Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ở các trường Trung học Cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––––

NGUYỄN VĂN TIẾN

QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC
ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
–––––––––––––––––––––––

NGUYỄN VĂN TIẾN

QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC
ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã ngành: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn: GS.TS. PHẠM HỒNG QUANG

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Đề tài: Quản lý dạy học nội dung Giáo dục địa
phương ở các trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương hoàn toàn là
kết quả nghiên cứu của riêng bản thân tôi và chưa được công bố trong bất cứ
một công trình nghiên cứu nào khác.
Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo
đức nghiên cứu; kết quả trình bày trong Đề tài là sản phẩm nghiên cứu, khảo
sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong Đề tài đều
được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các
nội dung khác trong Luận văn thạc sỹ của mình./.
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018
Tác giả Luận văn

Nguyễn Văn Tiến

i


LỜI CẢM ƠN
Trước hết, Tác giả bản Luận văn này xin chân thành cảm ơn Phòng Đào
tạo Sau đại học, Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều
kiện thuận lợi cho chúng tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc, sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy, cô
giáo trong khoa Tâm lý - Giáo dục - Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Đặc
biệt là GS.TS. Phạm Hồng Quang, người thầy hướng dẫn khoa học đã tận tình
chỉ dẫn, giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này.

Tác giả bản Luận văn này xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục &
Đào tạo thị xã Chí Linh, Hiệu trưởng các trường THCS, giáo viên và học sinh
các trường THCS trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương đã quan tâm,
động viên và cung cấp tư liệu trong quá trình tác giả học tập và thực hiện
nghiên cứu luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng Luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thày, cô
giáo để Luận văn được hoàn chỉnh hơn./.
Xin chân thành cảm ơn!
Học viên

Nguyễn Văn Tiến

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv
Danh mục các bảng.............................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học của đề tài ........................................................................ 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4

8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG
GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ .........6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 6
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ................................................................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 10
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 10
1.2.2. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 11
1.2.3. Quản lý nhà trường .................................................................................. 11
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học ...................................................................... 13
1.2.5. Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ...................................... 13
1.3. Dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở ............. 14

iii


1.3.1. Khái quát nội dung giáo dục địa phương trong chương trình dạy học
cấp trung học cơ sở ............................................................................................ 14
1.3.2. Nội dung giáo dục địa phương trong chương trình môn Ngữ văn,
Lịch sử, Địa lý ở trường trung học cơ sở .......................................................... 15
1.4. Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở .... 16
1.4.1. Vị trí, vai trò của dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường
trung học cơ sở................................................................................................... 16
1.4.2. Mục tiêu quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ....................... 17
1.4.3. Nội dung của quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ................ 18
1.4.4. Phương pháp quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ................ 21
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dạy học nội dung giáo dục
địa phương ở trường trung học cơ sở ................................................................ 22
1.5.1. Hệ thống các văn bản pháp quy; Công tác quản lý, chỉ đạo của

các cấp quản lý giáo dục .................................................................................. 22
1.5.2. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội, truyền thống, văn hóa, lịch sử của
địa phương ......................................................................................................... 23
1.5.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy học nội dung giáo dục
địa phương ......................................................................................................... 23
1.5.4. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý nhà trường .................................... 24
1.5.5. Công tác phối hợp giữa ban giám hiệu và các bộ phận chức năng
trong nhà trường ................................................................................................ 25
1.5.6. Nhận thức và năng lực của giáo viên ...................................................... 26
Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 27
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO
DỤC ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH
HẢI DƯƠNG..................................................................................................... 28
2.1. Vị trí địa lý, điều kiện kinh tế, xã hội của thị xã Chí Linh có ảnh hưởng
đến công tác quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương; nội dung dạy
học địa phương tại các trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương ........... 28
iv


2.1.1. Một số đặc điểm về kinh tế - văn hóa - xã hội của thị xã Chí Linh ........ 28
2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục của thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương ... 29
2.2. Thực trạng dạy học nội dung giáo dục địa phương .................................... 32
2.2.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học nội dung giáo dục địa phương của
giáo viên............................................................................................................. 32
2.2.2. Thực trạng hình thức tổ chức dạy học nội dung giáo dục địa phương
của giáo viên ...................................................................................................... 34
2.2.3. Đánh giá dạy học nội dung giáo dục địa phương .................................... 35
2.3. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và thực trạng quản lý dạy học nội
dung giáo dục địa phương ở các trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương .... 36
2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về nội dung giáo dục địa phương ... 36

2.3.2. Thực trạng quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương cấp trung
học cơ sở ............................................................................................................ 38
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến dạy học nội dung giáo dục địa phương ........... 45
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học nội dung giáo dục địa
phương ở các trường trung học cơ sở thị xã Chí Linh ...................................... 46
2.5.1. Điểm mạnh............................................................................................... 46
2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân.......................................................................... 46
Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 47
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GDĐP Ở
TRƯỜNG THCS THỊ XÃ CHÍ LINH, TỈNH HẢI DƯƠNG ..................... 48
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý dạy học nội dung giáo dục địa
phương ở trường trung học cơ sở ...................................................................... 48
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 48
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính lợi ích .............................................................. 48
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 48
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương ở các
trường trung học cơ sở thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương .................................. 48

v


3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về dạy học nội
dung giáo dục địa phương trong chương trình trung học cơ sở ........................ 48
3.2.2. Bồi dưỡng giáo viên năng lực thiết kế và tổ chức dạy học nội dung
GDĐP ................................................................................................................ 50
3.2.3. Đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học để
thực hiện dạy học nội dung giáo dục địa phương.............................................. 54
3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện dạy học nội
dung giáo dục địa phương ................................................................................. 59
3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ tổ chức dạy học nội

dung giáo dục địa phương ................................................................................. 62
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 64
3.4. Khảo sát về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 64
3.4.1. Mục đích .................................................................................................. 64
3.4.2. Nội dung và phương pháp ....................................................................... 64
3.4.3. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ... 65
Kết luận chương 3.............................................................................................. 67
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 68
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 71
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

TT

Nội dung

1

ĐTB

Điểm trung bình

2

GDĐP

Giáo dục địa phương

3

GV

Giáo viên

4

HS

Học sinh

5

QLGD

Quản lý giáo dục

6

THCS

Trung học cơ sở

iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học nội dung GDĐP của GV .............. 33
Bảng 2.2. Thực trạng hình thức tổ chức dạy học nội dung GDĐP ................... 34
Bảng 2.3. Đánh giá dạy học nội dung GDĐP…………………………………35
Bảng 2.4. Nhận thức dạy học nội dung GDĐP cấp THCS ............................... 36
Bảng 2.5. Nhận thức về ý nghĩa của dạy học nội dung GDĐP cấp THCS ....... 37
Bảng 2.6. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lý dạy học nội dung GDĐP ........ 39
Bảng 2.7. Thực trạng công tác quản lý dạy học nội dung GDĐP ..................... 41
Bảng 2.8. Thực trạng hình thức quản lý tổ chức dạy học nội dung GDĐP ...... 42
Bảng 2.9. Hình thức quản lý tổ chức dạy học nội dung GDĐP ........................ 43
Bảng 2.10. Quản lý nội dung kiến thức dạy học nội dung GDĐP ................... 44
Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến dạy học nội dung GDĐP ...................... 45
Bảng 3.1. Bảng khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ...... 65
Bảng 3.2. Bảng khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............... 66

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Một trong những định hướng quan trọng của việc đổi mới giáo dục của
nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, là: Trao quyền và trách nhiệm
tổ chức kế hoạch dạy học cho cơ sở giáo dục phù hợp với yêu cầu của địa
phương, tạo điều kiện cho người học được lựa chọn môn học và hoạt động giáo
dục phù hợp sở trường và nguyện vọng. Sự khẳng định này được dựa trên cơ sở
những khác biệt về yêu cầu và điều kiện kinh tế xã hội, tự nhiên của các vùng
dân cư khác nhau và sự tồn tại khách quan những khác biệt của người học về
tâm lý, thể chất, năng lực.
Điểm mới của chương trình dạy học ở trường trung học cơ sở (THCS) là
tăng cường nội dung giáo dục địa phương (GDĐP). Nội dung GDĐP được lồng

ghép ở các môn: Ngữ văn, lịch sử, địa lí. Nội dung GDĐP góp phần thực hiện
mục tiêu môn học, gắn lý luận với thực tiễn, trang bị cho học sinh (HS) có vốn
kiến thức tương đối toàn diện về góc độ xã hội và nhân văn. Giúp HS ngoài
việc nắm bắt được những tri thức của nhân loại còn có cái nhìn thực tế và có
những kiến thức cần thiết về địa phương như những sự kiện, hiện tượng, con
người cụ thể hiện hữu ngay trên quê hương của các em. Thực tiễn quản lý nội
dung GDĐP có ý nghĩa hết sức to lớn. Tuy nhiên, nhiều năm nay việc thực hiện
nội dung GDĐP ở cấp THCS gặp không ít khó khăn, thách thức, hiệu quả đem
lại còn rất hạn chế.
Tài liệu giảng dạy bộ môn ban hành còn chậm, nội dung còn tản mạn,
bên cạch đó việc phát triển chương trình của các nhà trường còn hạn chế. Do
đó, nội dung giảng dạy hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức chuẩn bị bài giảng của
giáo viên (GV). Việc dạy học nội dung GDĐP hiện nay phụ thuộc nhiều vào
trình độ, tâm huyết của GV. Bên cạnh đó, nội dung GDĐP rất phong phú,
nhưng số tiết học ít, lại thường phân phối vào cuối học kỳ, ít khi ra đề kiểm tra
nên việc dạy học chưa được chú trọng, không ít GV thực hiện kiểu đối phó, dạy
cho xong.
1


So với các bài học khác, thì bài học thuộc nội dung GDĐP ở sách giáo
khoa cũng như sách giáo viên, khâu biên soạn có phần sơ sài, đơn giản hơn,
chủ yếu đặt ra những mục tiêu, vấn đề chung chung, khái quát. Điều này sẽ có
tác động hai mặt: nó vừa là phần mở, phần chủ động, linh hoạt trong dạy và học
kích thích sự tìm tòi, sáng tạo của thầy và trò nhưng đồng thời cũng dễ tạo tâm
lí xem nhẹ nội dung và hình thức tiết học.
Về phương pháp giảng dạy, theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo,
phải kết hợp giảng dạy lý thuyết với các hoạt động thực tiễn như: Tham quan, tìm
hiểu thực tế, thực hành… Nhưng hiện nay, hầu như chỉ mới tiến hành dạy lý
thuyết, các hoạt động tham quan, tìm hiểu thực tế, thực hành chưa được triển khai

hoặc nếu được triển khai thì số tiết thực hiện chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số tiết, do
thiếu thời gian, khó khăn về kinh phí và cả sự quan tâm của nhà trường, GV.
Về phía HS, do sự quá tải của chương trình và tâm lý thực dụng chỉ tập
trung học các môn, các nội dung liên quan đến kiểm tra, thi cử, nội dung
chương trình chưa phong phú, cách thức tổ chức các hoạt động dạy học nội
dung GDĐP chưa cuốn hút, nên HS ít quan tâm đến nội dung GDĐP. Hậu quả
là rất nhiều HS đã học xong chương trình THCS nhưng kiến thức về lịch sử,
văn hóa địa phương rất hạn chế.
Hiện nay, việc tổ chức dạy học nội dung GDĐP trên địa bàn thị xã Chí
Linh, tỉnh Hải Dương đã đạt được những kết quả nhất định nhưng cũng còn
nhiều hạn chế, chưa đạt được mục tiêu đề ra. Giáo viên còn lúng túng về
phương pháp, hình thức tổ chức, lựa chọn nội dung kiến thức phù hợp; các điều
kiện đáp ứng yêu cầu dạy học nội dung GDĐP tuy được tăng cường song còn
thiếu. Mặt khác các thầy giáo, cô giáo mới chú ý nhiều đến những nội dung
nhằm đảm bảo chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản cho HS mà chưa chú trọng
đến mở rộng kiến thức gắn với thực tế, rèn luyện kĩ năng sống, đáp ứng nguyện
vọng của HS. Nhiều GV còn ngại khó, ngại khổ khi phải chuẩn bị các bài dạy
nội dung GDĐP

2


Với những cơ sở về lý luận và thực tiễn trên, chúng tôi nhận thấy: Việc
nghiên cứu để đề xuất các biện pháp quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các
trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương có ý nghĩa thiết thực, đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nó không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả
của hoạt động dạy học nội dung GDĐP trong các trường THCS thị xã Chí Linh
mà còn cho các trường THCS tỉnh Hải Dương nói chung. Vì vậy, chúng tôi
chọn đề tài “Quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường THCS thị xã Chí
Linh, tỉnh Hải Dương” làm luận văn Thạc sỹ Quản lý giáo dục.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý dạy học nội dung
GDĐP các trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương, luận văn đề xuất các
biện pháp quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường THCS thị xã Chí Linh,
tỉnh Hải Dương góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý dạy học nội dung GDĐP ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường THCS.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến quản lý,
QLGD, quản lý trường THCS, quản lý hoạt động dạy học, dạy học nội dung
GDĐP, quản lý dạy học nội dung GDĐP.
4.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng việc quản lý dạy học nội dung
GDĐP tại các trường THCS trên địa bàn thị xã Chí Linh.
4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các
trường THCS trên địa bàn thị xã Chí Linh.
5. Giả thuyết khoa học của đề tài
Việc triển khai dạy học nội dung GDĐP ở các trường THCS thị xã Chí
Linh, tỉnh Hải Dương hiện nay chưa đạt mục tiêu đề ra, nguyên nhân chủ yếu là

3


do sự quản lý chưa hiệu quả và nhận thức chưa đúng của một bộ phận CBQL,
GV về nội dung GDĐP và ý nghĩa, tầm quan trọng của dạy học nội dung
GDĐP. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý có tính đồng bộ, phù hợp với
cơ sở lý luận quản lý giáo dục và phù hợp với điều kiện thực tế giáo dục của
địa phương thì các hoạt động dạy học nội dung GDĐP tại các trường THCS thị

xã Chí Linh sẽ đạt được mục tiêu giáo dục với chất lượng cao hơn hiện nay.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu quản
lý dạy học nội dung GDĐP trong giảng dạy các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý
ở các trường THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
6.2.Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Việc khảo sát thực trạng của đề tài được triển khai tại 12 trường THCS
trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương bao gồm: Trường THCS Cổ
Thành; Trường THCS Phả Lại; Trường THCS Chu Văn An; Trường THCS Chí
Minh; Trường THCS Đồng Lạc; Trường THCS Tân Dân; Trường THCS An
Lạc; Trường THCS Văn Đức; Trường THCS Sao Đỏ; Trường THCS Cộng
Hòa; Trường THCS Lê Lợi; Trường THCS Nguyễn Trãi.
Giới hạn khách thể điều tra: Tổng số 120 người (24 CBQL và 96 tổ
trưởng chuyên môn, GV).
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui, các công trình
nghiên cứu khoa học về QLGD, QLGD THCS, quản lý chương trình dạy học.
Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan đến luận văn.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của các cấp
quản lý về thực hiện chương trình GDĐP.

4


- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Lấy ý kiến cán bộ QLGD và
GV các trường THCS trên địa bàn thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương để tìm hiểu
thực trạng (Mẫu phiếu hỏi).

- Phương pháp phỏng vấn (Mẫu biên bản phỏng vấn): Thiết kế các câu
hỏi để phỏng vấn trực tiếp CBQL, GV về các biện pháp quản lý dạy học GDĐP
tại các trường THCS.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động:Nghiên cứu sản phẩm
hoạt động GDĐP của GV; kết quả học tập, rèn luyện của HS; các sản phẩm
hoạt động quản lý và thực hiện dạy học nội dung GDĐP.
7.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia (khảo nghiệm)
Xin ý kiến của các chuyên gia là cán bộ QLGD và GV có kinh nghiệm
về quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường THCS trong thị xã.
7.4. Phương pháp xử lý thông tin
Phương pháp thống kê trong toán học: Sử dụng phương pháp thống kê
trong toán học để xử lý và phân tích các số liệu từ các bảng hỏi thu thập được.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục; luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học nội dung GDĐP tại các
trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường
THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học nội dung GDĐP ở các trường
THCS thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC NỘI DUNG GIÁO DỤC
ĐỊA PHƯƠNG TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới

Về vấn đề chương trình địa phương của giáo dục liên quan chặt chẽ
đến các lí thuyết văn hóa về khu vực, về địa phương: Trước thế kỉ XV, châu Âu
chưa có những phát kiến địa lí, nên họ tin vào giáo điều của Gia-tô về sự hình
thành các dân tộc, đất nước. Sau này người châu Âu nhận ra tính khu biệt của
văn hóa vì thế vấn đề nghiên cứu địa phương học và khu vực học rất phát triển.
Các thuyết “khuếch tán văn hóa” ở Tây Âu thế kỉ XIX (A.Bradford, Perxisk),
trường phái văn hóa lịch sử ở Đức Áo (W.Schmit, F.Rats), trường phái “Age
and Area” của Bắc Mĩ, lí thuyết vùng văn hóa của nhân chủng học Hoa Kì
(F.Boas), khu vực lịch sử văn hóa (Xô Viết)… đã tạo nền tảng lí luận cho việc
nghiên cứu địa phương học, khu vực học. Qua đó, chương trình giáo dục cũng
thừa hưởng thành quả và ý thức được việc tạo dựng nội dung học về địa
phương. [35]
Đi tiên phong trong lĩnh vực giáo dục về địa phương học là ngành địa lí.
L.Berg (1925) gọi địa phương học là môn địa lí quê hương. Bộ môn địa
phương học xem địa lí là trung tâm nhưng rất cần thiết với tất cả các ngành
khác. Từ đó địa phương học chia ra thành địa phương học của nhà nước, địa
phương học nhà trường, địa phương học quần chúng. Trong đó, địa phương học
nhà trường được hiểu là những hoạt động, nội dung do HS tiến hành nghiên
cứu dưới sự chỉ đạo của GV.[10]
Cuốn sách Cẩm nang quốc tế về nghiên cứu chương trình đã tổng hợp
các kết quả nghiên cứu chương trình thế giới và giới thiệu chương trình tiêu
biểu của các quốc gia. Cuốn sách có 2 phần: phần 1 giới thiệu về nghiên cứu
chương trình thế giới với 4 bài viết, tập trung vào các vấn đề lí luận, hướng tới

6


chương trình và giáo dục toàn cầu. Phần 2 gồm 24 bài viết về chương trình các
quốc gia. Trong đó chương 7 viết về Hướng dẫn Chương trình ở Úc: hướng tới
một cây chương trình địa phương của lĩnh vực chương trình. Hướng dẫn

chương trình ở Úc được thực hiện từ những năm gần đây. Đầu năm 1980, Văn
phòng Chính phủ đã xây dựng Viện nghiên cứu chương trình (Curruculum
Studies Association - ACSA). Trong chương đó, Bill Green (Charles Stuart
University) đã tổng thuật các quan niệm về chương trình và chương trình địa
phương ở Úc. Ông điểm qua quan điểm của Bernstein (1975), “cho rằng
nguyên tắc cao nhất là cố gắng lựa chọn, tổ chức và đánh giá những gì xã hội
coi như kiến thức có giá trị. Điều này là bởi những kiến thức lựa chọn, nó được
dạy ra sao và đánh giá như thế nào trong nhà trường là vấn đề trọng tâm của cá
nhân và xã hội”. Moore (2007) cho rằng “những gì chúng ta biết ảnh hưởng đến
chúng ta tồn tại. Vấn đề xung quanh chương trình của Úc có mục tiêu là vấn đề
nội dung (lựa chọn dạy cái gì) và hình thức (cách tổ chức giờ dạy, lớp học). Quan
niệm truyền thống đến đương đại của các nhà giáo dục Úc đều thống nhất chương
trình giáo dục có tính chất địa phương, tính hệ thống và tính quốc gia” [39].
Ở Hàn Quốc, chương trình giáo dục phổ thông được thay đổi rất nhiều
lần. Đến tháng 9/1992 chương trình thứ 6 đã được ban hành. Đến tháng
12/1997 chương trình thứ 7. Chương trình 2007 xây dựng khung. Đến năm
2009, chương trình giáo dục cá nhân, chương trình thử nghiệm 2009, có 4 nội
dung: (1) Định hướng cá nhân: sự cân bằng, thể chất, kĩ năng tự chủ động; (2)
Sáng tạo cá nhân: kĩ năng cơ bản, suy nghĩ khác nhau về vấn đề, kĩ năng giải
thích, kĩ năng quan sát và sáng tạo giá trị mới; (3) Trau dồi cá nhân: văn hóa
văn học, hiểu về giá trị cuộc sống; (4) Cá nhân hướng tới trí tuệ nhân loại: kĩ
năng cộng đồng.
Chương trình 2009 cho phép các trường tổ chức chương trình, cấu trúc
giờ học riêng từ 20-35%. Do đó các trường có thể kéo dài thêm chương trình
bằng cách tăng giờ cho âm nhạc, nghệ thuật và giáo dục thể chất hoặc tăng giờ

7


cho những HS kém. Họ cũng dành cho âm nhạc, nghệ thuật, dân tộc học 1

giờ/tuần. Phụ huynh và HS có thể chọn những môn học thiết kế, sử dụng thời
gian tăng cường cho việc học hoặc tham gia các hoạt động động đồng phụ
thuộc vào nhu cầu cá nhân. [40]
Tác giả Kim Jin Sook, trong bài viết Sự liên hệ giữa sáng tạo và đổi
mới: trường hợp chương trình Hàn Quốc đã mô tả sự thay đổi chương trình địa
phương theo chương trình quốc gia 2009. Ông mô tả bằng mô hình vị trí của
chương trình quốc gia, địa phương và chương trình nhà trường như sau:
Chương trình quốc gia:
Bộ giáo dục, khoa học và công nghệ
Tổ chức và hướng dẫn bổ sung (17 đơn vị Sở giáo dục Thủ đô và
tỉnh, tổ chức điều hành GDĐP)
Chương trình cơ bản của nhà trường (11360 trường phổ thông và 8538
trường mầm non)
Trong đó, chương trình quốc gia được quyết định và ban hành bởi Bộ
Giáo dục. Chương trình giáo dục cấp độ địa phương thiết lập bởi người quản lí,
giám sát của GDĐP. Năm 2009 ban hành chương trình quốc gia của Bộ giáo
dục. Tuy nhiên điểm thay đổi quan trọng ở chương trình địa phương: Mở rộng
khuyến khích chương trình nhà trường. Cách thức tổ chức của Hàn Quốc như
sau: Bộ giáo dục có 2 người phụ trách chương trình địa phương. Mỗi Sở giáo
dục tỉnh có khoảng 20 cố vấn cho trường trung học, trong đó cố vấn cho
chương trình nhà trường có 2 người, từ đó ở cấp phòng cũng sẽ có nhân sự phụ
trách như vậy tạo nên một hệ thống từ trên xuống chịu trách nhiệm giám sát
chương trình địa phương và chương trình nhà trường. Những sự thay đổi
chương trình nhà trường còn đáp ứng nhiều chính sách của quốc gia. Thậm chí
họ còn có giải thưởng trường học xuất sắc “Excellent school, diserve
curricula”. Trong đó chương trình địa phương tập trung vào các vấn đề:

8

(1) Nhiều hoạt động hơn trong phạm vi chương trình và sau chương
trình nhà trường
(2) Nhiều người tham dự hơn sau chương trình nhà trường
(3) Nhiều chương trình giáo dục nghệ nghiệp cho HS cấp 2
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
Đi sâu vào hoạt động quản lý dạy học chúng ta có thể nhận biết qua các
tác giả: Đặng Quốc Bảo (1997), Những vấn đề cơ bản về QLGD, Trường
CBQL - Hà Nội; Bùi Minh Hiền (Chủ biên) 2006, QLGD, Nxb Đại học sư
phạm Hà Nội; Trần Kiểm (2002), Khoa học quản lý nhà trường phổ thông,
Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội; Lê Hoàng Hà, Quản lý dạy học theo quan điểm
dạy học phân hóa ở trường trung học phổ thông Việt Nam hiện nay, Luận án
Tiến sỹ, trường Đại học Giáo dục, 2013; Ninh Văn Bình, Biện pháp quản lý
dạy học ở Trung tâm Giáo dục thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng dạy
học, Luận án Tiến sỹ, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 2008; Nguyễn Văn
Châu, Những giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động dạy học của
hiệu trưởng trường trung học phổ thông, Luận án Tiến sỹ Đại học Sư phạm Hà
Nội, 2003…
Nghiên cứu đề xuất xây dựng nội dung chương trình Văn học địa
phương ở trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực người học
được tác giả Bùi Thanh Truyền đề cập đến trong bài viết Chương trình Văn học
địa phương với định hướng dạy học phát triển năng lực ở trường phổ thông sau
năm 2015 [36].
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập trực tiếp hoặc gián
tiếp đến nhiều nội dung về quản lý dạy học nói chung ở những mức độ và phạm
vi khác nhau, tương ứng với những khoảng thời gian nhất định. Vấn đề nội
dung GDĐP đã được các tổ chức, các nhà giáo dục, các nhà quản lí giáo dục
trong và ngoài nước nghiên cứu từ lâu nhưng vấn đề quản lí dạy học nội dung
GDĐP thì ít được các nhà quản lí quan tâm nghiên cứu.

9

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Là tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, cơ quan theo Từ điển
tiếng Việt phổ thông [34]:
Quản lý là một khái niệm rộng bao gồm nhiều lĩnh vực, vì vậy có nhiều
định nghĩa về khoa học quản lý, tùy thuộc theo quan điểm tiếp cận khác nhau
mà các tác giả đưa ra định nghĩa khác nhau.
Theo điều khiển học: Quản lý là quá trình điều khiển của chủ thể quản lý
đối với đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu đã định.[dẫn theo 10]
Theo quan điểm của kinh tế học: Quản lý là sự tính toán, sử dụng hợp lý
các nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.[dẫn theo 39]
Theo tác giả F.W Taylor: Quản lý là biết chính xác điều muốn người
khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và
rẻ nhất.[13]
Theo H.Koontz thì khẳng định: Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó
đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục
đích của nhóm (tổ chức).[15]
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: Quản lý là tác động có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể của người lao động nói chung (khách thể
quản lý) nhằm thực hiện mục tiêu dự kiến.[17]
Theo tác giả Hà Thế Ngữ: “Quản lý là một quá trình định hướng, quá
trình có mục tiêu; quản lý là một hệ thống, là quá trình tác động đến hệ thống
nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng
thái mới của hệ thống mà người quản lý mong muốn”.[23, tr.32]
Như vậy, có thể xem quản lý là một quá trình tác động có mục đích, có
kế hoạch nhằm gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý thông
qua cơ chế quản lý, nhằm đạt được mục đích quản lý.

10


Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm quản lý như sau: “Quản
lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng, có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý để chỉ huy, điều khiển, liên kết các
yếu tố tham gia vào hoạt động thành một chỉnh thể thống nhất, điều hòa hoạt
động của các khâu một cách hợp quy luật nhằm đạt đến mục tiêu xác định trong
điều kiện biến động của môi trường”.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục (QLGD) là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý
thức và có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các
khâu của hệ thống giáo dục nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện và hài hòa
cho thế hệ trẻ.
Như vậy, có thể nói, QLGD về thực chất là quản lý có hiệu quả chất
lượng giáo dục (bao gồm dạy học và giáo dục theo nghĩa hẹp) được thực hiện
thông qua các tác động có mục đích, có kế hoạch, qua các chức năng tổ chức,
chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Trường học là một tổ chức xã hội, ở đó tiến hành quá trình dạy học và
giáo dục. Hoạt động đặc trưng của trường học là hoạt động dạy học và giáo
dục, đó là hoạt động có tổ chức, có nội dung, có phương pháp và phương tiện,
có mục đích, có sự lãnh đạo của nhà giáo dục, có sự hoạt động tích cực, tự giác
của người học.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng HS” [17, tr.23].
Như vậy, quản lý nhà trường chính là QLGD nhưng trong một phạm vi
xác định của một đơn vị giáo dục nền tảng, đó là nhà trường. Quản lý nhà

11


trường về cơ bản khác với quản lý các lĩnh vực khác. Ở đây những tác động của
chủ thể quản lý là những tác động của công tác tổ chức sư phạm đến đối tượng
quản lý nhằm giải quyết nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Đó là tác động có
phương hướng, có mục đích, có mối quan hệ qua lại lẫn nhau.
Theo Thái Duy Tuyên: “Quản lý nhà trường là một hoạt động được thực
hiện trên cơ sở những quy luật chung của quản lý nói chung, đồng thời nó có
những nét đặc thù riêng. Quản lý nhà trường khác với các quản lý xã hội khác,
được quy định bởi bản chất lao động sư phạm của người GV, bản chất của quá
trình dạy học, giáo dục. Trong đó mọi thành viên của nhà trường vừa là đối
tượng quản lý, vừa là chủ thể tự hoạt động của bản thân mình. Sản phẩm tạo
nên của nhà trường là nhân cách của HS được hình thành trong quá trình học
tập, tu dưỡng rèn luyện và phát triển theo yêu cầu của xã hội và được xã hội
thừa nhận” [32, tr.43].
Bản chất của việc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy, quản lý
hoạt động học và các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Thông qua quá
trình quản lý làm sao đưa hoạt động từ trạng thái này sang trạng thái khác để
dần đạt các mục tiêu giáo dục. Các hoạt động trong nhà trường bản thân nó đã
có tính giáo dục song cần có sự quản lý, tổ chức chặt chẽ mới phát huy được
hiệu quả.
Mục tiêu quản lý của nhà trường được cụ thể hóa trong kế hoạch, nhiệm
vụ năm học, tập trung vào việc phát triển toàn diện nhân cách HS. Để thực hiện
mục tiêu này, người CBQL phải tiến hành các hoạt động quản lý: xây dựng môi
trường giáo dục, xây dựng cơ sở vật chất nhà trường và các điều kiện phục vụ
cho việc dạy và học, bồi dưỡng đội ngũ GV, tạo lập và duy trì tốt mối quan hệ
nhà trường - gia đình - xã hội, thực hiện dân chủ hóa trong quản lý nhà trường
và các hoạt động khác.

Như vậy, quản lý nhà trường là việc người quản lý xây dựng mục tiêu, kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá các kết quả đạt được so với yêu

12


cầu và chuẩn mực đề ra trong chương trình giáo dục và nhiệm vụ năm học về
chất lượng phát triển toàn diện nhân cách HS.
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học
Theo thuyết hoạt động, dạy học gồm hai hoạt động: hoạt động dạy của
thầy và hoạt động học của trò. Mỗi hoạt động có mục đích, chức năng, nội
dung và phương pháp riêng nhưng chúng có gắn bó mật thiết với nhau, quy
định lẫn nhau, bổ sung cho nhau do hai chủ thể thực hiện đó là thầy và trò
nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng và kỹ xảo, hoạt
động nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát
triển năng lực sáng tạo và xây dựng các phẩm chất nhân cách cho HS.
Hoạt động dạy học là hoạt động trung tâm của nhà trường, đóng vai trò
chủ đạo trong quá trình dạy học, người lãnh đạo và tổ chức và điều khiển quá
trình sư phạm tổng thể là đội ngũ GV. Cho nên quản lý tốt hoạt động dạy và
học trong nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, quyết định chất lượng, sản
phẩm giáo dục.
Quản lý hoạt động dạy và học là đồng thời quản lý hoạt động dạy của
GV và quản lý hoạt động học của HS. Yêu cầu của quản lý dạy và học là phải
quản lý các thành tố của quá trình dạy học, trước hết các thành tố đó sẽ phát
huy tác dụng thông qua quy trình hoạt động của người dạy một cách đồng bộ,
hài hòa, hợp quy luật, đúng nguyên tắc dạy học. Quy trình đó có tính tuần hoàn
từ khâu soạn bài, giảng bài và tạm thời kết thúc ở khâu đánh giá kết quả học tập
của HS. Cho nên quản lý hoạt động dạy và học thực chất là quản lý một số
thành tố của quá trình dạy học, bao gồm: hoạt động dạy của GV, hoạt động học
của HS, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra và đánh giá kết quả học

tập của HS.
1.2.5. Quản lý dạy học nội dung giáo dục địa phương
Quản lý dạy học nội dung GDĐP là một bộ phận trong quản lý dạy học
giáo dục phổ thông. Quản lý dạy học nội dung GDĐP là quá trình chủ thể quản

13


lý tác động lên đối tượng quản lý (quá trình dạy học nội dung GDĐP cùng các
thành tố) có hiệu quả sẽ góp phần thực hiện mục tiêu của giáo dục phổ thông
nói chung và mục tiêu giáo dục của từng cấp học nói riêng.
Quản lý dạy học nội dung GDĐP là quá trình tác động của chủ thể quản
lý vào đối tượng quản lý (quá trình dạy học nội dung GDĐP được tiến hành bởi
tập thể GV và HS, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) qua đó khơi
dậy, bồi đắp lòng tự hào truyền thống lịch sử, văn hóa, tình yêu con người, quê
hương, đất nước trong mỗi HS, góp phần hình thành và phát triển toàn diện
nhân cách HS đáp ứng mục tiêu giáo dục nhà trường, mục tiêu giáo dục nhân
cách thế hệ trẻ của xã hội.
1.3. Dạy học nội dung giáo dục địa phương ở trường trung học cơ sở
1.3.1. Khái quát nội dung giáo dục địa phương trong chương trình dạy học
cấp trung học cơ sở
Để tổ chức việc dạy học nội dung GDĐP, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban
hành Quyết định số 16/2006/QĐ- BGDĐT ngày 05/5/2006, quy định về nội
dung, hình thức tổ chức giảng dạy, thời lượng cho từng phân môn ở các khối
lớp về kiến thức GDĐP; Công văn số 5977/BGDĐT-GDTrH, ngày 07/7/2008
về Hướng dẫn thực hiện nội dung GDĐP ở cấp THCS và cấp THPT từ năm học
2008 -2009”[4].
Việc đưa nội dung kiến thức GDĐP vào giảng dạy nhằm giúp HS hiểu về
địa phương và hiểu sâu hơn về kiến thức chung. Nội dung GDĐP góp phần thực
hiện mục tiêu môn học, gắn lý luận với thực tiễn. Khi giảng dạy, ngoài việc liên hệ

với thực tiễn hoạt động kinh tế - xã hội, văn hoá, lịch sử địa phương trong các bài
dạy còn phải thực hiện nội dung GDĐP ở các phần sau đây:
- Giảng dạy các tiết học (bài, môđun, chủ đề...) đã quy định dành cho GDĐP;
- Đưa nội dung GDĐP thành nội dung bài dạy của tiết học (bài mô đun,
chủ đề...) được Bộ GD&ĐT hướng dẫn dành cho GDĐP.
Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ GD&ĐT ban hành đã quy định
một số nội dung GDĐP ở một số môn học. Để thực hiện nội dung đó, các sở
14


GD&ĐT chuẩn bị tài liệu, hướng dẫn tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, sử
dụng kết quả đánh giá để xếp loại HS cuối học kỳ và cuối năm học.
Về tổ chức thực hiện nội dung GDĐP
- Chuẩn bị tài liệu dạy học: Tổ chức biên soạn, thẩm định để ban hành tài
liệu theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cần tập hợp các chuyên gia,
cán bộ khoa học công nghệ, các nhà hoạt động văn hoá, nghệ sỹ và nghệ nhân
tiêu biểu am hiểu về địa phương tham gia biên soạn, thẩm định tài liệu GDĐP
thuộc các môn học.
- Về tổ chức dạy học: Hướng dẫn GV căn cứ tài liệu đã được phê duyệt
để soạn giáo án và tiến hành giảng dạy.
- Về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học: Thực hiện linh hoạt các
phương pháp dạy học. Kết hợp dạy học trên lớp với tổ chức tham quan thực tế,
sưu tầm tư liệu, ngoại khoá nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao hiểu biết về
văn hoá, lịch sử, kinh tế - xã hội địa phương cho học sinh.
- Về kiểm tra, đánh giá: Thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá như các
phần khác trong chương trình bộ môn và sử dụng kết quả để đánh giá, xếp loại
HS từng học kì và cuối năm học.
1.3.2. Nội dung giáo dục địa phương trong chương trình môn Ngữ văn, Lịch
sử, Địa lý ở trường trung học cơ sở
Để thực hiện mục tiêu giáo dục, Bộ GD&ĐT đã ban hành Quy định về

“chương trình giáo dục phổ thông” (Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT, ngày
05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc ban hành Chương trình giáo dục
phổ thông), trong đó đã xác định một số nội dung GDĐP ở một số môn học. Để
thực hiện nội dung đó, các sở giáo dục phải chuẩn bị tài liệu, hướng dẫn tổ
chức dạy học, kiểm tra, đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá để xếp loại HS cuối
học kỳ và cuối năm học.
Từ năm học 2008 - 2009, Bộ GD&ĐT đã đưa chương trình GDĐP vào
chương trình THCS đan xen, lồng ghép trong các môn học như: Ngữ văn, Lịch

15