Quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường trung học cơ sở huyện lâm thao, tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐÀO HOÀNG HỮU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐÀO HOÀNG HỮU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phùng Thị Hằng

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn
khoa học của PGS. TS. Phùng Thị Hằng. Các số liệu trong luận văn là trung thực,
chính xác, bảo đảm tính khách quan khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Tác giả luận văn

Đào Hoàng Hữu

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy
giáo, cô giáo Khoa Tâm Lý Giáo dục, Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo Phú
Thọ, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lâm Thao, Ban giám hiệu, các thầy cô giáo
các trường THCS thuộc huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú Thọ đã cung cấp thông tin, tư
liệu, tham gia trả lời phiếu điều tra, tạo điều kiện và đóng góp ý kiến quí báu cho tôi
trong quá trình thực hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, người thân trong gia đình đã hết lòng động
viên, khích lệ và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phùng Thị Hằng,
người đã trực tiếp tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn
chế. Rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của thầy cô, bạn bè để tôi có cơ hội trở lại
vấn đề này một cách tốt nhất.

Trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018
Tác giả

Đào Hoàng Hữu

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................... vi
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu ....................................................... 3
4. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3
5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ............. 6
1.1.

Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................ 6

1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................................... 6
1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................................ 7
1.2.

Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 9

1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục ................................................................................. 9
1.2.2. Hoạt động, hoạt động dạy học ......................................................................... 11
1.2.3. Tích hợp, dạy học theo chủ đề tích hợp ........................................................... 14
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp............................................. 17
1.3.

Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp
ở trường THCS ................................................................................................ 17

1.3.1. Tầm quan trọng của hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường THCS ..... 17
1.3.2. Đặc điểm của hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường trung học cơ sở .... 19
iii


1.3.3. Hiệu trưởng trường THCS với vai trò quản lý hoạt động dạy học theo
chủ đề tích hợp ở trường THCS ...................................................................... 25
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích
hợp ở các trường THCS .................................................................................. 33
Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 36
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LÂM THAO,
TỈNH PHÚ THỌ............................................................................................. 37
2.1.

Khái quát về tình hình giáo dục THCS của huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .... 37

2.1.1. Khái quát chung về các trường THCS của huyện............................................ 37
2.2.

Mục đích, nội dung, phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ...... 42

2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 42
2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 42
2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lí số liệu ........................................ 43
2.3.

Thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ................................................ 44

2.3.1. Thực trạng hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường THCS
huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ....................................................................... 44
2.4.

Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp của Hiệu
trưởng các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .............................. 52

2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề
tích hợp ở trường THCS .................................................................................. 52
2.4.2. Thực trạng tổ chức triển khai hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ................................................ 54
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp trường THCS
huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ....................................................................... 55
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học theo chủ đề tích hợp ở

trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ................................................ 57
2.4.5. Đánh giá chung của các khách thể điều tra về việc thực hiện các chức năng
quản lí của hiệu trưởng các trường THCS huyện Lâm thao, tỉnh Phú Thọ ........... 59

iv


2.5.

Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo chủ
đề tích hợp ở trường THCS ............................................................................. 61

2.6.

Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lí hoạt động dạy học theo
CĐTH ở trường THCS và nguyên nhân của thực trạng ..................................... 62

2.6.1. Đánh giá chung ................................................................................................ 62
2.6.2. Nguyên nhân .................................................................................................... 63
Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 64
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO CHỦ
ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN LÂM THAO,
TỈNH PHÚ THỌ ............................................................................................ 65
3.1.

Một số nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý ........................................... 65

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu và pháp lý ................................................. 65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................................... 66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 67

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 68
3.2.

Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường
THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ............................................................ 68

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý và GV về tầm quan
trọng của hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường THCS ................ 68
3.2.2. Đổi mới hoạt động của tổ chuyên môn đáp ứng yêu cầu của dạy học theo
chủ đề tích hợp ở trường THCS ....................................................................... 71
3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và kĩ năng dạy học
theo chủ đề tích hợp cho đội ngũ giáo viên ở trường THCS ........................... 74
3.2.4. Đổi mới công tác quản lý hoạt động học tập của HS ở trường THCS ............ 76
3.2.5. Đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học theo chủ đề
tích hợp ở trường THCS .................................................................................. 81
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 83

3.4.

Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp đã được đề xuất ....................................................................................... 84

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 84

v


3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ................................................................................... 84

3.4.3. Tiến trình khảo nghiệm .................................................................................... 84
3.4.4. Địa bàn khảo nghiệm và khách thể khảo nghiệm ............................................ 84
3.4.5. Phân tích kết quả khảo nghiệm ........................................................................ 85
Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 89
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 90
1. Kết luận ................................................................................................................... 90
2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 94
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TT

Từ, cụm từ viết tắt.

Từ, cụm từ viết đầy đủ

1.

CB - GV

Cán bộ - giáo viên

2.

CBQL

Cán bộ quản lý

3.

CNTT

Công nghệ thông tin

4.

CSVC

Cơ sở vật chất

5.

DHTCĐTH

Dạy học theo chủ đề tích hợp

6.

DHTH

Dạy học tích hợp

7.

GD & ĐT

Giáo dục & đào tạo

8.

GV

Giáo viên

9.

HS

Học sinh

10. PPDH

Phương pháp dạy học

11. QLGD

Quản lý giáo dục

iv


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Thống kê hệ thống trường, lớp năm học 2016 - 2017 .......................... 37

Bảng 2.2.

Đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng năm học 2016 - 2017 ............... 37

Bảng 2.3.

Đội ngũ giáo viên năm học 2016 - 2017 ............................................... 38

Bảng 2.4.

Tổng hợp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học của các trường
THCS huyện Lâm Thao - Tỉnh Phú Thọ năm học 2016 - 2017 ...................39

Bảng 2.5.

Bảng thống kê kết quả xếp loại học lực của học sinh các trường
THCS huyện Lâm Thao trong năm học 2016-2017 ............................. 40

Bảng 2.6.

Bảng thống kê kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh các trường
THCS huyện Lâm Thao trong năm học 2016-2017 ............................. 40

Bảng 2.8.

Đánh giá của khách thể điều tra về tầm quan trọng của DHTCĐTH
của CBQL, GV ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .. 44

Bảng 2.9.

Đánh giá của các khách thể điều tra về nội dung dạy học theo chủ
đề tích hợp ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ......... 45

Bảng 2.10.

Đánh giá của các khách thể điều tra về các hình thức dạy học theo
chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS .................................................... 47

Bảng 2.11.

Đánh giá của khách thể điều tra về các phương pháp dạy học theo chủ
đề tích hợp ở trường THCS ..............................................................................49

Bảng 2.12.

Đánh giá của các khách thể điều tra về kết quả hoạt động dạy học theo
chủ đề tích hợp ở trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ................51

Bảng 2.13.

Đánh giá của các khách thể điều tra về việc lập kế hoạch quản lí
hoạt động dạy học theo CĐTH ở trường THCS huyện Lâm Thao,
tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 53

Bảng 2.14.

Đánh giá của khách thể điều tra về các biện pháp tổ chức triển khai
hoạt động DHTCĐTH ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh
Phú Thọ ................................................................................................. 54

Bảng 2.15.

Đánh giá của khách thể điều tra về các biện pháp chỉ đạo hoạt động dạy
học theo CĐTH ở trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ............. 56

Bảng 2.16.

Đánh giá của các khách thể điều tra về biện pháp kiểm tra, đánh giá
kết quả hoạt động DHTCĐTH ở trường THCS huyện Lâm Thao,
tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 57
v


Bảng 2.17.

Đánh giá chung của các khách thể điều tra về việc thực hiện các
chức năng quản lí của hiệu trưởng các trường THCS huyện Lâm
thao, tỉnh Phú Thọ ................................................................................. 59

Bảng 2.18.

Đánh giá của các khách thể điều tra về các yếu tố ảnh hưởng đến công
tác quản lí hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường THCS............61

Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt
động DHTH tại các trường THCS huyện Lâm Thao tỉnh Phú Thọ .............85

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động DHTCĐTH tại các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh
Phú Thọ ................................................................................................. 87

vi


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1.

Mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ........................................86

Biểu đồ 3.2.

Mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất...........................................88

vi


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại đang được quan tâm
nghiên cứu, và áp dụng vào nhà trường ở nhiều nước trên thế giới. Ở nước ta từ thập
niên 90 trở lại đây, vấn đề xây dựng tích hợp với những mức độ khác nhau mới thực
sự được tập trung nghiên cứu, thử nghiệm và áp dụng vào trường phổ thông, chủ yếu
là bậc Tiểu học, cấp THCS và gần đây áp dụng vào việc thiết kế chương trình, lập kế
hoạch và tổ chức đào tạo ở các cấp phổ thông.
Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập quốc tế diễn ra mạnh mẽ và ngày càng sâu
rộng, đã tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho GD&ĐT Việt Nam. Đứng trước những

cơ hội và thách thức to lớn ấy, Đảng ta xác định vấn đề giáo dục con người luôn
chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng vì vậy Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến
lĩnh vực Giáo dục và đào tạo. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII
khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, của Nhà nước, của
toàn dân và là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi
dưỡng nhân tài. Đầu tư cho giáo dục và đào tạo phải được ưu tiên và đi trước. Mục
tiêu cốt lõi của GD&ĐT là hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực con người
Việt Nam” [Dẫn theo 2].
Việc đổi mới của nền GD&ĐT để đáp ứng yêu cầu của thời kì công nghiệp
hóa- hiện đại hóa đất nước chắc chắn không thể thiếu sự đổi mới và sáng tạo các
phương pháp và phương tiện trong quá trình dạy học của mỗi thầy cô giáo. Trong đó
dạy học theo chủ đề tích hợp có ý nghĩa vai trò to lớn.
Dạy học tích hợp cũng đang là một hướng đi mới mà Bộ GD&ĐT khá kì vọng
để thiết kế nội dung giáo dục phổ thông nhằm giảm số môn học bắt buộc, tăng số
môn học tự chọn và rèn luyện kỹ năng cho học sinh theo Đề án đổi mới căn bản toàn
diện. Trên cơ sở đó học sinh có được nhiều thông tin hơn với nội dung và phương
pháp dạy mới, điều này không làm nặng nề cho người học mà làm cho người học
hứng thú, giống một người thích công việc thì không biết mệt khi làm việc khi đó sẽ
không đặt vấn đề quá tải hay không quá tải nữa. Vấn đề ở chỗ người giáo viên sử
dụng dung lượng kiến thức như thế nào để đạt được mục tiêu giáo dục là hình thành

1


kỹ năng cho người học và công tác quản lí hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở
các trường học đạt được hiệu quả tốt nhất.
Lâm Thao là một huyện đồng bằng- trung du của tỉnh Phú Thọ. Huyện lị là thị
trấn Lâm Thao. Bên cạnh sự phát triển về kinh tế - xã hội, sự nghiệp giáo dục và đào
tạo của huyện đang có những bước chuyển mình rõ rệt. Hiện nay trên địa bàn huyện
có nhiều trường THCS trong đó nổi lên năm trường với nhiều thành tích cao về công

tác dạy học và quản lý dạy học gồm Trường THCS: Lâm Thao, Sơn Vi, Supe, Vĩnh
Lại, Tứ Xã.
Đội ngũ giáo viên năm trường THCS trong huyện Lâm Thao kể trên còn rất trẻ
về tuổi đời và tuổi nghề, còn những bất cập cả về số lượng, hạn chế về trình độ và
chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Số giáo viên
có kinh nghiệm tuổi nghề trên 15 năm chiếm một tỷ lệ khá khiêm tốn. Đội ngũ giáo
viên nữ chiếm đa số, khoảng 70%. Đội ngũ cán bộ quản lý có một số hiệu trưởng
chưa được qua các lớp đào tạo dài hạn, do vậy việc chỉ đạo hoạt động chuyên môn
của nhà trường có một số vấn đề chưa theo kịp với tình hình thực tế hiện nay. Tuy
nhiên, trong những năm qua nhờ sự nỗ lực không ngừng, các trường THCS huyện
Lâm Thao đã có những đổi mới nhất định về công tác quản lý dạy học theo chủ đề
tích hợp và từng bước khẳng định mình, song chưa đáp ứng được tình hình thực tế
hiện nay của giáo dục, đặc biệt trong quản lý hoạt động chuyên môn khi vấn đề đổi
mới phương pháp dạy học là hết sức quan trọng, trong đó dạy học theo chủ đề
tích hợp là yêu cầu bắt buộc.
Việc quản lý tốt hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp của hiệu trưởng ở
trường THCS sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo viên, nâng cao chất lượng giáo
dục THCS. Dạy học tích hợp chủ đề có thể sẽ là định hướng thích hợp với chương
trình, nội dung và cách thức tổ chức quá trình dạy học hiện nay, góp phần tạo ra môi
trường học tập tốt, thuận lợi giúp học sinh tham gia tích cực vào bài học và dễ dàng
ghi nhận kiến thức một cách có hệ thống, không nhồi nhét quá tải. Hơn nữa dạy học
tích hợp từng bước khơi dậy khả năng tự học đang tiềm ẩn ở mỗi học sinh, tiến tới
chỗ hình thành cho các em có phong cách biết tự học ở mọi nơi, mọi lúc, nâng cao
tính tích cực, sáng tạo, tự lực tìm mà học ở người học, nhằm nâng cáo chất lương dạy

2


và học ở nước ta. Vì vậy nghiên cứu DHTCĐTH ở trường THCS góp phần làm rõ
quan điểm, chủ trương của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT trong giai

đoạn hiện nay và quá trình thực hiện quan điểm chủ trương đó không chỉ có ý nghĩa
khoa học về mặt lý luận mà còn có giá trị về mặt thực tiễn. Đồng thời nêu rõ được
những thành công, hạn chế, rút ra những kinh nghiệm lãnh đạo thực hiện quản lý
hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường THCS là một việc cần thiết để nâng
cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới đất nước.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề “Quản lý hoạt động dạy học
theo chủ đề tích hợp ở các trường trung học cơ sở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ”
làm đề tài luận văn để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp
quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường THCS huyện Lâm Thao,
tỉnh Phú Thọ, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học cấp THCS của Tỉnh.
3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp của Hiệu trưởng các
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
4. Phạm vi nghiên cứu
4.1. Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lí
hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường THCS Huyện Lâm Thao, Tỉnh
Phú Thọ.
4.2. Về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát
- Khách thể điều tra: bao gồm 174 người, trong đó có 33 các bộ quản lí giáo
dục và 141 giáo viên.
- Địa bàn khảo sát: 05 trường THCS trên địa bàn huyện Lâm Thao, tỉnh Phú
Thọ bao gồm: Trường THCS Lâm Thao, trường THCS Sơn Vi, trường THCS Supe,
trường THCS Vĩnh Lại, trường THCS Tứ Xã.

3

5. Giả thuyết khoa học
Vấn đề quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp của Hiệu trưởng các
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ trong thời gian qua còn có những bất
cập như: Năng lực dạy học theo chủ đề tích hợp của giáo viên còn hạn chế, các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp chưa hợp lý, chưa thực sự
khoa học, vì thế hiệu quả của hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp chưa cao. Nếu
đề xuất và áp dụng một cách đồng bộ các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
theo chủ đề tích hợp phù hợp với tình hình thực tiễn thì sẽ góp phần nâng cao chất
lượng dạy học theo chủ đề tích hợp ở các trường THCS huyện Lâm Thao, Tỉnh Phú
Thọ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí hoạt động dạy học theo chủ đề tích
hợp ở trường THCS.
6.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề
tích hợp ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp
ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu lý luận và thực tiễn có
liên quan đến quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp của hiệu trưởng trường
THCS bao gồm: Các tài liệu, các văn kiện của Đảng, của nhà nước có liên quan đến
nhà trường THCS (Luật Giáo dục, Điều lệ trường trung học,...); Các kết quả nghiên
cứu, tài liệu về hoạt động quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề
tích hợp nhằm xây dựng khung lý thuyết cho luận văn.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra viết: Khảo sát lấy ý kiến các Hiệu trưởng, phó hiệu
trưởng, giáo viên các trường THCS nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy

học theo CĐTH của hiệu trưởng trường THCS. Ngoài ra, chúng tôi tiến hành khảo sát
118 HS nhằm làm rõ hơn thực trạng về vấn đề nghiên cứu.

4


7.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn một số Hiệu trưởng, phó
hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, giáo viên của trường để làm rõ thực trạng quản lý
hoạt động dạy học theo CĐTH của Hiệu trưởng.
7.2.3. Phương pháp quan sát: Tiến hành dự một số giờ dạy trong lớp và ngoài
lớp học để làm rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo CĐTH của Hiệu trưởng.
7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Dự trên các báo cáo sơ kết, tổng kết
theo từng năm học va kinh nghiệm rút ra của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng để làm rõ
thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo CĐTH của Hiệu trưởng.
7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu các sản phẩm
hoạt động như kế hoạch chuyên môn của trường, tổ bộ môn, giáo viên trong việc xây
dựng và triển khai dạy học theo CĐTH.
7.2.6. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Lấy ý kiến một số cán bộ, chuyên
viên phòng GD&ĐT để làm rõ hoạt động dạy học theo CĐTH trên địa bàn huyện.
7.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Sử dụng một số công thức toán học: tính trung bình cộng, tính phần trăm... để
xử lý kết quả điều tra.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu; Kết luận, Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo; Phụ lục, luận
văn gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở
trường THCS.
- Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
- Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo chủ đề tích hợp ở các

trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Việc nghiên cứu, thử nghiệm và thực thi dạy học theo quan điểm tích hợp
được bắt đầu từ những năm 60 của thế kỉ XX. Tuy nhiên, từ cuối những năm 90 trở
lại đây, vấn đề nghiên cứu về một khoa học thống nhất trên quan điểm phân tích hệ
thống và theo quan điểm tiếp cận tích hợp trong giáo dục nhằm hình thành và phát
triển các năng lực cho người học mới thực sự được quan tâm.
Các nhà khoa học nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề dạy học tích hợp có thể kể
đến nhà lí luận giáo dục Pháp Xavier Roegiers. Ông có hai công trình có chất lượng
khoa học cao, trong đó có một cuốn đã được dịch sang tiếng Việt. Trước 1996 có:
"Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực tích hợp ở nhà
trường?" - Nguyên bản tiếng Pháp - người dịch: Đào Trọng Quang, Nguyễn Ngọc Nhị,
NXB Giáo dục, 1996. Bốn năm sau đó, ông công bố công trình: "Một phương pháp sư
phạm của hội nhập. Và tích hợp các kĩ năng có được trong giảng dạy". Phối hợp với
Jean Marie De Ketele phiên bản De Boeck Đại học Bỉ, 2000 ("Une pe'dagogie de
L'inte'gration. Compe'tences et inte'gration des acquis dans l'enseignement". Avec la
collaboration de Jean Marie De Ketele. Editions De Boeck universite' Belgium, 2000).
Theo Xavier Roegiers, sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập, trong
đó toàn bộ quá trình học tập góp phần hình thành ở học sinh những năng lực cụ thể có
dự tính trước những điều kiện cần thiết cho học sinh, nhằm phục vụ cho các quá trình
học tập sau này hoặc nhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao động. Như vậy sư
phạm tích hợp tìm cách làm cho quá trình học tập có ý nghĩa [dẫn theo 17].

Ngoài ra, Donald P. Cauchak, Paul D. Eggen trong mục: "Tích hợp các đơn vị
chương trình học liên ngành và chuyên đề" thuộc công trình: "Học tập và phương
pháp giảng dạy nghiên cứu", Công ty Allyn, 1998 (Integrating the Curriculum
Interdisciplinary and thematic units thuộc công trình: "Learning and Teaching Research based methods", Allyn company, 1998) cũng đã đặt ra và bước đầu giải
quyết vấn đề dạy và học theo quan điểm sư phạm tích hợp [dẫn theo 17].
6


Ở một số nước trên thế giới, dạy học theo quan điểm tích hợp đã được ứng
dụng từ những năm 80 của thế kỷ XX. Tích hợp có nơi được xem như nguyên tắc
tổng quát của việc xây dựng cả hệ thống chương trình. Ví dụ chương trình Tiểu học ở
Ma-lai-xi-a được gọi là: "The intergrated curriculum for Primary school" (Chương
trình giảng dạy tích hợp cho trường Tiểu học) do Bộ GD&ĐT Ma-lai-xi-a công bố
lần đầu năm 1997).
Các chương trình tích hợp ở các nước trên thế giới có thể được thực hiện ở các
mức độ khác nhau: từ phối hợp, kết hợp đến tích hợp hoàn toàn. Ở mức độ thấp có sự
phối hợp về nội dung, phương pháp của một số môn có liên quan nhưng mỗi môn cần
đặt trong một phần hay một chương riêng. Tích hợp ở mức độ cao hơn có sự kết hợp
chặt chẽ trong nội dung, đặc biệt là những phần giao nhau của các môn học này. Tích
hợp ở mức độ cao nhất được thực hiện ở nội dung của các môn học được hòa vào
nhau hoàn toàn thành một chỉnh thể mới đạt mục tiêu đề ra một cách hiệu quả và tiết
kiệm hơn về nội dung, thời gian.
Như vậy, các công trình nghiên cứu trên thế giới đã đề cập đến các khía cạnh
khác nhau như nội dung, cách thức, hiệu quả,… của việc dạy học tích hợp trong nhà
trường phổ thông, đây chính là cơ sở cho việc dạy học theo chủ đề tích hợp hiện nay.
1.1.2. Ở Việt Nam
Ngày nay mục đích của dạy học không chỉ dừng lại ở cách tiếp cận truyền thụ,
cung cấp kiến thức, kỹ năng, những kinh nghiệm mà loài người đã tích luỹ được cho
học sinh mà đang chuyển dần sang cách tiếp cận phát triển năng lực: năng lực giao
tiếp; năng lực tự học, tự nghiên cứu; năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề; khả

năng thích ứng; năng lực sáng tạo… cho học sinh. Phát triển năng lực toàn diện cho
học sinh là nhiệm vụ trọng tâm của tất cả các nhà trường hiện nay theo tinh thần đổi
mới giáo dục. Để làm tốt nhiệm vụ đó, các nhà quản lý giáo dục phải đầu tư nghiên
cứu, trải nghiệm để tìm ra những giải pháp nâng cao chất lượng dạy học nói riêng và
chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung trong nhà trường.
Quản lý hoạt động dạy học nói chung, quản lý hoạt động dạy học tích hợp nói
riêng là hoạt động trung tâm của người hiệu trưởng cũng như là mục tiêu trung tâm
và quan trọng nhất của quản lý nhà trường. Vì vậy nó là vấn đề được nhiều người
quan tâm và nghiên cứu.

7


Những năm gần đây, vấn đề quản lý giáo dục được đặc biệt quan tâm với sự
xuất hiện của những công trình nghiên cứu khoa học, những bài viết trên báo, tạp chí,
tài liệu được dịch từ nước ngoài, nhiều tài liệu được xuất bản của những nhà nghiên
cứu về công tác giáo dục của một số tác giả.
Tác giả Trần Ngọc Giao trong cuốn “Quản lý trường phổ thông” cũng đã bàn
về khoa học quản lý và QLGD [11].
Tác giả Nguyễn Phúc Châu trong cuốn “Quản lý nhà trường” đã nêu rất rõ về
quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường [10].
Tác giả Đào Trọng Quang với bài “Biên soạn SGK theo quan điểm tích hợp, cơ
sở lí luận và một số kinh nghiệm”. Tác giả đã đề cập tới bản chất của sư 9 phạm tích hợp,
quan điểm tích hợp, một số nguyên tắc chủ đạo và một số kỹ thuật của tích hợp [21].
Tác giả Đỗ Ngọc Thống đã nêu một hệ thống quan điểm tích hợp và dạy học
theo hướng tích hợp, đã nhấn mạnh sự khác biệt giữa cộng gộp kiến thức và tích hợp
kiến thức trong cuốn “Đổi mới dạy và học Ngữ văn ở THCS”, Tác giả Trần Viết Thụ
(1997) trong công trình nghiên cứu “Vận dụng nguyên tắc liên môn khi dạy các vấn
đề văn hóa trong SGK trong lịch sử THPT” đã vận dụng kiến thức văn học, địa lý,
chính trị vào giảng dạy bộ môn lịch sử theo quan điểm liên môn.

Cuốn tài liệu tập huấn Dạy học tích hợp ở các trường THCS, THPT của nhà
xuất bản Đại học sư phạm nói về “Dạy học tích hợp là xu thế chung của các quốc gia
trên thế giới và Việt Nam, nhất là nước ta đang đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo” [28].
Một số luận văn Thạc sỹ quản lý giáo dục cũng đã có nhiều đóng góp cho
việc nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học, quản lý hoạt động DHTH của hiệu
trưởng các trường THCS. Tác giả Lê Trọng Sơn với công trình “Vận dụng tích hợp
giáo dục dân số qua dạy học phần sinh lý người ở lớp 9 THCS” tác giả đã nhấn mạnh
việc tích hợp dân số vào môn Sinh học 9 là thích hợp với nội dung cũng như độ tuổi
của học sinh. Tác giả Nguyễn Thị Thinh với công trình “Quản lý hoạt động dạy học
tích hợp ở các trường THCS quận Nam Từ Liêm- thành phố Hà Nội” đã đề cập đến
nội dung dạy học tích hợp.
Những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều phương diện khác nhau
về lý luận cũng như thực tiễn đối với vấn đề dạy học, quản lí hoạt động dạy học tích

8


hợp ở trường THCS. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu một
cách đầy đủ, toàn diện, có tính hệ thống về vấn đề quản lí hoạt động dạy học theo chủ
đề tích hợp ở trường THCS. Các công trình nghiên cứu nói trên là nguồn tài liệu quan
trọng, là cơ sở để chúng tôi tiếp thu, kế thừa, bổ sung và phát triển trong quá trình
thực hiện luận văn.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Chúng ta có thể tiếp cận khái niệm quản lý theo nhiều cách khác nhau. quản lý
là khái niệm thuộc phạm trù lịch sử, cùng với quá trình hình thành và phát triển của
xã hội loài người, việc phân công lao động ngày càng phức tạp, đa dạng và chuyên
môn hoá, quá trình đó gắn liền với hoạt động quản lý, khó có thể khẳng định khái

niệm quản lý ra đời từ thời điểm nào, song có thể hình dung khái niệm ấy có thể được
manh nha hình thành từ khi có sự phân công lao động trong các nhóm người, các tộc
người. Theo quan điểm của Thomas.J.Robins và Wayned Morrison: “Quản lý là một
nghề nhưng cũng là một nghệ thuật, một khoa học” [20, tr.20 ]... Theo quan điểm của
W. Taylor: “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng chính xác điều bạn muốn người khác
làm, và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ
nhất” [12, tr.327]. Theo Harold Koontz, Cyri O’Donnell và Heinz Weihrich thì:
“Quản lý là một hoạt động thiết yếu đảm bảo sự hoạt động nỗ lực của các cá nhân
nhằm đạt được các mục tiêu của tổ chức” [12, tr.33].
Hiện nay khái niệm về quản lý được hiểu và diễn đạt theo nhiều cách khác
nhau. Ở Việt Nam, khi nghiên cứu về công tác quản lý và lý luận về quản lý, một số
tác giả trong nước đã đưa ra các quan điểm, định nghĩa về quản lý như sau:
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lí là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động (khách thể quản lí)
nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” [22, tr.31].
Theo tác giả Trần Quốc Thành cho rằng: “Quản lý là sự tác động của chủ thể
quản lý để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt động
của con người, nhằm đạt được mục đích đúng với ý chí nhà quản lý, phù hợp với quy
luật khách quan” [24, tr.1].

9


Nhóm tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo cho rằng: “Quản
lí là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lí tới đối tượng quản lí
nhằm đạt mục tiêu đề ra” [13, tr.12].
Từ các khái niệm, quan điểm trên về quản lý, có thể thấy rằng khái niệm quản
lý được tiếp cận ở nhiều góc độ khác nhau, như: tiếp cận theo hành vi quan hệ cá
nhân, tiếp cận theo lý thuyết quyết định, tiếp cận toán học, tiếp cận theo các vai trò
quản lý, tiếp cận theo các chức năng quản lý, và tiếp cận hệ thống. Nhưng nhìn chung

có những dấu hiệu đặc trưng cơ bản sau:
- Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm người.
- Hoạt động quản lý có tính hướng đích.
- Hoạt động quản lý có những tác động phối hợp nỗ lực của mỗi cá nhân nhằm
thực hiện mục tiêu của tổ chức hay một nhóm người.
Từ những quan niệm nêu trên trên về quản lý, chúng ta có thể hiểu rằng: Quản
lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản
lý, nhằm làm cho tổ chức vận hành, phát triển phù hợp với quy luật khách quan,
trong đó sử dụng và khai thác có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội để đạt được
mục tiêu xác định của tổ chức.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là một khoa học quản lý chuyên ngành, người ta nghiên cứu
trên nền tảng của khoa học quản lý nói chung. Cũng giống như khái niệm quản lý,
khái niệm QLGD cũng có nhiều cách tiếp cận khác nhau, ở đây chúng tôi chỉ đề cập
tới khái niệm QLGD trong phạm vi quản lý một hệ thống giáo dục nói chung mà hạt
nhân của hệ thống là các cơ sở trường học.
Về khái niệm QLGD các nhà nghiên cứu đã quan niệm như sau:
- Theo M.I. Kônđacốp: "QLGD là tập hợp những biện pháp, kế hoạch hoá
nhằm đảm bảo vận hành bình thường của cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục
phát triển, mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng" (dẫn theo [19]).
Ở Việt Nam, QLGD cũng là lĩnh vực được nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu:
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang định nghĩa: "Quản lý giáo dục là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho

10


hệ thống vận hành theo đường lối nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện các tính
chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy
học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về

chất" [23, tr.35].
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lí giáo dục thực chất là quản lí con người, do đó
quan hệ giữa con người với con người là nét nổi bật. Để mối quan hệ này tốt đẹp, người
cán bộ quản lí không chỉ có kinh nghiệm mà còn phải am hiểu Khoa học Quản lí, đặc
biệt là khoa học quản lí Giáo dục’’ [15, tr.23].
- Theo Đặng Quốc Bảo thì: "QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều
hành phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác đào tạo thế hệ trẻ
theo yêu cầu xã hội" [9].
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành trung ương Đảng khoá VIII
cũng đã viết: “quản lý giáo dục là sự tác động của chủ thể quản lý tới khách thể quản
lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt tới kết quả mong muốn
bằng cách hiệu quả nhất” [2].
Những khái niệm trên tuy có những điểm khác nhau, nhưng vẫn có thể tìm ra
những điểm đồng nhất. QLGD theo cách định nghĩa nào cũng đều hướng tới mục tiêu
giáo dục. quản lý giáo dục theo nghĩa rộng là quản lý mọi hoạt động liên quan đến
giáo dục trong xã hội bao gồm hoạt động giáo dục của bộ máy nhà nước, của các tổ
chức xã hội, của hệ thống giáo dục quốc dân, của gia đình. QLGD theo nghĩa hẹp là
những tác động có mục đích, có hệ thống, có khoa học, có ý thức của chủ thể quản lý
lên đối tượng quản lý nhằm đưa hoạt động giáo dục của nhà trường đạt hiệu quả cao
nhất. Trong luận văn này tác giả sử dụng khái niệm QLGD theo tiếp cận vi mô.
Vậy, có thể hiểu: Quản lý giáo dục là những tác động có mục đích, có hệ
thống, có tính khoa học của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý trong lĩnh vực
GD&ĐT nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra.
1.2.2. Hoạt động, hoạt động dạy học
1.2.2.1. Hoạt động
Mọi hoạt động của con người đều có tính mục đích. Con người hiểu được mục
đích hoạt động của mình, từ đó mới định rõ chức năng, nhiệm vụ, động lực của hoạt

11

động để đạt hiệu quả trong công việc. M.I. Kôndakôp cho rằng, "hoạt động của con
người là hoạt động có mục đích, có ý thức; mục đích, ý thức ấy như một quy luật,
quyết định phương thức hoạt động và bắt ý chí con người phụ thuộc vào nó". K. Marx
viết: “Công việc đòi hỏi một sự chú ý bền bỉ, bản thân sự chú ý đó chỉ có thể là kết quả
của một sự căng thẳng thường xuyên của ý chí” (dẫn theo [20]). Trong lịch sử của
nhân loại, tính mục đích trong hoạt động và tầm nhìn về lợi ích của hoạt động con
người thể hiện rõ trong nền giáo dục của các dân tộc và quốc gia từ xưa đến nay. Hoạt
động của con người dành cho việc dạy và học luôn được chú trọng và đề cao. Hồ Chủ
tịch từng nhắc lại một bài học của người xưa: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây,
vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Dạy học là dạy người. Trong quan niệm của
người Việt, người thầy được coi là một nhân tố góp phần quan trọng, quyết định sự
nghiệp của con người. Câu tục ngữ “Không thầy đố mày làm nên” có ý nghĩa như vậy.
Theo quan điểm lý thuyết về hoạt động, A.N.Leontiev cho rằng hoạt động “là
một tổ hợp các quá trình con người tác động vào đối tượng nhằm đạt mục đích thỏa
mãn một nhu cầu nhất định và chính kết quả của hoạt động là sự cụ thể hóa nhu cầu
của chủ thể” (dẫn theo [20]).
Lý thuyết về hoạt động chú trọng vai trò của chủ thể hoạt động. Chủ thể (con
người) chủ động tổ chức, điều khiển các hoạt động (hành vi, tinh thần, trí tuệ,…) tác
động vào đối tượng (sự vật, tri thức,…). Hoạt động của con người được phân biệt với
hoạt động của loài vật ở tính mục đích của hoạt động. Nghĩa là chủ thể (con người)
thực hiện ý đồ của mình, biến cái “vật chất được chuyển vào trong đầu mỗi người
được cải biến trong đó” (dẫn theo [20]) (K.Marx) thành hiện thực. Như vậy, nhờ có
hoạt động, con người làm ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu cụ thể của mình.
Hiểu như trên, hoạt động có những đặc điểm sau đây:
1/ Chủ thể của hoạt động - tức là người thực hiện các hành động - làm việc
theo kế hoạch, ý đồ nhất định. Trong quá trình hoạt động, con người biết cách tổ chức
các hành động tạo thành hệ thống (tổ hợp), lựa chọn, điều khiển linh hoạt các hoạt
động phù hợp với đối tượng, hoàn cảnh, tình huống.
2/ Hoạt động bao giờ cũng có đối tượng của nó. Đối tượng của hoạt động là sự

vật, tri thức,… Con người thông qua hoạt động để tạo tác, chiếm lĩnh, sử dụng nó (đối
tượng) nhằm thỏa mãn nhu cầu.
12


3/ Hoạt động có tính mục đích. Đây là nét đặc trưng thể hiện trình độ, năng lực
người trong việc chiếm lĩnh đối tượng. Con người sử dụng vốn hiểu biết, kinh
nghiệm, phương tiện để phát hiện, khám phá đối tượng chuyển thành ý thức, năng lực
của chính mình (chủ thể hóa khách thể). Tính mục đích định hướng cho chủ thể hoạt
động, hướng tới chiếm lĩnh đối tượng.
Như vậy, có thể hiểu: Hoạt động là sự tác động của chủ thể đến đối tượng
theo một tổ hợp quá trình nào đó, đồng thời sản phẩm tạo ra có sự phản hồi để chủ
thể tự điều chỉnh nhằm đạt được mục tiêu, thỏa mãn nhu cầu của chủ thể.
Cách hiểu khái niệm hoạt động như trên khi được vận dụng vào giáo dục sẽ
giúp ta cắt nghĩa rõ hơn bản chất của hoạt động dạy học.
1.2.2.2. Hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học là quá trình gồm hai hoạt động thống nhất biện chứng:
Hoạt động dạy của giáo viên và Hoạt động học của học sinh. Trong đó, dưới sự lãnh
đạo, tổ chức, điều khiển của giáo viên, người học tự giác, tích cực tự tổ chức, tự điều
khiển hoạt động học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học. Trong
quá trình dạy học, hoạt động dạy của giáo viên có vai trò chủ đạo, hoạt động học của
học sinh có vai trò tự giác, chủ động, tích cực. Nếu thiếu một trong hai hoạt động
trên, quá trình dạy học không diễn ra.
Hoạt động dạy học gồm 3 bước:
Bước 1: Thực hiện chương trình dạy học (việc nắm vững chương trình dạy học
là một tiền đề đảm bảo hiệu quả quản lí dạy và học).
Bước 2: Soạn bài, chuẩn bị lên lớp (yêu giáo viên phải nắm vững nội dung phương pháp giảng dạy cho học sinh).
Bước 3: Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh (để biết được mức độ
lĩnh hội tri thức của học sinh).
Hoạt động dạy học là hoạt động được thực hiện theo một chiến lược, chương

trình đã được thiết kế, tác động đến người học nhằm hướng tới mục tiêu hình thành
và phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Giáo viên xây dựng, thiết kế hoạt
động dạy học một cách đầy đủ và cụ thể bao nhiêu thì công việc dạy học càng hiệu
quả bấy nhiêu.

13