Quản lý đổi mới phương pháp dạy học các môn khoa học tự nhiên ở trường trung học cơ sở huyện lâm thao, phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN CÔNG MINH

QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC MÔN
KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LÂM THAO, PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN CÔNG MINH

QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC MÔN
KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN LÂM THAO, PHÚ THỌ
Ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. VŨ ĐÌNH CHUẨN

THÁI NGUYÊN - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập
của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc
rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất kỳ chương trình nghiên cứu khoa
học nào trước đây.
Thái Nguyên, ngày 18 tháng 7 năm 2018
Tác giả

Nguyễn Công Minh

i


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn tốt nghiệp,
tôi luôn nhận được sự động viên, khích lệ và tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo,
các thầy, cô giáo trong khoa Tâm lý - Giáo dục, các bạn đồng môn và các bạn
đồng nghiệp để tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập, nghiên cứu chương trình học cao
học và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Tác giả xin chân thành cảm ơn sự động viên, tạo điều kiện giúp đỡ của UBND
huyện Lâm Thao đã tạo điều kiện hỗ trợ tài chính toàn bộ khóa học; Cảm ơn lãnh
đạo và chuyên viên phòng GD&ĐT huyện Lâm Thao; CBQL, giáo viên các môn KHTN
các trường THCS huyện Lâm Thao về những góp ý bổ sung cho luận văn và cung cấp
các số liệu thống kê, trả lời phỏng vấn, trả lời phiếu điều tra phục vụ cho việc điều tra
số liệu trong luận văn.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến TS. Vũ Đình Chuẩn người
đã tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ trong quá trình xây dựng đề cương, triển
khai nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Trong quá trình nghiên cứu luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi

rất mong nhận được sự chỉ dẫn, đóng góp ý kiến của của các thầy giáo, cô giáo và
các bạn đồng môn để luận văn được hoàn thiện hơn và có thể áp dụng rộng rãi
không chỉ trong các trường THCS huyện Lâm Thao mà còn trong các trường THCS
trên cả nước.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Nguyễn Công Minh

ii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ......................................................................... v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài ..............................................................................................
1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................
3
3. Khách thể nghiên cứu ......................................................................................
3
4. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................
3
5. Giả thuyết khoa học .........................................................................................
3

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................
3
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................
3
8. Các phương pháp nghiên cứu ..........................................................................
4
9. Bố cục của luận văn .........................................................................................
5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
........................................................ 6
1.1.

Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................. 6

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài .............................................................
iii


6
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước.................................................................
7
1.2.
9

Một số khái niệm cơ bản .........................................................................

1.2.1. Quản lí, quản lý giáo dục......................................................................... 9
1.2.2.
11

Phương pháp; Phương pháp dạy học.....................................................

1.2.3. Đổi mới, Đổi mới PPDH; Đổi mới PPDH các môn KHTN.................. 12
1.2.4. Quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ................................................ 13

iii


1.3.

Một số vấn đề cơ bản về quản lí đổi mới phương pháp dạy học các
môn Khoa học tự nhiên ở trường Trung học cơ sở ...............................
14

1.3.1. Đổi mới phương pháp dạy học các môn Khoa học tự nhiên ở trường
Trung học cơ sở ..................................................................................... 14
1.3.2. Hiệu trưởng trường THCS với việc quản lí đổi mới PPDH các
môn KHTN ........................................................................................... 17
1.4.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở
trường THCS ......................................................................................... 25

1.4.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................. 25
1.4.2. Các yếu tố khách quan........................................................................... 26
Kết luận chương 1.............................................................................................. 28
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC
MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN
LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ... 29

2.1.

Khái quát về giáo dục của huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .................. 29

2.1.1. Khái quát về tình hình giáo dục THCS của huyện Lâm Thao .............. 29
2.2.

Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ...................................... 36

2.2.1. Mục đích khảo sát.................................................................................. 36
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................. 36
2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ............................ 36
2.3.

Thực trạng đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS huyện
Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ........................................................................ 38

2.3.1. Nhận thức của CBQL, GV các trường THCS về đổi mới PPDH các
môn KHTN ............................................................................................ 38
2.3.2. Thực trạng đổi mới PPDH các môn KHTN của giáo viên.................... 39
2.3.3. Kết quả của việc đổi mới PPDH các môn KHTN ở các trường
THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ......................................................... 41
iv


2.4.

Thực trạng quản lý đổi mới PPDH các môn KHTN ở các trường
THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ......................................................... 42

2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH các môn KHTN ở
các trường THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ ...................................... 42
2.4.2. Thực trạng tổ chức đổi mới PPDH các môn KHTN ở các trường
THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ......................................................... 44
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo đổi mới PPDH các môn KHTN ở các trường
THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ......................................................... 50
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá đổi mới PPDH các môn KHTN ở các
trường THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ ............................................. 54
2.5.

Đánh giá thực trạng quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ...................................... 56

2.5.1. Những điểm mạnh ................................................................................. 56
2.5.2. Những điểm yếu .................................................................................... 57
2.5.3. Nguyên nhân.......................................................................................... 58
2.5.4. Cơ hội và thách thức.............................................................................. 58
Kết luận chương 2.............................................................................................. 59
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CÁC MÔN
KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN
LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ... 61
3.1.

Định hướng đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam ...... 61

3.1.1. Chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo Việt Nam 2011 - 2020 .......... 62
3.1.2. Định hướng phát triển GDĐT của huyện Lâm Thao đến năm 2020 .... 63
3.2.

Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 64

3.2.1. Đảm bảo tính mục đích ......................................................................... 64
3.2.2. Đảm bảo tính khoa học.......................................................................... 65
3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả........................................................................... 65
3.2.4. Đảm bảo tính hệ thống .......................................................................... 65

v


3.2.5. Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................ 66
3.2.6. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ......................................................... 66
3.3.

Các biện pháp quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường
THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ................................................. 67

3.3.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, giáo viên về sự cần thiết phải đổi
mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS......................................... 67
3.3.2. Xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH các môn KHTN phù hợp với
tình hình thực tiễn..................................................................................
69
3.3.3. Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng vận dụng PPDH tích cực các môn
KHTN cho đội ngũ CBQL và GV ở trường THCS .............................. 74
3.3.4. Chỉ đạo GV đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
và bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh ....................
76
3.3.5. Tăng cường khai thác CSVC - TBDH phục vụ đổi mới PPDH các
môn KHTN ............................................................................................ 78
3.3.6. Xây dựng cơ chế, tạo động lực thúc đẩy đổi mới PPDH các môn
KHTN ở trường THCS .......................................................................... 81

3.3.7. Tăng cường kiểm tra, đánh giá hoạt động đổi mới PPDH các môn
KHTN ở trường THCS .......................................................................... 83
3.4.

Mối quan hệ giữa các biện pháp............................................................ 88

3.5.

Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ........ 88

3.5.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 88
3.5.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 89
Kết luận chương 3.............................................................................................. 91
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 92
1. Kết luận.......................................................................................................... 92
2. Khuyến nghị................................................................................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 95
PHỤ LỤC
vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lí CNTT

: Công nghệ thông tin CSVC

:

Cơ sở vật chất
GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GV

: Giáo viên

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

HS

: Học sinh

KTĐG

: Kiểm tra đánh giá PPDH

: Phương pháp dạy học QLGD
Quản lí giáo dục THCS
học cơ sở XHCN
nghĩa KHTN

:
: Trung

: Xã hội chủ

: Khoa học tự

nhiên
TTCM

: Tổ trưởng chuyên môn

PPCT

: Phân phối chương trình

iv


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1: Quy mô, mạng lưới trường lớp cấp THCS huyện Lâm Thao
...........................29
Bảng 2.2:
.......31

Đội ngũ cán bộ giáo viên THCS huyện Lâm Thao năm học 2017 - 2018

Bảng 2.3: Cơ cấu độ tuổi giáo viên THCS năm học 2017 - 2018 ........................... 31
Bảng 2.4: Đội ngũ CBQL cấp THCS huyện Lâm Thao .......................................... 32
Bảng 2.5: Đội ngũ giáo viên các môn KHTN trường THCS huyện Lâm Thao,
năm học 2017-2018................................................................................. 33
Bảng 2.6: Kết quả đánh giá năng lực giáo viên các môn KHTN năm học 20172018.....33
Bảng 2.7: Cơ cấu độ tuổi giáo viên các môn KHTN năm học 2017-2018.............. 35
Bảng 2.8: Chất lượng giáo dục cấp THCS huyện Lâm Thao .................................. 35

Bảng 2.9: Chất lượng học sinh giỏi lớp 9 môn KHTN............................................ 36
Bảng 2.10: Nhận thức của CBQL và giáo viên về đổi mới PPDH............................ 38
Bảng 2.11: Thực trạng đổi mới PPDH của giáo viên ................................................ 39
Bảng 2.12: Thực trạng sử dụng các PPDH đặc trưng của các môn KHTN .............. 40
Bảng 2.13: Kết quả của việc đổi mới PPDH các môn KHTN................................... 41
Bảng 2.14: Biện pháp xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH ........................................ 43
Bảng 2.15: Thực trạng tổ chức đổi mới PPDH các môn KHTN ................................ 45
Bảng 2.16: Thực trạng quản lý CSVC, ứng dụng công nghệ thông tin, trang thiết
bị phục vụ đổi mới PPDH các môn KHTN ............................................ 47
Bảng 2.17: Thực trạng tạo cơ chế, tạo động lực cho giáo viên đổi mới PPDH ........ 49
Bảng 2.18: Chỉ đạo tổ chuyên môn đổi mới PPDH................................................... 51
Bảng 2.19: Thực trạng Chỉ đạo hoạt động đổi mới PPDH các môn KHTN của
giáo viên .................................................................................................. 53
Bảng 2.20: Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện đổi mới PPDH ........................ 55
Bảng 3.1: Mẫu phiếu đánh giá và xếp loại giờ dạy ................................................. 86
Bảng 3.2: Đánh giá về tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ......................... 89
Biểu đồ:

v


Biểu đồ 3.1. Mức độ cấp thiết và khả thi của các nhóm biện pháp ............................ 89

vi


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng về Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội 2011-2020 nêu rõ: “Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân

lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố quyết định sự
phát triển nhanh, bền vững đất nước. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo
hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá; đổi mới chương trình, nội dung, phương
pháp dạy và học; đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và
cán bộ quản lí giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo,
coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành" [30].
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh
tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế có nêu ra nhiều giải pháp, trong
đó có giải pháp “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo
dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học"
Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng cũng khẳng định sự
cần thiết phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nhằm thực hiện các
mục tiêu chủ yếu:
Một là, giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện, yêu gia đình, yêu
Tổ quốc; có hiểu biết và kỹ năng cơ bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân,
sống tốt và làm việc hiệu quả, thực học, thực nghiệp; phát triển tốt nhất tiềm năng
của mỗi
cá nhân; đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước.
Hai là, xây dựng nền giáo dục mở, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, có cơ cấu và
phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều
kiện nâng cao chất lượng. Hệ thống giáo dục được chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang
đậm bản sắc dân tộc. Xuất phát từ yêu cầu thực tế trong công tác giáo dục và đào
tạo, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục
và đào tạo đã nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tch cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ

1

năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.
Tập trung cách dạy học, cách nghĩ,

2


khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng,
phát triển năng lực. Chuyển từ dạy học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học
tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy
mạnh ứng dụng công nghệ thông tn và truyền thông trong dạy và học" [21, tr.4].
Chương trình Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ
chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực người học, nghĩa là từ
chỗ quan tâm đến việc học sinh được học cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng
được cái gì qua việc học, kỹ năng thực hành thế nào. Để đảm bảo được điều đó,
nhất định phải thực hiện thành công chuyển từ PPDH theo lối “truyền thụ một
chiều"sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành
năng lực và phẩm chất người học. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới lần
này, giáo dục KHTN với chủ đề tích hợp thành một môn ở cấp THCS; để chuẩn bị
cho quá trình đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông vào năm học 20192020, vì vậy đổi mới PPDH các môn KHTN là rất cần thiết.
Lâm Thao là một huyện đồng bằng của tỉnh Phú Thọ, có điều kiện giao thông
thuận lợi, là huyện đầu tiên của tỉnh Phú Thọ đạt nông thôn mới. Trong nhiều năm
qua, ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Lâm Thao không ngừng phấn đấu nâng cao
chất lượng giáo dục. Đặc biệt, vấn đề đổi mới PPDH các trường THCS huyện Lâm
Thao đã triển khai từ nhiều năm nay, mặc dù vậy, hiệu quả của việc đổi mới chưa
cao. Nhiều thầy cô giáo vẫn quen với phương pháp giảng dạy truyền thụ một
chiều, số giáo viên thường xuyên chủ động, sáng tạo trong việc kết hợp sử dụng các
PPDH truyền thống với PPDH tích cực còn ít. Dạy học các môn khoa học tự nhiên vẫn
nặng về truyền thụ kiến thức lý thuyết. Việc rèn kỹ thực hành, vận dụng kiến thức
liên môn vào giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh chưa thực sự được

quan tâm.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng các phương tiện dạy học ở các trường
THCS trên địa bàn chưa được rộng rãi và hiệu quả chưa cao.
Với vai trò là một cán bộ quản lý nhà trường, trực tiếp phụ trách tổ KHTN, tôi
vô cùng trăn trở, mong muốn nghiên cứu tìm được những biện pháp cần thiết,
phù hợp góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy các môn KHTN. Từ các lý do trên


tôi chọn đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học các môn KHTN ở
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ" làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sỹ
QLGD.


2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lí
đổi mới PPDH các môn KHTN nhằm nâng cao chất lượng dạy học các môn KHTN ở
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
3. Khách thể nghiên cứu
Quản lí hoạt động đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường trung học cơ sở.
4. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS huyện
Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
5. Giả thuyết khoa học
Việc quản lý đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS trên địa bàn
huyện Lâm Thao tỉnh Phú Thọ còn có những hạn chế nhất định như: CBQL chưa
quan tâm đến việc lập kế hoạch đổi mới PPDH; việc tổ chức, chỉ đạo các hoạt động
đổi mới PPDH chưa đồng bộ, công tác chỉ đạo, kiểm tra đánh giá nhiều trường làm
chưa bài bản... Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý phù hợp, có tính khả thi
và đồng bộ thì sẽ quản lý tốt việc đổi mới PPDH các môn KHTN, góp phần nâng
cao chất lượng dạy học các môn KHTN ở trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú

Thọ.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường
THCS.
6.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở
trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN nhằm
nâng cao chất lượng dạy và học ở các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
và khảo nghiệm các biện pháp.
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
7.1. Về nội dung
Đề tài đi sâu nghiên cứu và đề xuất biện pháp quản lí đổi mới PPDH các môn


Toán, Lý, Hóa, Sinh ở trường THCS ở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
7.2. Về khách thể điều tra và địa bàn khảo sát


- Về khách thể điều tra: Gồm 151 người; Trong đó CBQL các trường THCS:
35 người; Giáo viên: 116 người hiện đang giảng dạy các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh
các trường THCS huyện Lâm Thao.
- Về địa bàn khảo sát: Gồm 15 trường THCS huyện Lâm Thao, Phú Thọ. Điều
tra lấy số liệu vào tháng 2/2018.
8. Các phương pháp nghiên cứu
8.1. Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Tiến hành nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các
nguồn tài liệu lí luận, đó là: Các văn kiện của Đảng, Nhà nước, ngành, các tác phẩm
về khoa học quản lí giáo dục, giáo dục học,...; các công trình nghiên cứu khoa học
QLGD có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài.
8.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tễn

8.2.1. Phương pháp điều tra bằng anket
Điều tra cán bộ quản lí nhằm tìm hiểu thực trạng việc quản lí đổi mới PPDH
các môn KHTN của hiệu trưởng trường THCS.
8.2.2. Phương pháp quan sát
Tiến hành dự giờ ở các tổ chuyên môn, đánh giá theo tiêu chí giở dạy đổi mới
PPDH
làm cơ sở đánh giá hiệu quả quản lý đổi mới PPDH các môn KHTN của hiệu trưởng.
8.2.3. Phương pháp đàm thoại
Trò chuyện với giáo viên, cán bộ quản lí về vấn đề quản lí đổi mới PPDH các
môn KHTN, những khó khăn, thuận lợi, nguyện vọng của họ về lĩnh vực này.
8.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu các sản phẩm của cán bộ quản lí để thu thập những thông tin bổ
sung cho phương pháp điều tra (Các văn bản, quy định nội bộ, các sản phẩm và kết
quả đổi mới PPDH…).
8.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Tiến hành sưu tầm, nghiên cứu, phân tích các kinh nghiệm quản lí của đội ngũ
cán bộ quản lí, của giáo viên các trường THCS trong huyện.
8.2.2. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Phương pháp này được sử dụng để xây dựng và hoàn chỉnh bộ công cụ
điều tra; lấy ý kiến các chuyên gia, các cán bộ quản lí và giáo viên về tính cần thiết và


tính khả thi của các biện pháp quản lí đề xuất.


8.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Các phương pháp thống kê toán học được sử dụng để xử lí các kết quả nghiên
cứu về định lượng (lập bảng phân phối tần số, tần suất, tính điểm trung bình cộng,
vẽ biểu đồ, đồ thị) tạo cơ sở cho việc phân tích định tính các kết quả nghiên cứu.
9. Bố cục của luận văn

Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và Khuyến nghị; Phụ lục; Danh mục tài liệu
tham khảo, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS
huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
Chương 3: Biện pháp quản lí đổi mới PPDH các môn KHTN ở trường THCS
huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Từ thời xưa cho đến ngày nay GD luôn là mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc
gia trên thế giới. Một quốc gia có phát triển được đều dựa trên nền tảng tri thức con
người ở mỗi quốc gia đó, mà GD là người tiên phong trong vấn đề đào tạo nguồn tri
thức này. Để mục đích GD đi đúng hướng thì các nhà quản lý phải đề ra những biện
pháp phù hợp để quản lý quá trình GD. Quản lý GD, quản lý PPGD là những vấn đề
được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới hết sức quan tâm, việc tìm ra các biện pháp
quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả HĐDH trong nhà trường luôn giữ vai trò
đặc biệt quan trọng.
Khổng Tử (551-479 TCN), một nhà giáo lỗi lạc của Trung Quốc đã cho rằng:
Việc giáo dục là cần thiết cho mỗi người. Về phương pháp giáo dục ông coi trọng
việc tự học, tự rèn luyện, tu thân, phát huy mặt tích cực, sáng tạo, năng lực nội sinh,
dạy học sát đối tượng, cá biệt hóa đối tượng. Kết hợp học với hành, lý thuyết với
thực tiễn, phát triển động cơ học tập đúng đắn, tạo hứng thú và ý chí quyết tâm cho
người học. Nhìn chung cho đến nay, phương pháp giáo dục của Khổng Tử vẫn còn
nguyên giá trị, là bài học lớn cho các nhà trường và cán bộ quản lý trong công tác
Giáo dục và đào tạo của mình.

Monteque (1533-1592) là một nhà sư phạm hàng đầu của Châu Âu thời kỳ đó
đã đưa ra chủ trương giảng dạy bằng hoạt động, bằng quan sát trực tiếp, bằng sự
tiếp xúc với các sự vật trong đời sống hàng ngày. Ông nói rằng muốn giảng dạy tốt
“Phải cho học sinh chạy trước mà nhận xét"phân tích hành động đúng, sai từ đó giúp
đỡ học sinh tự phát hiện chiếm lĩnh tri thức, chứ không bắt buộc trẻ em phải tuân
theo những áp đặt chủ quan của người thầy.
Công trình của David W. Johnson, Roger L. Johnson, Kagan về sử dụng
phương pháp dạy học hợp tác nhóm có khả năng tốt trong việc phát huy tính tích
cực, tự lực, sự tự tin, tinh thần đoàn kết, hợp tác, rèn kĩ năng sống và làm việc


trong môi


trường tập thể. Theo các tác giả những thành tựu trong lớp học liên quan đến sự
nỗ lực chung, chứ không phải nỗ lực riêng lẻ hay sự cạnh tranh của cá nhân [28].
Các nhà QLGD Nga như V.P. Xtrêzicodin, G.I. Goócsaia, V.A.Xukhomlinxki đã
đưa ra một số công việc quản lí của hiệu trưởng trường phổ thông trong đó có đề
cập đến việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, tổ chức hội thảo khoa học về
các vấn đề đổi mới quá trình dạy học, phương pháp dạy học và giáo dục học sinh, tổ
chức dự giờ và phân tích đánh giá bài học... ( dẫn theo [27]).
Theo Agnes Chang Shook Cheong: “Lãnh đạo nhà trường đóng vai trò rất quan
trọng trong lãnh đạo hoạt động giảng dạy, hỗ trợ giáo viên để có một môi trường
dạy học tận tâm. Họ lãnh đạo giáo viên bằng cách thổi nhiệt tình và tiếp nghị lực cho
giáo viên, tạo cho giáo viên một không gian về tinh thần, tâm lý và thể lực, hỗ trợ để
thử nghiệm những phương pháp giảng dạy mới. Trường học của thế kỷ XXI tập
trung phát triển kỹ năng tư duy; đánh giá không tách rời giảng dạy; hợp tác giải
quyết vấn đề; học kỹ năng trong bối cảnh các vấn đề thực sự; lấy người học làm
trung tâm, định hướng vào giáo viên; tất cả học sinh được học cách tư duy" (dẫn
theo [17, tr.116]).

Nghiên cứu của các tác giả nước ngoài cho thấy, vấn đề DH và quản lý đổi mới
PPDH được nghiên cứu một cách có hệ thống, những lý luận đó được đúc kết từ thực
tễn quản lý, phát triển theo từng giai đoạn lịch sử. Các nghiên cứu đều coi trọng vị
trí của giáo dục. Kết quả giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào công tác quản lý HĐDH,
đổi mới PPDH và nhân tố người thầy với khả năng tư duy, sáng tạo, tch cực đổi mới
để đáp ứng với sự phát triển của xã hội, của nền giáo dục tên tến.
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam, trong nhiều thập kỷ qua Đảng và Nhà nước đã nhận thức sâu sắc
về vai trò giáo dục đối với sự phát triển của đất nước, đặc biệt đối với việc phát triển
nguồn nhân lực hiện nay để đáp ứng với sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Vì lẽ đó,
giáo dục được xác định là quốc sách hàng đầu. Sự nghiệp giáo dục được Đảng, nhà
nước và toàn xã hội đặc biệt quan tâm, chăm sóc.
Có rất nhiều đề tài nghiên cứu, nhiều kiến nghị trong các hội thảo khoa học về
cải tiến đổi mới PPDH của các tác giả: Hà Thế Ngữ, Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Hữu Chí, Đỗ


Đình Hoan, Đặng Thành Hưng, Nguyễn Kỳ, Trần Kiều, Phan Trọng Luận, Phạm
Quang Huân, Nguyễn Cảnh Toàn, Vũ Trọng Rỹ,... Đáng lưu ý là một số đề tài như: