SKKN Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

I.PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm làm công tác giảng dạy bộ môn toán, tôi luôn không
ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn, đổi mới phương pháp giảng
dạy để sao cho có thể giúp các em học sinh nắm vững kiến thức, kĩ năng cơ bản
cần thiết và cũng có thể vận dụng linh hoạt kiến thức toán học vào trong thực tế
cuộc sống. Bên cạnh đó tôi cũng đặt nhiệm vụ hàng đầu cho chính bản thân
mình là: Làm thế nào để các em phát huy được năng lực tự học của bản thân?
Phương pháp nào có thể đưa các em đến với kiến thức nhanh, chính xác và khơi
dậy ở các em niềm đam mê Toán học?... Rất nhiều những yêu cầu được đặt ra,
nhưng bản thân tôi nhận thấy rằng việc “ Rèn cho học sinh lớp 6 phát huy năng
lực tự học toán là rất cần thiết. Bởi với học sinh lớp 6, các em vừa mới bước vào
môi trường học mới (cấp THCS) các em bắt đầu làm quen với những môn học
mới với những phương pháp giảng dạy và cách thức ghi bài mà yêu cầu ở các
em thao tác nhanh nhẹn, chủ động kiến thức,…Nếu không có năng lực tự học
tập môn toán, các em sẽ dần mất đi kĩ năng chủ động nắm bắt kiến thức, lười
học toán, phụ thuộc vào những kiến thức mà giáo viên truyền đạt, thiếu sự sáng
tạo dẫn đến kết quả học tập chưa cao. Vì thế việc giúp học sinh tiếp cận với
công nghệ thông tin, có phương pháp học tập phù hợp, tạo hứng thú, tăng đam
mê đối với môn toán là những phương pháp nhằm phát huy năng lực tự học, sở
trường của bản thân.
Từ xưa những câu ca dao, tục ngữ như “ Tôn sư trọng đạo”, “ Nhất tự vi
sư, bán tự vi sư” , “ Muốn sang thì bắc cầu kiều, muốn con hay chữ phải yêu lấy
thầy”, …với ý nghĩa đề cao, coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Tuy
nhiên như vậy không có nghĩa là thầy làm hết tất cả cho trò, mà thầy nhiệt tình
truyền đạt kiến thức, còn trò nỗ lực để chủ động chiếm lĩnh kiến thức, vận dụng
sáng tạo kiến thức đó vào thực tế cuộc sống. Một khi học sinh chỉ lĩnh hội kiến
thức một cách bị động từ thầy thì các em sẽ nắm bắt kiến thức ấy rất mờ nhạt,
nhanh quên, lười vận dụng vào thực tế. Nhưng khi học sinh kết hợp được những

kĩ năng như: tiếp thu bài học trên lớp, chủ động tìm tòi mở rộng kiến thức trong
sách tham khảo, thực tế cuộc sống, trải nghiệm và sáng tạo thì kết quả đạt được
không chỉ là kiến thức mà còn là kĩ năng vận dụng, sáng tạo vào cuộc sống.
Đặc biệt những năm gần đây được sự quan tâm của lãnh đạo PGD đã tổ
chức các buổi tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học, dạy học theo chủ đề
tích hợp, dạy học trải nghiệm sáng tạo, … tôi như được mở rộng kiến thức và
học hỏi được những phương pháp giảng dạy mới để một lần nữa khẳng định
rằng “ Rèn luyện năng lực học, tự học toán ở học sinh” đặc biệt là học sinh lớp 6
là rất cần thiết. Hiệu quả sẽ được nâng cao nếu giáo viên biết linh hoạt kết hợp
các phương pháp giảng dạy khác nhau phù hợp với đối tượng học sinh. Trong đó
với đối tượng học sinh lười học (không có khả năng tự học) thì các em thường
không nắm chắc kiến thức, đứng trước một vấn đề cần giải quyết các em không
biết tự tìm ra hướng giải quyết, không tự đánh giá được đâu là đúng, cần làm và
đâu là sai, luôn bằng lòng với những gì đã có không tự bổ sung cho mình những
điều cần thiết trong nhận thức. Nên theo tôi việc bồi dưỡng và phát huy năng lực
học, tự học cho học sinh là rất cần thiết. Đó là lý do để tôi chọn đề tài “ Một số
Giáo viên: Dương Thị nga

1

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn
Toán”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Trong những năm vừa qua Bộ giáo dục đào tạo đã nêu ra những hạn chế,
yếu kém của giáo dục, trong đó có yếu tố chưa coi trọng việc thực hành, vận

dụng kiến thức học được vào thực tế. Đặc biệt hiện nay hiện tượng học sinh lười
biếng học bài, làm bài đã trở thành thói quen, rất đông học sinh không có hứng
thú, có động lực với việc học Toán, cảm thấy học môn Toán khó và “khô khan”,
chỉ là những con số và những phép tính (đặc biệt còn khó hơn với học sinh có
lực học yếu). Vì vậy việc học Toán với các em rất nặng nề và bị động, hiệu quả
học tập không cao và kéo theo đó là nhiều hệ luỵ khác. Nguyên nhân từ đâu? Có
rất nhiều lí do cho việc học sinh không thích học toán, lười học và học yếu.
Nhưng là người giáo viên dù với lí do nào thì trước tiên bản thân người giáo cần
phải có phương pháp dạy học phù hợp và khơi dậy được ở các em niềm đam mê,
chủ động, sáng tạo trong học tập, có như vậy mới giúp các em và phụ huynh có
một cái nhìn khác về học tập nói chung và về học Toán nói riêng. Qua những
năm giảng dạy, tôi nhận thấy rằng để phát huy năng lực tự học Toán của học
sinh lớp 6 nói riêng và học sinh THCS nói chung, người giáo viên phải là người
tổ chức các hoạt động học tập của học sinh theo hướng chủ động tích cực.
Hướng dẫn, khích lệ các em để các em tìm ra kiến thức, tư duy logic và vận
dụng sáng tạo. Từ đó giúp học sinh phát huy được năng lực tự học toán của bản
thân và dần đáp ứng được yêu cầu giáo dục suốt đời của xã hội phát triển và
công nghệ như hiện nay.
Để làm được điều này, giáo viên cần có cái nhìn sâu sắc hơn, quan tâm và
chú ý đến việc phát huy năng lực tự học của học sinh. Với các em học sinh cần
xác định rõ mục tiêu học tập, có kế hoạch học tập cụ thể, sắp xếp thời gian hợp
lí, chọn lọc và ghi nhớ kiến thức, học bài cũ, chuẩn bị bài mới, làm các bài tập
vận dụng kiến thức và vận dụng sáng tạo. Ngoài ra khi học sinh được rèn tốt
năng lực tự học các em còn có thể giải toán Violympic đạt hiệu quả với thao tác
nhanh nhẹn hơn, học sinh có thể chủ động vận dụng kiến thức liên môn để giải
quyết các bài toán thực tiễn, linh hoạt và sáng tạo trong học tập trải nghiệm,…
để từ đó trang bị cho các em những nền tảng ban đầu trong việc phát triển năng
lực tiềm tàng của chính mình, nhằm chuẩn bị tâm thế cho việc “học thường
xuyên, học suốt đời” thì tự học chính là sợi chỉ xuyên tâm.
3. Đối tượng nghiên cứu

Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 trường THCS Lương Thế
Vinh phát huy tốt năng lực học, tự học môn Toán
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Học sinh lớp 6A1, 6A2 trường THCS Lương Thế Vinh năm học 2016 2017; Các bài tập vận dụng, mở rộng trong chương trình Toán 6 (SGK toán 6 và
tài liệu hướng dẫn học toán 6; Tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong
dạy học môn Toán; Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong các môn học lớp 6)
5. Phương pháp nghiên cứu
Dựa trên những định hướng ban đầu, nội dung được dựa trên những
phương pháp sau:
Giáo viên: Dương Thị nga

2

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Thông qua quá trình trực tiếp giảng
dạy học sinh lớp 6.
- Phương pháp trực quan thông qua các hình ảnh trên sách hướng dẫn, đồ
vật thực tế, sự vật hiện tượng gần gũi trong cuộc sống; Quan sát sự tiến bộ của
học sinh.
- Phương pháp tham khảo sách, tài liệu: Sách giáo khoa toán 6; Sách
hướng dẫn toán 6; Sách nâng cao và phát triển toán 6; Sách bồi dưỡng học sinh
giỏi toán 6.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: tham khảo ý kiến, học hỏi
phương pháp giảng dạy của đồng nghiệp thông qua các buổi sinh hoạt chuyên
môn, thao giảng, thi GVDG, dự giờ thăm lớp.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm.

- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi dạy thực
nghiệm.
II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến giáo dục, vì
vậy trong phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 của Nghị
quyết số 29 – NQ/TW Hội nghị trung ương 8 khoá XI chỉ rõ: “ Tiếp tục đổi mới
mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực,
chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức kĩ năng của người học, khắc phục lối
truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách
nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri
thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức
hình thức học tập đa dạng. Chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu
khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy
và học”.
Học là một quá trình trong đó dưới sự định hướng của người dạy, người
học tự giác, tích cực, độc lập tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm từ môi trường xung
quanh bằng các thao tác trí tuệ và tay chân nhằm hình thành cấu trúc tâm lí mới
để biến đổi nhân cách của các em theo hướng ngày càng hoàn thiện. Không ai có
thể thay thế các em và chỉ có các em mới tạo ra sự thay đổi cho chính bản thân
mình.
Qua đó, việc học đã là hàm chứa tự học. Và tự học không có nghĩa chỉ là
việc học ngoài giờ lên lớp, mà hoạt động học còn được diễn ra trên lớp dưới sự
hướng dẫn, tổ chức, chỉ đạo của giáo viên để các em có thể tìm tòi, phát hiện,
phân tích và chiếm lĩnh kiến thức bằng chính tư duy của mình để học có hiệu
quả, tránh rơi vào tình trạng mò mẫm thiếu cơ sở. Học – Tự học có mối liên
quan mật thiết với nhau và kết quả đem lại còn tuỳ thuộc vào mức độ tự lực và
trình độ khác nhau của mỗi em, vào kinh nghiệm tổ chức, hướng dẫn việc học
của mỗi giáo viên.

2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Là giáo viên còn trẻ nên bản thân tôi nhận thấy việc giáo viên cần học hỏi
trau dồi kiến thức, phương pháp để đưa kiến thức đến cho các em học sinh là
Giáo viên: Dương Thị nga

3

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

một vấn đề rất quan trọng, đặc biệt với mô hình trường học mới thì vấn đề này
càng được giáo viên đặt lên hàng đầu. Trong quá trình giảng dạy và công tác tại
trường tôi được học hỏi đồng nghiệp các phương pháp giảng dạy và kĩ năng
đứng lớp, được dự các tiết chuyên đề, thao giảng,…giúp tôi học hỏi thêm được
một số phương pháp giúp học sinh học tập tích cực hơn, bản thân cũng xác định
được mục tiêu và nhiệm vụ cụ thể với từng hoạt động hơn. Có những tiết dạy mà
sau đó tôi băn khoăn trăn trở mãi rằng tại sao với nội dung kiến thức toán học
hay như vậy mà các em không được trải nghiệm thực tế đo đạc, không được tự
mình sáng tạo tìm ra kết quả một cách riêng biệt và chính xác. Đó phải chăng là
do các em còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức, còn đi theo lối mòn của
người giáo viên dạy học theo phương pháp truyền thống là thuyết trình – vấn
đáp.Trong khi đó, nếu rèn cho các em phát huy được năng lực tự học Toán thì
các em sẽ ham học hơn, chủ động hơn và thích nghiên cứu tài liệu để được mở
rộng kiến thức. Với lớp học theo mô hình trường học mới, các em được tiếp cận
với phương pháp học tích cực từ Tiểu học nên đa số các em có năng lực tự thiết
lập tiến độ và các bước đi trong quá trình tự học khá tốt và được trải nghiệm
sáng tạo ngoài lớp học. Các em tự tin, mạnh dạn nói ra những suy nghĩ của mình
để cùng nhau tiến bộ trong học tập.

Tuy nhiên, trong quá trình thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy lực học của các
em không đồng đều giữa các nhóm, lớp nên yều cầu giáo viên phải đa dạng
phương pháp sao cho phù hợp. Một số học sinh tiếp thu kiến thức cơ bản còn
chậm, không đáp ứng được yêu cầu của chương trình, bằng long với những kiến
thức mình đã có. Vậy thì với 45 phút giảng dạy trên lớp nhiệt tình của giáo viên
có giúp được tất cả các em nắm chắc được kiến thức hay không? Và khi học lí
thuyết những nội dung kiến thức Toán học ấy để vận dụng vào thực tế cuộc sống
các em có hiểu được ý nghĩa của nội dung đó không? Kĩ năng vận dụng của các
em có tốt không? Câu trả lời mà đa số giáo viên, học sinh và phụ huynh thực tế
là “không”. Thay vào đó tại sao chúng ta không rèn cho các em năng lực tự học
Toán để những giây phút học bài trên lớp trở nên nhẹ nhàng và ý nghĩa đối với
các em. Khi bản thân mỗi học sinh có năng lực tự học, các em có thể nắm được
kiến thức và kĩ năng giải toán thông qua sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, giáo
viên, bạn bè hay chính cả gia đình của các em.
Xuất phát từ thực trạng nói trên nguyên nhân chủ yếu là nhằm giúp cho
các em học sinh có ý thức học tập đúng đắn, phát huy năng lực học và tự học
của bản thân, tạo sự ham mê học tập giúp các em có điều kiện lĩnh hội được một
số kiến thức, kĩ năng để các em học tập sau này được tốt hơn. Bởi với học sinh
lớp 6, các em rất cần sự quan tâm, dẫn dắt của giáo viên, chỉ ra cho các em con
đường để nắm bắt kiến thức nhanh, chính xác và thích thú nhất, nếu các em
không có năng lực học, tự học, bị động với những kiến thức giáo viên truyền
đạt, sẽ dần hình thành trong chính con người các em cảm giác không muốn học
toán, bằng lòng với bản thân, từ đó mất dần đi đam mê học toán.
Xuất phát từ sự ham học hỏi của học sinh, sự ham mê nghiên cứu và lòng
yêu nghề của bản thân trong quá trình giảng dạy và chủ nhiệm giáo viên không
thể bỏ qua phương pháp phát huy cho học sinh năng lực học, tự học bởi đó là cơ
Giáo viên: Dương Thị nga

4

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán
SKKN đầy đủ ở file: SKKN Full

Giáo viên: Dương Thị nga

5

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

6

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

7

Trương THCS Lương Thế Vinh

Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

8

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

9

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

10

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

11

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

12

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

13

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

14

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

15

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

16

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

17

Trương THCS Lương Thế Vinh

Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

18

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

19

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

20

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

21

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

22

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

23

Trương THCS Lương Thế Vinh


Một số phương pháp hướng dẫn học sinh lớp 6 phát huy năng lực tự học môn Toán

Giáo viên: Dương Thị nga

24

Trương THCS Lương Thế Vinh