Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện quảng ninh, tỉnh quảng bình

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC
KINH TẾ

ĐỖ THỊ LỆ HẰNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG
BÌNH
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ:
8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN VĂN TOÀN

HUẾ, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực, tôi đã viết luận văn này một cách độc lập và không sử dụng các nguồn
thông tin hay tài liệu tham khảo nào khác ngoài những tài liệu và thông tin đã
được liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo trích dẫn của luận văn.
Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và trích dẫn trong danh mục tài liệu tham khảo theo hình thức
những đoạn trích dẫn nguyên văn hoặc lời diễn giải trong luận văn kèm theo thông
tin về nguồn tham khảo rõ ràng.
Các số liệu và thông tin trong luận văn này hoàn toàn dựa trên kết quả thực
tế của địa bàn nghiên cứu, có nguồn gốc rõ ràng và chưa được sử dụng cho việc
bảo vệ học vị nào.

Tác giả luận văn

Đỗ Thị Lệ Hằng

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Quý thầy cô Trường Đại học Kinh
tế Huế đã giúp tôi trang bị kiến thức, tạo điều kiện thuận lợi nhất trong quá trình
học tập và thực hiện luận văn này.
Với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn tới PGS.TS.
Nguyễn Văn Toàn đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi trong suốt thời gian
nghiên cứu để hoàn thành Luận văn đúng thời gian quy định.
Xin chân thành cảm ơn Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân
huyện Quảng Ninh; phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc nhà nước huyện Quảng
Ninh; các cơ quan ban ngành trực thuộc huyện đã hợp tác chia sẻ thông tin, cung
cấp cho tôi nhiều nguồn tư liệu, tài liệu hữu ích phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình và bạn bè đã động viên,
hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập, làm việc và hoàn thành luận văn.
Tác giả luận văn

Đỗ Thị Lệ Hằng

ii


TÓM LƯỢC LUẬN VĂN
Họ và tên học viên: ĐỖ THỊ LỆ HẰNG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Định hướng đào tạo: Ứng dụng

Mã số: 8340410

Niên khóa: 2016-2018

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN TOÀN
Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH
Mục đích nghiên cứu: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về
công tác quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện. Phân tích, đánh giá thực trạng
và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa
bàn huyện Quảng Ninh.
Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề liên quan đến công tác quản lý chi ngân
sách nhà nước ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng tổng hợp các phương pháp: thống kê mô
tả, dãy số động thái, so sánh, thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp.
Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận:
Luận văn đã nêu lên tính cấp thiết của vấn đề quản lý chi ngân sách nhà nước
ở huyện Quảng Ninh; phân tích, hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về NSNN, chi
NSNN, quản lý chi NSNN cấp huyện; phân tích làm rõ thực trạng công tác quản lý
chi NSNN ở huyện Quảng Ninh trong thời gian từ năm 2014-2016.
Kết quả nghiên cứu của đề tài đã được tác giả trình bày một các chi tiết và
khoa học tại chương 2 của đề tài trên cơ sở nghiên cứu các dữ liệu sơ cấp và thứ
cấp thu thập được. Kết quả đã cho thấy bước đầu việc quản lý chi ngân sách nhà
nước huyện Quảng Ninh đã đạt được các thành tích đáng kể tuy nhiên cũng còn
nhiều tồn tại, bất cập cần được hoàn thiện.
Đề tài cũng đã đề xuất các định hướng, giải pháp cho việc hoàn thiện công tác
quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng Ninh trong thời gian tới nhằm sử

dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính được phân cấp.

iii


MỤC LỤC
Lời cam đoan............................................................................................................... i
Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii
Tóm lược luận văn .................................................................................................... iii
Mục lục...................................................................................................................... iv
Danh mục các chữ viết tắt……………………………………………………….

vii Danh mục các

bảng ................................................................................................. viii Danh mục các
hình, sơ đồ ......................................................................................... ix PHẦN I: MỞ
ĐẦU ....................................................................................................1
1.Tính
cấp
thiết
của
đề
........................................................................1

tài

nghiên

cứu

2.Mục
tiêu
cứu.................................................................................................2
3.
Đối
tượng,
phạm
..............................................................................3

vi

nghiên

nghiên

cứu

4.
Phương
pháp
cứu.........................................................................................3
5.
Ý
nghĩa
khoa
học
và
................................................................4

thực

nghiên

tiễn

của

đề

tài

6.
Bố
cục
của
luận
................................................................................................4

văn

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC CẤP HUYỆN ..........................................................................5
1.1.
Khái
quát
về
quản
nước......................................................5

lý

chi

ngân

1.1.1.
Ngân
sách
..........................................................................................5

nhà

1.1.2.
Chi
ngân
sách
....................................................................................7
1.1.3.
Quản
lý
chi
ngân
.....................................................................10
1.2.

Chi

ngân

sách

nhà
iv

sách

nước

nhà
sách
nước

nhà

nước
nhà

nước

cấp

huyện


....................................................................15
1.2.1.
Khái
........................................................................................................15

niệm

1.2.2.
Nội
..........................................................................................................16

dung

1.3.
Quản
lý
chi
ngân
.......................................................18

sách

nhà

nước

cấp

1.3.1.
Khái
........................................................................................................18
1.3.2. Nguyên tắc quản
.................................18

lý

chi

ngân

sách

nhà

nước

huyện
niệm

cấp

huyện

1.3.3. Tiêu chí đánh giá quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện
........................18

v


1.3.4. Mô hình quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ......................................19
1.3.5. Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện .....................................22
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi ngân sách nhà nước................30
1.4.1. Điều kiện tự nhiên
...........................................................................................30
1.4.2. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội .................................................................31

1.4.3. Cơ chế chính sách liên quan đến quản lý chi ngân sách .................................32
1.4.4. Năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ trong bộ máy quản lý ngân sách..........32
1.4.5. Trình độ chuyên môn của cán bộ làm công tác tài chính tại các đơn vị sử
dụng ngân sách
..........................................................................................................33
1.5. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước ở một số địa phương và bài học
kinh nghiệm rút ra cho huyện Quảng Ninh
...............................................................33
1.5.1. Kinh nghiệm ở một số địa phương..................................................................33
1.5.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Quảng Ninh ............................35
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH ................................36
2.1. Tổng quan về huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình..........................................36
2.1.1. Điều kiện tự nhiên
...........................................................................................36
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ...............................................................................40
2.2. Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng Ninh giai
đoạn 20142016.........................................................................................................44
2.2.1. Công tác lập, phân bổ dự toán chi ngân sách nhà nước
..................................44
2.2.2. Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà
nước....................................................51
2.2.3. Quyết toán chi ngân sách nhà nước huyện Quảng Ninh
.................................61
vi


2.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra quá trình quản lý và sử dụng ngân sách nhà
nước tại huyện Quảng Ninh
...............................................................................................65

2.3. Đánh giá của các đối tượng được điều tra, phỏng vấn về công tác quản lý chi
ngân sách huyện Quảng Ninh
...................................................................................67
2.3.1. Thông tin chung về đối tượng được điều tra, phỏng vấn
................................67
2.3.2. Kết quả điều tra, phỏng vấn ............................................................................69

vi
i


2.4. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình ..............................................................................................74
2.4.1. Những kết quả đạt
được.....................................................................................74
2.4.2.Những hạn chế tồn tại trong quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình ..............................................................................................75
2.4.3.Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế
..........................................................76
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC Ở HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH ..........78
3.1. Mục tiêu, định hướng hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách huyện Quảng
Ninh ...........................................................................................................................78
3.1.1. Mục tiêu phát triển KT-XH huyện Quảng Ninh đến năm 2020 ..............78
3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN huyện Quảng Ninh ............79
3.1.3. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN huyện Quảng Ninh .......80
3.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà
nước ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
...........................................................81
3.2.1. Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN ở huyện Quảng Ninh .......................81

3.2.2. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý chi ngân sách .......................84
3.2.3. Tăng cường sự phối hợp giữa phòng TC-KH và KBNN huyện .....................85
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................87
3.1. Kết luận ..............................................................................................................87
3.2. Kiến nghị ............................................................................................................88
3.2.1. Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính ....................................................................88
3.2.2. Đối với UBND tỉnh Quảng Bình ....................................................................88
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................89
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ BIÊN BẢN
CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VẮN THẠC SĨ KINH TẾ
NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1

vi
ii


NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2
BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN XÁC
NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

ix


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DS-KHHGĐ

:

Dân số - Kế hoạch hóa gia đình

DT

:

Dự toán

GD - ĐT

:

Giáo dục - Đào tạo

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

KBNN

:

Kho bạc Nhà nước

KT-XH

:

Kinh tế - xã hội

NSĐP

:

Ngân sách địa phương

NSNN

:

Ngân sách Nhà nước

NSTW

:

Ngân sách Trung ương

PTTH

:

Phát thanh truyền hình

QLNN

:

Quản lý Nhà nước

QP-AN

:

Quốc phòng - an ninh

QT

:

Quyết toán

SN

:

Sự nghiệp

TC-KH
:

:

Tài chính - Kế hoạch TTBQ

Tăng trưởng bình quân UBND

:

Ủy ban nhân dân
VHTT-TT

:

Văn hóa thông tin - thể thao

XDCB

:

Xây dựng cơ bản

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Một số chỉ tiêu kinh tế-xã hội của huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình giai đoạn 2014-2016 ...................................................................42

Bảng 2.2.
2016

Tình hình lập dự toán chi NSNN huyện Quảng Ninh giai đoạn 2014.............................................................................................................46

Bảng 2.3.

Tình hình lập dự toán chi đầu tư phát triển của huyện Quảng Ninh

giai

đoạn

2014-2016

............................................................................47
Bảng 2.4.

Tình hình lập dự toán chi thường xuyên của huyện Quảng Ninh
giai đoạn 2014-2016 ............................................................................48

Bảng 2.5.

Tình hình thực hiện chi ngân sách nhà nước huyện Quảng Ninh
giai đoạn 2014 - 2016 ..........................................................................52

Bảng 2.6.

Tình hình thực hiện chi đầu tư phát triển huyện Quảng Ninh
giai đoạn 2014-2016 ............................................................................53

Bảng 2.7.

Tình hình thực hiện chi thường xuyên ngân sách huyện Quảng Ninh
giai

đoạn

2014

-

2016

..........................................................................56
Bảng 2.8.

Dự toán và quyết toán chi đầu tư phát triển huyện Quảng Ninh
giai đoạn 2014 - 2016 ..........................................................................62

Bảng 2.9.

Dự toán và quyết toán chi thường xuyên huyện Quảng Ninh giai đoạn
2014 - 2016..........................................................................................63

Bảng 2.10. Thông tin chung về đối tượng được điều tra, phỏng vấn ....................68
Bảng 2.11.

Tổng hợp kết quả điều tra về mức độ quan trọng của công việc và chất
lượng công việc đạt được của công tác quản lý chi NSNN ở huyện
Quảng

Ninh

.........................................................................................70
Bảng 2.12.

Tổng hợp kết quả điều tra về mức độ quan trọng của công việc và chất
lượng công việc đạt được của các biện pháp quản lý chi NSNN ở

viii


huyện

Quảng

..............................................................................73

ix

Ninh


DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mối liên hệ các cơ quan quản lý chi ngân sách .......................................22
Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ........................36

x


PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Ngân sách nhà nước (NSNN) được coi là huyết mạch của nền kinh tế, có vai
trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội nhanh và bền vững,
thực hiện chính sách xã hội, đảm bảo quốc phòng và an ninh, là công cụ để Nhà
nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
nâng cao hiệu quả quản lý nền kinh tế. Chi ngân sách nhà nước là một bộ phận
quan trọng cấu thành cán cân ngân sách của mỗi quốc gia. Chi ngân sách nhà nước
không chỉ nuôi dưỡng bộ máy hành chính nhà nước hoạt động mà còn có tác dụng

xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho tăng trưởng kinh tế trong tương lai. Chính vì
vậy, quản lý chi ngân sách nhà nước sao cho tiết kiệm, hiệu quả là vấn đề được đặt
lên hàng đầu ở mỗi quốc gia.
Công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo sau 30 năm
đã thu được nhiều thành tựu to lớn, đưa đất nước ta thoát khỏi tình trạng lạc hậu,
kém phát triển, cả nước đang bước vào thời kỳ đổi mới, quá trình công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hợp tác quốc tế ngày càng sâu rộng. Tuy nhiên, trong bối
cảnh thế giới có nhiều biến động cả về kinh tế và chính trị Việt Nam cũng phải đối
mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, việc hợp tác tiềm ẩn nhiều rủi ro. Hàng
loạt vấn đề về quản lý các nguồn lực được đặt ra, trong đó vấn đề quản lý tài chính
công, sử dụng NSNN như thế nào để đáp ứng tốt nhất nhiệm vụ phát triển kinh tế
xã hội của đất nước trong thời kỳ mới đang thực sự là một yêu cầu cấp thiết.
Là một bộ phận cấu thành của NSNN, ngân sách cấp huyện, thị xã, thành phố
trực thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách cấp huyện) có vai trò quan trọng trong việc
bảo đảm cho chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quản
lý KT-XH, QP-AN tại địa phương. Những năm qua, công tác quản lý, điều hành chi
NSNN huyện Quảng Ninh đã có những đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy sự phát
triển KT-XH của huyện nhà. Hoạt động quản lý chi ngân sách đã góp phần phát huy
được thế mạnh của địa phương, tạo đà cho sản xuất phát triển, giải quyết công ăn
1


việc làm, đảm bảo an sinh xã hội và giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội

2


trên địa bàn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý chi
NSNN huyện Quảng Ninh vẫn còn một số hạn chế, tồn tại như việc phân bổ vốn
đầu tư còn dàn trải, hiệu quả thấp; chi thường xuyên thường vượt dự toán, các

quy định về thực hành tiết kiệm chống lãng phí chưa được chấp hành nghiêm túc
gây lãng phí NSNN; việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các
đơn vị hành chính sự nghiệp chưa thực sự phát huy hiệu quả; trình độ, năng lực
của cán bộ làm công tác tài chính còn yếu; sự phối hợp giữa phòng TC-KH (cơ
quan phân bổ dự toán) và KBNN (cơ quan kiểm soát chi) trong hệ thống tài
chính ở địa phương chưa đồng bộ…
Vì vậy, việc quản lý chi NSNN như thế nào để đảm bảo đạt được hiệu quả cao
nhất, triệt để tiết kiệm, khắc phục tình trạng chi vượt dự toán, chi không đúng
thẩm quyền, sai quy định của Luật NSNN đang là vấn đề được Đảng và chính
quyền địa phương hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục tiêu đáp ứng được
yêu cầu của sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của
huyện nhà.
Xuất phát từ thực tế đó, học viên chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý
chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” để nghiên cứu
làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở lý luận về công tác quản lý chi NSNN và kết quả phân tích đánh
giá thực trạng quản lý chi ngân sách trên địa bàn, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện công tác quản lý chi NSNN ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi
NSNN.
- Phân tích thực trạng công tác quản lý chi NSNN ở huyện Quảng Ninh, tỉnh
Quảng Bình.
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN ở huyện Quảng Ninh
3


trong thời gian tới.

4


3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề liên quan đến công tác quản
lý chi NSNN ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi ngân sách cấp huyện của
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
- Phạm vi về thời gian: Từ năm 2014 đến năm 2016.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp thu thập số liệu
- Số liệu sơ cấp: được thu thập từ điều tra, phỏng vấn đối tượng là cán bộ
quản lý ngân sách (30 người) và đối tượng thụ hưởng ngân sách huyện Quảng Ninh
(30 người) bằng phiếu điều tra được thiết kế sẵn.
Trong đó: + Cán bộ lãnh đạo UBND huyện: 9 người
+ Cán bộ phòng TC-KH huyện: 10 người
+ Cán bộ KBNN huyện: 11 người
+ Đơn vị quản lý nhà nước: 10 người
+ Đơn vị sự nghiệp: 15 người
+ Đảng, đoàn thể: 5 người
Căn cứ để tác giả lựa chọn đối tượng khảo sát là từ thâm niên công tác, phẩm
chất đạo đức, trình độ đạo tạo, mức độ liên quan đến công tác quản lý chi NSNN
huyện Quảng Ninh. Bởi vì các cán bộ này trực tiếp thực hiện các hoạt động liên
quan đến quản lý chi ngân sách, họ sẽ nắm rõ các nội dung liên quan nên câu trả
lời, đánh giá sẽ sát với thực tiễn và nội dung cần nghiên cứu. Nếu lựa chọn các
đối tượng khác, họ sẽ không nắm rõ các nội dung, dẫn đến ảnh hưởng đến tính
chính xác của các dữ liệu thu thập được.

- Số liệu thứ cấp: được thu thập từ các nguồn Chi cục Thống kê huyện, Phòng
Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc nhà nước huyện Quảng Ninh.

5


4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích
4.2.1. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu
- Dùng phương pháp phân tổ thống kê để tổng hợp và hệ thống hóa số
liệu theo các tiêu thức phù hợp với mục tiêu của chuyên đề.
- Số liệu được xử lý, tính toán trên phần mềm excel.
4.2.2. Phương pháp phân tích
- Phương pháp thống kê mô tả: Từ báo cáo chi ngân sách của các năm, tiến
hành sắp xếp, phân loại và xử lý tổng hợp các số liệu thu thập được, xây dựng các
bảng biểu để phân tích dữ liệu nhằm mô tả thực trạng công tác quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp huyện.
- Phương pháp dãy số động thái: Phân tích biến động của công tác quản lý chi
ngân sách nhà nước cấp huyện qua thời gian. Từ đó tìm ra xu hướng phát triển và
xác định được các mức độ, chỉ tiêu hoàn thành kế hoạch và giải pháp hoàn thiện
công tác quản lý chi ngân sách trong tương lai.
- Phương pháp so sánh: Được sử dụng để phân tích và tìm ra các đặc điểm
làm cơ sở cho các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ở
huyện Quảng Ninh.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Thông qua việc nghiên cứu đề tài này sẽ làm rõ vai trò, nội dung quản lý chi
NSNN cấp huyện để đề ra các biện pháp quản lý tốt hơn trong thời gian tới.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước cấp
huyện

Chương 2: Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước ở huyện Quảng
Ninh giai đoạn 2014-2016
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước
huyện Quảng Ninh

6


PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CẤP HUYỆN
1.1. Khái quát về quản lý chi ngân sách nhà nước
1.1.1. Ngân sách nhà nước
1.1.1.1. Khái niệm
Tài chính nhà nước là một phạm trù kinh tế - lịch sử, gắn liền với sự ra đời
của nhà nước và nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Nhà nước sử dụng quyền lực của
mình tham gia vào quá trình phân phối sản phẩm xã hội dưới hình thức tiền
tệ như thuế bằng tiền, vay nợ… để phục vụ cho hoạt động của mình hình thành
nên NSNN, bộ phận quan trọng nhất của khu vực tài chính nhà nước. Tuy nhiên
thuật ngữ “ngân sách nhà nước” chỉ thực sự xuất hiện khi nền sản xuất xã
hội phát triển đến một giai đoạn nhất định. Lúc này các khoản thu, chi của nhà
nước được thể chế hoá bằng luật pháp, tách việc thực hiện quyền lập pháp về
NSNN thuộc về Quốc hội và quyền hành pháp về NSNN giao cho Chính phủ điều
hành.
Luật NSNN được Quốc hội khoá XI kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002,
có hiệu lực thi hành từ năm Ngân sách 2004. Đây là một đạo luật quan trọng trong
hệ thống luật pháp về tài chính của nước ta. Luật NSNN được xây dựng trên cơ sở
kết thừa và phát huy những ưu điểm, khắc phục những tồn tại của Luật NSNN năm
1996, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật NSNN ban hành vào năm 1998

với mục tiêu quản lý thống nhất, vừa phân cấp mạnh mẽ và tăng quyền chủ động
tài chính cho các địa phương, các ngành các cấp, các đơn vị sử dụng ngân sách;
đồng thời tăng cường kỷ cương, kỷ luật, gắn quyền hạn trách nhiệm, tăng cường
dân chủ, công khai, minh bạch và thực hiện mạnh mẽ cải cách hành chính trong
toàn bộ các khâu của quá trình ngân sách, đó là: lập dự toán NSNN, chấp hành dự
toán NSNN và quyết toán NSNN.
Điều 1, Luật NSNN năm 2002 định nghĩa: Ngân sách nhà nước là toàn bộ các
7


khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết
định

8


và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm
vụ của Nhà nước.[16]
Trong hệ thống tài chính, NSNN là khâu chủ đạo, đóng vai trò hết sức quan
trọng trong việc duy trì sự tồn tại của bộ máy quyền lực Nhà nước. Trong thực tiễn,
hoạt động NSNN là hoạt động thu (tạo lập) và chi tiêu (sử dụng) quỹ tiền tệ của nhà
nước, làm cho nguồn tài chính vận động giữa một bên là các chủ thể kinh tế, xã hội
trong quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc dân dưới hình thức giá trị và một
bên là Nhà nước. Đó chính là bản chất kinh tế của NSNN. Đứng sau các hoạt động
thu, chi là mối quan hệ kinh tế giữa nhà nước và các chủ thể kinh tế xã hội. Nói
cách khác, NSNN phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các chủ thể
trong phân phối tổng sản phẩm xã hội, thông qua việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền
tệ tập trung của Nhà nước, chuyển dịch một bộ phận thu nhập bằng tiền của các
chủ thể đó thành thu nhập của Nhà nước và Nhà nước chuyển dịch thu nhập đó
đến các chủ thể được thể hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.

1.1.1.2. Hệ thống ngân sách nhà nước
Hệ thống ngân sách nhà nước được hiểu là tổng thể các cấp ngân sách có mối
quan hệ hữu cơ với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu, chi của mỗi cấp
ngân sách. Tổ chức hệ thống ngân sách gắn bó chặt chẽ với việc tổ chức bộ máy
Nhà nước và vai trò, vị trí của bộ máy đó trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước.
Điều 4, Luật NSNN 2002 quy định: Hệ thống ngân sách nhà nước gồm ngân
sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm: Ngân
sách cấp thành phố, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là ngân sách cấp
thành phố); Ngân sách cấp huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố (gọi
chung là ngân sách cấp huyện) và Ngân sách cấp xã, phường (gọi chung là ngân
sách cấp xã).
Ngân sách địa phương chịu trách nhiệm quản lý chi NSNN địa phương, đảm
bảo thực hiện các nhiệm vụ tổ chức quản lý toàn diện kinh tế, xã hội của chính
quyền cấp tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương. Chính quyền cấp tỉnh cần chủ
9


động, sáng tạo trong việc động viên khai thác thế mạnh trên địa bàn địa phương
để đảm bảo chi và thực hiện cân đối ngân sách của cấp mình.

10


Ngân sách cấp huyện, do chính quyền cấp huyện tổ chức thực hiện quản lý chi
theo quy định phân cấp của tỉnh nhằm khai thác tốt nguồn thu để đảm bảo nhiệm
vụ chi ngân sách cấp mình.
Ngân sách cấp xã, phường do chính quyền cấp xã phường tổ chức thực hiện
theo quy định của cấp huyện nhằm đảm bảo các nhiệm vụ phát sinh trên địa bàn
địa phương mình quản lý.

1.1.2. Chi ngân sách nhà nước
1.1.2.1. Khái niệm
Chi ngân sách nhà nước là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN theo dự toán
ngân sách đã được cơ quan có thẩm quyền quyết định nhằm duy trì hoạt động của
bộ máy nhà nước và đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nước theo những
nguyên tắc luật định. [12]
Xét về mặt bản chất, chi NSNN là hệ thống những quan hệ phân phối lại các
khoản thu nhập phát sinh trong quá trình sử dụng có kế hoạch quỹ tiền tệ tập
trung của Nhà nước nhằm thực hiện tăng trưởng kinh tế, từng bước mở mang các
sự nghiệp văn hoá - xã hội, duy trì hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước và
bảo đảm anh ninh quốc phòng.
Chi NSNN có quan hệ chặt chẽ với thu NSNN. Thu NSNN để đảm bảo nhu cầu
chi NSNN, ngược lại sử dụng vốn ngân sách để chi tiêu cho mục tiêu tăng trưởng
kinh tế lại là điều kiện để tăng nhanh thu nhập của ngân sách. Do vậy, việc sử dụng
vốn, chi tiêu ngân sách một cách có hiệu quả, tiết kiệm luôn luôn được Nhà nước
quan tâm.
1.1.2.2. Chức năng
Chi ngân sách nhà nước có ba chức năng gồm: Phân bổ nguồn lực, phân phối
thu nhập, điều chỉnh và kiểm soát.
- Chức năng phân bổ nguồn lực: Chức năng phân bổ nguồn lực của chi NSNN
là chức năng mà nhờ vào đó nguồn lực NSNN thuộc quyền chi phối của Nhà nước
được tổ chức, sắp xếp, phân phối một cách có tính toán, cân nhắc theo những tỷ
lệ hợp lý nhằm nâng cao tính hiệu quả kinh tế - xã hội của việc sử dụng các nguồn
11