SKKN Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong môn Ngữ văn 6, 7 tại trường THCS Lê Đình Chinh

SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

I. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Từ xưa đến nay, kỹ năng nói là một trong những kỹ năng vô cùng quan
trọng trong giao tiếp hàng ngày cũng như khi thực thi công việc. Ngôn ngữ - tiếng
nói đã góp phần quan trọng trong việc trao đổi thông tin, biểu hiện tình cảm, trạng
thái tâm lý và là một yếu tố quan trọng trong biểu lộ văn hóa, tính cách con người.
Vì thế, việc rèn kĩ năng nói từ xưa đã được ông cha ta chú trọng:
“Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục kĩ năng nói lại được chú trọng nhiều
hơn. Đòi hỏi người giáo viên hướng dẫn, giảng dạy sao cho học sinh của mình có
được kỹ năng giao tiếp thật tốt. Kĩ năng này chủ yếu được rèn thông qua môn
Ngữ văn. Hiện nay môn Ngữ văn đã thực hiện theo phương pháp dạy học theo
hướng tích cực làm cho giờ học sôi nổi hơn, giáo viên và học sinh thoải mái hơn
so với trước đây. Đặc biệt là trong phân môn Tập làm văn rất coi trọng cả bốn kĩ
năng: nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Qua bốn kỹ năng này hình thành năng lực
cảm thụ, năng lực bộc lộ, biểu đạt tư tưởng, tình cảm bằng ngôn ngữ nói, viết
tiếng Việt cho học sinh. Mặc dù vậy, hầu như kĩ năng nói, thuyết trình của học
sinh còn rất hạn chế. Vì thế cứ đến tiết “Luyện nói” đa số học sinh cảm thấy rất lo
lắng, băn khoăn, rụt rè, chỉ sợ mình bị thầy cô giáo gọi lên trình bày trước lớp,
thậm chí có học sinh không muốn học tiết đó. Một trong những nguyên nhân là
do phương pháp dạy của giáo viên chưa hợp lý, các hình thức tổ chức hoạt động
học tập trên lớp trong giờ luyện nói chưa thu hút được sự đam mê của học sinh.
Mặt khác, trong quá trình dạy giáo viên hầu như không lựa chọn nội dung luyện

_________________________________________________________________________
_

Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

1


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

nói để thao giảng hoặc làm chuyên đề vì học sinh không chủ động, không tích cực
thì giờ dạy khó có thể đem lại hiệu quả.
Trước thực tế ấy, tôi luôn băn khoăn, tìm tòi các biện pháp giáo dục học
sinh để các em yêu thích tiết “Luyện nói” hơn, từ đó các em sẽ học tập tốt hơn,
đặc biệt là tự tin, mạnh dạn trong khi giao tiếp cũng như trong giờ “Luyện nói”.
Vì vậy, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói
của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong môn Ngữ văn 6, 7 tại trường THCS Lê
Đình Chinh” để chia sẻ cùng đồng nghiệp.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
a) Mục tiêu
- Nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của những tiết luyện nói đối với
học sinh lớp 6, 7. Nâng cao bốn kĩ năng cơ bản: nghe – nói - đọc - viết, đặc biệt là
kĩ năng nói.
- Giúp học sinh mạnh dạn, tự tin trong tiết luyện nói, nói có kết hợp với
ánh mắt cử chỉ, thái độ, tình cảm.
- Phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong khi
luyện nói cũng như khi giao tiếp.
- Tạo hứng thú cho các em trong tiết học cũng như sự yêu thích bộ môn
Ngữ văn.
- Tạo không khí chan hòa, thoải mái vui tươi, cởi mở giữa thầy và trò,
giữa trò với nhau.

- Phát hiện được điểm yếu của học sinh, từ đó giúp học sinh nhận ra khắc
phục được những điểm yếu để viết tốt bài tập làm văn, .... Qua đó có thể rèn
luyện cho học sinh khả năng thể hiện, khả năng giao tiếp của mình trong nhà
_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

2


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

trường và ngoài xã hội; giúp các em tự tin, bản lĩnh trong khi giao tiếp; đồng thời
góp phần nâng cao chất lượng bộ môn Ngữ văn nói riêng cũng như chất lượng
chung của toàn trường.
b) Nhiệm vụ của đề tài
- Nhìn nhận thực trạng dạy - học tiết “Luyện nói” để từ đó thấy rõ những
nhược điểm cần khắc phục.
- Trao đổi với đồng nghiệp về mục tiêu, nguyên tắc, nội dung, trang thiết
bị – cơ sở vật chất, … khi thực hiện tiết “Luyện nói” theo hướng đổi mới.
- Giới thiệu tiết “Luyện nói” đã thực hiện theo hướng đổi mới nhằm trao
đổi kinh nghiệm và làm cơ sở đánh giá tính khả thi của đề tài.
- Sơ bộ đánh giá bước đầu những ưu, nhược điểm của đề tài qua phiếu
thăm dò ý kiến của học sinh.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Giải pháp nâng cao chất lượng tiết “Luyện nói”, phát huy năng lực nói
của học sinh trong môn Ngữ văn 6, 7.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Đề tài này được thực hiện trong phạm vi tìm hiểu các tiết "Luyện nói" của
sách giáo khoa Ngữ Văn 6, 7 và áp dụng cho các em học sinh lớp 6A2, 7A2 của
trường THCS Lê Đình Chinh trong năm học 2016 - 2017 và năm học 2017 2018.
5. Phương pháp nghiên cứu
a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu về rèn
kĩ năng nói trong môn Ngữ văn.
_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

3


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra: Nguyên nhân dẫn đến tình trạng học sinh chưa
mạnh dạn nói trước tập thể.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Qua thực tế giảng dạy bộ
môn Ngữ văn ở các khối lớp đặc biệt là lớp 6ª2, 7ª2, từ tình hình học tập của học
sinh qua tiết “Luyện nói”.
- Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
c) Phương pháp thống kê toán học
Thống kê kết quả học tập của học sinh qua kiểm tra đánh giá.
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, giao tiếp là một hoạt động vô cùng quan trọng đời

sống của mỗi người. Dù trong cuộc sống hay trong công việc giao tiếp đều là cầu
nối giữa con người với con người giúp chúng ta hiểu nhau hơn.Vì thế giao tiếp là
điều kiện tồn tại của con người và xã hội. Chúng ta hãy thử hình dung xem xã hội
sẽ như thế nào nếu mọi người tồn tại trong đó không có mối quan hệ với nhau,
mỗi cá nhân chỉ biết mình mà không biết, không quan tâm, không có mối liên hệ
gì với những người xung quanh? Đó không phải là một xã hội mà chỉ là một tập
hợp rời rạc những cá nhân đơn lẻ. Mối quan hệ chặt chẽ giữa con người với con
người trong xã hội còn là điều kiện để xã hội phát triển. Bởi vậy, dạy học theo
quan điểm giao tiếp là một trong những tư tưởng quan trọng của chiến lược dạy
học các môn ngôn ngữ ở trường phổ thông. Hiện nay các nước trên thế giới rất coi
trọng quan điểm này, lấy hoạt động giao tiếp là một trong những căn cứ để hình
thành và phát triển các hoạt động ngôn ngữ mà cụ thể là năng lực nghe, nói, đọc,
viết cho người học. Đặc biệt là năng lực nói đã giúp con người hình thành và phát
_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

4


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

triển rất nhiều phẩm chất. Vì thế, từ xưa ông cha ta đã rất coi trọng việc giáo dục
lời nói: “Học ăn, học nói, học gói, học mở.”
Nói là hình thức giao tiếp tự nhiên của con người. Nhìn vào những cuộc
trò chuyện giữa các em học sinh với nhau trong giờ ra chơi hay trong những cuộc
gặp nhau sau kì nghỉ hè, ta thấy chúng tự nhiên và sinh động biết bao! Thế nhưng
trong tiết “Luyện nói” nhiều học sinh thường ngày vốn biết ăn nói sinh động bỗng

trở nên lúng túng, ngượng nghịu. Dường như tính tự tin, mạnh dạn thường ngày
của các em đã biến mất, giờ học thật căng thẳng, nặng nề. Bởi vì, lúc này, học
sinh được nói trong một môi trường giao tiếp khác- môi trường xã hội, tập thể
công chúng. Hơn nữa, luyện nói trong nhà trường là nói theo những chủ đề,
những vấn đề không quen thuộc trong đời sống hàng ngày, lại yêu cầu nói có
mạch lạc, liên kết, không được tuỳ tiện, do đó cần phải luyện nói trong môi
trường xã hội. Rèn năng lực nói cho học sinh cũng là rèn luyện về nhân cách.
Chính vì thế, tiết " Luyện nói" là một tiết học thật quan trọng và có ý nghĩa đối
với học sinh THCS, nhất là học sinh lớp 6, lớp 7.
Qua tiết “Luyện nói” giáo viên luyện cho học sinh biết vận dụng từ ngữ
và các quy tắc ngữ pháp cơ bản đã học để nói đúng, viết đúng, biết diễn đạt ý
tưởng chính xác, rõ ràng, trong sáng. Hơn nữa, giáo viên còn rèn luyện cho học
sinh các mặt cụ thể như ngữ điệu, tư thế, nét mặt, âm lượng, có sự giao cảm trực
tiếp giữa người nói và người nghe…ví dụ: Lời nói (phải rõ nghĩa, rõ ý), giọng nói
(phải vừa nghe vừa cố gắng truyền cảm) và tư thế nói (phải mạnh dạn, tự tin giúp
cho lời nói có sức thuyết phục hơn). Nói năng tốt có ý nghĩa hết sức quan trọng
đối với các em không chỉ trong thời gian học tập ở trường mà còn trong cả cuộc
đời.
2. Thực trạng
a) Nguyên nhân khách quan
_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

5


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

Trong thực tế giảng dạy môn Ngữ văn ở trường THCS hiện nay, không khí
trong giờ học Tập làm văn vốn đã khô cứng, khó tạo hứng thú thì với giờ “Luyện
nói” càng khô khan khó dạy hơn nên hầu như giáo viên khó đạt được

SKKN đầy đủ ở file: SKKN Full

_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

6


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

7


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________

_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

8


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

9


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 10
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 11
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 12
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 13
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 14
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh

SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 15
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 16
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 17
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong

môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 18
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 19
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 20
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 21
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 22
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 23
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh


SKKN: Một vài kinh nghiệm phát huy năng lực nói của học sinh qua tiết “Luyện nói” trong
môn Ngữ văn 6,7 tại trường THCS Lê Đình Chinh
_____________________________________________________________________

_________________________________________________________________________ 24
_
Người viết: Nguyễn Thị Minh Lan – Trường THCS Lê Đình Chinh