Sử dụng phương pháp trò chơi để nâng cao hiệu quả giờ dạy toán lớp 3 ở trường THTHCS đông khê huyện đông sơn tỉnh thanh hóa

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Mỗi một bộ môn trong nhà trường đều có tiềm năng và những đặc thù riêng
của nó trong giáo dục trí tuệ và đạo đức cho học sinh. Toán học là một bộ môn rất
quan trọng, nhất là ở bậc giáo dục phổ thông. Trong những năm gần đây ở đất nước
chúng ta đang diễn ra xu thế đổi mới phương pháp dạy học nói chung, trong đó có
dạy học Toán nói riêng, đó là xu thế HS tự hoạt động, tự tìm tòi, khám phá kiến
thức của bài học. Tính tự lập trong học tập của học sinh ngày càng được coi trọng.
Chính vì vậy, chúng ta đã có những cải tiến về nội dung chương trình ở các sách
giáo khoa Toán, nhưng phương pháp giảng dạy vẫn còn mang tính thụ động cho
học sinh, nhất là ở bậc Tiểu học " Phương pháp dạy và học toán ở số trường Tiểu
học còn nhiều hạn chế, giáo viên và học sinh vẫn còn bị phụ thuộc vào tài liệu có
sẵn, dạy học còn nặng nề truyền thụ kiến thức, giờ học khô khan. HS chưa tự lập,
chưa tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới, giờ học chưa gây được hứng thú
học tập, chưa tạo cho các em tính chủ động, linh hoạt và sáng tạo để sẵn sàng thích
ứng với xã hội để có khả năng học tiếp ở các cấp học cao hơn.
Phương pháp sử dụng trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng hoạt
động, hấp dẫn học sinh do đó giảm tính chất căng thẳng của giờ học, tạo cơ hội rèn
kĩ năng hợp tác cho học sinh, duy trì tốt hơn sự chú ý của các em với bài học. Tuy
nhiên khi tổ chức trò chơi nếu giáo viên không chú ý, học sinh dễ sa đà vào việc
chơi mà ít chú ý đến tính chất học tập của các trò chơi.
Hiện nay một số tiết học toán còn đơn điệu, khô khan chưa thu hút được sự
hứng thú học tập của học sinh cho nên giờ dạy chưa cao. Để việc dạy học môn
Toán đạt hiệu quả cao, mỗi giáo viên cần tạo được cho học sinh tính tích cực, chủ
động, thu hút học sinh hứng thú vào các hoạt động học để từ đó học sinh sẽ yêu
thích môn Toán.
Chính vì những lí do nêu trên mà tôi chọn đề tài: “ Sử dụng phương pháp
trò chơi để nâng cao hiệu quả giờ dạy Toán lớp 3 ở trường TH&THCS Đông
Khê, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hoá”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm nâng cao hiệu quả trong việc tổ chức phương pháp trò chơi trong dạy

học Toán lớp 3 ở trường TH&THCS Đông Khê.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học Toán lớp 3 để nâng cao hiệu
quả giờ dạy.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp phân tích – tổng hợp số liệu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
1


- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp thử nghiệm.
- Phương pháp thống kê toán học.

2


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Xuất phát từ một số đặc điểm tâm lí của học sinh nói riêng và người học nói
chung: nội dung học tập càng hấp dẫn thì người học càng hứng thú cao và hiệu quả
học tập do đó càng cao; việc học gắn với thực hành thì sẽ giúp cho người học nhớ
lâu kiến thức và biết cách vận dụng kiến thức, kĩ năng vào một tình huống giải
quyết vấn đề cụ thể; người học muốn thể hiện năng lực của mình trong một môi
trường học tập hợp tác (có nhiều bạn học cùng tham gia một hoạt động).
Bản chất của phương pháp sử dụng trò chơi học tập là dạy học thông qua
việc tổ chức các hoạt động cho học sinh. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học
sinh được hoạt động bằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích của trò chơi
chuyền tải mục tiêu của bài học, luật chơi (cách chơi) thể hiện nội dung và phương

pháp học, đặc biệt là phương pháp học tập có sự hợp tác và sự tự đánh giá.
Có thể sử dụng trò chơi học tập để hình thành kiến thức, kĩ năng mới hoặc
củng cố kiến thức, kĩ năng đã học. Trong thực tế dạy học, giáo viên thường tổ chức
trò chơi để củng cố kiến thức, kĩ năng. Tuy nhiên việc tổ chức cho học sinh chơi
các trò chơi để hình thành kiến thức, kĩ năng mới là rất cần để tạo hứng thú học tập
cho học sinh ngay khi bắt đầu bài học mới.
Để sử dụng trò chơi có hiệu quả thì đòi hỏi người tổ chức ( giáo viên) phải
biết cách tổ chức (tức phải nắm được quy trình tổ chức trò chơi), mà quy trình sử
dụng phương pháp trò chơi là trình tự (logic) các hoạt động khi sử dụng phương
pháp trò chơi của người dạy nhằm đạt được mục đích yêu cầu của trò chơi. Việc sử
dụng phương pháp trò chơi theo quy trình là hoạt động của giáo viên được tiến
hành theo các bước đã lập trình sẵn. Việc sử dụng phương pháp trò chơi theo quy
trình nhằm nâng cao hiệu quả của trò chơi từ đó chuyển tải được mục tiêu của bài
học, nâng cao được chất lượng giảng dạy.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
a. Về phía học sinh
Các em phải chịu rất nhiều áp lực: áp lực từ phía gia đình vì nhiều phụ huynh
lúc nào cũng nóng lòng mong con cái mình học giỏi - Học sinh chịu nhiều áp lực:
áp lực từ bố mẹ, áp lực từ thầy cô nên gây cho các em cảm giác mệt mỏi, buồn
chán, không hứng thú trong học tập. Các em chỉ biết học và học hơn nữa tiết học
toán thường “ khô khan” mà hoạt động học tập không được kết hợp với các trò
chơi, điều đó sẽ làm không khí lớp học luôn căng thẳng.
- Bản tính nhút nhát của các em cũng làm cho lớp học trầm và buồn.
- Một số trẻ học chưa tốt thường chán học và tự ti, mặc cảm nên các em
không dám gần gũi cô giáo và bạn bè, ít tham gia các hoạt động trong học tập.

3


Chúng ta biết rằng ở tuổi các em phải được: “Học mà chơi, chơi mà học” thì

mới gây được hứng thú và cuốn hút các em vào hoạt động học tập. Việc tổ chức trò
chơi sẽ giúp các em gắn kết, gần gũi với cô giáo và tự tin hơn, hứng thú học tập
hơn.
b. Về phía giáo viên
Qua quá trình công tác, qua dự giờ thăm lớp, tôi nhận thấy đa số giáo viên
không sử dụng trò chơi vào tiết học và đặc biệt là các tiết học trong môn Toán. Nếu
có chỉ diễn ra ở một số tiết dạy thao giảng dự giờ và tổ chức các trò chơi còn đơn
điệu chưa gây hứng thú đối với học sinh. Khi trao đổi về vấn đề sử dụng phương
pháp trò chơi trong dạy học với đồng nghiệp, tôi thấy rõ được lý do của thực trạng
trên như sau:
- Đa số giáo viên lại chỉ lo lắng và quan tâm đến việc truyền thụ kiến thức
đến học sinh mà thôi, mà ít quan tâm đến không khí lớp học, đến thái độ học tập
của học sinh.
- Giáo viên ngại phải chuẩn bị cho việc tổ chức trò chơi.
- Đôi khi giáo viên vẫn mang tâm lý sợ lớp học ồn, sợ quá thời gian của 1 tiết
học.
- Việc sử dụng phương pháp trò chơi chưa nhiều và chưa đúng quy trình,
giáo viên còn khá lúng túng khi tổ chức trò chơi, tổ chức trò chơi không đủ các
bước hoặc sắp xếp các bước không theo quy trình hợp lí, lệnh và tổ chức cách chơi
không rõ ràng dẫn đến lớp học thường hay ồn ào, mất thời gian ảnh hưởng đến tiết
học. Thông thường giáo viên hay tổ chức trò chơi học tập như sau:
- Nêu tên trò chơi.
- Gọi học sinh lên chơi.
- Nêu cách chơi (lúc này học sinh sẽ không tập trung nghe cô giáo hướng
dẫn, vì vậy sẽ không hiểu kĩ luật chơi, dẫn đến lộn xộn và ồn ào).
- Học sinh chơi.
- Nêu đội và khen ngợi đội thắng cuộc.
Rõ ràng việc tổ chức trò chơi học tập như vậy dẫn đến trò chơi không thành
công, hiệu quả không được như mong muốn, chưa thực sự gây hứng thú với học
sinh.

Chính vì vậy mà giáo viên càng “ngại” tổ chức trò chơi trong giảng dạy hơn.
Đây chính là lí do quan trọng nhất làm cho giáo viên ít (thậm trí không) sử dụng
phương pháp trò chơi trong dạy và học.
Từ những thực trạng trên tôi đã suy nghĩ và đã xây dựng được quy trình sử
dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn toán lớp 3.
Ngay trong thời gian đầu nhận lớp, tôi đã khảo sát mức độ đạt được của học
sinh đối với môn Toán lớp 3B như sau:
4


Số học sinh được khảo sát: 25 học sinh
Số học sinh hoàn thành Số học sinh hoàn thành
tốt

Số học sinh chưa hoàn
thành.

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

5 em

20 %

11 em

44 %

9 em

36 %

2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Trong quá trình thực hiện các giải pháp tôi đã thực hiện một số trò chơi
nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy toán như sau:
2.3.1. Trò chơi thứ 1: “Truyền điện”
Trò chơi này có thể áp dụng được rất nhiều trong các tiết học toán ở lớp 3
nhằm ôn tập, củng cố kĩ năng tính toán cộng, trừ, nhân chia...
Ví dụ: Bài “Luyện tập”, tiết 18, trang 20 SGK Toán 3.
Bước 1:
* Giới thiệu trò chơi: “Truyền điện”.
* Mục đích trò chơi:
- Ôn kiến thức của bảng nhân 6, thực hiện vào cuối tiết.
- Luyện phản xạ nhanh ở các em.
Bước 2: Hướng dẫn chơi:
- Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kì đồ dùng nào.
- Số người chơi: Cả lớp.
- Quản trò, trọng tài: Học sinh.
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi: Tất cả học sinh trong lớp đều đứng lên. Quản trò bắt đầu gọi
một em bất kì.

Ví dụ: Em A xướng to “6 x 7” rồi chỉ nhanh vào em B bất kì để truyền điện.
Lúc này em B phải nói nhanh “bằng 42”. Nếu B nói đúng thì B có quyền chỉ nhanh
vào em C bất kì và được ngồi xuống. Lúc này em C lại được quyền xướng to tương
tự em A. Cứ làm như thế cho đến bao giờ hết vòng cả lớp thì thôi.
Kết thúc cho một tràng pháo tay cho những bạn nói nhanh và nói đúng.
Những em nói sai kết quả thì bị phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
5


- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét:
Giáo viên nhận xét thái độ, ý thức tham gia chơi của học sinh.
Công bố những em nói đúng kết quả. (khen bằng 1 tràng pháo tay). Những
em nói sai kết quả thì phạt “ duyệt binh”.
Tóm lại: Trò chơi này không cần đầu tư nhiều thời gian, trò chơi dễ thực
hiện nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng rèn kĩ năng phản ứng
nhanh nhạy, tư duy logic. Qua trò chơi HS sẽ nhớ kiến thức nhanh và bền hơn.
2.3.2. Trò chơi thứ 2: “Ai nhiều phần thưởng nhất”
Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy. Sử dụng vào hoạt động c
Ví dụ: Bài “ Nhân số có ba chữ số với số có một chữ số”, tiết 53. Trang 20
SGK Toán 3.
- Mục đích:
+ Luyện tập, củng cố kĩ năng nhân số có ba chữ số và số có một chữ số và kĩ
năng chia số có ba chữ số cho số có một chữ số.
+ Rèn luyện cho học sinh cách đánh giá, nhận xét bài của bạn.
* Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: “Ai nhiều phần thưởng nhất”.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.

- Chuẩn bị:
+ 2 cành cây có đánh số 1,2.
+ Một số bông hoa cắt bằng giấy màu cứng, mặt trước màu trắng ghi các
phép tính như:
341 x 2 213 x 3 212 x 4 110 x 5 203 x 3 437 x 2 205 x 4 319 x 3
872 : 4

375 : 5

390 : 6

905 : 5

578 : 3

230 : 6

420 : 6

262 : 2

+ Phấn màu.
+ Đồng hồ theo dõi thời gian.
- Chọn 3 học sinh có năng lực nhất lớp làm ban giám khảo và thư ký.
- Số người chơi: 25 người (trong đó: 22 người trực tiếp chơi, 3 người làm
ban giám khảo và 2 người cầm 2 cành cây).
- Quản trò, trọng tài: Học sinh.
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi: Chia líp làm 2 đội, mỗi đội 7 học sinh. Khi nghe hiệu lệnh “bắt
đầu” lần lượt từng đội cử người lên bốc hoa trên bàn giáo viên. Người chơi có

6


nhiệm vụ làm nhanh phép tính ghi trên bông hoa, mỗi em làm một phép tính nhân
và một phép tính chia. Sau đó cài bông hoa lên cây của đội mình. Người này làm
xong cài hoa lên cây rồi đến người khác. Cứ như vậy cho đến hết 2 phút. Sau khi
giáo viên hô hết giờ thì 2 đội cử 1 đại diện của đội mình lên đọc lần lượt từng phép
tính trên cây của đội mình đồng thời giơ cho cả lớp xem bông hoa đó. Ban giám
khảo và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính:
+ Mỗi phép tính đúng được 1 b«ng hoa.
+ Tổng hợp số hoa của từng đội. Đội nào nhiều hoa hơn là đội đó thắng
cuộc. Đội thua bị phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử (nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét, đánh giá các đội chơi, khuyến
khích Ban giám khảo và thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp phải để lần sau
chơi tốt hơn.
- Trao phần thưởng cho đội thắng cuộc. Đội thua cuộc bị phạt “tạc tượng”:
Đội thua cuộc đứng yên để đội thắng cuộc nắn cơ thể bạn theo các tư thế khác
nhau.
Tóm lại: Trò chơi này nhiều học sinh được tham gia. Qua trò chơi luyện kĩ
năng tính nhanh và đúng, kĩ năng tự tin cho học sinh. HS được nhận phần thưởng
sau mỗi lần chơi nên đã tạo cho học sinh kĩ năng hợp tác nhóm tốt, mọi HS đều
được hoạt động.
2.3.3. Trò chơi thứ 3: “Tìm lá cho hoa”
Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy. Sử dụng cuối tiết dạy củng
cố bài.
Ví dụ:Bài cộng các số có ba chữ số (có nhớ 1 lần) tiết 4,trang 5 SGK Toán 3.

- Mục đích:
+ Củng cố về cộng, trừ trong phạm vi 1 000.
+ Rèn kĩ năng cộng, trừ, tính toán nhanh.
+ Rèn tính tập thể cao.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: “Tìm lá cho hoa”.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ 2 bông hoa màu bằng bìa cứng, mặt sau gắn nam châm.
7


550

567 – 17

650 - 5

415

215 + 220

368 + 47

225 + 325

632 - 12

172 +319

600 - 50

530 - 115

434 - 19

+ 11 chiếc lá xanh có gắn nam châm mặt sau.
- Số người chơi: 8 người (2 đội, mỗi đội 4 em)
- Trọng tài: 1 học sinh có năng lực quản lí tốt.
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi:
+ Gắn 2 bông hoa vào những chiếc lá rồi giới thiệu. Có 2 bông hoa mà nhị
của nó là kết quả, phải chọn nhanh những chiếc lá có phép tính ứng với kết quả ở
nhị hoa và gắn vào cành hoa của đội mình để tạo thành bông hoa toán học thật
đúng, thật đẹp.
+ 2 đội xếp hàng một, khi nghe hiệu lệnh 2 đội bắt đầu chơi. Đội nào có
nhiều phép tính đúng và nhanh, sẽ là đội thắng cuộc. Đội thua bị phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá cách chơi.
8


Giáo viên cho cả lớp vỗ tay tuyên dương đội thắng cuộc, đội thua cuộc phải
nhảy lò cò về chỗ ngồi của mình.
Tóm lại: Trò chơi này luyện kĩ năng cộng trừ có nhớ cho học sinh trong thời
gian ngắn, tạo được không khí vui nhộn, sôi nổi, hào hứng cho học sinh trong giờ
học.
2.3.4. Trò chơi thứ 4: “ Vui cùng hình chữ nhật”

Trò chơi này áp dụng cho bài: Chu vi hình chữ nhật và các bài toán giải tính
chu vi hình chữ nhật.
Ví dụ: Bài: “Chu vi hình chữ nhật”, tiết 82, trang 87 SGK Toán 3.
- Mục đích: Củng cố cho HS tính chu vi hình chữ nhật bằng cách lấy chiều
dài cộng với chiều rộng ( cùng đơn vị đo) rồi nhân với 2.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: “Vui cùng hình chữ nhật”.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ Thước kẻ.
+ 2 sợi dây đồng.
- Số người chơi: 4 người (2 đội, mỗi đội 1 học sinh nam và 1 học sinh nữ).
- Trọng tài: Giáo viên
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi:
+ Gọi 2 đội tham gia lên bảng chơi.
+ Phát cho mỗi em 1 sợi dây đồng dài 40 cm và yêu cầu các em tìm cách nắn
sợi dây đồng thành các hình chữ nhật theo yêu cầu sau đó tính chu vi hình chữ nhật
vừa tạo được.
Ví dụ: Tạo hình chữ nhật có chiều dài là 15cm và chiều rộng là 5cm và tính
chu vi hình chữ nhật vừa tạo được.
+ Khi nghe hiệu lệnh các em bắt đầu thực hiện. Đội nào xong trước và thùc
hiện đúng sẽ là người thắng cuộc. Đội thắng cuộc được thưởng hoa. Đội thua bị
phạt.
Lưu ý: Nhắc nhở, khích lệ đội thua cuộc đã cố gắng làm được nhưng cần tốc
độ nhanh hơn và đúng hơn.
- Nếu cả 2 đội cùng làm đúng và xong cùng một lúc thì ra câu hỏi phụ.
Bước 3: Thực hiện chơi.
- Chơi thử (nếu cần).
9

- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét và đánh giá cách chơi của từng đội.
Thưởng hoa cho đội chơi thắng cuộc. Đội thua cuộc làm động tác bơm xe.
Tóm lại: Qua trò chơi HS tự tạo được hình chữ nhật và tính được chu vi hình
chữ nhật. Từ đó các em nắm vững hơn cách tính chu vi hình chữ nhật. Trò chơi
mang lại cho HS yêu thích học tập hơn, tránh được sự khô khan, cứng nhắc.

Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Vui cùng hình chữ nhật”.
2.3.5. Trò chơi thứ 5: “Tìm đường đi đúng”.
Trò chơi này áp dụng cho các tiết học có liên quan đến biểu tượng về thời
gian. Sử dụng vào bài tập 3, trang 124 SGK.
Ví dụ: Bài “ Thực hành xem đồng hồ”, tiết 115, trang 123,124 SGK Toán 3.
* Bước 1:
- Mục đích: Củng cố biểu tượng về thời gian.
10


Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ Phiếu học tập có vẽ mô hình đồng hồ và thời gian tương ứng.
+ GV chuẩn bị phiếu có mô hình như hình vẽ.

11


+ Bảng phụ có mô hình giống như phiếu học tập.
- Số người chơi: Cả lớp chia thành các nhóm, mỗi nhóm 4 em.
- Trọng tài: Giáo viên.

- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi: Chia lớp thành 5 nhóm, các nhóm tự bàn bạc, thảo luận với
nhau và nối các hình với các đáp án có sẵn. Các nhóm thi đua nối đúng và nối
nhanh. Khi nào hết thời gian giáo viên yêu cầu các nhóm dừng bút. Giáo viên yêu
cầu HSchữa bài trên bảng phụ. Các nhóm đổi chéo bài cho nhau để đánh giá Nhóm
nào làm đúng sẽ thắng cuộc. Nhóm nào thua thì bị phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử (nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Giáo viên nhận xét, đánh giá tinh thần chơi của từng nhóm.
Thưởng hoa cho nhóm thắng cuộc. Nhóm thua làm mặt mếu.
Giáo viên động viên nhóm thua cần cố gắng hơn ở lần chơi sau.
Tóm lại: Trò chơi này cả lớp cùng được tham gia, đáp ứng được việc cả lớp
cùng nắm vững nội dung kiến thức của bài học. Trò chơi tạo không khí vui nhộn,
thoải mái trong tiết học. Nhờ vậy các em sẽ nhớ kiến thức sâu hơn.
2.3.6. Trò chơi thứ 7: “ Trò chơi xếp hàng thứ tự”
Ví dụ: Bài: So sánh các số trong phạm vi 10 000. Bài tập 3 trang 100 và bài tập 2
trang 101 SGK.
Trò chơi này cũng có thể sử dụng ở các tiết: So sánh các số trong phạm vi 10
000, bài tập số 4 trang 147 SGK Toán lớp 3.
- Mục đích: Giúp học sinh củng cố, so sánh và sắp xếp các số thứ tự từ bé
đến lớn và ngược lại.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: “ Trò chơi xếp hàng thứ tự”
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 2 lá cờ hiệu – cờ giấy nhỏ có 2 màu khác
nhau.
- Số người chơi: 10 học sinh, mỗi đội 5 học sinh, mỗi học sinh 1 màu bìa ( có
kích thước 10 x 15cm) trong mỗi mảnh bìa có ghi các số.
- Quản trò, trọng tài: Lớp trưởng + giáo viên.

- Thời gian: 5 phút.
- Khi tổ chức trò chơi giáo viên có thể chuẩn bị nội dung ghi trong bìa:
12


4375; 4735; 4537; 4753.
- Cách chơi: 2 đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở đội
mình. Giáo viên yêu cầu 2 đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong nhóm với
nhau (trong 1, 2 phút).
- Qui ước: Khi cô giáo hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về 2 phía (sang
ngang) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội 1 hàng ngang, bắt đầu
từ cô giáo. Khi cô đưa hai lá cờ song song về phía trước các em tập hợp hàng dọc.
- Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ bé
đến lớn”; “Tập hợp theo thứ tự từ bé đến lớn”. Sau hai ba lần thì thay đổi các biển
giữa 2 đội rồi tiếp tục chơi.
- Ban thư kí ghi kết quả và tổng hợp. Mỗi lần xếp đúng thì được thưởng 1
bông hoa. Xếp chậm, không thẳng hàng, mất trật tự hoặc xếp sai thì không được
hoa. Sau 5 phút kết thúc trò chơi đội nào nhiều hoa sẽ thắng cuộc. Đội thua bị phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá thái độ và kết quả tham gia trò chơi của 2 đội.
- Thưởng hoa cho đội thắng cuộc. Đội thua cuộc bị phạt trò “vịt đẻ trứng
vàng”: Đội thua cuộc đứng thành hàng ngang. Khi giáo viên nêu vịt đe đe đe: hai
tay để trên hông, 2 chân rùn gần sát đất, đi kiểu vịt. Vịt đẻ: sà đít xuống. Vịt ấp: hai
tay để trước bụng. Vịt nở: hai tay để trước mặt.
Tóm lại: Trò chơi này tuy đơn giản nhưng hiệu quả cao, học sinh luyện được
kĩ năng ghi nhớ số của mình, nắm được giá trị của các số để tìm chỗ đứng hợp lí
cho mình. Học sinh cũng được cảm thấy vui vẻ, thoải mái và được hợp tác với nhau
trong giờ học.

2.3.6. Trò chơi thứ 6: “ Bác đưa thư”.
Trò chơi này áp dụng dạy các bảng nhân, bảng chia. Sử dụng ở cuối tiết học,
củng cố bài.
Ví dụ: Bài “ Bảng nhân 7”, tiết 30, trang 31 SGK Toán 3.
- Mục đích: Củng cố cho thuhọc sinh thuộc lòng bảng nhân 7. Kết hợp với
thói quen nói “cảm ơn” khi được người khác giúp việc gì.
* Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: “Bác đưa thư”.
- Chuẩn bị: Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi số 7, 14, 21, 28, 35, 56, ...70 là kết
quả của các phép nhân làm số nhà.
+ Một số lá thư có ghi phép nhân trong bảng nhân 7: 1x7, 7x1; 2x 7, 7 x 2,...
+ Một tấm các đeo ở ngực ghi “ Nhân viên bưu điện”..
13


-Cách chơi:
+ Gọi một số em lên bảng chơi phát cho mỗi em một thẻ để làm số nhà. Một
em đóng vai “ Bác đưa thư” ngực đeo “ Nhân viên bưu điện”, tay cầm tập lá
thư hình phong bì.
+ Một số em đứng trên bảng, lần lượt từng em một nói:
“ Bác đưa thư ơi
Cháu có thư không?
Đưa giúp cháu với
Số nhà..............14”.
Khi đọc đến câu cuối cùng “ số nhà........14” thì đồng thời em đó giơ
số nhàthời em đó giơ số nhà 14 của mình cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ
của “ Bác đưa thư” phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi
phép tính có kết quả là số tương ứng giao cho chủ nhà ( ở trường hợp này
phải chọn phòng bì “ 7 x 2 số nhà” hoặc “ 2 x 7” giao cho chủ nhà là đúng
địa chỉ. Chủ nhà nhận thư và nói lời “cảm ơn”. Cứ như vậy các bạn chơi lại

nói và “ Bác đưa thư lại tiếp tục đưa thư cho các nhà.
Nếu “ Bác đưa thư” nhầm sai đưa không đúng địa chỉ nhận thì không
được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để các bạn khác lên thay.
Nếu các lần thư đều đúng thì sau 3 lần được lớp tuyên dương và đổi
chỗ cho bạn khác chơi.
Tóm lại: Trò chơi này củng cố bảng nhân 7. Rèn kĩ năng tính nhanh
nhạy. Trò chơi đã thu hút học sinh hứng thú tham gia chơi và đạt hiệu quả
cao, học sinh nhớ bảng nhân lâu, bền hơn.

14


Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Bác đưa thư”.
2.3.8. Trò chơi thứ 8: “Rồng cuốn lên mây”
Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy. Thường sử dụng ở cuối tiết
học, củng cố bài.
Ví dụ: Bài “ Bảng chia 7”, tiết 34, trang 35 SGK Toán 3.
- Mục đích: + Kiểm tra kĩ năng tính nhẩm của học sinh.
+ Củng cố các bảng nhân, chia.
Bước 1:
- Giới thiệu trò chơi: Rồng cuốn lên mây.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị: Các câu vè.
- Số người chơi: 5 học sinh
- Quản trò, trọng tài: Giáo viên và 1 học sinh quan sát ghi chép những bạn trả
lời đúng phép tính mà đầu rồng nêu ra.
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
- Cách chơi: 1 học sinh được chủ định làm đầu rồng lên bảng.
+ Em cất tiếng hát:

“ Rồng cuốn lên mây
Rồng cuốn lên mây
Ai mà tính giỏi về đây với mình ”

+ Sau đó học sinh làm đầu rồng hỏi tiếp:
“ Người tính giỏi có nhà hay không ? ”
+ Một em học sinh bất kì trả lời:
15


“ Có tôi, có tôi ”
+ Em làm đầu rồng ra phép tính đố, ví dụ: “35 : 5 bằng bao nhiêu?”
+ Em HS trả lời ( ví dụ: bằng 7). Nếu trả lời đúng thì được đi tiếp theo em
đầu rồng. Cứ như thế em làm đầu rồng cứ ra câu hỏi và cuốn dần các bạn lên mây.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử ( nếu cần).
- Chơi thật.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá cách chơi của học sinh. Thưởng hoa cho những
em trả lời đúng kết quả và thưởng thêm một tràng pháo tay. Em nào trả lời sai làm
mặt mếu.
Tóm lại: Trò chơi này cả lớp cùng được tham gia tạo không khí sôi nổi, hào
hứng. Đặc biệt HS được chủ động đưa ra kiến thức để đố bạn, hai bên cần phải
phản ứng nhanh nhạy. Vì vậy đã kích thích và nâng cao năng lực cho học sinh.
2.3.9. Trò chơi thứ 9: “Bác mặt nạ thông thái”
Trò chơi này áp dụng được rất nhiều các tiết dạy. Thường sử dụng ở cuối
tiết, củng cố bài.
Ví dụ: Bài “Tính giá trị của biểu thức ( tiếp theo)”, tiết 77, trang 80 SGK.
- Mục đích:
+ Luyện tập, củng cố kĩ năng tính toán một số nội dung kiến thức đã học.
* Bước 1:

- Giới thiệu trò chơi: Bác mặt nạ thông thái.
+ Tập cho học sinh cách đánh giá, nhận x ét.
Bước 2: Hướng dẫn chơi.
- Chuẩn bị:
+ Một số bài tập có sẵn kết quả đúng và sai vào máy tính để trình chiếu.
+ Mặt nạ một bên mặt mếu, một bên mặt cười cho cả lớp.
Ví dụ: 6 x 4 = 24 ;
7 x 8 = 54
5 x 5 + 6 = 30;
40 : 8 + 10 = 15
+ Đồng hồ theo dõi thời gian.
- Chọn 3 học sinh làm ban giám khảo và thư ký.
- Số người chơi: 25 người (trong đó: 22 người trực tiếp chơi, 3 người làm
ban giám khảo)
- Quản trò, trọng tài: Học sinh.
- Thời gian chơi: 5 – 7 phút.
16


- Cách chơi: Cả lớp cùng chơi. GV xuất hiện từng bài tập trên màn hình. Khi
nghe hiệu lệnh “bắt đầu” sau thời gian 5 giây cả lớp đồng thời giơ mặt nạ. Nếu kết
quả của bài tập đúng thì giơ mặt cười, nếu kết quả bài tập sai thì giơ mặt mếu. Lần
lượt chơi như vậy cho đến hết thời gian.Ban giám khảo và thư ký ghi lại kết quả.
- Cách tính:
+ HS nào sai đến 3 lượt thì không được tham gia chơi.
+ Tổng hợp số học sinh thực hiện đúng nhiều nhất và những học sinh sai
nhiều. Học sinh nào đúng nhiều nhất thì được thưởng hoa. Học sinh thua thì bị
phạt.
Bước 3: Thực hiện trò chơi.
- Chơi thử (nếu cần).

- Chơi thật.
Bước 4: Sau giờ chơi giáo viên nêu nhận xét, đánh giá học sinh thực hiện
chơi, khuyến khích Ban giám khảo và thư ký, nhắc nhở các em những sai sót vấp
phải để lần sau chơi tốt hơn.
- Trao hoa cho học sinh thắng cuộc. Học sinh thua cuộc bị phạt “bơm xe”:
Tóm lại: Trò chơi “ Bác mặt nạ thông thái” cả lớp cùng được tham gia. Tạo
không khí vui vẻ, sôi nổi của giờ học. Đặc biệt học sinh phải tư duy tính đúng tránh
bị sai nhiều. Bởi vì nếu sai đến 3 lượt thì sẽ không được tham gia chơi nữa. Vì vậy
giờ học đạt hiệu quả cao.

Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Bác mặt nạ thông thái”.
17


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Khi áp dụng quy trình sử dụng phương pháp trò chơi trong giảng dạy môn
Toán lớp 3, tôi đã thu được kết quả rất đáng khích lệ ở lớp mình chủ nhiệm. Học
sinh có nhiều tiến bộ và say mê học toán, các em thực sự được “ Học mà chơi, chơi
mà học”. Cụ thể, số học sinh được nâng bậc rất rõ qua các kì kiểm tra. Số lượng và
tỉ lệ học sinh qua các kì kiểm tra như sau:
Số học sinh được khảo sát: 25 học sinh
Chất
lượng

Số HS hoàn thành
tốt

Số HS hoàn thành

Số HS chưa hoàn
thành

Thời
gian
Số lượng Tỉ lệ

Số lượng Tỉ lệ

Số lượng Tỉ lệ

Đầu năm 5 em

20 %

11 em

44 %

9 em

36 %

Học kì I

9 em

36 %

10 em

40%

6 em

24 %

Giữa
HKII

15 em

60 %

10 em

40 %

0 em

0%

Khi tổ chức trò chơi trong giảng dạy môn Toán tôi thấy các em rất
thích và hứng thú, say mê khi tham gia trò chơi. Các em không chỉ được chơi, mà
thông qua đó các em còn củng cố được kiến thức một cách nhẹ nhàng. Đặc biệt tôi
thấy các em ngày càng mạnh dạn hơn, linh hoạt hơn, kĩ năng giao tiếp tốt hơn, biết
cách hợp tác và phối hợp nhịp nhàng.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Qua việc áp dụng sáng kiến của mình vào quá trình giảng dạy bản thân tôi

nhận thấy:
3.1.1. Đối với cá nhân, tôi cảm thấy khi tổ chức trò chơi trong dạy và học
môn Toán lớp 3, học sinh hứng thú hơn, thích học hơn vì vậy tiếp thu bài cũng tốt
hơn. Hiệu quả trong dạy học là rất rõ. Và khi đã nắm chắc quy trình sử dụng trò
chơi tôi đã có nhiều sáng tạo trong thiết kế trò chơi, tự tin và linh hoạt hơn trong
quá trình tổ chức trò chơi không chỉ trong môn Toán mà ở cả các môn học khác.
3.1.2. Trong các tiết dạy sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học ở
trường tôi được nâng lên đáng kể, các em học sinh không còn “chán” khi học môn
Toán nữa, các em cảm thấy hứng thú hơn, hào hứng chờ đợi khi học Toán.
3.1.3. Việc đưa các trò chơi vào các tiết học Toán là rất cần thiết. Bởi qua trò
chơi các em nắm kiến thức một cách rất nhẹ nhàng, thoải mái, áp lực giảm đi rất
18


nhiều mà các em lại phát triển được năng lực tư duy, trí tưởng tượng và tạo ra được
hứng thú, niềm vui trong học tập.
3.1.4. Việc sử dụng các trò chơi học tập trong môn toán giúp học sinh vận
dụng được nhiều các kiến thức, kĩ năng đã học vào trò chơi và từ đó học sinh được
thực hành, luyện tập, củng cố, mở rộng kiến thức, kĩ năng đã học. Cũng qua trò
chơi học tập học sinh được khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, khi
tham gia trò chơi các em đã vận dụng hết khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý,
trí thông minh và sự sáng tạo của mình.
3.1.5. Sử dụng phương pháp trò chơi phù hợp với nội dung bài, đúng thời
điểm, tránh lạm dụng thì kết quả giờ dạy sẽ cao.
3.1.6. Sử dụng phương pháp trò chơi không những có hiệu quả ở môn học
Toán, ngoài ra còn có thể sử dụng ở những môn học khác.
Qua việc nghiên cứu đề tài tôi đã xây dựng được quy trình sử dụng phương
pháp trò chơi trong dạy học Toán lớp 3 như sau:
Bước 1: Giới thiệu tên và mục đích trò chơi. Nêu rõ mục đích của trò chơi
nhằm ôn luyện, củng cố kiến thức hay kĩ năng nào.

Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
- Tổ chức người tham gia trò chơi: số người tham gia, số đội tham gia (mấy
đội chơi), quản trò, trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi (giấy khổ to, quân bài, thẻ từ, cờ, …).
- Cách chơi: từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian
chơi (thời gian tiến hành thường từ 5 - 7 phút), những điều người chơi không được
làm, …
- Cách đánh giá kết quả và cách nhận xét khi chơi, các giải cuộc chơi (nếu
có).
Bước 3: Thực hiện trò chơi: chơi thử (đối với trò chơi mới), chơi thật.
Bước 4: Nhận xét sau cuộc chơi.
Từ quy trình tổ chức trò chơi trên, giáo viên có thể áp dụng để tổ chức trò
chơi học tập nói chung và môn toán nói riêng. Các đồng chí giáo viên có thể dựa
vào quy trình trên để thiết kế thêm nhiều trò chơi phù hợp với nội dung kiến thức
và dạng toán để tiết học thêm phong phú và đạt hiệu quả cao.
Việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn Toán lớp 3 của
học sinh tiểu học đã góp phần nâng cao chất lượng của quá trình dạy học môn Toán
lớp 3. Kết quả thực nghiệm đã chứng minh cho tính hợp lý, tính hiệu quả, tính khả
thi của việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và học môn Toán lớp 3 ở nhà
trường.

19


3.2. Kiến nghị
* Đối với giáo viên tiểu học
Sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học các môn học ở Tiểu học nói
chung và môn Toán nói riêng đã cho thấy hiệu quả nhất định. Vì vậy để phát huy
được tác dụng và tránh được những sai lầm khi sử dụng phương pháp trò chơi, mỗi
giáo viên phải tích cực tự học, nghiên cứu tài liệu để nắm bắt được tâm lí và đối

tượng học sinh cũng như cách sử dụng phương pháp trò chơi để nâng cao hiệu quả
dạy và học trong môn Toán lớp 3 nói riêng cũng như các môn học khác nói chung.
* Đối với Ban giám hiệu trường Tiểu học
Chỉ đạo giáo viên tích cực sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn
toán và các môn học khác.
* Đối với các cấp quản lý
- Đầu tư đồ dùng, phương tiện dạy học phục vụ cho việc dạy - học có sử
dụng phương pháp trò chơi.
- Bổ sung thêm những tài liệu về sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy và
học ở bậc Tiểu học để việc dạy học ngày càng hiệu quả.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 10 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Lê Thị Phượng

20