Quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng doanh nghiệp tại NH TMCP công thương việt nam chi nhánh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MINH HẰNG

QUẢN LÝ RỦI RO
TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DN
TẠI CHI NHÁNH NH TMCP CÔNG THƯƠNG
THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ MINH HẰNG

QUẢN LÝ RỦI RO
TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DN
TẠI CHI NHÁNH NH TMCP CÔNG THƯƠNG
THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM BẢO DƯƠNG

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn
toàn trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự giúp
đỡ cho việc hoàn thành luận văn đã được ghi trong lời cảm ơn. Các thông tin và tài
liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.
Ngày 16 tháng 12 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Minh Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài “Quản lý rủi ro trong cho vay
khách hàng Doanh nghiệp tại NH TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh
Thái Nguyên”,tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tận tình của
nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các
cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên
cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn tới Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào tạo,
các Khoa, các Phòng của Trường Đại học

inh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học

Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tnh của Giáo viên hướng dẫn là
PGS.TS Phạm Bảo Dương.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi nhận được sự giúp đỡ và cộng tác của
các đồng chí tại địa điểm nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và
các cán bộ nhân viên tại Chi nhánh ngân hàng Vietinbank Thái Nguyên. Tôi xin cảm
ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi thực hiện luận văn này.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với sự giúp đỡ quý báu đó!
Ngày 16 tháng 12 năm 2015
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Minh Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii
MỤC LỤC ...........................................................................................................................iii
DANH MỤC VIẾT TẮT...................................................................................................vii
DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ..........................................................................................................ix
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................
1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................
2
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ........................................................
2
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn........................................................................................
2
5. Kết cấu của luận văn ........................................................................................................
3
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO ..................... 4
1.1. Những vấn đề cơ bản về rủi ro trong cho vay khách hàng doanh nghiệp............
4
1.1.1. Cho vay khách hàng doanh nghiệp ...................................................................
4
1.1.2. Rủi ro trong cho vay của ngân hàng thương mại ..............................................

5
1.2. Những vấn đề cơ bản về quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN............. 12
1.2.1. Khái niệm quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN ................................ 12
1.2.2. Nội dung quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN .................................. 13
1.3. Vai trò của quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN .................................. 19
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN .........
19
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




iv

1.4.1. Nhân tố chủ quan ............................................................................................
19
1.4.2. Nhân tố khách quan.........................................................................................
21
1.5. Cơ sở thực tiễn về quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN ...................... 22
1.5.1. Bài học kinh nghiệm về quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN của
một số ngân hàng............................................................................................ 22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




v

1.5.2. Bài học kinh nghiệm trong quản lý rủi ro cho vay khách hàng DN đối với
Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên ............................................................... 24
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................. 27
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 27
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................
27
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................... 29
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ....................................................................
29
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 29
Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH
NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT
NAM CHI NHÁNH THÁI NGUYÊN ....... 31
3.1. Giới thiệu khái quát về tỉnh Thái Nguyên và ngân hàng thương mại cổ phần
công thương Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên ............................................ 31
3.1.1. Giới thiệu khái quát về tỉnh Thái Nguyên....................................................... 31
3.1.2. Giới thiệu về ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam chi nhánh
Thái Nguyên .................................................................................................... 33
3.1.3. Cơ cấu tổ chức của ngân hàng ........................................................................ 34
3.1.4. Kết quả cho vay doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương
Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên ....................................................................
37
3.2. Thực trạng về rủi ro tín dụng đối với cho vay DN tại ngân hàng thương mại
cổ phần công thương Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên .................................
42
3.2.1. Nợ quá hạn đối với DN tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt
Nam chi nhánh Thái Nguyên .............................................................................
42

3.2.2. Nợ xấu đối với DN tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt
Nam chi nhánh Thái Nguyên.......................................................................... 45
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




vi

3.2.3. Tỷ lệ nợ mất vốn đối với DN tại ngân hàng thương mại cổ phần công
thương Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên ......................................................
47
3.2.4. Các khoản trích lập dự phòng rủi ro đối với DN tại ngân hàng thương mại
cổ phần công thương Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên .................................
49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




vi
i

3.3. Quản lý rủi ro tín dụngđối với cho vay DN tại Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên
..... 54
3.3.1. Quy trình cho vay DN tại ngân hàng Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên ..... 54
3.3.2. Nội dung quản lý rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp tại Vietinbank Thái Nguyên

.. 56
3.4. Đánh giá sự tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro cho vay
khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng Vietinbank chi nhánh Thái
Nguyên...... 78
3.4.1. Đánh giá của nhân viên ngân hàng về năng lực tài chính của ngân hàng....... 78
3.4.2. Đánh giá của đội ngũ nhân viên ngân hàng về chất lượng công tác thẩm định
......... 78
3.4.3. Đánh giá của nhân viên ngân hàng về khả năng liên kết giữa các phòng
ban và tổ chức kiểm soát nội bộ .....................................................................
79
3.4.4. Đánh giá của nhân viên ngân hàng về trình độ và đạo đức nghề nghiệp
của cán bộ ngân hàng ..................................................................................... 80
3.5. Kết quả khảo sát khách hàng Doanh nghiệp về hoạt động cho vay khách
hàng doanh nghiệp của Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên ......................... 81
3.5. Tổng hợp điểm mạnh, điểm yếu trong công tác quản lý rủi ro cho vay
khách hàng DN tại chi nhánh Vietinbank Thái Nguyên ................................ 84
3.5.1. Điểm mạnh, điểm yếu ..................................................................................... 84
3.5.2. Nguyên nhân điểm yếu.................................................................................... 85
Chương 4. GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ĐỂ QUẢN LÝ RỦI RO TRONG CHO VAY
KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH NHTMCP CÔNG THƯƠNG
THÁI NGUYÊN.............................................. 88
4.1. Định hướng hoạt động tín dụng của Ngân hàng Công thương - Chi nhánh
Thái Nguyên ................................................................................................... 88
4.1.1. Định hướng tín dụng chung của Ngân hàng Công thương - Chi nhánh
Thái Nguyên ................................................................................................... 88
4.1.2. Định hướng quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Ngân hàng TMCP
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

vi

Công thương Việt Nam- Chi nhánhiiThái Nguyên ......................................... 88
4.2. Giải pháp quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Thái Nguyên ............................. 89
4.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý tín dụng ............................................................... 89
4.2.2. Hoàn thiện công tác lập và thực hiện kế hoạch quản lý.................................. 91

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




ix

4.2.3. Hoàn thiện nghiệp vụ nhận diện, đo lường rủi ro ...........................................
91
4.2.4. Hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát và điều chỉnh sau giám sát ............... 94
4.2.5. Một số giải pháp khác ..................................................................................... 95
4.3. Một số kiến nghị................................................................................................. 97
4.3.1. Đối với Chính phủ ........................................................................................... 97
4.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ......................................................................... 98
4.3.3. Đối với Hội sở chính ....................................................................................... 98
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................100
PHỤ LỤC.........................................................................................................................102

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




vii

DANH MỤC VIẾT TẮT
CNTT

Công nghệ thông tin

KH

Khách hàng

NH

Ngân hàng

NHNN

Ngân hàng nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

QTRR

Quản trị rủi ro

TCTD

Tổ chức tín dụng TCKT

Tổ chức kinh tế TMCP
Thương mại cổ phần

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




viii
viii

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1:
38

Dư nợ cho vay DN theo thời hạn vay vốn ...................................................

Bảng 3.2:
40

Cơ cấu dư nợ cho vay theo tài sản đảm bảo ................................................

Bảng 3.3:

Nợ quá hạn đối với cho vay DN tại ngân hàng thương mại cổ phần
công thương Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên .........................................
42

Bảng 3.4:

Nợ xấu đối với DN tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương
Việt Nam chi nhánh Thái Nguyên................................................................ 45

Bảng 3.5:

Tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn đối với DN tại ngân hàng thương mại cổ
phần công thương Việt Nam Thái Nguyên ...................................................
47

Bảng 3.6:

Một số quy định được áp dụng trong trích lập dự phòng rủi ro tín
dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam chi
nhánh Thái Nguyên .......................................................................................
50

Bảng 3.7:
51

Số tiền cần phải trích lập dự phòng rủi ro theo nhóm nợ ...........................

Bảng 3.8:

53

Tổng số trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tại Vietibank Thái Nguyên.........

Bảng 3.9:

Công tác hoạch định chiến lược quản lý rủi ro tại ngân hàng
Vietinbank Thái Nguyên............................................................................... 56

Bảng 3.10: Nội dung hoạch định chiến lược quản lý rủi ro của ngân hàng
Vietinbank Thái nguyên................................................................................ 57
Bảng 3.11: Bảng trung bình nhân tố Công tác hoạch định ............................................
58
Bảng 3.12: Nội dung các chính sách quản lý rủi ro tín dụng do ngân hàng ngân
Thái Nguyên xây dựng ................................................................................. 59
Bảng 3.13: Bảng trung bình nhân tố Công tác xây dựng kế hoạch quản lý .................
60
Bảng 3.14: Số lần điều chính chính sách tín dụng tại ngân hàng ..................................
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




ixi
x

62

Bảng 3.16: Một số dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng của Vietinbank chi nhánh

Thái Nguyên .................................................................................................. 66
Bảng 3.18: Bảng trung bình nhân tố Công tác nhận diện rủi ro ....................................
68
Bảng 3.19: Bảng đo lường rủi ro tín dụng đối với các doanh nghiệp bằng
phương pháp Z-Score của Vietinbank Thái Nguyên ..................................
70
Bảng 3.20: Bảng trung bình nhân tố Công tác đo lường rủi ro .....................................
71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




ix

Bảng 3.21: Nội dung công tác giám sát và kiểm tra quá trình quản lý rủi ro tín
dụng của ngân hàng Vietinbank Thái Nguyên ............................................
72
Bảng 3.22: Kết quả đạt được của quá trình kiểm tra, giám sát công tác quản lý
rủi ro tín dụng của chi nhánh Vietinbank Thái Nguyên .............................
73
Bảng 3.23: Bảng trung bình nhân tố Công tác giám sát.................................................
74
Bảng 3.25: Đánh giá của nhân viên ngân hàng về năng lực tài chính của ngân
hàng......... 78
Bảng 3.26: Đánh giá của nhân viên ngân hàng về chất lượng thẩm định và cho
vay........ 79
Bảng 3.27: Đánh giá của nhân viên ngân hàng về khả năng liên kết giữa các

phòng ban và tổ chức kiểm soát nội bộ........................................................
79
Bảng 3.28: Trình độ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ ngân hàng............................
80
Bảng 3.29: Đánh giá của DN về nhân viên ngân hàng .................................................. 81
Bảng 3.30: Đánh giá của DN về sản phẩm, dịch vụ cho vay DN của ngân hàng ........
82
Bảng 3.31: Đánh giá của DN về quy trình, thủ tục cho vay DN của ngân hàng ..........
83

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên ...............................
34

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Rủi ro trong hoạt động tín dụng nói chung và trong hoạt động cho vay nói
riêng được biết đến như một đặc thù, là yếu tố tất yếu khách quan, là lĩnh vực có
mức độ rủi ro lớn nhất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Đặc biệt, khi
hoạt động tín dụng đã và đang là một trong những hoạt động kinh doanh đem lại
nguồn thu chủ yếu cho các ngân hàng thương mại (NHTM). Vì vậy, rủi ro tín dụng
nếu xảy ra sẽ tác động rất lớn và ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển

của mỗi tổ chức tín dụng, cao hơn nó tác động ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng
và nền kinh tế.
Những năm gần đây, trong bối cảnh nền kinh tế trong và ngoài nước với nhiều
bất ổn, hoạt động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp liên tục gặp
nhiều khó khăn. Các NHTM Việt Nam nói chung và Chi nhánh Ngân hàng TMCP
Công thương Thái Nguyên(Vietinbank Thái Nguyên) nói riêng vì thế không tránh
khỏi những rủi ro trong hoạt động cho vay và thu nợ. Chính vì vậy, yêu cầu cấp
bách đặt ra là rủi ro tín dụng phải được quản lý và kiểm soát chặt chẽ để hạn chế
đến mức thấp nhất rủi ro có thể xảy ra, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro
tín dụng và tăng lợi nhuận của ngân hàng. Góp phần nâng cao uy tín và tạo ra lợi
thế của ngân hàng trong cạnh tranh.
Từ trước đến nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu quản lý rủi ro, quản trị rủi ro
tín dụng trong các ngân hàng và nhiều đề tài nghiên cứu về hiệu quả hoạt động tín
dụng của các ngân hàng thương mại nhà nước, trong đó có phân tích riêng lẻ về rủi
ro tín dụng và giải pháp cho việc quản lý rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương
mại tại Việt Nam như đề tài “ Một số biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân
hàng NN&PTNT tỉnh Hà Tây” của học viên Hà Sĩ Vịnh, “Giải pháp hạn chế rủi ro tín
dụng của Ngân hàng Công thương VN” học viên Hoàng Hồng Yến-NH Công thương
VN; “Quản lý rủi ro tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Bắc Á” tác giả Chu Văn Sơn.
Tuy nhiên chưa có ai nghiên cứu trực tiếp về quản lý rủi ro trong cho vay khách
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




2

hàng DN tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Công thương Thái Nguyên.
Từ xu hướng chung và hiện đang công tác tại phòng Khách hàng DN Vietinbank Thái Nguyên, tác giả nhận thấy sự cần thiết và tầm quan trọng của việc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




3

quản lý rủi ro tín dụng trong cho vay khách hàng DN vì vậy tác giả chọn đề tài:
“Quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh NH TMCP Công
thương Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu tổng quát của đề
tài
- Thực trạng và giải pháp cho công tác quản lý rủi ro trong cho vay khách
hàng DN tại Chi nhánh ngân hàng TMCP Công Thương Thái Nguyên.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về giải pháp quản lý rủi ro
trong cho vay khách hàng DN.
- Phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng quản lý
rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh Ngân hàng TMCP Công thương
Thái Nguyên.
- Đề xuất giải pháp quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh
Ngân hàng TMCP Công thương Thái Nguyên.

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên
cứu

Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến giải pháp quản lý
rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh NH TMCP Công thương Thái
Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Tại ngân hàng Vietinbank chi nhánh Thái Nguyên.
Phạm vi thời gian: Số liệu thứ cấp thu thập từ 2012-2014, sơ cấp năm
2015
Phạm vi đề xuất giải pháp: Đến năm 2020
Phạm vi về nội dung: Đề tài này chỉ nghiên cứu nội dung Quản lý rủi ro trong
cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh NH TMCP Công thương Thái Nguyên.
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn
Luận văn đã có những đóng góp nhất định cả về mặt lý luận và thực tiễn về
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




4

công tác quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh NH TMCP
Công thương Thái Nguyên.
- Về mặt lý luận, đề tài góp phần hệ thống hóa những lý thuyết cơ bản về
quản lý rủi ro tín dụng và giải pháp quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN đối
với Chi nhánh NH TMCP Công thương Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

5

-Về mặt thực tiễn, đề tài phân tích đánh giá thực trạng quản lý rủi ro trong
cho vay khách hàng DN và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý rủi ro trong
cho vay khách hàng DN tại Chi nhánh NH TMCP Công thương Thái Nguyên. Từ đó
đề xuất một số giải pháp quản lý rủi ro trong cho vay khách hàng DN tại Chi
nhánh NH TMCP Công thương Thái Nguyên.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục, tài liệu tham khảo luận
văn được kết cấu thành bốn chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý rủi ro trong cho vay
khách hàng DN.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý rủi ro tín
dụng tại Chi nhánh NH TMCP Công thương Thái Nguyên.
Chương 4: Giải pháp và kiến nghị để quản lý tốt rủi ro trong cho vay khách
hàng DN tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO

TRONG CHO VAY KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP

1.1.Những vấn đề cơ bản về rủi ro trong cho vay khách hàng doanh
nghiệp
1.1.1. Cho vay khách hàng doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm cho vay của ngân hàng thương mại
Cho vay là một hình thức cấp tín dụng được hiểu theo nhiều nghĩa khác
nhau. Tín dụng xuất phát từ chữ la tinh là credo có nghĩa là sự tin tưởng, tín nhiệm
(Hồ Diệu, 2002).
Theo giáo trình “nghiệp vụ ngân hàng thương mại” của tác giả Phan Thị Cúc
(2008), xét trên gốc độ chuyển dịch quỹ cho vay từ chủ thể thặng dư tiết kiệm
sang chủ thể thiếu hụt tiết kiệm thì tín dụng được coi là phương pháp chuyển dịch
quỹ từ người cho vay sang người đi vay. Trong một quan hệ tài chính cụ thể, tín
dụng là giao dịch về tài sản trên cơ sở có hoàn trả giữa hai chủ thể. Tín dụng còn có
nghĩa là một số tiền cho vay mà các định chế tài chính cung cấp cho khách hàng
Theo Luật các tổ chức tín dụng của Việt Nam năm 2010 “ Ngân hàng thương
mại là một loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng
và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan”. Luật này còn định nghĩa “Tổ chức
tín dụng là loại hình DN được thành lập theo quy định của Luật này và các quy định
khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội
dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh
toán”.
Tóm lại, cho vay ngân hàng là quan hệ cho vay bằng tiền tệ giữa một bên là
ngân hàng, một tổ chức kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với một bên là các tổ
chức, cá nhân trong xã hội, trong đó ngân hàng đóng vai trò vừa là người đi vay
vừa là người cho vay.

1.1.1.2. Khái niệm cho vay khách hàng DN
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

7

Khi các DN có nhu cầu vốn hợp lý và đảm bảo được các yêu cầu như:Có năng
lực Pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy
định của Pháp luật, có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết,
có

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




8

vốn chủ sở hữu tham gia vào quá trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống,
có tnh hình tài chính lành mạnh, sản xuất kinh doanh có lãi, trong trường hợp lỗ
thì phải được cơ quan có thẩm quyền xác nhận cấp bù lỗ, khách hàng phải mua
bảo hiểm tài sản là đối tượng vay vốn, mà theo pháp luật Việt Nam quy định phải
mua bảo hiểm, mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp,có dự án đầu tư, phương án
sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khả thi, có hiệu quả hoặc có dự án đầu tư, phương
án phục vụ đời sống khả thi kèm theo phương án trả nợ khả thi phù hợp với quy
định của pháp luật. Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định
của Chính phủ Ngân hàng. Thì DN đó sẽ được ngân hàng đáp ứng với nhiều hình
thức vay vốn để lựa chọn, chi phí vốn hợp lý, thủ tục vay vốn nhanh chóng thuận
tiện, được tư vấn, hướng dẫn nhiệt tnh, chu đáo và chuyên nghiệp. Đáp ứng nhu

cầu vốn lưu động thường xuyên của khách hàng trong cả một chu kỳ kinh doanh,
từ đó giúp ổn định nguồn tài chính và tăng tính chủ động trong việc lập kế hoạch
hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng…
Như vậy cho vay khách hàng DN là quan hệ giao dịch giữa NHTM với các
DN có nhu cầu về vốn hợp lý, trong đó ngân hàng chuyển giao tiền hoặc tài sản cho
DN sử dụng trong một thời gian nhất định khi các DN đáp ứng đủ các điều kiện của
hoạt động cho vay mà ngân hàng đưa ra ( Dương Thị Bích Điệp, 2012).

1.1.2. Rủi ro trong cho vay của ngân hàng thương mại
1.1.2.1. Khái niệm rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại
Rủi ro cho vay là sự xuất hiện những biến cố không bình thường do chủ quan
hay khách quan khiến cho khách hàng không hoàn trả được nợ cho ngân hàng
cả gốc và lãi khi đến hạn (Nguyễn Văn Tiến, 2003).
Trước đây, với cơ chế kế hoạch tập trung bao cấp ít có tổ chức kinh doanh
nào để ý đến rủi ro trong hoạt động mà họ chỉ thực hiện một cách máy móc theo
quyết định, chỉ thị, chỉ tiêu của cấp trên giao, bởi vì lời hay lỗ họ vẫn được
hưởng một mức hưởng thụ như nhau đây là một thiệt hại lớn cho nền kinh tế đất
nước.
Trong nền kinh tế thị trường tự do thời mở cửa, tự do cạnh tranh như hiện
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




9

nay, tất cả mọi thành phần kinh tế chú trọng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh
của mình, luôn tìm cách nâng cao lợi nhuận để đứng vững trên thị trường. Chính
vì lẽ đó mà rủi ro luôn được quan tâm xem xét và quản lý một cách đặc biệt để

nhằm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN




10

khắc phục hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro có thể xảy ra trong hoạt động kinh
doanh của mình nhằm nâng cao hiệu quả và lợi nhuận. Đặc biệt, hoạt động ngân
hàng trong nền kinh tế thị trường hiện nay đã phát sinh nhiều rủi ro. Bởi vì, Ngân
hàng là một DN kinh doanh trên linh vực tiền tệ, luôn phụ thuộc vào khách hàng,
rủi ro của khách hàng vay vốn cung kéo theo rủi ro của ngân hàng.

1.1.2.2.Đặc điểm của rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại
Nghiên cứu những đặc điểm cơ bản của rủi ro cho vay có ý nghĩa rất quan
trọng đối với việc xác định, đo lường, quản lý và kiểm soát nó. Rủi ro tín dụng có
những đặc điểm sau:
- Rủi ro cho vay có tính tất yếu tức luôn tồn tại và gắn liền với hoạt động của
NHTM. Tính tất yếu có ý nghĩa là ngân hàng có thể phòng ngừa tốt để hạn chế đến
mức thấp nhất rủi ro tín dụng chứ không thể loại bỏ nó được.
- Rủi ro cho vay mang tính gián tiếp. Bởi vì ngân nàng là một định chế tài
chính trung gian, có một vị trí quan trọng trong nền kinh tế thị trường, nó là một
tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi
của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay. Bởi vậy,
khi người vay gặp rủi ro trong sản xuất kinh doanh như: hỏa hoạn, lủ lụt, chiến
tranh, sự đổ vỡ của đối tác, khách hàng tẩy chay sản phẩm của công ty…dẫn đến
thua lỗ, phá sản thì sẽ tác động gián tiếp rủi ro đó cho NHTM, cho nên nói rủi ro

cho vay mang tính chất gián tiếp.
- Rủi ro cho vay có tính chất đa dạng và phức tạp. Tính đa dạng và phức tạp
của rủi ro cho vay có thể chia làm nhiều loại nhu: rủi ro về đạo đức; rủi ro cơ chế;
rủi ro công tác kiểm tra, kiểm soát…

1.1.2.3. Nguyên nhân phát sinh rủi ro cho vay khách hàng doanh
nghiệp
Nguyên nhân chủ quan
a. Nguyên nhân từ phía Ngân hàng: Ngân hàng là một ngành kinh doanh
đặc biệt đi vay với lãi suất thấp và sau đó cho vay lại với lãi suất cao hơn để hưởng
chênh lệch lãi suất. Dó đó, ngân hàng luôn xem xét rất cẩn thận trước khi cho vay
để đạt hiệu quả tránh rủi ro mất vốn. Vì thế rủi ro tín dụng do nguyên nhân từ phía
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN