SKKN Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS

Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, vấn đề cơ bản nhất là xây
dựng và hoàn thiện con người thông qua hoạt động giáo dục và tự giáo dục. Đảng, Nhà
nước và nhân dân đã tin tưởng và giao trọng trách cao quý cho ngành giáo dục đó là:
“Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài” đáp ứng yêu cầu sự nghiệp
công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước trong thời kỳ hội nhập hiện nay để đáp ứng
lòng mong muốn của Bác xây dựng đất nước Việt Nam đàng hoàng hơn, to đẹp hơn
sánh vai với các cường quốc năm châu.
Trong những năm gần đây, Nghị quyết của Trung ương Đảng và các văn kiện
của nhà nước, của Bộ giáo dục và Đào tạo đều nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới
phương pháp dạy học. Trọng tâm của đổi mới phương pháp dạy học là thay đổi lối
dạy truyền thụ một chiều (chủ yếu là bắt người học ghi nhớ kiến thức) sang lối dạy
tích cực có sự hướng dẫn giúp đỡ của người dạy nhằm phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, có niềm
vui và hứng thú trong học tập. Chuyển từ hình dạy học lấy hoạt động của người thầy là
trung tâm sang tổ chức dạy học theo các hình thức tương tác: Học cá nhân, học theo
nhóm, bồi dưỡng năng lực độc lập suy nghĩ vận dụng sáng tạo kiến thức đã học tránh
thiên về ghi nhớ máy móc, không nắm được bản chất vấn đề.
Việc vận dụng tốt phương pháp dạy học liên môn trong dạy học Sinh học ở
trường THCS có vai trò quan trọng góp phần bổ sung kiến thức các môn học khác,
giúp học sinh hứng thú, say mê học tập, góp phần nâng cao hiệu quả bài học, thực hiện
tốt định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS hiện nay.
Đối với môn Sinh học là môn học nghiên cứu các kiến thức liên quan đến cả tự
nhiên và sự sống nên trong quá trình học tập chúng ta cần phải vận dụng kiến thức của
nhiều môn học khác nhau như Toán, Hóa, Lý, Văn, GDCD… để giải quyết một vấn đề
nào đó.

Trong thực tế giảng dạy tôi thấy: Về phía học sinh đa số các em còn học bài
theo kiểu “học vẹt”, không nắm bắt được kiến thức trọng tâm, khả năng vận dụng,
tổng hợp kiến thức còn hạn chế, khi vận dụng kiến thức vào thực tế thì chưa làm
được. Còn ở một số giáo viên khi giảng dạy chưa vận dụng kiến thức thực tế, liên môn
vào bài dạy mà chỉ giảng dạy theo chuẩn kiến thức, kĩ năng, SGK ... nên chưa tạo
được hứng thú học tập cho học sinh
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
1


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Từ những lý do trên cùng với những kinh nghiệm có được của bản thân qua
nhiều năm trực tiếp giảng dạy trên lớp nên tôi đã mạnh dạn đưa ra đề tài “Một vài
kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh trong
dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
a. Mục tiêu
+ Tăng khả năng tự học, tự nghiên cứu đối với mỗi học sinh. Biết kết hợp được
việc học lý thuyết với thực hành, thể hiện phương châm “học đi đôi với hành”.
+ Giúp học sinh nắm nững được nội dung chương trình, kiến thức của môn
Sinh học một cách khoa học nhất đồng thời tạo hứng thú đối với môn học trong một số
tiết học.
+ Giúp học sinh vận dụng kiến thức của nhiều môn học khác nhau để giải quyết
một vấn đề nào đó trong bài học, hay để dễ dàng ghi nhớ nội dung kiến thức nào đó
hoặc để củng cố phần kiến thức nào đó,... góp phần nâng cao kiến thức, tạo ra nhiều
phương pháp để học sinh say mê môn học hơn, tạo được kết quả cao trong học tập.

+ Tạo điều kiện thuận lợi cho những học sinh có năng lực, có niềm đam mê, có
sáng tạo trong học tập bộ môn.
+ Qua việc vận dụng kiến thức liên môn trong học tập sẽ giúp các em tư duy
tốt hơn, khả năng học tập linh hoạt hơn, hiểu được mối quan hệ mật thiết giữa một số
môn học từ đó các em sẽ học tốt hơn môn Sinh học và các môn học khác.
b. Nhiệm vụ
- Giáo viên và học sinh có kĩ năng làm việc nhóm, biết chọn lọc sưu tầm tài
liệu.
- Giáo viên có hiểu biết cơ bản về những môn định tích hợp, không chỉ nắm
vững kiến thức của môn Sinh học mà còn nắm được nội dung chương trình một số
môn học liên quan như lịch sử Địa lí, Lịch Sử, Ngữ văn, Toán, Vật lí,...
- Giờ dạy vận dụng kiến thức liên môn nhưng phải linh hoạt phù hợp với mức
độ nhận thức của học sinh tránh gom quá nhiều kiến thức vào bài dạy.
- Hướng dẫn học sinh tích cực chủ động trong việc học tập theo nguyên tắc liên
môn, các em cần sưu tầm tài liệu có những kiến thức toàn diện đa chiều về một đối
tượng.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
2


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Giáo viên vận dụng kiến thức môn học này áp dụng vào những dạng bài ở
môn học khác để kiến thức được nghiên cứu để có hiệu quả trong thực tế giảng dạy.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Kiến thức các môn học liên quan.
- Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Sinh học

khối 8,9 cấp THCS.
4. Giới hạn của đề tài
- Chương trình sách giáo khoa Sinh học 8,9.
- Trường THCS Buôn Trấp, học sinh khối 8,9. Khảo sát trong năm học 2015 –
2016: 2016 – 2017.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Tìm tòi nghiên cứu tài liệu tham khảo
- Phương pháp vận dụng kiến thức liên môn
- Phương pháp so sánh, đối chiếu
- Phương pháp trải nghiệm thực tế
- Phương pháp thuyết trình, vấn đáp
- Đánh giá kết quả ban đầu và điều chỉnh, bổ sung
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
Dựa vào mục tiêu giáo dục quy định trong chương trình góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục, phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường theo tinh thần các văn
bản chỉ đạo của Bộ GDĐT: Công văn số 3535/BGDĐT- 5 GDTrH ngày 27 tháng 5
năm 2013 về việc Hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp “Bàn tay nặn bột” và
các phương pháp dạy học tích cực khác; Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08
tháng 10 năm 2014 về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp
dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của
trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng; các công văn hướng dẫn
thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học hằng năm; Căn cứ Công văn số 5111/BGDĐTGDTrH ngày 23/7/2013 của Bộ GD&ĐT về việc tổ chức cuộc thi Vận dụng kiến thức
liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh trung học và cuộc
thi Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học năm học 2013 – 2014.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
3

Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Theo đó, việc vận dụng dạy học liên môn sẽ phù hợp với việc sử dụng phương pháp
dạy học tích cực trong điều kiện thực tế của nhà trường. Trong những năm học tiếp
theo, trên cơ sở các chủ đề tích hợp liên môn đã được xây dựng và thực hiện, nhà
trường tiếp tục mở rộng xây dựng các chủ đề tích hợp liên môn trong toàn bộ kế hoạch
giáo dục nhà trường.
Dạy học liên môn là một trong những nguyên tắc quan trọng trong dạy học nói
chung và dạy học Sinh học nói riêng, đây được coi là một quan điểm dạy học hiện đại
nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục.
Dạy học liên môn giúp học sinh thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của
đời sống xã hội, khắc phục tính tản mạn, rời rạc trong kiến thức.
Theo PGS.TS Mai Văn Hưng - Chủ nhiệm bộ môn Khoa học tự nhiên, Trường
ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) cho rằng: Để dạy học liên môn có hiệu quả cần hiểu rõ
bản chất của liên môn; những điều kiện cần và đủ, những yếu tố liên quan đến quá
trình tương tác giữa các môn học cũng như tính độc lập tương đối của chúng trong
một chỉnh thể thống nhất.
Khẳng định dạy học tích hợp liên môn là tất yếu, PGS.TS Mai Văn Hưng lý
giải: Trong quá trình phát triển loài người, con người nguyên thủy cũng như muôn loài
động vật bậc cao đã khám phá tự nhiên một cách bản năng và khám phá xã hội qua
giao tiếp.
Khi đó không có môn học, nhưng thực chất là các hoạt động khám phá ấy vốn
bao gồm tất cả các môn như hiện nay. Do vậy, ngày nay, để khám phá tiếp thế giới,
chúng ra cũng không nằm ngoài con đường của tổ tiên xưa.
Ngoài ra, dạy học liên môn xuất phát từ yêu cầu của mục tiêu bài học phát triển
năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào
giải quyết những vấn đề thực tiễn. Thay vì chỉ đề cao mục tiêu kiến thức như trước
đây, mỗi giáo viên sẽ coi trọng hơn nữa mục tiêu về kĩ năng và thái độ với mục đích

giúp người học sau khi học xong bài học phải giải quyết được các vấn đề trong thực
tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, thông qua việc vận dụng kiến thức tổng hợp, liên
quan đến nhiều môn học. Vì thế, dạy học cần phải tăng cường theo hướng liên môn.
Phương pháp dạy học liên môn không phải là mới, nhưng nếu biết vận dụng
hợp lý thì sẽ làm cho bài giảng thêm sinh động, có tính hấp dẫn với học sinh. Qua thực
tế quá trình dạy học tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức liên môn học vào trong dạy
học nhằm mục đích tạo hứng thú cho học sinh trong một môn học là việc làm hết sức
cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ tự và nâng cao kiến thức,
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
4


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học
khác để tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra để áp
dụng vào trong từng tiết dạy với các mục đích khác nhau trong môn học một cách
logic, nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Dạy học vận dụng kiến thức liên môn giúp giờ học trở nên sinh động hơn, vì
không chỉ có giáo viên là người trình bày mà học sinh cũng tham gia vào quá trình tiếp
nhận kiến thức, từ đó phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Dạy học
liên môn cũng góp phần phát triển tư duy liên hệ, liên tưởng ở học sinh, tạo cho học
sinh một thói quen trong tư duy, lập luận từ đó mới có thể nhận thức vấn đề một cách
thấu đáo.
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
Thực trạng của vấn đề dạy học liên môn hiện nay có những nét chính sau:
Hiện nay giáo viên rất tích cực trong việc đổi mới phương pháp, vận dụng quan

điểm dạy học liên môn vào giảng dạy các bộ môn để nâng cao hơn nữa hiệu quả giáo
dục. Giáo viên đã nêu ra những thuận lợi cũng như khó khăn khi vận dụng quan niệm
dạy học này là số học sinh có hứng thú tìm hiểu kiến thức các bộ môn nhất là các bộ
môn tự nhiên ngày càng nhiều hơn, sách giáo khoa được trình bày theo hướng “mở”.
Tuy nhiên, việc vận dụng quan niệm dạy học này cũng gặp phải những khó khăn nhất
định như:
- Đối với giáo viên:
+ Giáo viên phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác.
+ Vấn đề tâm lý chủ yếu vẫn quen dạy theo chủ đề đơn môn nên khi dạy theo
chủ đề tích hợp, liên môn, các giáo viên sẽ vất vả hơn, phải xem xét, rà soát nội dung
chương trình, sách giáo khoa (SGK) hiện hành để loại bỏ những thông tin cũ, lạc hậu,
đồng thời bổ sung, cập nhật những thông tin mới, phù hợp. Nội dung của phương pháp
dạy tích hợp, liên môn cũng yêu cầu GV cấu trúc, sắp xếp lại nội dung dạy học trong
chương trình hiện hành theo định hướng phát triển năng lực học sinh nên không tránh
khỏi làm cho giáo viên có cảm giác ngại thay đổi.
+ Điều kiện cơ sở vật chất (thiết bị thông tin, truyền thông) phục vụ cho việc
dạy học trong nhà trường còn nhiều hạn chế nhất là các trường ở nông thôn.
- Đối với học sinh:

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
5


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SKKN đầy đủ ở file: SKKN Full

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
6


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
7


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
8


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
9

Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
10


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
11


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
12


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh

trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
13


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
14


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
15


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
16


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
17


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
18


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
19

Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
20


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
21


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
22


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh

trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
23


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
24


Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn tạo hứng thú học tập cho học sinh
trong dạy học môn Sinh học khối 8,9 cấp THCS
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thị Sen
Năm học: : 2017-2018
25