Bồi dưỡng năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở các trường Trung học Cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGÔ THÀNH NHUÂN

BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ
CHO TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG,
TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGÔ THÀNH NHUÂN

BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ
CHO TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG,
TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TUÂN

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn: “Bồi dưỡng năng lực quản lí cho Tổ trưởng

chuyên môn ở các trường THCS huyện Ninh Giang - tỉnh Hải Dương” là của
riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sỹ Nguyễn Văn Tuân. Luận văn
sử dụng những thông tin được ghi rõ nguồn gốc, những số liệu và kết quả nghiên cứu
trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ
một công trình nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, ngày 13 tháng 7 năm 2018
Tác giả

Ngô Thành Nhuân

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, em đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan,
trường học.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến lãnh đạo trường Đại học sư phạm
Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý - Giáo dục, các nhà
khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên
đã giảng dạy trong suốt quá trình học tập.
Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Văn Tuân, người đã trực tiếp,
tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Sở Giáo dục và Đào tạo
tỉnh Hải Dương, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Ninh Giang, các trường THCS
trên địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương; cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp,
đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu
và hoàn thành luận văn được thuận lợi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế,
thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của
các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Ngô Thành Nhuân

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT..................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ ...................................................................................... v
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .......................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ....................................................... 3

8. Ý nghĩa của đề tài ..................................................................................................... 5
9. Kết cấu của đề tài ...................................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHO
TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ................ 6
1.1.

Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 6

1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ..................................................................................... 6
1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam .................................................................................... 8
1.2.

Một số khái niệm công cụ của đề tài ................................................................ 11

1.2.1. Bồi dưỡng ........................................................................................................ 11
1.2.2. Năng lực, kỹ năng ............................................................................................ 12
1.2.3. Tổ trưởng chuyên môn ..................................................................................... 16
1.2.4. Bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ..................................... 17
1.3.

Chức năng, nhiệm vụ và nội dung quản lý của tổ trưởng chuyên môn ở
trường Trung học cơ sở .................................................................................... 18

1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn ............................................ 18
1.3.2. Nội dung quản lý của tổ trưởng chuyên môn ở trường THCS ........................ 20
1.3.3. Nội dung kĩ năng, năng lực quản lý của tổ trưởng chuyên môn ở trường THCS .... 24

iii

1.4.

Bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS ...... 26

1.4.1. Ý nghĩa và sự cần thiết của việc bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM ....... 26
1.4.2. Nội dung bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM ........................................... 27
1.4.3. Hình thức bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM .......................................... 31
1.4.4. Những yêu cầu của hoạt động bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM .......... 32
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động bồi dưỡng kỹ năng quản
lý cho tổ trưởng chuyên môn ........................................................................... 33

1.5.1. Các yếu tố khách quan ..................................................................................... 33
1.5.2. Các yếu tố chủ quan ......................................................................................... 35
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 38
Chương 2. THỰC TRẠNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÍ CHO TỔ
TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN NINH
GIANG - TỈNH HẢI DƯƠNG ...................................................................... 40
2.1.

Giới thiệu về khảo sát thực trạng ..................................................................... 40

2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục ở Huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương ................................................................................................ 40
2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ............................................................................. 43
2.2.

Thực trạng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường THCS huyện Ninh
Giang - tỉnh Hải Dương ................................................................................... 45

2.2.1. Số lượng, cơ cấu đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ............................................. 45
2.2.2. Chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn (kỹ năng quản lí của tổ trưởng CM)..... 47
2.2.3. Thực trạng kỹ năng quản lý của các tổ trưởng chuyên môn ở các trường
THCS huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ..................................................... 49
2.3.

Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho tổ trưởng chuyên môn các
trường THCS Huyện Ninh Giang - tỉnh Hải Dương. ...................................... 50

2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng kỹ năng
quản lý cho TTCM ........................................................................................... 50
2.3.2. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch của đội ngũ TTCM ......... 51
2.3.3. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục
của đội ngũ TTCM ........................................................................................... 54

iv


2.3.4. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng kiểm tra, đánh giá của đội ngũ TTCM ........... 55
2.3.5. Thực trạng bồi dưỡng các kỹ năng mềm cho TTCM ...................................... 57
2.3.6. Thực trạng phương pháp và hình thức bồi dưỡng kĩ năng quản lý cho tổ
trưởng chuyên môn .......................................................................................... 59
2.3.7. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bồi dưỡng kỹ năng
quản lý cho TTCM ........................................................................................... 60
2.4.

Đánh giá chung ................................................................................................ 62

2.4.1. Những mặt đạt được ........................................................................................ 62
2.4.2. Những mặt còn hạn chế ................................................................................... 62

2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ..................................................................... 63
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 64
Chương 3. BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÍ CHO TỔ
TRƯỞNG CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN NINH
GIANG - TỈNH HẢI DƯƠNG ...................................................................... 65
3.1.

Nguyên tắc đề xuất biện pháp .......................................................................... 65

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .................................................................. 65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................................. 66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 66
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 67
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................................... 67
3.2.

Biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở các
trường THCS huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương .......................................... 68

3.2.1. Tổ chức quán triệt nhận thức cho đội ngũ CBQL, TTCM và giáo viên về
tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM trong
trường THCS.................................................................................................... 68
3.2.2. Nắm bắt được thực trạng nhu cầu bồi dưỡng kỹ năng quản lý của đội ngũ
tổ trưởng chuyên môn các trường THCS huyện Ninh Giang .......................... 71
3.2.3. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho tổ trưởng chuyên môn
các trường THCS ............................................................................................. 74
3.2.4. Đổi mới nội dung quản lý bồi dưỡng kỹ năng quản lý gắn với chất lượng
và hiệu quả quản lý .......................................................................................... 76

v

3.2.5. Đổi mới phương pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM các
trường THCS.................................................................................................... 79
3.2.6. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để đội ngũ TTCM phát huy tốt trình
độ chuyên môn và kỹ năng quản lý của mình ................................................. 82
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 86

3.4.

Khảo nghiệm về mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất........ 87

3.4.1. Mục đích của khảo nghiệm .............................................................................. 87
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ................................................................................... 87
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp .... 88
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91
1. Kết luận ................................................................................................................... 91
2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 92
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 94
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

CM : Chuyên môn
CSVC

: Cơ sở vật chất

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GD

: Giáo dục

GV

: Giáo viên

HT

: Hiệu trưởng

KT-XH

: Kinh tế xã hội

NXB

: Nhà xuất bản

SKKN

: Sáng kiến kinh nghiệm

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TTCM

: Tổ trưởng chuyên môn

iv


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
Biểu đồ:
Bảng 2.1.

Kết quả hạnh kiểm học sinh THCS huyện Ninh Giang 3 năm học
gần đây .................................................................................................. 42

Bảng 2.2.

Kết quả học lực học sinh THCS huyện Ninh Giang 3 năm học gần đây.....42

Bảng 2.3.

Số lượng tổ trưởng chuyên môn, số nữ tổ trưởng, trình độ chuyên

Bảng 2.4.

môn đào tạo, trình độ lý luận chính trị .................................................. 45
Trình độ đào tạo quản lý giáo dục và nghiệp vụ tin học của tổ
trưởng chuyên môn các trường THCS .................................................. 46

Bảng 2.5.
Bảng 2.6.

Thâm niên làm tổ trưởng của TTCM năm học 2016-2017 ................... 46
Tuổi đời của tổ trưởng chuyên môn năm học 2016-2017..................... 47

Bảng 2.7.

Khảo sát về chất lượng đội ngũ TTCM các trường THCS huyện

Bảng 2.8.

Ninh Giang ............................................................................................ 48
Thực trạng kỹ năng quản lý của các TTCM ở các trường THCS

Bảng 2.9.

huyện Ninh Giang ................................................................................. 50
Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng

Bảng 2.10.
Bảng 2.11.

kỹ năng quản lý cho TTCM .................................................................. 51
Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch của đội ngũ TTCM ......52
Khảo sát thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tổ chức thực hiện các hoạt

Bảng 2.12.
Bảng 2.13.
Bảng 2.14.
Bảng 2.15.
Bảng 3.1.
Bảng 3.2.

động giáo dục của đội ngũ TTCM ........................................................ 54
Khảo sát thực trạng bồi dưỡng kỹ năng kiểm tra, đánh giá của đội
ngũ TTCM ............................................................................................ 56
Khảo sát thực trạng bồi dưỡng các kỹ năng mềm cho TTCM.............. 58
Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp, hình thức bồi dưỡng
kỹ năng quản lý cho TTCM .................................................................. 59
Khảo sát thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bồi
dưỡng kỹ năng quản lý cho TTCM ....................................................... 61
Khảo sát mức độ cấp thiết của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng
quản lý cho TTCM ................................................................................ 88
Khảo sát mức tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng
quản lý cho TTCM ................................................................................ 89

Sơ đồ:
Sơ đồ 1.1. Yêu cầu về vai trò và năng lực quản lý đối với TTCM ....................... 32

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Cơ sở lý luận
Giáo dục và Đào tạo có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục
tiêu chung của toàn Đảng, toàn dân là: “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài cho đất nước”. Nhiệm vụ nặng nề đó đặt lên vai ngành
Giáo dục vì làm được điều này Giáo dục và Đào tạo đã thực sự góp phần đắc
lực cho sự nghiệp Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa đất nước, xây dựng và thực hiện
mục đích của Đảng và Nhà nước là: Làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh.
Để nâng cao chất lượng GD thì trước hết chúng ta phải xây dựng đội ngũ cán
bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV) có phẩm chất chính trị vững vàng, đủ về số
lượng, đồng bộ về cơ cấu, có trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp tốt, có
đạo đức và lối sống lành mạnh, trong sáng và mẫu mực.
Trong các trường học nói chung và Trường Trung học cơ sở (THCS) nói
riêng, hoạt động chuyên môn chiếm vị trí đặc biệt quan trọng, trong đó tổ chuyên
môn là một tổ chức đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn. Thế nên
vai trò của tổ trưởng chuyên môn (TTCM) là người trục tiếp quản lý nhiều mặt
hoạt động của giáo viên và cả khối lớp, là người chịu trách nhiệm trước Hiệu
trưởng về chất lượng giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh
trong tổ của mình. Do vậy, để hoàn thành nhiệm vụ của mình, thì người TTCM
ngoài những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, còn phải có khả năng quản lý và năng
lực chuyên môn, đặc biệt là phải có các kỹ năng quản lý cơ bản. Các kỹ năng quản
lý chỉ có thể được hình thành và phát triển thông quá trình đào tạo, bồi dưỡng.
1.2. Cơ sở thực tiễn
Giáo dục - Đào tạo huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương trong những năm qua

đã có những bước phát triển đáng kể về chất lượng góp phần quan trọng vào việc
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài thúc đẩy sự phát triển kinh
tế xã hội địa phương. Chất lượng giáo dục các cấp học nói chung và cấp THCS

1


nói riêng có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc phát triển của huyện nhà. Chính vì
vậy việc phát triển đội ngũ CBQL trường THCS trong đó có người TTCM là hết
sức cần thiết. Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đã đạt được vẫn còn những vấn
đề bất cập, yếu kém trong công tác quản lý của người TTCM ở các trường THCS
trên địa bàn huyện Ninh Giang làm ảnh hưởng đến chất lượng GD&ĐT. Một trong
những bất cập đó phải kể đến là năng lực trong quản lý của đội ngũ TTCM còn
nhiều hạn chế. Giáo dục - Đào tạo của huyện cần phải có sự quan tâm, đầu tư hơn
nữa cho công tác bồi dưỡng năng lực quản lý cho người TTCM để họ có thể đáp
ứng được những yêu cầu của đổi mới Giáo dục - Đào tạo.
Từ các vấn đề lý luận và thực tiễn trên tôi chọn vấn đề “Bồi dưỡng năng lực
quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS huyện Ninh Giang - tỉnh
Hải Dương” làm đề tài nghiên cứu của mình với mong muốn tìm ra các biện pháp
nhằm bồi dưỡng năng lực quản lý cho người TTCM ở các trường THCS huyện
nhà, đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới của Giáo dục-Đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng bồi dưỡng năng lực quản
lý cho TTCM ở các trường THCS huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, đề tài đề
xuất biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM ở các trường THCS trên
địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn ở các
trường THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương.

3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý cho TTCM ở các trường THCS.
4. Giả thuyết khoa học
Chất lượng giáo dục THCS huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương hiện nay
thấp hơn so với mặt bằng chung của tỉnh, một trong những nguyên nhân là do
năng lực QL nhà trường của đội ngũ tổ trưởng chuyên môn còn tồn tại những
hạn chế. Nếu tìm ra các biện pháp bồi dưỡng năng lực quản lý cho tổ trưởng

2


Luận văn đủ ở file: Luận văn full