Các dịch vụ trên internet.DOC

H? kh?nh l?m
rên Internet có thể phân thành 4 nhóm dịch vụ sau đây mà ngời sử
dụng có thể truy nhập:
* Các dịch vụ lấy thông tin: FTP - File Transfer protocol service,
Gopher
* Các dịch vụ tìm kiếm thông tin: WAIS - Wide Area information Server,
archie, Veronica
* Các dịch vụ truyền thông: Th điện tử, Telnet, useNet, IRC
* Các dịch vụ thông tin đa phơng tiện: World Wide Web
1. Dịch vụ FTP
FTP là một điển hình của hệ thống Client-Server. Trong đó ngời sử dụng với ch-
ơng trình chạy trên máy tính của mình để nói chuyện với chơng trình chạy trên
máy tính ở xa (gọi là máy tính Server). Server ở xa cho phép Client truy nhập lấy
tệp tin từ Server về hay chuyển tệp tin tới Server. Trên Internet có rất nhiều FTP
Server (trên đó chạy chơng trình FTP ), và Client muốn truy nhập lấy tin từ FTP
Server ở đâu đó trên Internet cần phải có đăng ký quyền sử dụng (Login Account
trên FTP Server). FTP Server quyết định cho phép Client đợc quyền lấy những tệp
tin nào. Nh vậy, ngời sử dụng, bớc đầu kết nối thông qua nhà cung cấp dịch vụ
truy nhập Internet (nh VDC) cũng cần phải có thời gian tìm hiểu trên Internet
các FTP
mà mình cần, và bằng nhiều cách, đàm phán để có đợc Account đăng ký trên
các FTP đó.
Đặc biệt, có một loại FTP Server gọi là FTP Server nặc danh (Anonymous). Nó
kết nối với máy tính chủ ở xa và thực hiện tải các tệp về mà không cần phải đăng
ký quyền sử dụng (Accounts) trên các máy đó. Tuy nhiên ngời sử dụng cần lấy
tài nguyên thông tin vẫn phải đăng ký trên các FTP Servers nặc danh. FTP Server
nặc danh là một trong các phơng tiện chính để phân phát phần mềm và các nguồn
tài nguyên thông tin có trên mạng Internet. Có một số lớn phần mềm đủ loại khác
và cho nhiều chủng loại hệ thống máy tính khác nhau lu trữ trên các FTP Servers
nặc danh, và những phần mềm đó thờng cấp cho ngời sử dụng miễn phí.
2. Dịch vụ Gopher:

Gopher là dịch vụ phân phát thông tin khác trên Internet. Các máy tính cung cấp
dịch vụ Gopher (Gopher Service) cho phép ngời sử dụng (Gopher Clients) hiển
thị và lấy các tệp và th mục thông tin cần dùng (tơng tự nh dịch vụ FTP). Gopher
Server cung cấp cho Clients giao diện bằng thực đơn và các nguồn tài nguyên
thông tin có trong các Gopher đó, và nó cũng giới hạn mức truy nhập lấy tin của
Clients. Cơ sở của Gopher tơng tự nh FTP, nhng Gopher có thể kết nối giữa
Các dịch vụ trên mạng INTERNET
1
Clients với các dịch vụ trên Internet (thông qua Gopher) để hiển thị và lấy các
tệp, các th mục. Một trong các u điểm của Gopher là ngời sử dụng có thể dùng
thực đơn danh mục các Gopher Server có trên một Gopher Server đã chọn (đang
dùng) để chọn một Gopher Server nào đó khác cần truy nhập. Cũng nh dịch vụ
FTP, ngời sử dụng cần phải có đăng ký Account quyền truy nhập trên một
Gopher nào đó, kết nối trên Internet. Để phục vụ cho việc tìm kiếm thông tin
nhanh, các Gopher Server đợc kết nối với nhau ở một số điểm kết nối, nh vậy,
việc chuyển nhu cầu tìm nguồn tin sẽ nhanh hơn. Những mạng liên kết nh vậy
gọi là không gian Gopher.
Gopher là một dịch vụ hay để lấy thông tin trên mạng Internet.
3. Dịch vụ WAIS
WAIS là hệ thống tìm kiếm thông tin trên diện rộng, nó tìm kiếm theo yêu cầu
ngời sử dụng các t liệu thông tin theo chủ đề trên tất cả các máy tính dịch vụ
(Server) kết nối trên Internet. WAIS tìm kiếm tập hợp các cơ sở dữ liệu đã đợc
đánh chỉ số bằng các từ khoá (keywords), khi tìm đợc nó, chuyển các địa chỉ nơi
có các dữ liệu cần tìm cho ngời sử dụng. Ngời sử dụng phải dùng chơng trình
Clients của hệ thống WAIS cho phép để đa ra yêu cầu tìm kiếm các nguồn thông
tin. Yêu cầu đợc chuyển đến một WAIS Server chọn lựa, nhờ WAIS này tìm kiếm
hộ. Cũng tơng tự nh Gopher Server, WAIS Server cũng có thể trỏ tới các WAIS
Server khác để tiếp tục tìm kiếm, nếu nh trong danh mục đã đợc chỉ số hoá các cơ
sở dữ liệu của nó không có nguồn tin cần tìm. Thông tin cần tìm kiếm thông qua
dịch vụ này rất đa dạng và phong phú, nhng đòi hỏi chi phí về thời gian truy nhập

cao.
4. Dịch vụ Veronica:
Đối với dịch vụ Gopher, việc tìm kiếm các nguồn thông tin t liệu nhiều khi
không dẫn đến kết quả (nghĩa là không tìm thấy nơi chứa nguồn dữ liệu cần tìm).
Trong trờng hợp đó, ngời sử dụng thờng có thể muốn tìm kiếm các Gopher Server
để nhằm tìm nguồn thông tin cần. Dịch vụ này gọi là Veronica. Để sử dụng dịch
vụ này, ngời sử dụng dịch vụ cần phải kết nối máy tính của mình với một Gopher
Server nào đó trên Internet (mà ngời sử dụng đã đăng ký Account Gopher Server
đó) và Gopher Server đó cho phép truy nhập tới một Veronica nào đó. Cơ sở dữ
liệu về Veronica đợc tạo nên bằng việc quét các thực đơn trên các Gopher Server
trên mạng Internet, và cũng có thể tìm đợc thông qua các không gian Gopher có
sử dụng Veronica.
5. Dịch vụ Archie:
arechie là một dịch vụ lấy thông tin đầu tiên trên Internet. Mục đích dịch vụ
Archie đơn giản- để tạo chỉ số trung tâm của tất cả các tệp hiện đang lu trữ trên
các FTP Server. Nh vậy, các archie Server phải có chu kỳ kết nối với các FTP
Server để cập nhật danh sách các tệp. Những danh sách đó đợc tổ chức thành cơ
2
sở dữ liệu, nếu đăng ký dịch vụ này ngời sử dụng có thể truy nhập xem xét đợc.
Khi ngời sử dụng truy nhập tới cơ sở dữ liệu của archie Server, anh ta phải biết
tên tệp, kiểu tệp cần tìm. archie Server sẽ cho địa chỉ nơi lu trữ các tệp cần tìm
đó (tên máy tính và nơi chứa tệp). Dịch vụ này có hạn chế là không phải toàn bộ
các tệp của tất cả các FTP Server đều đợc cập nhật trên cơ sở dữ liệu của các
archie Server, vì vậy nhiều khi không tìm đợc các tệp thông tin theo yêu cầu.
6. Th điện tử:
Th điện tử là một dịch vụ đầu tiên của Internet. Đây là một dịch vụ truyền thông
phổ biến, nó cho phép mọi ngời (đã đăng ký sử dụng dịch vụ Internet) trao đổi th
tín với nội dung đa dạng: nội dung các dự án, các sản phẩm thơng mại, văn bản
tài chính,... và có thể dùng để truyền các tệp văn bản dạng mã ASCII. Ngời sử
dụng dịch vụ trên Internet có thể trao đổi th tín với ngời sử dụng các mạng dịch

vụ trực tuyến (On line Service Networks) khác có kết nối với Internet, ví dụ,
America Online, CompuServer, SprintMail, AT&Tmial... và mạng VNMAIL.
Ngoài ra cũng có thể trao đổi th tín với ngời sử dụng của các mạng máy tính
riêng chạy dới các hệ mạng thông dụng nh Novell Netware, Windows NT... gọi là
CC: Mail.
7. Dịch vụ Telnet:
Đây là dịch vụ để truy nhập tới các tài nguyên thông tin ở các máy tính chủ kết
nối trên Internet. Trên Internet, có nhiều loại máy tính, chứa rất nhiều loại thông
tin, trên nhiều lĩnh vực và có thể truy nhập tới đợc. Những máy tính nh vậy thờng
gọi là máy tính chủ (máy tính sở hữu các nguồn tài nguyên thông tin). Với
Telnet, một máy vi tính đầu cuối (Terminal) có thể kết nối với máy chủ, hai máy
tính chủ kết nối với nhau. Ngời sử dụng trên Terminal có thể gõ các dòng lệnh
của máy chủ ở xa (nghĩa là hội thoại với máy chủ) nh là Terminal đó đang kết nối
ngay bên cạnh máy chủ (online connection). Tơng tự FTP, ngời sử dụng phải
đăng ký Account trên máy chủ. Tuy vậy, sự khác nhau giữa FTP và Telnet là ở
chỗ khi sử dụng FTP, FTP Server chỉ cho phép Clients thực hiện các chức năng
liên quan đến truyền tệp, trong khi với Telnet Clients đợc quyền sử dụng những
chức năng do máy chủ quyết định (do thoả thuận), cũng có thể chỉ là dùng một số
lệnh của hệ thống máy chủ, truy nhập bảng điện tử, nhận tin tức trên màn hình
mà không đợc phép in. Mọi quyền truy nhập của ngời sử dụng đều phụ thuộc vào
những gì mà nguồn tài nguyên cung cấp. Tài nguyên thông tin có nhiều thứ, nhng
cũng có thể chỉ là bảng tin điện tử ngắn gọn (Bouletin Boards).
8. Dịch vụ UseNet:
useNet hay nhóm tin tức trên Internet (Internet Newgroups) là dịch vụ thảo luận
(thông qua việc gửi các bản tin tức, bài báo) về hàng ngàn chủ đề khác nhau.
useNet đợc tạo ra bởi tất cả các máy tính tiếp nhận các nhóm tin tức của mạng
mà những nhóm đó là các nhóm hay hội thảo, luận bàn bằng máy kết nối mạng.
3
Tin tức trên mạng (thờng gọi là Netnews) là cơ chế gửi các bức tin tức (gọi là các
bài báo) từ một máy tính cục bộ của một ngời sử dụng tới tất cả các máy tính

khác tham gia trong useNet. Bản chất của dịch vụ này là, khi một ngời sử dụng
gửi các bài báo thông qua máy vi tính của mình lên Internet đến một số máy tính
khác để trao đổi thảo luận, những máy tính này sau khi lu trữ bài báo đó, lại gửi
các bài báo đi đến một số máy tính khác cùng tham gia trong mạng useNet. Các
bài báo đợc truyền tải thông qua useNet đợc phân chia thành các nhóm tin tức
theo chủ đề khác nhau (cũng tơng tự nh phân các nhóm tin trên bảng điện tử).
Một bài báo mới, tơng tự nh một bản th tín, nó có một số thông tin ở đầu bài báo
và bản thân nội dung bài báo. Đầu bài báo rất cần thiết để cho phần mềm của
Netnews nhận dạng và chuyển bài báo đúng đến nhóm hay các nhóm tin cần thiết
(đến các máy tính thuộc nhóm tin). Đây là một dịch vụ đợc sử dụng phổ biến trên
Internet. Để dễ dàng sử dụng dịch vụ này, có một chơng trình rất phổ biến là
WinVN, (nó là thành quả của rất nhiều nhà lập trình trên khắp thế giới) và đợc
cung cấp miễn phí. Nếu ngời sử dụng cài đặt chơng trình này, thì có thể đọc các
bài báo, gửi các bài báo mới có xác nhận ký tên, trả lời các bài báo thông qua th
điện tử, hay bổ xung sửa chữa, hay sao chép các tệp từ các bài báo mình quan
tâm.
9. Dịch vụ IRC:
Dịch vụ IRC - Internet Relay Chat (trò chuyện chuyển tiếp trên Internet) là dịch
vụ đợc đa lên Internet vào cuối năm 1980 để thay thế cho chơng trình nói chuyện
"Talk" của hệ thống UNIX. IRC cho phép nhiều ngời cùng đồng thời nói chuyện
với nhau bằng cách gõ trên máy tính. IRC cũng là hệ thống Clients/Server. Ngời
sử dụng muốn nói chuyện với ngời nào đó trên Internet, cần phải là IRC Clients
kết nối với IRC Server (phải có Account). Khi đã đăng ký kết nối sử dụng trên
IRC Server, ngời sử dụng phải chọn kênh (Channel) để nói chuyện (Các kênh th-
ờng đợc đặt tên cho các chủ đề thảo luận). Khi đã đợc kết nối vào một kênh IRC,
ngời sử dụng có thể gõ phím trên máy tính của mình nói chuyện với ngời sử dụng
khác trong khi vẫn xem trên màn hình những dòng hội thoại của ngời sử dụng
khác đa về. Đây là một cách hay để thực hiện cuộc chuyện trò hội nghị trong thời
gian thực và không gian rộng lớn. Tuy nhiên, kiểu liên lạc này quá chậm so với
các cuộc nói chuyện trong đời thờng.

10. Các dịch vụ thông tin đa phơng tiện (World Wide Web):
Dịch vụ WWW là một trong những dịch vụ mới nhất trên Internet dựa theo
Clients/ Server. Dịch vụ WWW cho phép ngời sử dụng kết hợp văn bản, âm
thanh, hình ảnh và hoạt hình tạo nên các nguồn thông tin t liệu. Đặc biệt, ở đây là
thông tin t liệu trong WWW có dạng Hypertext. Hypertext là dạng t liệu chuẩn
trong WWW. Giao thức cho phép lấy và đọc nhanh các t liệu loại này là HTTP
(Hypertext Transport Protocol). HTTP là giao thức truyền thông nhng có thêm u
4
điểm là thông tin t liệu truy nhập có chứa các liên kết với các t liệu khác liên
quan và nằm khắp nơi trên mạng Internet (cũng tơng tự nh FTP và Gopher, ở đó
có các chỉ dẫn và các kết nối đến các nguồn thông tin ở nơi khác).
Tất cả những ngời sử dụng WWW có thể tạo lập Home Page riêng, qua đó để
thiết lập các kết nối với các nơi trên Internet mà họ phải thờng xuyên quan hệ.
Home Page có thể tạo ra cho một nhóm ngời, một công ty, một hãng kinh doanh,
một trờng học... có cùng một nguồn tài nguyên dữ liệu. Thông qua các Home
Page, tất cả ngời sử dụng WWW liên hệ tìm hiểu, truy nhập thông tin t liệu dạng
Hypertext của nhau.
Cũng là hệ thống Clients/ Server, một WWW Clients là một đăng ký trên
Internet (Account) có yêu cầu lấy t liệu WWW. Các WWW Server là các tập hợp
các thông tin t liệu WWW ở rải rác trên toàn cầu.
Phần mềm cho WWW Server là chơng trình điều khiển sự thu thập các t liệu
WWW trên một máy chủ.
Để truy nhập WWW, cần thiết phải chạy hệ thống ứng dụng WWW (Browser)
trên máy tính của WWW Clients. Browser là hệ ứng dụng dùng để diễn giải và
chỉ thị các t liệu từ WWW. Đối với các WWW Clients là PC hay Macintosh, có
thể dùng hệ chơng trình Mosaic Browser, hoặc các hệ phần mềm soạn riêng cho
các loại máy tính đó. Có một số Browsers có các khả năng mạnh giúp ngời sử
dụng WWW không những chỉ xem văn bản dạng Hypertext mà còn nghe âm
thanh, hình ảnh động, phim động kèm theo, nếu nh trong cấu hình máy tính có
các phần cứng giao tiếp video, âm thanh. Sự áp dụng công nghệ đa phơng tiện

trong dịch vụ WWW là một đặc điểm quan trọng và đang phát triển Ư

5