Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện ứng hoà tỉnh hà tây

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

LỜI MỞ ĐẦU

Ngân sách nhà nước vừa là nguồn kinh phí được nhà nước sử dụng
để tài trợ cho sự tồn tại và hoạt động của hệ thống bộ máy nhà nước, vừa
là công cụ để nhà nước thực hiện các dịch vụ công, chi phối, điều chỉnh
các mặt hoạt động khác của đất nước. Trong tiến trình đổi mới, thực hiện
cải cách nền tài chính quốc gia, nâng cao tính chủ động và trách nhiệm
của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý và sử dụng ngân
sách nhà nước một cách tiết kiệm và có hiệu quả. Trong đó, việc hoàn
thiện công tác quản lý thu - chi ngân sách nhà nước luôn được đảng và
nhà nước coi là một nội dung quan trọng hàng đầu.
Ngân sách huyện là một bộ phận trong hệ thống ngân sách nhà
nước ở nước ta, ngân sách huyện là nguồn tài chính chính chủ yếu đảm
bảo cho cơ quan nhà nước cấp huyện thực hiện các chức năng và nhiệm
vụ của mình.

Trong những năm vừa qua ngân sách huyện đã đóng

góp một phần không nhỏ trong việc thực hiên tiến trình đổi mới nền kinh
tế đất nước. Để có thể tiếp tục phát huy vai trò của ngân sách huyện
trong tiến trình đổi mới đất nước, đòi hỏi phải hoàn thiện công tác quản
lý ngân sách tại cấp huyện. Từ khi luật ngân sách nhà nước năm 2002 ra
đời, việc quản lý chi ngân sách ở huyện đã có những bước tiến đáng kể
tuy nhiên vẫn không khỏi còn nhiều bất cập.

1

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Huyện Ứng hoà là một huyện thuộc tỉnh hà tây, huyện có địa bàn
rộng, nguồn thu trên địa bàn lại thấp, chủ yếu là dựa vào trợ cấp của
ngân sách cấp trên, trình độ của một số cán bộ kế toán cơ sở còn hạn chế.
Khắc phục những khó khăn trên huyện ứng hoà đã hoàn thành tốt công
tác quản lý thu – chi ngân sách trên địa bàn, góp phần đưa tình hình kinh
tế xã hội của huyện phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý cũng
không tránh khỏi những vướng mắc, sai phạm, đặc biệt là trong vấn đề
quản lý chi ngân sách trên địa bàn huyện. Nhận thức được vấn đề trên,
đồng thời qua quá trình thực tập tại phòng tài chính – kế hoạch huyện
Ứng hoà, em nhận thấy cần phải tìm hiểu về quá trình quản lý chi ngân
sách tại huyện Ứng hoà do đó em quyết định chọn đề tài: “Giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại huyện Ứng
hoà - tỉnh Hà tây “. Để hoàn thành bản chuyên đề này trước hết em xin
chân thành cảm ơn tới các cô chú và các anh chi cán bộ công nhân viên
chức trong phòng tài chính kế hoạch đã tạo điều kiện giúp đỡ em trong
quá trình thực tập, đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo
PGS – TS Nguyễn Thị Bất đã tận tình hướng dẫn em để hoàn thành
chuyên đề này.
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp của em bao gồm những nội dung
chính sau đây:
Chương 1: lý thuyết chung về chi ngân sách nhà nước và quản lý
chi ngân sách nhà nước.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý chi ngân sách nhà nước
tại huyện Ứng hoà tỉnh Hà tây.
2

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước tại huyện Ứng hoà tỉnh Hà tây.

3


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT CHUNG VỀ CHI NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC VÀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1 CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1.1 Khái niệm và đặc điểm chi ngân sách nhà nước
1.1.1.1 Khái niệm chi ngân sách nhà nước
Khái niệm chi tiêu công về cả lý thuyết lẫn thực tế, có quan hệ trực
tiếp và không thể tách rời các hoạt động của nhà nước nhằm hai mục
đích chính: cải thiện phân phối thu nhập trong xã hội, hoặc tạo điều kiện
nâng cao hiệu quản của nền kinh tế.
Xét từ góc độ nền kinh tế nói chung (quan điểm kinh tế công cộng),
chi tiêu công được xem là các khoản chi phí gắn liền với việc cung cấp
các hàng hoá và dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội về hàng hoá
công cộng. Như vậy nó có thể bao gồm cả chi phí cung cấp hàng hóa

dịch vụ từ ngân sách nhà nước lẫn từ khu vực tư nhân theo quy định của
pháp luật. Hay nói cách khác, chi tiêu công là các khoản chi tiêu của
chính quyền trung ương, chính quyền địa phương, các doanh nghiệp nhà
nước (khu vực nhà nước) và của toàn dân khi cùng tham gia vào các hoạt
động do chính phủ quản lý. Đây là một khái niệm tương đối rộng và
đang dần dần được đưa ra hiện nay.

4


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Chi tiêu công cũng có thể hiểu là giá trị của hàng hoá và dịch vụ
được nhà nước và các cơ quan nhà nước mua sắm. Theo quan điểm này,
chi tiêu công không bao gồm chi tiêu của các doanh nghiệp nhà nước.
Chi phí mua sắm này được trang trải từ nguồn thu thuế, vay nợ trong
nước, vay nợ, viện trợ nước ngoài.
Xét từ góc độ hẹp hơn của chi tiêu công là các khoản chi tiêu của
chính phủ nhằm đạt nhiều mục đích khác nhau: về kinh tế, xã hội lẫn cả
mục đích chính trị. Hoặc đối với các nhà quản lý ngân sách, chi tiêu công
có thể được coi là các khoản chi tiêu được trang trải từ ngân sách các cấp
chính quyền từ trung ương đến địa phương.
Trên thực tế, việc xem xét đánh giá chi tiêu công theo khái niệm
bao gồm cả chi phí của toàn dân cho hàng hoá công cộng là rất khó thực
hiện, đặc biệt đối với các nền kinh tế đang phát triển. Vì vậy thông
thường (và ở Việt Nam) người ta hay xem xét vấn đề chi tiêu công từ
góc độ chi tiêu của chính phủ, hay nói cách khác là chi ngân sách nhà
nước cho các lĩnh vực cụ thể.

Như vậy đứng trên quan điểm của các nhà quản lý ngân sách ta có
thể hiểu Chi ngân sách nhà nước (hay chi tiêu công) là những khoản chi
tiêu do chính phủ hoặc các pháp nhân hành chính thực hiện để đạt được
các mục tiêu công ích, chẳng hạn như: bảo vệ an ninh và trật tự, cứu trợ
bảo hiểm, trợ giúp kinh tế, chống thất nghiệp… hay nói cách khác: “chi
của ngân sách nhà nước là quá trình phân phối, sử dụng quỹ ngân sách
nhà nước theo những nguyên tắc nhất định cho việc thực hiện các chức
năng và nhiệm vụ của nhà nước.”
5


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

1.1.1.2 Đặc điểm chi ngân sách nhà nước
Thực chất chi ngân sách nhà nước chính là việc cung cấp các
phương tiện tài chính cho các nhiệm vụ của ngân sách nhà nước. Song
việc cung cấp này có những đặc thù riêng:
- Thứ nhất: chi ngân sách nhà nước luôn gắn chặt với những nhiệm
vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà chính phủ phải đảm nhận trước mỗi quốc
gia. Mức độ, phạm vi chi tiêu ngân sách nhà nước phụ thuộc vào tính
chất nhiệm vụ của chính phủ trong mỗi thời kỳ.
- Thứ hai: tính hiệu quả của các khoản chi ngân sách nhà nước
được thể hiện ở tầm vĩ mô và mang tính toàn diện cả về hiệu quả kinh tế
trực tiếp, hiệu quả về mặt xã hội và chính trị, ngoại giao. Chính vì vậy,
trong công tác quản lý tài chính một yêu cầu đặt ra là: khi xem xét, đánh
giá về các khoản chi ngân sách nhà nước caanf sử dụng tổng hợp các chỉ
tiêu định tính và các chỉ tiêu định lượng, đồng thời phải có quan điểm
toàn diện và đánh giá tác dụng, ảnh hưởng của các khoản chi ở tầm vĩ

mô.
- Thứ ba: xét về mặt tính chất, phần lơn các khoản chi ngân sách
nhà nước đều là các khoản cấp phát không hoàn trả trực tiếp và mang
tính bao cấp. Chính vì vậy các nhà quản lý tài chính cần phải có sự phân
tích, tính toán cẩn thận trên nhiều khía cạnh trước khi đưa ra các quyết
định chi tiêu để tránh được những lãng phí không cần thiết và nâng cao
hiệu quả chi tiêu ngân sách nhà nước.
1.1.2 Bản chất và vai trò của chi ngân sách nhà nước
6


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

1.1.2.1 Bản chất chi ngân sách nhà nước
Xét về mặt bản chất, chi ngân sách nhà nước là hệ thống những
quan hệ phân phối lại các khoản thu nhập phát sinh trong quá trình sử
dụng có kế hoạch quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước nhằm thực hiện tăng
trưởng kinh tế, từng bước mở mang các sự nghiệp văn hoá - xã hội, duy
trì hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước và bảo đảm anh ninh quốc
phòng.
Chi ngân sách nhà nước có quan hệ chặt chẽ với thu ngân sách nhà
nước. Thu ngân sách nhà nước để đảm bảo nhu cầu chi ngân sách nhà
nước, ngược lại sử dụng vốn ngân sách để chi tiêu cho mục tiêu tăng
trưởng kinh tế lại là điều kiện để tăng nhanh thu nhập của ngân sách. Do
vậy, việc sử dụng vốn, chi tiêu ngân sách một cách có hiệu quả, tiết kiệm
luôn luôn được nhà nước quan tâm.
Chi ngân sách nhà nước gắn liền với việc thực hiện các chính sách
kinh tế chính trị, xã hội của nhà nước trong từng thời kỳ. Điều này chứng

tỏ các khoản chi của ngân sách nhà nước có ảnh hưởng rất lớn tới đời
sống kinh tế, chính trị, xã hội của một quốc gia.
1.1.2.2 Vai trò của chi ngân sách nhà nước
* Mục tiêu phân phối lại thu nhập:
Phân phối lại thu nhập có lẽ là một động cơ quan trọng đứng đằng
sau nhiều chính sách của chính phủ. Chính phủ có thể thực hiện mục tiêu
này bằng nhiều cách như đánh thuế luỹ tiến và chi trợ cấp bằng tiền cho
các đối tượng là công cụ phân phối lại trực tiếp nhất mà chính phủ
7


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

thường dùng. Ngoài ra, nhiều chương trình khác cũng chủ động nhằm
mục tiêu phân phối lại hoặc màng hàm ý phân phối. Việc chính phủ cung
cấp các dịch vụ y tê, giáo dục, nhà ở và các dịch vụ xã hội khác đều là
trọng tâm của các chính sách phân phối lại.
Ngoài ra, các hoạt động điều tiết của chính phủ như bảo vệ người
tiêu dùng, chống độc quyền, an toàn lao động, vệ sinh thực phẩm… cũng
đều mang hàm ý phân phối. Cúng như việc can thiệp của chính phủ
nhằm mục tiêu phân bổ nguồn lực, các chính sách phân phối lại đều hàm
chứa những chi phí nhất định về tính hiệu quả.
* Mục tiêu ổn định hoá nền kinh tế
Các chính sách chi tiêu của chính phủ có một vai trò thiết yếu đối
với việc đạt các mục tiêu kinh tế vĩ mô như cải thiện cán cân thanh toán,
nâng cao tốc độ tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế quốc dân.
Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, giá cả chủ yếu phụ
thuộc vào quan hệ cung cầu hàng hoá trên thị trường. Do đó để ổn định

giá cả, chính phủ có thể tác động vào cung hoặc cầu hàng hoá trên thị
trường. Sự tác động này không chỉ được thực hiện thong qua thuế mà
còn được thực hiện thông qua chính sách chi tiêu của Ngân sách nhà
nước. Bằng nguồn vốn cấp phát của chi tiêu Ngân sách nhà nước hàng
năm, các quỹ dự trữ Nhà nước về hàng hoá tài chính được hình thành.
Trong trường hợp thị trường có nhiều biến động, giá cả lên có cao hoặc
xuống quá thấp, nhờ lực lượng dự trữ hàng hoá và tiền, chính phủ có thể
điều hoà cung - cầu hàng hoá, vật tư để bình ổn giá cả trên thị trường,
8


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

bảo vệ quyền lời người tiêu dùng và ổn định sản xuất. Chính phủ cũng có
thể sử dụng ngân sách Nhà nước nhằm khống chế và đẩy lùi nạn lạm
phát một cách có hiệu quả thông qua việc thực hiện chính sách thắt chặt
ngân sách, nghĩa là cắt giảm các khoản chi tiêu ngân sách, chống tình
trạng bao cấp lãng phí trong chi tiêu.
1.1.3 Nội dung của chi ngân sách nhà nước
1.1.3.1 Cơ cấu chi ngân sách nhà nước
Chi về kinh tế: chi đầu tư vốn cố định và vốn lưu động cho các
doanh nghiệp nhà nước; góp vốn cổ phần, liên doanh vào các doanh
nghiệp thuộc lĩnh vực cần thiết có sự tham gia của nhà nước; chi đầu tư
xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội; chi cho quỹ bảo
trợ phát triển đối với các chương trình dự án phát triển kinh tế, chi cho
sự nghiệp kinh tế, chi cho dự trữ nhà nước.
Chi về văn hoá xã hội: chi ch các hoạt động sự nghiệp giáo dục,
đào tạo, y tế, xã hội, văn hoá, thông tin, thể dục thể thao, sự nghiệp khoa

học công nghệ và môi trường, các sự nghiệp khác; chi cho các chương
trình quốc gia; chi hỗ trợ quỹ bảo hiểm xã hội; trợ cấp cho các đối tượng
chính sách xã hội; tài trợ cho các tổ chức xã hội, xã hội- nghề nghiệp.
Chi cho bộ máy nhà nước: chi cho hoạt động của quốc hội, chính
phủ, các bộ, hội đồng nhân dân và uỷ ban nhân dân các cấp, các cơ quan
hành chính các cấp, toà án và viện kiểm sát nhân dân các cấp.
Chi cho quốc phòng an ninh và trật tự an toàn xã hội.
Chi trả nợ nước ngoài.
9


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Chi viện trợ nước ngoài.
Chi bổ xung quỹ dự trữ tài chính.
Chi khác.
1.1.3.2 Phân loại chi ngân sách nhà nước
Tuỳ theo yêu cầu của việc phân tích đánh giá và quản lý ngân sách
trong từng thời kỳ người ta có thể phân chia các khoản chi ngân sách nhà
nước theo nhiều tiêu thức khác nhau.
Trong thời kỳ quản lý nền kinh tế theo cơ chế kế hoạch hoá tập
trung ở nước ta trước đây, nội dung các khoản chi ngân sách nhà nước
được phân loại dựa trên các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước. Đây là
cách phân loại chủ yếu thời kỳ này. Theo chức năng nhiệm vụ của nhà
nước, nội dung chi tiêu ngân sách nhà nước bao gồm:
- Chi kiến thiết kinh tế.
- Chi văn hoá - xã hội.
- Chi quản lý hành chính.

- Chi an ninh, quốc phòng.
- Các khoản chi khác.
Trong các nền kinh tế thị trường và ở nước ta hiện nay, cách phân
loại nội dung chi tiêu ngân sách nhà nước theo tính chất kinh tế của các
khoản chi được sử dụng phổ biến. Đây cũng là cách phân loại quan trọng
nhất, nó trình bầy nội dung chi tiêu của chính phủ để qua đó người ta có
thể nhận rõ và phân tích đánh giá những chính sách, chương trình của
10


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

chính phủ thông qua các kinh phí để thực hiện các chương trình chính
sách đó.
Theo tính chất kinh tế, chi ngân sách nhà nước được chia ra các nội
dung sau đây:
Chi thường xuyên:
Là những khoản chi không có trong khu vực đầu tư và có tính chất
thường xuyên để tài trợ cho hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm
duy trì “ đời sống quốc gia”. Về nguyên tắc, các khoản chi này phải được
tài trợ bằng các khoản thu không mang tính hoàn trả (thu trong cân đối)
của ngân sách nhà nước.
* Chi thường xuyên gồm có
- Chi về chủ quyền quốc gia: tức là các chi phí mà các cơ quan nhà
nước cần phải thực hiện để bảo vệ chủ quyền quốc gia, nhất là trên các
lĩnh vực quốc phòng an ninh, ngoại giao, thông tin đại chúng…
- Chi phí liên quan đên sự điều hành và duy trì hoạt động của các
cơ quan nhà nước để thực hiện những nhiệm vụ được giao phó.

- Chi phí do sự can thiệp của nhà nước vào các hoạt động kinh tế,
văn hoá, xã hội để cải thiện đời sống nhân dân. Những chi phí này thuộc
loại chi phí chuyển nhượng như: trợ cấp cho các cơ quan nhà nước để
thực hiện các hoạt động sự nghiệp, trợ cấp cho các đối tượng chính sách
xã hội, hỗ trợ quỹ bảo hiểm xã hội, trả lãi, nợ của chính phủ…

11


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

* Chi đầu tư phát triển : là tất cả các chi phí làm tăng thêm tài sản
quốc gia, bao gồm
- Chi mua sắm máy móc, thiết bị và dụng cụ
- Chi xây dựng mới và tu bổ công sở, đường sá, kiến thiết đô thị.
- Chi cho việc thành lập các doanh nghiệp nhà nước, góp vốn vào
các công ty, góp vốn vào các đơn vị, tổ chức sản xuất kinh doanh.
- Các chi phí chuyển nhượng đầu tư.
- Những chi phí đầu tư liên quan đến sự tài trợ của nhà nước dưới
hình thức cho vay ưu đãi hoặc trợ cấp cho những pháp nhân kinh tế công
hay tư để thực hiện các nhiệm vụ đồng loại với các nhiệm vụ nêu trên,
nhằm thực hiện chính sách phát triển kinh tế của nhà nước.
Ngoài ra còn có thể phân loại chi ngân sách nhà nước theo các
ngành kinh tế, theo tính chất của quá trình tái sản xuất xã hội.

1.2 NGÂN SÁCH HUYỆN TRONG HỆ THỐNG NGÂN SÁCH
NHÀ NƯỚC VÀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH HUYỆN
1.2.1 Hệ thống ngân sách nhà nước và Phân cấp quản lý ngân sách

nhà nước
1.2.1.1 Hệ thống ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước là một hệ thống các quan hệ kinh tế trong lĩnh
vực phân
12


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Phối giữa các thành viên xã hội. các quan hệ kinh tế thuộc phạm vi
ngân sách nhà nước không hoạt động một cách riêng lẻ, rời rạc mà có
mối quan hệ ràng buộc, tác động qua lại lẫn nhau tạo thành hệ thống
ngân sách nhà nước. Như vậy “Hệ thống Ngân sách nhà nước là tổng
hợp ngân sách của các cấp chính quyền nhà nước từ trung ương đến địa
phương và được thực hiện theo những quy luật, nguyên tắc nhất định”
Ở việt nam, theo điều 118 Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 1992 quy định có 4 cấp hành chính là Trung ương,
tỉnh, huyên, xã, tức là có chính quyền trung ương và các chính quyền địa
phương ( tỉnh, huyện, xã). ở mỗi cấp chính quyền địa phương vẫn tồn tại
các uỷ ban nhân dân và hội đồng nhân dân, trong đó hội đồng nhân dân
Ngân sách nhà nước

có nhiệm vụ ra nghị quyết về lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và
ngân sách địa phương.
Về tổ chức hệ thống ngân sách ở nước ta qua nhiều lần cải tiến và
Ngânquy
sáchđịnh:
địa phương

sửaNgân
đổi,sách
hiệntrung
nay theo điều 4 luật ngân sách nhà nước
“ ngân
ương

sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách các cấp
chính quyền địa phương ( ngân sách địa phương)”. Hệ thống ngân sách
nhà nước Việt nam được thể hiện bằng sơ đồ sau
Sơ đồ: Hệ thống ngân sách nhà nước Việt Nam

Ngân sách
tỉnh,TP

Ngân sách quận
,huyện

13

Ngân sách xã,
phường


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

14

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Trong đó:
Ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo chi phối toàn bộ ngân sách
nhà nước.
Ngân sách địa phương cung ứng nguồn tài chính cho các nhiệm vụ
của chính quyền nhà nước ở địa phương và hỗ trợ chuyển giao nguồn tài
chính cho các chính quyền cấp dưới.
1.2.1.2 Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
* Khái niệm:
Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước là việc giải quyết các mối
quan hệ giữa cơ quan nhà nước trung ương với cơ quan nhà nước địa
phương, giữa các cơ quan địa phương với nhau về tất cả các vấn đề liên
quan tới quản lý và điều hành ngân sách nhà nước.
* Nguyên tắc:
- Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước phải phù hợp và đồng bộ
với phân cấp quản lý kinh tế xã hội giữa các cấp cơ quan nhà nước.
- Phân cấp ngân sách phải đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách
trung ương và phát huy được tính độc lập của các địa phương.
- Những nguồn thu mà cấp nào quản lý có hiệu quả hơn thì nên cố
gắng phân chia cho cấp đó.
- Những nhiệm vụ chi lớn và có tác động đến vùng rộng lớn hoặc là
đến toàn bộ nền kinh tế thì sẽ giao cho trung ương đảm nhận.
15


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

- Những khoản chi thường xuyên liên quan trực tiếp tới người dân địa
phương: giáo dục, cấp thoát nước… nên giao cho địa phương quản lý và
thực hiện chi.
- Phân cấp nhiệm vụ quản lý ngân sách phải phụ thuộc nhiều vào
năng lực quản lý của cấp chính quyền địa phương.
* Nội dung của phân cấp quản lý ngân sách:
Phân cấp ngân sách nhà nước, về thực chất là giải quyết tất cả các
mối quan hệ giữa chính quyền nhà nước trung ương với các cấp chính
quyền địa phương có liên quan tới hoạt động của ngân sách nhà nước.
Nội dung phân cấp ngân sách nhà nước bao gồm việc giải quyết các
quan hệ sau:
Thứ nhất: Quan hệ về chế độ, chính sách (kể cả chế độ kế toán và
quyết toán ngân sách). Giải quyết mối quan hệ này cần làm rõ: mỗi cấp
chính quyền nhà nước có quyền ban hành những loại chế độ, chính sách,
định mức nào liên quan đến hoạt động ngân sách nhà nước. Giải quyết
tốt mối quan hệ này sẽ khắc phục được tình trạng rối loạn trong quản lý
và điều hành ngân sách nhà nước.
Thứ hai: Quan hệ về vật chất, tức là quan hệ trong việc phân chia
nhiệm vụ chi và nguồn thu cũng như trong cân đối ngân sách của các
cấp chính quyền nhà nước. Nói chung, giải quyết các quan hệ về vật chất
luôn là những vấn đề phức tạp nhất, khó khăn nhất trong quá trình xây
dựng và triển khai các đề án phân cấp ngân sách. Đồng thời đây cũng là
nội dung quan trọng nhất của phân cấp ngân sách nhà nước.
16


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Theo chế độ phân cấp ngân sách nhà nước hiện nay được quy định
tại các điều khoản trong chương III của luật ngân sách nhà nước, mỗi câp
ngân sách đều có các khoản thu được hưởng 100% và các khoản thu
được phân chia theo tỷ lệ % nhất định. Riêng ngân sách các địa phương
(tỉnh, huyện, xã) còn được khoản thu trợ cấp trực tiếp từ ngân sách cấp
trên.
Về chi tiêu, mỗi câp ngân sách đều có các khoản chi thường xuyên
và chi đầu tư tuỳ thuộc vào phạm vi thực hiện các chức năng, nhiệm vụ
của mỗi cấp chính quyền nhà nước theo luật định.
Thứ ba: Quan hệ chu trình ngân sách, tức là quan hệ về quản lý
trong chu trình vận động của ngân sách nhà nước, từ khâu lập dự toán
ngân sách đến chấp hành và quyết toán ngân sách. Trong hệ thống các
mối quan hệ này còn bao gồm cả quan hệ trong kiểm tra và thanh tra
ngân sách nhà nước.
1.2.2 Ngân sách huyện trong hệ thống ngân sách nhà nước
1.2.2.1 Vai trò, vị trí của ngân sách huyện
Huyện là một cấp ngân sách nằm trong hệ thống ngân sách nhà
nước, ngân sách huyện là một bộ phận trong hệ thống ngân sách nhà
nước. Ngân sách huyện được hiểu là tất cả các khoản thu- chi (được quy
định theo phân cấp quản lý ngân sách), trong dự toán được phòng tài
chính lập ra gửi uỷ ban nhân dân huyện xem xét sau đó trình hội đồng
nhân dân phê duyệt và giao cho uỷ ban nhân dân huyện tổ chức thực hiện

17


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của chính quyền
huyện.
Ngân sách huyện có một vai trò quan trọng đối với chính quyền
huyện được thể hiện ở các mặt sau:
- Ngân sách huyện là nguồn tài chính quan trọng nhằm duy trì sự
hoạt động của bộ máy chính quyền huyện trong việc thực hiện chức năng
và nhiệm vụ của mình.
Ngân sách huyện có vai trò quan trọng trong việc kích thích sự
tăng trưởng kinh tế trên địa bàn huyện, đảm bảo sự ổn định phát triển
kinh tế xã hội trên địa bàn huyện.
- Ngân sách huyện còn đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa
ngân sách tỉnh và ngân sách xã trong việc tạo dựng kết cấu hạ tầng nông
thôn mới nhất là tiến trình cả nước thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại
hoá sẽ có tác dụng sâu sắc đến đời sống kinh tế – xã hội của từng đơn vị
phụ thuộc trong huyện.
1.2.2.2 Chi ngân sách huyện theo nội dung phân cấp quản lý
ngân sách nhà nước
1.2.2.2.1 Nguyên tắc quản lý chi ngân sách huyện
Chi ngân sách huyện chỉ được thực hiện khi có đủ các điều kiện
sau đây:
- Phải căn cứ vào số phân bổ trong dự toán ngân sách nhà nước đã
được duyệt của hội đồng nhân dân huyện và uỷ ban nhân dân huyện
18


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

phân bổ cho các cơ quan đơn vị trong huyện. Trừ một số trường hợp đặc
biệt.
- Đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quy định.
- Đã được thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc người được
uỷ quyền quyết định chi.
- Các ngành, các cấp, các đơn vị không được đặt ra các khoản thu,
chi trái với quy định của pháp luật.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng ngân sách nhà
nước có trách nhiệm tổ chức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống
tham nhũng.
1.2.2.2.2 Nhiệm vụ chi của ngân sách huyện
* Chi đầu tư phát triển bao gồm:
- Đầu tư xây dựng các công trình thuộc kết cấu hạ tầng kinh tế – xã
hội không có khả năng thu hồi vốn do huyện quản lý theo phân cấp của
tỉnh.
- Phần chi đầu tư phát triển trong các chương trình mục tiêu do các
cơ quan trên huyện thực hiện.
- Các khoản chi đầu tư phát triển khác theo quy định của pháp luật
* Chi thường xuyên bao gồm:

19


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

- Các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, xã hội,
văn hoá thông tin, văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học công
nghệ, môi trường, các sự nghiệp khác do các cơ quan trên huyện quản lý.
+ Giáo dục phổ thông, bổ túc văn hoá, nhà trẻ, mẫu giáo, phổ thông
dân tộc nội trú và các hoạt động giáo dục khác.
+ Đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, đào tạo nghề, đào
tạo ngắn hạn và các hình thức đào tạo bồi dưỡng khác.
+ Phòng bệnh, chữa bệnh và các hoạt động y tế khác.
+ Các trại xã hội, cứu tế xã hội, cứu đói, phòng chống các tệ nạn xã
hội và các hoạt động xã hội khác.
+ Phát thanh, truyền hình và các hoạt động thông tin khác
+ Bồi dưỡng, huấn luyện huấn luyện viên, vận động viên các đội
tuyển cấp huyện; các giải thi đấu cấp huyện; quản lý các cơ sở thi đấu
thể dục thể thao và các hoạt động thể dục thể thao khác.
+ Nghiên cứu khoa học, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, các hoạt động
sự nghiệp khoa học công nghệ khác.
+ Các sự nghiệp khác do huyện quản lý.
- Các hoạt động sự nghiệp kinh tế do huyện quản lý
+ Sự nghiệp giao thông: duy tu bảo dưỡng và sửa chữa cầu đường
và các công trình giao thông khác; lập biển báo và các biện pháp đảm
bảo an toàn giao thông trên các tuyến đường

20


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

+ Sự nghiệp nông nghiệp thuỷ lợi và lâm nghiệp: duy tu bảo dưỡng

các tuyến đê, các công trình thuỷ lợi, chống bão lụt canh đê, các trạm trại
nông nghiệp, lâm nghiệp, công tác khuyến lâm, khuyến nông,

các

chương trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hỗ trợ kinh tế
mới , vệ sinh thú y, các chương trình phục vụ Nông nghiệp.
+ Sự nghiệp thị chính: duy tu, bảo dưỡng hệ thống đèn chiếu sáng,
vỉa hè, hệ thống cấp thoát nước, giao thông nội thị và các sự nghiệp thị
chính khác.
+ Đo đạc lập bản đồ và lưu trữ hồ sơ địa chính và các hoạt động sự
nghiệp địa chính khác.
+ Điều tra cơ bản
+ Các hoạt động sự nghiệp về môi trường.
+ Các sự nghiệp kinh tế khác.
- Các nhiệm vụ về quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội do
ngân sách huyện bảo đảm theo quy định của tỉnh.
- Hoạt động của các cơ quan nhà nước, cơ quan đảng cộng sản Việt
nam ở huyện.
- Hoạt động của các tổ chức chính trị – xã hội ở địa phương như:
uỷ ban mặt trận tổ quốc Việt nam, hội cựu chiến binh Việt nam, hội liên
hiệp phụ nữ Việt nam, hội nông dân Việt nam, Đoàn thanh niên cộng sản
Hồ Chí Minh.

21


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

- Hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã
hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp ở địa bàn huyện theo quy định của
pháp luật.
- Thực hiện các chính sách xã hội đối với các đối tượng do huyện
quản lý.
- Phần chi thường xuyên cho các chương trình mục tiêu quốc gia
do các cơ quan địa phương thực hiện.
- Trợ giá theo chính sách của nhà nước.
- Chi chuyển nguồn từ ngân sách địa phương năm trước sang ngân
sách địa phương năm sau.
- Phần chi thường xuyên khác.
* Chi bổ xung cho ngân sách cấp dưới: đây là khoản chi bổ xung
cho ngân sách xã hàng năm để xã thực hiện chức năng nhiệm vụ của
mình.
1.2.3 Nội dung quản lý chi ngân sách huyện
1.2.3.1 Lập dự toán chi ngân sách huyện
1.2.3.1.1 Căn cứ để lập dự toán chi ngân sách huyện
Mục tiêu nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc
phòng, an ninh.
Chính sách, định mức phân bổ ngân sách và chế độ, tiêu chuẩn,
định mức chi ngân sách.
22


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Tình hình thực hiện dự toán ngân sách năm hiện hành.

Nhiệm vụ thu, chi ngân sách được cấp trên giao; dự toán ngân sách
được tổng hợp từ báo cáo dự toán ngân sách của các cơ quan, đơn vị
thuộc cấp mình, của các địa phương cấp dưới trực tiếp.
1.2.3.1.2 Tổ chức lập dự toán chi ngân sách huyện
Hàng năm, quán triệt quyết định của chính phủ, hướng dẫn của bộ
tài chính và chỉ thị của uỷ ban nhân dân tỉnh về việc xây dựng kế hoạch
phát triển kinh tế xã hội và dự toán ngân sách nhà nước, Sở tài chính
hướng dẫn cụ thể một số nội dung về xây dựng dự toán ngân sách đối
với các huyện, thị xã.
Các đơn vị dự toán và các tổ chức thuộc uỷ ban nhân dân huyện
căn cứ vào chức năng nhiệm vụ được giao, chế độ, định mức và tiêu
chuẩn chi lập dự toán để dự trù cho nhu cầu chi.
Phòng tài chính huyện xem xét dự toán chi ngân sách của cơ quan
đơn vị cùng cấp và dự toán chi ngân sách của của chính quyền cấp dưới
tổng hợp, lập dự toán và phương án phân bổ ngân sách huyện trình uỷ
ban nhân dân huyện xem xét.
Uỷ ban nhân dân huyện có trách nhiệm xem xét dự toán và phương
án phân bổ ngân sách địa phương trình hội đồng nhân dân huyện quyết
định. Căn cứ vào luật tổ chức hội đồng nhân dân và uỷ ban nhân dân các
cấp ngày 21/6/1994, luật ngân sách nhà nước ngày 16/12/2002, trên cơ
sở xem xét báo cáo của uỷ ban nhân dân huyện về dự toán thu chi ngân
sách địa phương, phương án phân bổ ngân sách cấp huyện, báo cáo thẩm
23


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

tra của ban kinh tế xã hội hội đồng nhân dân huyện và ý kiến của đại

biểu hội đồng nhân dân huyện, hội đồng nhân dân huyện phê chuẩn dự
toán thu chi ngân sách huyện, phương án phân bổ ngân sách huyện do uỷ
ban nhân dân trình và báo cáo cho ủy ban nhân dân tỉnh và sở tài chính
tỉnh.
Thời gian báo cáo dự toán ngân sách huyện do uỷ ban nhân dân
tỉnh quy định.
Quyết định dự toán ngân sách huyện: sau khi nhận được quyết định
giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách huyện( kèm theo các lĩnh vực), phòng
tài chính trình HĐND huyện quyết định, uỷ ban nhân dân huyện báo cáo
uỷ ban nhân dân tỉnh, sở tài chính vật giá, đồng thời thông báo cho các
phòng hoặc các tổ chức thuộc huyện biết theo chế độ công khai tài chính
về ngân sách nhà nước.
Điều chỉnh dự toán ngân sách huyện hàng năm trong các trường
hợp có yêu cầu của uỷ ban nhân dân cấp trên để đảm bảo phù hợp với
định hướng chung và có sự biến động lớn về nguồn thu và nhiệm vụ chi.
Uỷ ban nhân dân huyện tiến hành lập dự toán điều chỉnh trình
HĐND huyện quyết định và báo cáo uỷ ban nhân dân cấp trên. dự toán
điều chỉnh sau khi được duyệt là dự toán ngân sách chính thức của huyện
trong năm đó.
1.2.3.2 Chấp hành dự toán chi ngân sách huyện
Khái niệm: Chấp hành ngân sách nhà nước là việc tổ chức thực
hiện ngân sách nhà nước đã được quốc hội quyết định.
24


Chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Trần Viết Hùng – Tài Chính Công 44

Căn cứ vào dự toán ngân sách huyện cả năm được hội đồng nhân

dân quyết định, uỷ ban nhân dân huyện giao nhiệm vụ cho các đơn vị
trực thuộc bảo đảm đúng với dự toán ngân sách được phân bổ, đồng thời
thông báo cho phòng tài chính và kho bạc nhà nước huyện để theo dõi,
cấp phát và quản lý. Ngoài uỷ ban nhân dân huyện, không một tổ chức
hoặc cá nhân nào được thay đổi nhiệm vụ ngân sách đã được phân bổ.
Trong trường hợp vào đầu năm ngân sách, dự toán ngân sách và
phân bổ ngân sách chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết
định, phòng tài chính được phép cấp tạm kinh phí cho các nhu cầu chi
không thể trì hoãn được cho tới khi dự toán ngân sách và phân bổ ngân
sách được quyết định.
Chủ tịch uỷ ban nhân dân huyện hoặc người được uỷ quyền là chủ
tài khoản thu – chi ngân sách huyện.
Chi ngân sách huyện phải đảm bảo đầy đủ kịp thời nguồn kinh phí
của ngân sách cho bộ máy chính quyền và thực hiện chương trình kinh tế
– xã hội được hoạch định trong năm kế hoạch đảm bảo tính mục tiêu và
hiệu quả chi ngân sách huyện.
Trường hợp đột xuất cấp phát bằng lệnh của thường trực uỷ ban
nhân dân huyện duyệt trong các trường hợp thiên tai bão lụt, phòng cháy,
chữa cháy, dịch họa. đối với các khoản chi từ nguồn thu để lại uỷ ban
nhân dân huyện và phòng tài chính phối hợp với KBNN định kỳ làm thủ
tục ghi thu, chi vào ngân sách huyện.
Kiểm tra giám sát hoạt động ngân sách huyên
25