Quản lý dạy học môn lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở trường trung học phổ thông huyện thanh miện, tỉnh hải dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

HỨA TIẾN NAM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT HUYỆN THANH MIỆN,
TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––

HỨA TIẾN NAM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT HUYỆN THANH MIỆN,
TỈNH HẢI DƯƠNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Trần Hữu Luyến

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của GS.TS. Trần Hữu Luyến. Các nội dung nghiên cứu, kết quả
trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình
thức nào. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách
nhiệm về nội dung luận văn của mình.
Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông
tin trích dẫn trong luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Hứa Tiến Nam

i


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng
khoa học của trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tận tình
giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí trong Ban giám hiệu, các thầy
giáo, cô giáo trường Trung học phổ thông Thanh Miện, trường THPT Thanh Miện II,
Trường THPT Thanh Miện 3 đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin giúp
đỡ tác giả trong quá trình điều tra, nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ tác giả trong
quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả xin được bày
tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Giáo sư Trần Hữu Luyến - Người Thầy
đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho tác giả trong quá trình nghiên
cứu, hoàn thành luận văn.
Do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy, cô trong Hội đồng khoa học, bạn
bè và đồng nghiệp.
Một lần nữa tác giả xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả

Hứa Tiến Nam

ii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



MỤC LỤC
Lời

cam

đoan

..................................................................................................................i Lời cảm ơn
.....................................................................................................................ii Mục lục
........................................................................................................................ iii Danh
mục các chữ viết tắt.............................................................................................iv
Danh mục các bảng ........................................................................................................
v

Danh

mục

các

biểu

đồ...................................................................................................vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................4
3. Khách thể nghiên cứu ................................................................................................4
4. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................................4
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu
...........................................................................................5
8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC
........................................................................................6
1.1. Tổng quan về nghiên cứu vấn đề ............................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................................8
1.2.1. Quản lý.................................................................................................................8
1.2.2. Chức năng của quản lý.........................................................................................9
1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực ngườ i học ở trường Trung học
phổ
thông.....................................................................................................................11
iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN
1.3.1.

Năng lực.............................................................................................................11

1.3.2. Năng lực lịch sử .................................................................................................12
1.3.3. Dạy học theo tiếp cận phát triển năng lực người học
........................................13

iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



1.3.4. Nội dung dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học ở
trường Trung học phổ thông
........................................................................................14
1.4. Dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo hướng phát triển
năng lực người học
......................................................................................................14
1.5. Quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo hướng
phát triển năng lực người học
......................................................................................23
1.5.1. Quản lý dạy học .................................................................................................23
1.5.2. Khái niệm quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
theo hướng phát triển năng lực người học.
..................................................................24
1.5.3. Quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông ..........................24
1.5.4. Nội dung quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông theo
hướng phát triển năng lực người học

...........................................................................25
1.5.5. Vai trò của Hiệu trưởng trong quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường
Trung học phổ thông theo hướng phát triển năng lực người học
................................25
1.5.6. Chức năng, nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông ...............26
1.5.7. Hiệu trưởng là chủ thể quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học
......................................................................................................27
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát
triển năng lực người học
..............................................................................................27
1.6.1. Những yếu tố thuộc chủ thể quản lý
..................................................................27
1.6.2. Yếu tố thuộc môi trường quản lý .......................................................................28
1.6.3. Yếu tố thuộc khách thể quản lý .........................................................................28
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................29


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG
Chương

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THANH MIỆN TỈNH
HẢI DƯƠNG THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC .......30
2.1. Sơ lược về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội huyện Thanh Miện,
tỉnh Hải Dương ............................................................................................................30

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên và học sinh học lịch sử môn Lịch sử ở trường
THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Những kết quả nghiên cứu được thực
hiện ở phần dưới đây
...................................................................................................30
2.2.1. Qui mô phát triển trường lớp cấp THPT ...........................................................30
2.2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên................................................31
2.2.3. Đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Lịch sử.........................................................33
2.2.4. Thực trạng kết quả học tập và hạnh kiểm của năm học 2014 - 2015 ...............33
2.3. Phương pháp nghiên cứu
......................................................................................34
2.3.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
.................................................................34
2.3.2. Thang đo ............................................................................................................35
2.3.3. Thang đánh giá...................................................................................................35
2.4. Phương pháp phỏng vấn
.......................................................................................35
2.4.1. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................35
2.4.2. Nội dung nghiên cứu.........................................................................................35
2.4.3. Cách tiến hành ...................................................................................................35
2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
......................................................................35
2.5.1. Mục đích nghiên cứu .........................................................................................35
2.5.2. Nội dung ............................................................................................................35
2.5.3. Cách tiến hành ...................................................................................................35

2.6. Thực trạng nội dung dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học
.......36
2.6.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực của người học tại các trường THPT huyện Thanh
Miện, tỉnh Hải Dương
..................................................................................................36
2.6.2. Thực hiện các mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực người học
...............................................................................................................36


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN Thực hiện các nội dung dạy học môn lịch sử theo hướng phát triển năng
2.6.3.

lực người học
...............................................................................................................37
2.6.4. Thực trạng giáo viên Lịch sử sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học
theo định hướng phát triển năng lực người học
...........................................................38
v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

2.6.5. Thực hiện các hình thức dạy học lịch sử ...........................................................40
2.6.6. Thực hiện các kết quả dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lựng
người học
.....................................................................................................................41
2.6.7. Những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện dạy học theo định hướng phát
triển năng lực người học
..............................................................................................41
2.6.8. Thực trạng học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực người học
ở trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương ..................................................43
2.7. Thực trạng quản lý dạy học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông
huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương theo hướng phát triển năng lực người học
........47
2.7.1. Thực trạng quản lý lập kế hoạch dạy học môn Lịch sử theo hướng phát
triển năng lực người học
..............................................................................................47
2.7.2. Thực trạng quản lý việc tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học
...........................................................................49
2.7.3. Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy ...............................50
2.7.4. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đáp ứng yêu cầu của
dạy học theo hướng phát triển năng lực người học
.....................................................52
2.7.5. Thực trạng chỉ đạo dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng
lực người học
...............................................................................................................53
2.7.6. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực học người học
...............................................................................56
2.7.7. Quản lý việc tạo điều kiện, môi trường dạy học môn Lịch sử theo hướng
phát triển năng lực người học

......................................................................................57
2.7.8 Thực trạng quản lý việc khen thưởng giáo viên dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học
...........................................................................58


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh theo hướng phát triển
2.7.9.

năng lực người học
......................................................................................................59
2.8. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học
...........................................................................61
2.8.1. Yếu tố thuộc chủ thể quản lý .............................................................................61
2.8.2. Yếu tố thuộc khách thể quản lý .........................................................................62

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



2.8.3. Các yếu tố thuộc môi trường quản lý ................................................................62
2.9. Đánh giá tổng quát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo
hướng phát triển năng lực người học ở trường trung học phổ thông huyện Thanh

Miện, tỉnh Hải Dương.
.................................................................................................63
2.9.1. Mặt mạnh
...........................................................................................................63
2.9.2. Hạn chế
..............................................................................................................65
2.9.3. Thuận lợi
............................................................................................................66
2.9.4. Khó khăn ............................................................................................................66
2.9.5. Nguyên nhân
......................................................................................................67
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................68
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ THEO HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG THPT HUYỆN THANH MIỆN, TỈNH HẢI
DƯƠNG ......................................................69
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện
pháp...............................................................................69
3.1.1. Đảm bảo tnh đồng
bộ........................................................................................69
3.1.2. Đảm bảo tnh thực
tiễn.......................................................................................69
3.1.3. Đảm bảo tnh khả thi..........................................................................................70
3.2. Một số biện pháp quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực người học ở trường THPT huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương...........................70
3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức
cho đội ngũ giáo viên môn lịch sử ...............................................................................70
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng đội ngũ giáo viên bộ môn Lịch sử, đủ về số lượng,
chuẩn về chất lượng, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ ..................................................72
3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới phương pháp dạy học hướng vào tăng cường nhận
thức, tư duy độc lập, nhất là tư duy sáng tạo của học sinh

..........................................75


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN Biện pháp 4 : Chú trọng rèn luyện cho học sinh năng lực tự học, tư duy độc
3.2.4.

lập, sáng tạo trong học tập môn lịch sử
.......................................................................77
3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu,
kém môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học
......................................79

vii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



3.2.6. Biện pháp 6. Đa dạng hoá hình thức học môn Lịch sử, qua thi tìm hiểu lịch
sử, hoạt động ngoại khoá, tham quan di tch lịch sử
...................................................81
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp và điều kiện thực hiện biện pháp
......................83
3.4. Khảo sát tnh cần thiết và tnh khả thi của các biện pháp.....................................84
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................87
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................88

TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................93
PHỤ LỤC

viii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BGH

: Ban giám hiệu

CBQL

: Cán bộ quản lý

CĐ

: Cao đẳng

CNH - HĐH : Công nghiệp hoá –Hiện đại hoá
CNXH

: Chủ nghĩa xã hội CNTT

: Công nghệ thông tin CSVC

:

Cơ sở vật chất
ĐH
GD-ĐT
GV

: Đại học
: Giáo dục và Đào tạo
: Giáo viên

GVBM

: Giáo viên bộ môn

GVCN

: Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

: Hoạt động dạy học

DH

: Dạy học

HĐH

: Hiện đại hoá

HS PP

: Học sinh

PPDH

: Phương pháp

QL

: Phương pháp dạy học
Quản lý

QLGD

: Quản lý giáo dục

SGK

: Sách giáo khoa

TBDH

: Thiết bị dạy học

THPT

: Trung học phổ thông

TNCSs

: Thanh niên cộng sản

UBND

: Ủy ban nhân dân

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đội ngũ cán bộ quản lí và tổ trưởng của các trường THPT huyện
Thanh Miện- Hải Dương ............................................................................31
Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên của các trường THPT huyện Thanh Miện- Hải Dương ........
32
Bảng 2.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên của các trường THPT huyện Thanh
Miện- Hải Dương .......................................................................................32
Bảng 2.4. Kết quả học lực của .....................................................................................33
Bảng 2.5. Kết quả hạnh kiểm của ................................................................................34
Bảng 2.6. Kết quả học tập môn Lịch sử ......................................................................34
Bảng 2.7. Các mục tiêu cụ thể trong dạy học lịch sử theo hướng phát triển
năng lực
......................................................................................................36
Bảng 2.8. Các nội dung dạy học Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học
.....37
Bảng 2.9. Các phương pháp dạy học đã sử dụng.........................................................38
Bảng 2.10. Các kỹ thuật dạy học đựợc giáo viên sử dụng trong giảng dạy môn
Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học

....................................39
Bảng 2.11. Thực hiện các hình thức dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học
.....................................................................................40
Bảng 2.12. Thực hiện kết quả dạy học môn Lịch sử ...................................................41
Bảng 2.13. Kết quả khảo sát ý kiến giáo viên về thuận lợi và khó khăn khi thực
hiện dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển năng lực
................42
Bảng 2.14. Động cơ học tập môn Lịch sử của học sinh ..............................................44
Bảng 2.15. Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của học sinh
.........45
Bảng 2.16. Quản lý mục tiêu dạy học môn Lịch sử theo định hướng phát triển
năng lực của người học


..............................................................................47
Bảng 2.17. Quản lý lập kế hoạch dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển
năng lực người học
.....................................................................................48
Bảng 2.18. Quản lý việc tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học lịch sử .........................49
Bảng 2.19: Thực trạng quản lý việc thực hiện chương trình giảng dạy ......................51
Bảng 2.20. Thực trạng chỉ đạo của Ban giám hiệu về vần đề dạy học theo định
hướng phát triển năng lực của người học
...................................................53


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN

Bảng 2.21. Những nội dung Ban giám hiệu đã chỉ đạo giáo viên thực hiện dạy
học theo hướng phát triển năng lực người
học...........................................55
Bảng 2.22. Kiểm tra đánh giá dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng
lực học người học
.......................................................................................56
Bảng 2.23. Kết quả khảo sát quản lý tạo điều kiện, môi trường dạy học môn Lịch sử
.....57
Bảng 2.24. Quản lý khen thưởng giáo viên .................................................................58
Bảng 2.25. Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh ..........59
Bảng 3.1: Tổng hợp ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về tính cần thiết
và tnh khả thi của các biện pháp
..................................................................84

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý ...................................................11
Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa tnh cần thiết và tnh khả thi của các biện pháp
....85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo xác định mục tiêu tổng quát của đổi mới là: Giáo dục con người Việt
Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi cá nhân; yêu gia
đình, yêu Tổ quốc, hết lòng phục vụ nhân dân và đất nước, có hiểu biết và kỹ năng cơ
bản, khả năng sáng tạo để làm chủ bản thân, sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng
nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt, có cơ cấu và
phương thức hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập, đảm bảo các điều kiện nâng
cao chất lượng, hệ thống giáo dục được chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã
hội hóa và hội nhập quốc tế, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang đậm bản
sắc dân tộc....Hướng tới mục tiêu đó cần phải đổi mới đồng bộ về mục tiêu giáo
dục, chương trình giáo dục, phương pháp giáo dục, cách thức kiểm tra, đánh giá và
công tác quản lý giáo dục [1].
Trong những năm qua, phần lớn giáo viên đã tiếp cận với các phương pháp và
kỹ thuật dạy học tch cực. Các thuật ngữ như phương pháp dạy học tích cực, dạy
học dựa trên dự án, dạy học giải quyết vấn đề, phương pháp " bàn tay nặn bột"....:;
các kỹ thuật dạy học tch cực như động não, khăn trải bàn, bản đồ tư duy,.....không
còn xa lạ đối với đông đảo giáo viên hiện nay. Tuy nhiên việc nắm vững và vận
dụng chúng còn hết sức hạn chế, có khi còn máy móc, lạm dụng. Đại đa số giáo viên
chưa tìm được chỗ đứng của mỗi kỹ thuật dạy học trong cả tiến trình tổ chức hoạt
động dạy học. Cũng chính vì thế nên giáo viên vẫn chủ yếu lệ thuộc tiến trình các bài
học được trình bày trong sách giáo khoa, chưa "dám " chủ động trong việc thiết kế
tiến trình xây dựng kiến thức phù hợp với các phương pháp và kỹ thuật dạy học tch
cực. Khả năng khai thác sử dụng thiết bị và tài liệu bổ trợ trong quá trình tổ chức các

hoạt động dạy học trên lớp và tự học ở nhà của còn hạn chế, kém hiệu quả. Phần
lớn giáo viên, những người có mong muốn sử dụng phương pháp dạy học mới đều
lúng túng và tỏ ra lo sợ rằng sẽ bị "cháy giáo án" do không hoàn thành các hoạt
động trong giờ học. Chính vì vậy, mặc dù có cố gắng nhưng việc sử dụng các phương
pháp dạy học tch cực hiện nay thực sự tổ chức các hoạt động nhận thức tch cực,
1


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTNtạo và bồi dưỡng
sáng



2


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



phương pháp tự học cho học sinh; việc tăng cường hoạt động tập thể và học tập
hợp tác còn hạn chế; chưa kết hợp được sự đánh giá của giáo viên và học sinh, sự tự
đánh giá của học sinh trong quá trình dạy học.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến các hạn chế nói trên nhưng có thể kể đến
một số nguyên nhân chủ yếu sau:
- Sự hiểu biết của giáo viên về các phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tch
cực còn hạn chế, chủ yếu mới dừng lại ở mức độ " biết" một cách rời rạc, thiếu
tnh hệ thống; chưa làm chủ phương pháp mới nên giáo viên "vất vả" hơn khi sử

dụng so với các phương pháp truyền thống, dẫn đến tâm lý ngại sử dụng
- Việc dạy học hiện nay chủ yếu được thực hiện trên lớp theo bài/tiết
trong sách giáo khoa. Trong phạm vi một tiết học, không đủ thời gian cho đầy đủ các
hoạt động của theo tiến trình sư phạm của một phương pháp dạy học tích cực,
dẫn đến nếu có sử dụng phương pháp dạy học tch cực đó thì cũng mang tnh hình
thức, đôi khi còn máy móc dẫn đến kém hiệu quả, chưa thực sự phát huy được tnh
tch cực, tự lực, sáng tạo của ; hiệu quả khai thác sử dụng các phương tiện dạy học
và tài liệu bổ trợ theo phương pháp dạy học tch cực còn hạn chế.
- Các hình thức kiểm tra kết quả học tập của còn lạc hậu, chủ yếu là đánh giá
sự ghi nhớ của mà chưa đánh giá được khả năng vận dụng sáng tạo, kĩ năng
thực hành và năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, vì thế chưa tạo được động
lực cho sự đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
Nhằm khắc phục những hạn chế nói trên, cần phải chủ động, sáng tạo xây
dựng nội dung dạy học phù hợp với các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực.
Thay cho việc dạy học đang thực hiện theo từng bài/tiết trong sách giáo khoa như
hiện nay, các tổ/nhóm chuyên môn căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa hiện
hành, lựa chọn nội dung để dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học
tích cực theo hướng phát triển năng lực người học trong điều kiện thực tế của nhà
trường.
Đã từ lâu hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy học môn Lịch sử nói
riêng đã bị phê phán, đó là hoạt động dạy học theo lối truyền thụ một chiều, áp
đặt tạo cho người học cách học bị động, hạn chế việc phát triển các phẩm chất linh
hoạt, độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến thức và kỹ năng
3


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –

ĐHTN
thu

nhận được áp dụng vào thực tiễn. Với điều kiện phát triển của các phương

tiện truyền

4


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN



thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, đặc biệt là Internet phát triển,
học sinh được tiếp thu nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều nguồn sử
liệu khác nhau mặt, các em hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so với các
thế hệ cùng lứa tuổi trước đây mấy chục năm, đặc biệt là học sinh THPT. Trong học
tập, học sinh không thoả mãn với vai trò của người tiếp thu thụ động, không chấp
nhận những hoạt động dạy học đó nói trên. Vì lẽ đó, đổi mới hoạt động dạy học
môn Lịch sử là điều hết sức cần thiết cùng với đổi mới mục tiêu, nội dung chương
trình sách giáo khoa, đổi mới cách kiểm tra đánh giá.
Trong những năm qua đó có những đề tài nghiên cứu đề cập đến đổi mới
hoạt động dạy học môn lịch sử, nhưng các biện pháp theo hướng tch cực vẫn chưa
được phổ biến trong việc giảng dạy ở các trường THPT. Có rất nhiều nguyên nhân và
một trong những nguyên nhân là việc quản lý chỉ đạo đổi mới hoạt động môn lịch sử
chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục trung học phổ thông
hiện nay.
Dẫn đến kết quả thi tốt nghiệp THPT, điểm thi vào đại học môn lịch sử còn thấp.
Tiếp cận từ góc độ quản lý, tác giả nhận thấy hiện tại các cán bộ quản lý
(CBQL) mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn mà
thiếu đi biện pháp cụ thể vào một môn học cụ thể để tác động và tạo ra sự liên

kết giữa người dạy với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình hoạt động dạy học
một cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến
thực sự về hoạt động dạy học, đặc biệt là môn Lịch sử tại các trường THPT.
Qua thực tế cho thấy, tại huyện Thanh Miện đa số các em học sinh nhận
định môn Lịch sử là môn học khó, học sinh không hứng thú học tập dẫn đến
chất lượng bộ môn, chất lượng thi học sinh giỏi cấp tỉnh, thi THPT quốc gia còn
thấp. Học sinh chưa phát huy được những năng lực cần thiết, tối thiểu cần
trang bị theo mục tiêu bộ môn. Một trong những nguyên nhân cốt yếu đó là
hoạt động dạy của giáo viên còn theo “lối mòn”, giáo viên chưa chú ý dạy học
theo hướng phát triển năng lực người học.
Vấn đề quản lí dạy học môn Lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học
chưa được giải quyết. Với vai trò là người phụ trách bộ môn Lịch sử của một trường
5