia sẻ với bạn…
Khi dạy Đạo đức tôi thường tổ chức cho các em đóng vai, chơi trị chơi.
ngại khơng tự tin khi đóng vai, bày tỏ ý kiến trước các bạn thiếu nhi quốc tế
nhưng bản Sau vài lời khuyến khích đầu tiên, tơi tổ chức cho các em ngồi thành
nhóm đóng vai, giới thiệu về bản thân,đất nước của mình, bày tỏ ý kiến,… Lúc
đầu các em rất ái thân đã kịp thời nhắc nhở các em những điều cần chú ý trong
khi giao tiếp, cộng thêm một môi trường hòa đồng thân thiện các em thực hiện
rất tốt, khơng cịn những cái nhìn ái ngại. Thay vào đó là sự tự tin cùng những
câu nói rõ ràng, chắc gọn, mạnh dạn hơn.
Lớp 2A ủng hộ bạn nghèo.

Xây dựng trường học thân thiện .
6


Các kĩ năng được phát triển từ dễ đến khó. Sau bài học giới thiệu là những
bài học như khám phá, tư duy hiệu quả và đặc biệt kĩ năng làm việc đồng đội.
Bản thân ln tạo khơng khí thân thiện, áp dụng việc đổi mới phương pháp tạo
điều kiện cho các em mạnh dạn, tự lập, tự khẳng định và phát huy mình hơn qua
việc học nhóm.

Ví dụ: Khi dạy bài: “Quan tâm, chăm sóc ơng bà cha mẹ”, tôi cho học
sinh chuẩn bị những hộp về những việc đã làm và chưa làm được và tổng kết lại
vào cuối tiết. Em nào nêu được nhiều việc tốt đã làm để quan tâm đến ông
bà,cha mẹ nhất sẽ được tuyên dương. Tôi cũng tổ chức cho các em trao đổi :
“Theo em, như thể nào là quan tâm chăm sóc ơng bà cha mẹ?” “Em đã quan
tâm, chăm sóc ông bà cha mẹ chưa?”... qua đó các em sẽ bộc lộ những
suy nghĩ,tình cảm của mình về những người thân trong gia đình.
2.3.1.3. Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua dạy học môn Tự nhiên
và xã hội.
Trong môn Tự nhiên và xã hội, khi dạy bài: "Cá”, tôi đã cho học sinh thảo
luận nhóm, chơi trị chơi “đi chợ” mua cá. Từ đó các em biết cách chọn lựa cá và
biết được lợi ích của cá. Qua đó các em thấy được trong các bữa ăn hàng ngày cá
là loại thực phẩm cung cấp cho ta nhiều năng lượng, nhiều chất đạm cần thiết cho
cơ thể con người, thấy được vai trị của các chất dinh dưỡng có trong thức ăn.

Cá tươi ngon, bổ dưỡng

Ăn cá phòng chống bệnh béo phì

Phịng một số bệnh do thiếu chất dinh dưỡng; Phịng bệnh béo phì; giáo
dục các em hiểu rằng ăn uống đủ chất và hợp lí giúp cho chúng ta khoẻ mạnh,
biết phòng tránh một số bệnh lây qua đường tiêu hóa…
Hay khi dạy An tồn giao thơng, Phịng chống tai nạn đuối nước… kĩ
năng phòng chống tai nạn giao thơng và các thương tích khác, tơi đã giáo dục
các em cách phịng chống tai nạn giao thơng, các em cần có ý thức đội mũ bảo
hiểm khi được bố mẹ đưa bằng xe máy khi đến trường.
Hệ thống câu hỏi: “Trẻ em dưới 7 tuổi phải đi cùng với ai khi đi trên
đường và khi qua đường?”; “Đi bộ qua đường em phải đi ở đâu?”; “Khi đi bộ
em đi ở đâu? Nếu đường khơng có vỉa hè thì thế nào?”; “Em có nên chơi đùa
7

trên đưịng phố khơng? Có leo trèo qua dải phân cách và chơi gần dải phân cách
khơng? Vì sao?”; “Khi ngồi trên xe máy em phải như thế nào? Em hãy nêu cách
đội mũ bảo hiểm? Nêu sự cần thiết phải đội mũ bảo hiểm?”; “Các em đã nhìn
thấy tai nạn trên đường chưa? Theo các em vì sao tai nạn xảy ra?”;...
Giáo dục cho các em tránh các tai nạn trên đường: không được chạy lao ra
đường, không được bám bên ngồi ơ tơ, khơng được thị tay, chân, đầu ra ngồi
khi đi trên tàu, xe, ghe, đị,... Như vậy, các em có thể tự lập, xử lí được những vấn đề đơn
giản khi gặp phải.

Văn hóa xếp hàng của học sinh

Học sinh lớp 2 A thực hiện đội mũ
bảo hiểm.

2.3.2. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp:
2.3.2.1. Rèn luyện kĩ năng sống thơng qua lời ăn, tiếng nói.
“Nói lời hay, làm việc tốt” là một phong trào của Đội nhưng đồng thời
cũng là những yêu cầu thiết yếu về kỹ năng sống. Qua cách ứng xử lễ phép như
biết đi thưa về hỏi, chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết
điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè, lễ phép với thầy cô
và những người lớn tuổi,... Không gây gổ, chửi bậy, đánh nhau là những yêu cầu
cụ thể trong ứng xử hàng ngày của học sinh với bạn bè thể hiện rõ kĩ năng sống.

8


Chúng em chăm sóc cây và hoa.
Trẻ em hơm nay - Thế giới ngày mai

Tôi luôn yêu cầu cao ở các em, đồng thời lắng nghe, tìm hiểu nguyên
nhân của mọi việc “có vấn đề”. Tơi cố gắng dùng những lời lẽ mềm mỏng, cử
chỉ yêu thương của mình khi góp ý hoặc yêu cầu học sinh làm những việc phù
hợp. Tránh hành hung, nói nặng lời để các em bớt đi tính hung hăng đối với
những học sinh nghịch ngợm, mắc lỗi.
Trường tôi hay tổ chức những cuộc thi vui, sinh hoạt theo chủ đề sau khi
chào cờ đầu tuần. Những buổi như vậy, tơi ln khuyến khích các em xung
phong trả lời những câu hỏi mà cô Tổng phụ trách nêu ra. Luôn lắng nghe các
nội dung, hoạt động cần làm trong tuần. Nhờ vậy các em mạnh dạn dần và thực
hiện tốt các phong trào (Ngày 23/9/2017 em Bùi Lê Tường Vy, học sinh lớp 2A
của tôi trả lời được câu hỏi của cô Tổng phụ trách hỏi vấn đề về “Tác dụng của
chữ ạ trong cách xưng hô” đã được tuyên dương trước cờ...) Hay tổ chức cho
các em tìm hiểu kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam nói về tác dụng của lời ăn
tiếng nói: “Lời nói chẳng mất tiền mua”…
2.3.2.2. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động Văn thể mỹ,
vui chơi.
Các hoạt động Văn thể mỹ và vui chơi cũng là các cơ hội tốt để rèn luyện
kĩ năng sống cho học sinh.
Ví dụ: Nhân ngày lễ Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20-11. Khi làm
báo tường, bản thân tôi đã hướng dẫn các em cùng sưu tầm bài và viết bài, vẽ và
trang trí tờ báo. Các em cũng trình bày những hoạt động vui chơi của lớp mình
lên trang báo. Qua hoạt động này rèn cho các em nhiều kĩ năng như: đoàn kết,
thân ái, tương trợ, hợp tác với nhau rất tốt. Kết quả là tờ báo tường với chủ điểm
“Măng non” của chi đội lớp 2A đã đạt được giải nhì.

9


Báo tường là công sức chung của cả tập thể GV và HS trong lớp
Tôi cũng luôn tạo ra các tình huống mở khi chơi hay trong sinh hoạt hàng

ngày để các em rèn cách ứng xử.
Trị chơi có một vai trò rất quan trọng trong việc rèn kĩ năng sống cho các
em. Các em lớn lên, học hành và khám phá thơng qua trị chơi. Các hành động
chơi địi hỏi các em phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.
Tơi cũng khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy
nghĩ, những quan sát của mình với cơ với bạn một cách thoải mái, tự nhiên
khơng gị bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ sinh hoạt lớp, giờ ra chơi tôi không ngại
cùng các em tham gia những trò chơi dân gian, trị chơi giúp các em phát triển
trí tuệ.
Việc tham gia đọc sách ở thư viện của nhà trường cũng vậy, tơi cùng các
em tổ chức đọc ở trong phịng Thư viện khi đến lượt lớp của mình hoặc cùng
các em mượn sách báo đọc ngoài trời, dưới tán cây của Thư viện xanh.
Tơi cịn tranh thủ đọc sách cho các em nghe trong mọi tình huống như những lúc sinh
hoạt đầu giờ, hoặc đọc sách các em nghe trong giờ sinh hoạt lớp. Tăng cường kể cho các em
nghe các câu chuyện cổ tích, câu chuyện trong bài tập đọc, bài thơ,…để qua đó rèn luyện đạo
đức cho các em, giúp các em hồn thiện mình, dạy các em u thương bạn bè, yêu thương
con người. Tạo hứng thú cho các em qua các truyện bằng tranh tùy theo lứa tuổi, gợi mở tính
tị mị, ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.

10


Đọc sách đúng lịch trong Thư viện
nhà trường

Thư viện là kho tàng chứa tất cả
của cải tinh thần của loài
người

(G.V.LEIBNIZ)

Các năm gần đây, ngành Giáo dục có kế hoạch phối hợp với Nhà hát Ca
múa kịch Lam Sơn tổ chức “Sân khấu học đường” cho học sinh tiểu học. Mỗi
cốt truyện trình diễn đều mang đậm tính nhân văn và có tính chất giáo dục kĩ
năng sống cao. Tơi ln dựa vào các cốt truyện để cùng các em tìm hiểu, bộc lộ
quan điểm. Thậm chí, các em rất mạnh dạn hịa mình vào thế giới nhân vật,
mạnh dạn lên giao lưu cùng các văn nghệ sĩ. Ảnh dưới bên phải minh họa em Lê
Nguyễn Khánh Chi, học sinh lớp tôi lên giao lưu trong vở ca kịch “Ali ba ba và
bốn mươi tên cướp” .

11


Giao lưu tại sân trường
Giao lưu tại Nhà hát
2.3.3.3. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua Lao động tự phục vụ.
Ngồi những hoạt động vui chơi, tơi cịn tổ chức cho các em tham gia các
hoạt động như nhặt rác xung quanh vườn trường, nhổ cỏ ở các bồn hoa của nhà
trường, bỏ rác đúng nơi quy định, chăm sóc “Vườn lịch sử xứ Thanh”, chăm
sóc vườn cây thuốc nam .Mỗi chi đội là một chậu thuốc (do khuôn viên nhà
trường chật hẹp nên đã sáng tạo ra trồng phía sau nhà trường).Nhìn những chậu
thuốc ngải cứu ,hương nhu ,cây hẹ ,rau rấp cá…hàng ngày các em chăm sóc lên
xanh tốt mà niềm vui càng được nhân lên. Bởi các em hiểu thêm về tác dụng của
các cây thuốc trong dân gian được các em vun xới . Từ đó, các em biết trân
trọng thành quả và yêu lao động.

Thầy mẫu mực -Trò chăm ngoan -Trường khang trang
- Lớp thân thiện
Cô giáo, cha mẹ cần dạy các em những nghi thức văn hóa trong ăn uống,
biết cách sử dụng các đồ dùng ăn uống; Cụ thể: Các em được làm quen với

những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch
sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ
dùng, vật dụng, thái độ ăn uống từ tốn, khơng vội vã, khơng khí cởi mở, thoải
mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu tố
trên sẽ giúp các em có thói quen tốt để hình thành kĩ năng tự phục vụ và ý nghĩa
hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
2.3.3. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua việc nêu gương, động viên, khen thưởng.
Trong tiết chào cờ đầu
Ngơi trường Khơng có nhân viên Vệ sinh.
tuần, nhà trường Tiểu học
10 năm kể từ khi thành lập, Trường
Nguyễn Văn Trỗi thường chuyên Quang Trung không hề thuê nhân viên
có những hoạt động chủ đề vệ sinh. Những yêu cầu để đảm bảo vệ sinh
12


do các khối lớp thay nhau
chủ trì tổ chức. Gần đây
nhất, đến dịp khối lớp 2,
chúng tôi sưu tầm và đọc
đoạn báo ngắn nói về một
trường làm rất tốt cơng tác
“Giữ vệ sinh cảnh quan
trường lớp”.
Qua lời đọc và định hướng
liên hệ, cả CBGV và HS
đều thấy thấm thía tác dụng
nêu gương của thầy Hiệu
trưởng và giáo viên của
trường chuyên Quang

Trung, tỉnh Bình Phước:
“Các giáo viên xem việc
cúi xuống nhặt rác trước
mặt người khác là điều
đáng tự hào.”

trong trường như khơng chạm vào tường, lau
dọn phịng học mỗi ngày, nhặt bất kỳ cọng rác
nào xuất hiện trước mặt, cầm rác cho đến khi
tìm được sọt rác... ln được u cầu và thực
hiện hết sức nghiêm túc. Các giáo viên xem việc
cúi xuống nhặt rác trước mặt người khác là điều
đáng tự hào.
Ngơi trường rộng 4ha khơng có lấy một
nhân viên vệ sinh thế mà hầu hết rác thải đều
được “bốc hơi” một cách tuyệt đối. “Mắt thấy
rác, tay nhặt liền” là câu nói cửa miệng của
nhiều thế hệ học sinh trong trường khi nhìn thấy
rác vì tình u với ngơi trường cũng như tiết
kiệm công sức lao động của người khác.
Em Nguyễn Ngọc Huyền, học sinh lớp
12D, nói: “Truyền thống giữ gìn vệ sinh “xanh
sạch đẹp” là di nguyện của thầy hiệu trưởng
Trần Như Ý mà biết bao thế hệ học sinh tơn
kính. Em nhớ lúc sinh thời thầy Ý từng nói:
Thời gian có thể làm hỏng ngơi trường nhưng
khơng thể để nó hư hỏng bởi bàn tay con
người”.
Để động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ
năng, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm học, tôi đưa ra kế hoạch rèn luyện

cho các em lớp mình phụ trách. Trao đổi với Ban chấp hành hội CMHS cùng
phối hợp và dành một khoản riêng để khen thưởng kịp thời động viên các em để
tạo cho các em có một động cơ tốt trong việc duy trì thực hiện. Tơi và Ban cán
sự lớp theo dõi hằng ngày, các em có biểu hiện tốt thì ghi vào sổ, trong tiết sinh
hoạt cuối tuần cho các em bình chọn những bạn thực hiện tốt sẽ được một bơng
hoa điểm mười. Vì vậy, các em thi đua nhau “ nói lời hay, làm việc tốt” và cuối
tuần nào cũng có rất nhiều em được bơng hoa điểm mười.
Mỗi học kì, lớp tổ chức sơ kết một lần để khen thưởng những em đã đạt
nhiều hoa điểm mười bằng những phần quà nhỏ có thể là một quyển vở hay là
một cái bút. Các em rất vui và hãnh diện khi được tặng những bông hoa điểm tốt
và những món q của cơ giáo tặng.
Vì thế các em không ngừng thi đua cố gắng thực hiện tốt để được nhận
những bông hoa mà cô giáo thưởng. Đây là một hình thức động viên về tinh
thần rất giá trị và hiệu quả. Các em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn,
mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong cuộc sống.
2.3.4. Phối hợp cùng Gia đình và cộng đồng Rèn luyện kĩ năng sống
cho học sinh.
Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử cơng
bằng và thân thiện, có trách nhiệm với các em. Tạo điều kiện tốt nhất cho các
em có điều kiện khẳng định mình trong việc tiếp thu và thực hiện được các kĩ
năng sống theo chuẩn mực.
13


Cơ giáo, cha mẹ ln khuyến khích các em bộc lộ hành vi, cử chỉ, tình
cảm, thói quen của mình. Sẵn sàng giúp đỡ các em hiểu rõ các kĩ năng cần có ở
mỗi con người là hành trang khơng thể thiếu trong cuộc sống con người. Tận
tình giúp các em hình thành kĩ năng tự rèn luyện, tự kiểm soát bản thân, tự tin
khi tham gia mọi hoạt động trong học tập và cuộc sống.
Trong sinh hoạt hằng ngày, giáo viên cần chú ý nâng dần kĩ năng giao tiếp,

tự nhận thức cho các em như biết sử dụng đúng các quy tắc: chào hỏi, xin phép,
cảm ơn, xin lỗi, yêu cầu… Biết cả thông cảm chia sẻ buồn vui với mọi
người.Ngồi ra cơng tác từ thiện ,hưởng ứng phong trào "Tết vì người nghèo"và
phong trào:" Chia khó với các bạn vùng cao"Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi
đã trao quà cho học sinh nghèo tại trường,tặng quà cho học sinh nghèo tại
trường,tặng quà cho học sinh vùng ngoại thành.Nhà trường tổ chức cho giáo
viên,học sinh giao lưu trao quà tết :"Chia khó với các bạn vùng cao,các bạn nhỏ bị
lũ lụt"Đây là một việc làm từ thiện vô cùng ý nghĩa của học sinh - giáo viên nhà
trường.Đặc biệt chi đội 2 A đã ủng hộ hơn 2 000 000 đồng và quần áo,sách vở,bút
... điển hình em Phạm Hương Đông Nhi,Nguyễn Thị Ngọc Thảo ,Lê Hải Đăng,
ủng hộ 200 000 đồng.Nhiều em khác trong lớp nhiệt tình quyên góp giúp đỡ bạn
nghèo.Bởi các em hiểu được rằng khi mình làm một điều tốt ,giúp cho người khác
đỡ đi một phần nào vơi đi một phần khó khăn thì niềm vui của mình sẽ được nhân
lên nhiều hơn : "Thấy người hoạn nạn thì thương
Thấy người đói rét ta nhường cơm cho"
.
Các phong trào từ thiện khác như : Mua tăm ủng hộ người mù,thăm gia
đình bị nhiễm chất độc da cam, gia đình có hồn cảnh đặc biệt như em :Mai
Huyền Trang bố mẹ mất lớp ủng hộ hơn 2000000 đồng, với tinh thần tương thân
tương ái bầu bí thương nhau.
Giáo dục kĩ năng sống cho mọi người nói chung và học sinh nói riêng là
điều rất cần thiết. Nó trang bị đầy đủ những kĩ năng cho các em để các em có
được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đồng thời giúp những em có thói quen
xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trị giỏi và là người có ích cho xã
hội sau này.
2.3.5. Cần sự gần gũi, thân thiện trong Rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh.
Trường học phải thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cô
giáo cần được học sinh xem như là những người thân trong gia đình. Đây chính là
điều kiện quan trọng để rèn luyện và phát triển kĩ năng sống cho học sinh.

14


Việc giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh có thể thực hiện ở
bất cứ lúc nào, giờ học nào, mọi
địa điểm và trong các môi trường
khác nhau. Khi học sinh có kĩ
năng sống tốt thì khả năng thích
ứng được với môi trường xã hội,
tự giải quyết được một số vấn đề
thiết thực trong cuộc sống như
vấn đề về sức khỏe, mơi trường,
tệ nạn xã hội,…các em có thể tự
tin, chủ động không bị quá phụ
thuộc vào người lớn mà vẫn có
thể tự bảo vệ mình, tự đem lại lợi
ích chính đáng, điều kiện thuận
lợi cho bản thân mình rèn luyện,
học tập phấn đấu vươn lên đáp
ứng được phong trào thi đua
“Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”.

Nhà trường thành lập “Đội tình nguyện xanh”. Phương châm, tiêu chí
hoạt động của đội được Ban hành bằng quy định để mọi học sinh trong trường
đều thực hiện. Ban thường trực của Đội quản lí, tổ chức hoạt động, đánh giá xếp
loại theo hình thức tự quản. Tác dụng được nhân lên nhiều lần khi Lãnh đạo TP
Thanh Hóa có các chỉ thị 08; 09 về công tác Vệ sinh đô thị và về An ninh trật tự

để xây dựng “Đô thị văn minh, công dân thân thiện”. Nhà trường chúng tôi
bám vào các tinh thần chỉ thị này để phối kết hợp với các lực lượng giáo dục
khác rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh và cho cả chính đội ngũ của mình.
2.4. HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
2.4.1. Kết quả thực hiện:
Qua khảo sát lần 2 ở lớp 2A (cuối học kì 1) với chủ đề “Kĩ năng của em”;
kết quả so với đầu năm thì các em tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau:
Tổng số
học sinh
40
Tổng số
học sinh
40

Kĩ năng tốt
SL
%
27
67,5

Có hình thành kĩ năng
SL
%
12
30

Kĩ năng chưa tốt
SL
%
1

2,5

Thực hành thảo luận nhóm
Chưa biết cách lắng nghe, hay
Biết cách lắng nghe, hợp tác
tách ra khỏi nhóm
SL
%
SL
%
38
95
2
5
15


Ứng xử tình huống trong chơi trị chơi tập thể
Tổng số
Biết cách ứng xử hài hịa, khá
Hay cãi nhau, xơ đẩy bạn khi
học sinh
phù hợp.
chơi.
SL
%
SL
%
40
39

97,5
1
2,5
Qua việc thực hiện các biện pháp trên, đến giữa học kì II, tơi nhận thấy
các em có tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các
kĩ năng, được thể hiện rõ qua: Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều
nghi thức lời nói, các em biết vận dụng những lời nói thân thiện vào thực tế,
những lời chào, cảm ơn hay xin lỗi, những yêu cầu, đề nghị lịch sự,... đã trở
thành thói quen được các em vận dụng hằng ngày.
2.4.2. Bài học kinh nghiệm:
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của
nhà trường và xã hội, các em không chỉ cần giỏi về kiến thức mà cịn phải được
tơi luyện những kĩ năng sống. Việc giáo dục kĩ năng sống ngay từ lớp nhỏ sẽ rút
ngắn thời gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm
hành trang bước vào đời.
Hiệu quả công việc giáo dục kĩ năng sống khơng đo đếm được bằng
những con số chính xác nhưng thường được biểu hiện bằng những hành vi, cử
chỉ, ý thức, việc làm, thái độ, thói quen trong cuộc sống hàng ngày. Dựa trên
những biểu hiện đó, người lớn hoặc nhà giáo dục có thể tác động đến học sinh
để điều chỉnh, định hướng, rèn luyện cho học sinh.
Một nguyên tắc cơ bản là: Trong giáo dục kĩ năng sống, nên “nhúng” học
sinh vào hồn cảnh có vấn đề và ln xuất phát từ những biểu hiện nhân cách
hiện có của học sinh để tham gia tác động. Luôn tạo mọi điều kiện để các em có
thể bộc lộ mình, thể hiện mình và tự mình tham gia vào quá trình giáo dục với tư
cách “Tự giáo dục”, tự khẳng định mình.

Tự hào truyền thống-Tiếpbước cha anh
Vui khỏe an tồn - Học ngàn điều hay.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1.Kết luận :

Giáo dục kĩ năng sống là một trong ba cái đích (kiến thức, kĩ năng, thái
độ) mà mỗi mơn học cũng như ngành học cần đạt được. Chiến lược phát triển
giáo dục Việt Nam giai đoạn 2009 - 2020 đã nêu rõ: Giáo dục và đào tạo có sứ
mạng đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, góp phần xây dựng nền
văn hóa tiên tiến của đất nước trong bối cảnh tồn cầu hóa, đồng thời tạo lập nền
16


tảng và động lực cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Giáo dục và đào tạo
phải góp phần tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản
lĩnh trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kĩ năng sống, kĩ năng giải quyết
vấn đề và kĩ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả trong mơi trường tồn cầu
hóa, vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Có thể khẳng định, mục tiêu giáo dục tồn diện
khơng thể đạt được nếu khơng giáo dục kĩ năng sống.
3.2. Kiến nghị
Để nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống, cần thiết phải:
Thứ nhất, đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào lồng ghép trong các
mơn học chính khố.
Thứ hai, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh, về tầm quan
trọng của kĩ năng sống (người trong và ngoài ngành giáo dục cần có nhận thức
đúng, đầy đủ về kĩ năng sống). Từ đó quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, phương
tiện giảng dạy có hiệu quả trong giáo dục kĩ năng sống.
Thứ ba, quá trình giảng dạy kĩ năng sống cần quan tâm đến đặc điểm lứa
tuổi và yếu tố vùng miền. Điều đó có nghĩa là kĩ năng sống vừa mang tính cá
nhân vừa mang tính xã hội: mỗi cá nhân có năng lực thích ứng, hành vi ứng xử
với mỗi tình huống xảy ra khác nhau; mỗi vùng miền cần những kĩ năng sống
phù hợp.
Thứ tư, các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cần phong phú, đa dạng như:
thảo luận, phân tích trường hợp điển hình, giải quyết tình huống, đóng vai, chơi
trị chơi, bày tỏ ý kiến… Tạo điều kiện cho người học tham gia thoải mái, tự tin,

giáo viên tạo khơng khí thân mật, cởi mở, tôn trọng lẫn nhau trong lớp học; tăng
cường khen ngợi, động viên khích lệ người học, tránh thái độ phê phán, thiếu
quan tâm đến ý kiến người học.
Thứ năm, sử dụng tốt các phương pháp tạo sự tương tác, tham gia của
người học. Thực hành kĩ năng sống là biện pháp quyết định thành cơng của
chương trình giáo dục kĩ năng sống, trong đó vận dụng linh hoạt nguyên tắc lấy
người học làm trung tâm, dạy học dựa trên kinh nghiệm sống và nhu cầu của
người học có ý nghĩa quan trọng giúp người học hình thành kĩ năng, khả năng
ứng xử linh hoạt, hiệu quả các tình huống xảy ra trong cuộc sống.
Là giáo viên chủ nhiệm lớp 2A, tôi đã hiểu rõ tầm quan trọng cũng như
mục đích, nội dung, phương pháp cần làm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh. Kết quả công việc phần nào đã phản ánh đúng được công sức của mình.
Tuy nhiên, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh ln là nhiệm vụ thường
xun, khơng có điểm dừng của đội ngũ giáo viên. Tơi thấy mình cần phải học
hỏi nhiều hơn nữa, cần có những biện pháp cụ thể hay hơn, cần được tham gia
tập huấn chuyên đề về việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh để có thêm kinh
nghiệm, phương pháp hữu hiệu nhằm thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của mình.
Sáng kiến kinh nghiệm này chắc chắn còn nhiều hạn chế. Rất mong nhận
được sự giúp đỡ, góp ý bổ sung của Ban giám hiệu nhà trường, các cấp quản lý
giáo dục và giáo viên đồng nghiệp để bản thân tơi có thêm được những kinh
nghiệm bổ ích trong cơng tác của mình.
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị

Nguyễn Văn Trỗi, ngày 5 tháng 4 năm 2018.
17


CAM KẾT KHÔNG COPPY.
Người viết

Phạm Thị Như

Vũ Thị Hường

MỤC LỤC
18


1. PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
1.1.Lí do chọn đề tài..............................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu:.....................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu:....................................................................................2
1.4 .Phương pháp nghiên cứu :..............................................................................2
2. NỘI DUNG.......................................................................................................3
2.1. Cơ sở lí luận...................................................................................................3
2.2 Thực trạng của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 ở trường tiểu học
Nguyễn Văn Trỗi, Thành phố Thanh Hóa”..............................................................4
2.3. CÁC GIẢI PHÁP RÈN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 2..............5
2.3.1. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua một số môn học........................................5
2.3.2. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp:......................8
2.3.3. Rèn luyện kĩ năng sống thông qua việc nêu gương, động viên, khen thưởng. 12
2.3.4. Phối hợp cùng Gia đình và cộng đồng Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 13
2.3.5. Cần sự gần gũi, thân thiện trong Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh........14
2.4. HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC.............................................................................14
2.4.1. Kết quả thực hiện:.....................................................................................14
2.4.2. Bài học kinh nghiệm:...................................................................................15
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ............................................................................16
3.1.Kết luận :.......................................................................................................16
3.2. Kiến nghị.......................................................................................................16

19


SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HỐ

PHỊNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THANH HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC NHẰM RÈN KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 2 TRƯỜNG TIỂU HỌC
NGUYỄN VĂN TRỖI, THÀNH PHỐ THANH HÓA

Người thực hiện: Vũ Thị Hường
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị : Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi
SKKN thuộc lĩnh vực (mơn): Hoạt động GDNGLL

THANH HĨA, NĂM 2018

20