Nghiên cứu, đánh giá tài nguyên nước mặt tỉnh đồng nai phục vụ phát triển bền vững (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN THỊ QUỲNH LIÊN

NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT
TỈNH ĐỒNG NAI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ

Huế, năm 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN THỊ QUỲNH LIÊN

NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT
TỈNH ĐỒNG NAI PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Demo Version - Select.Pdf SDK

Chuyên ngành: ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN
Mã số: 60 44 02 17
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HOC

TIẾN SĨ: NGUYỄN HOÀNG SƠN

Huế, năm 2014

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết
quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chƣa từng đƣợc công bố trên bất kỳ phƣơng tiện thông tin nào khác.
Họ tên tác giả
Trần Thị Quỳnh Liên

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn thầy giáo - TS. Nguyễn
Hoàng Sơn đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận
văn.
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng sau đại học, quý thầy cô giáo
trong khoa Địa lý trường Đại học Sư phạm Huế đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
tôi trong thời gian học tập và thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn Phòng Tài nguyên nước - Sở Khoa học và Công nghệ
Đồng Nai đã giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong việc thu thập thông tin, số liệu để tôi hoàn
thiện luận văn.
Tôi cũng cảm ơn sự quan tâm tạo điều kiện của lãnh đạo cơ quan,các tác giả

của những công trình nghiên cứu đã được công bố mà tôi tham khảo trong quá
trình thực hiện luận văn này.
Cuối cùng, xin gửi đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp… lời cảm ơn trân
trọng về sự giúp đỡ nhiệt tình và có hiệu quả đối với sự thành công của luận văn.

Demo Version - Select.Pdf SDK

Huế, tháng 05 năm 2014.
Trần Thị Quỳnh Liên

iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa ............................................................................................................... i
Lời cam đoan ................................................................................................................ ii
Lời cảm ơn .................................................................................................................. iii
Mục lục ........................................................................................................................ iv
Danh mục các ký hiệu, từ viết tắt .............................................................................. viii
Danh mục các bảng ..................................................................................................... ix
Danh mục các hình ...................................................................................................... xi
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................1
Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TÀI
NGUYÊN NƢỚC ........................................................................................................5
1.1. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VỀ SỬ DỤNG BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN NƢỚC....5
1.1.1. Các khái niệm ......................................................................................................5
1.1.1.1. Phát triển (Development) .................................................................................5

Version
- Select.Pdf SDK

1.1.1.2. PhátDemo
triển bền
vững ..........................................................................................5
1.1.1.3. Tài nguyên nƣớc...............................................................................................6
1.1.1.4. Đánh giá tài nguyên nƣớc ................................................................................6
1.1.2. Những quan điểm về sử dụng bền vững tài nguyên nƣớc ..................................9
1.1.3. Tiêu chí sử dụng bền vững tài nguyên nƣớc .....................................................10
1.1.3.1. Bền vững ........................................................................................................10
1.1.3.2. Tiêu chí bền vững tài nguyên nƣớc ................................................................10
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI ...........11
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN NƢỚC Ở VIỆT NAM.................13
1.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN NƢỚC Ở TỈNH ĐỒNG NAI ......15
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ...........................................................................................18
Chƣơng 2. TỔNG QUAN ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ .......................................19
KINH TẾ - XÃ HỘI ẢNH HƢỞNG ĐẾN TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT TỈNH
ĐỒNG NAI ................................................................................................................19
2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN ......................................................................................19
iv


2.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................................19
2.1.2 Đặc điểm địa hình, địa chất thủy văn, thổ nhƣỡng ............................................20
2.1.2.1. Địa hình ..........................................................................................................20
2.1.2.2. Địa chất - thủy văn .........................................................................................21
2.1.2.3. Thổ nhƣỡng ....................................................................................................22
2.1.3. Đặc điểm khí hậu ..............................................................................................23
2.1.3.1. Chế độ mƣa ...................................................................................................23
2.1.3.2. Chế độ gió ......................................................................................................25
2.1.3.3. Chế độ

...................................................................................................26
............................................................................................26
...........................................................................................................27

2.1.4. Đặc điễm thủy văn ............................................................................................27
2.1.4.1. Đặc trƣng hình thái sông, cửa sông ................................................................27
2.1.4.2. Các lƣu vực sông thuộc tỉnh Đồng Nai ..........................................................28
2.1.4.3. Chế độ thủy văn .............................................................................................30
2.1.4.4. Chế Demo
độ thủy Version
triều ............................................................................................30
- Select.Pdf SDK
2.1.4.5. Xâm nhập mặn ..............................................................................................31
2.2. ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - XÃ HỘI ........................................................................32
2.2.1. Dân số và đô thị hóa ..........................................................................................32
2.2.2. Tình hình phát triển kinh tế ...............................................................................32
2.2.2.1. Công nghiệp ...................................................................................................32
2.2.2.2. Nông nghiệp ...................................................................................................33
2.2.2.3. Hạ tầng đô thị .................................................................................................34
2.2.2.4. Xây dựng hệ thống cấp nƣớc .........................................................................34
2.2.2.5. Phát triển giao thông ......................................................................................34
2.3. CÁC CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG TRÊN SÔNG ĐỒNG NAI .........................35
2.3.1. Hồ chứa Trị An .................................................................................................35
2.3.2. Các công trình nạo vét, kiên cố hóa kênh mƣơng và gia cố bờ sông phục vụ
tiêu thoát lũ ..................................................................................................................37
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ...........................................................................................39
v


Chƣơng 3. ĐÁNH GIÁ NGUỒN TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT TỈNH ĐỒNG

NAI..............................................................................................................................40
3.1. ĐÁNH GIÁ TRỮ LƢỢNG TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT .................................40
3.1.1. Dòng chảy năm và phân phối dòng chảy năm ..................................................40
3.1.2. Dòng chảy lũ .....................................................................................................41
3.1.3. Dòng chảy kiệt ..................................................................................................42
3.2. ĐÁNH GIÁ CHẤT LƢỢNG TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT ...............................44
3.2.1. Hiện trạng ô nhiễm tài nguyên nƣớc .................................................................44
3.2.1.1. Dòng chính Đồng Nai ....................................................................................45
3.2.1.2. Sông Thị Vải và các chi lƣu ...........................................................................52
3.2.1.3. Sông, suối và các hồ .......................................................................................53
3.2.2. Dự báo xu hƣớng biến động tài nguyên nƣớc ...................................................60
3.2.2.1. Các yếu tố ảnh hƣởng tới xu thế biến đổi chất lƣợng nƣớc ...........................60
3.2.2.2. Dự báo xu thế biến đổi chất lƣợng nƣớc .......................................................62
3.2.2.3. Lựa chọn kịch bản biến động chất lƣợng nƣớc ..............................................63
TIỂU KẾT Demo
CHƢƠNG
3 ...........................................................................................64
Version
- Select.Pdf SDK
Chƣơng 4. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP KHAI THÁC NGUỒN TÀI NGUYÊN
NƢỚC MẶT Ở TỈNH ĐỒNG NAI TRÊN QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN
VỮNG .........................................................................................................................65
4.1. HIỆN TRẠNG KHAI THÁC, SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN NƢỚC MẶT TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI .....................................................................................65
4.1.1. Hiện trạng khai thác sử dụng nƣớc phục vụ đô thị ...........................................65
4.1.2. Hiện trạng khai thác sử dụng nƣớc phục vụ khu công nghiệp tập trung ..........66
4.1.3. Hiện trạng khai thác nƣớc phục vụ ngành nông nghiệp....................................67
4.2. TÍNH TOÁN, DỰ BÁO NHU CẦU SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN NƢỚC VÀ
KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG .............................................................................................69
4.2.1. Tính toán, dự báo nhu cầu sử dụng tài nguyên nƣớc mặt trên địa bàn tỉnh

Đồng Nai .....................................................................................................................69
4.2.1.1. Chỉ tiêu dùng nƣớc của các ngành .................................................................69
4.2.1.2. Kết quả tính toán nhu cầu sử dụng nƣớc các ngành năm 2010......................71
vi


4.2.1.3. Kết quả dự báo nhu cầu sử dụng tài nguyên nƣớc năm 2015 và 2020 ..........71
4.2.2. Khả năng đáp ứng nguồn nƣớc cho các nhu cầu sử dụng .................................72
4.2.2.1. Tiềm năng nguồn nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.......................................72
4.2.2.2. Khả năng đáp ứng nguồn nƣớc mặt ...............................................................74
4.2.2.3. Tính cân bằng nƣớc và phân bổ tài nguyên nƣớc ..........................................76
4.3. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP KHAI THÁC NGUỒN TÀI NGUYÊN NƢỚC
MẶT Ở TỈNH ĐỒNG NAI TRÊN QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG .......82
4.3.1. Mục tiêu bảo vệ tài nguyên nƣớc mặt ...............................................................82
4.3.2. Đề xuất các giải pháp khai thác nguồn tài nguyên nƣớc mặt ở tỉnh Đồng Nai
trên quan điểm phát triển bền vững.............................................................................82
4.3.2.1. Giải pháp về Chính sách, thể chế và pháp luật ..............................................82
4.3.2.2. Giải pháp về bảo vệ các hộ, ngành dùng nƣớc dễ bị ảnh hƣởng ...................83
4.3.2.3. Giải pháp về phát triển TNN ..........................................................................84
4.3.2.4. Giải pháp về tăng cƣờng năng lực và sự tham gia của các bên liên quan .....84
4.3.2.5. Giải pháp về bảo vệ, cải tạo và phục hồi tài nguyên môi trƣờng nƣớc .........85
4.3.2.6. Các Demo
giải phápVersion
phòng, chống
và khắc phục
hậu quả tác hại do nƣớc gây ra...85
- Select.Pdf
SDK
4.3.2.7. Giải pháp nâng cao nhận thức và truyền thông ..............................................88
TIỂU KẾT CHƢƠNG 4 ...........................................................................................88

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................90
1. KẾT LUẬN .............................................................................................................90
2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................91
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................93
PHỤ LỤC .......................................................................................................................

vii


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT
BVMT

Bảo vệ môi trƣờng

CCN

Cụm công nghiệp

HST

Hệ sinh thái

KCN

Khu công nghiệp

KTSD

Khai thác sử dụng

KT-XH

Kinh tế-xã hội

LVSĐN

Lƣu vực sông Đồng Nai

PTBV

Phát triển bền vững

QCVN

Quy chuẩn Việt Nam

QLTH

Quản lý tổng hợp

TNMT

Tài nguyên môi trƣờng
Demo Version
- Select.Pdf SDK

TNN

Tài nguyên nƣớc

Tp

Thành phố

UBNDT

Ủy ban nhân dân tỉnh

WQI

Chỉ số chất lƣợng nƣớc (Water Quality Index)

XLNTTT

Xử lý nƣớc thải tập trung

viii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Lƣợng mƣa bình quân tháng một số vị trí ........................................................ 25
Bảng 2.2. Tốc độ gió trung bình tại một số vị trí .............................................................. 26
Bảng 2.3. Nhiệt độ trung bình một số vị trí trên LVSĐN .................................................. 26
Bảng 2.4. Độ ẩm tƣơng đối trung bình hàng tháng tại một số vị tr) ................................... 27
Bảng 2.5. Lƣợng bốc hơi trên ống Piche tại một số vị trí .................................................. 27
Bảng 2.6. Đặc trƣng hình thái sông ngòi trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ................................ 28
Bảng 2.7. Phân tiểu lƣu vực quy hoạch tài nguyên nƣớc trên địa bàn tỉnh Đồng Nai .......... 29
Bảng 2.8. Danh mục các công trình thủy lợi xây dựng mới giai đoạn 2011 đến 2015 ........ 37
Bảng 3.1. Dòng chảy bình quân năm tại các trạm liên quan vùng nghiên cứu ................... 40
Bảng 3.2. Đặc trƣng thống kê dòng chảy năm thiết kế tại các trạm trên sông Đồng Nai .... 41

Bảng 3.3. Lƣu lƣợng và module đỉnh lũ tại các trạm thủy văn sông Đồng Nai ................. 42
Bảng 3.4. Lƣu lƣợng trung bình hàng tháng tại một số trạm thuỷ văn ............................... 42
Bảng 3.5. Đặc trƣng dòng chảy kiệt tháng trung bình, lớn nhất, nhỏ nhất .......................... 43
Bảng 3.6. TảiDemo
lƣợng ô Version
nhiễm các ngành
trên địa bàn
tỉnh Đồng Nai giai đoạn hiện trạng
- Select.Pdf
SDK
năm 2010 ...................................................................................................................... 44
Bảng 3.7. Sông Đồng Nai đoạn 1 - Hàm lƣợng các thông số sử dụng tính WQI................. 45
Bảng 3.8. Sông Đồng Nai đoạn 2 - Hàm lƣợng các thông số sử dụng tính WQI ............... 47
Bảng 3.9. Sông Đồng Nai đoạn 3 - các thông số sử dụng tính WQI ................................. 49
Bảng 3.10. Sông Đồng Nai đoạn 4 - Hàm lƣợng các thông số sử dụng tính WQI ............... 50
Bảng 3.11. Tổng hợp hiện trạng chất lƣợng môi trƣờng nƣớc các sông trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai ...................................................................................................................... 54
Bảng 3.12. Tổng hợp hiện trạng chất lƣợng môi trƣờng nƣớc các suối trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai ...................................................................................................................... 56
Bảng 3.13. Tổng hợp hiện trạng chất lƣợng môi trƣờng nƣớc các hồ trên địa bàn tỉnh Đồng
Nai ............................................................................................................................... 58
Bảng 3.14. Mức đánh gía chất lƣợng nƣớc ...................................................................... 59
Bảng 3.15. Tải lƣợng ô nhiễm các ngành trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (2015 - 2020) .......... 60
Bảng 4.1. Công suất một số nhà máy cấp nƣớc 2010 và định hƣớng đến năm 2020 .......... 65

ix


Bảng 4.2. Năng lực hoạt động của công trình khai thác nƣớc mặt phục vụ nông nghiệp và
nuôi trồng thủy sản ....................................................................................................... 68

Bảng 4.3. Thống kê năng lực các hồ chứa, đập dâng, trạm bơm trên các tiểu lƣu vực ........ 68
Bảng 4.4. Tiêu chuẩn dùng nƣớc cho sinh hoạt theo từng giai đoạn ................................. 69
Bảng 4.5. Mức tƣới tại mặt ruộng một số cây trồng nhƣ sau ............................................ 70
Bảng 4.6. Chỉ tiêu dùng nƣớc cho vật nuôi ...................................................................... 70
Bảng 4.7. Cơ cấu sử dụng nƣớc các ngành kinh tế tỉnh Đồng Nai năm 2010 ..................... 71
Bảng 4.8. Cơ cấu sử dụng nƣớc của các ngành giai đoạn tƣơng lai năm 2015 .................... 71
Bảng 4.9. Cơ cấu sử dụng nƣớc của các ngành giai đoạn tƣơng lai năm 2020 .................... 72
Bảng 4.10. Tiềm năng nguồn nƣớc trên từng tiểu lƣu vực giai đoạn hiện trạng thuộc địa
bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn hiện trạng 2010 ................................................................... 73
Bảng 4.11. Tiềm năng nguồn nƣớc trên từng tiểu lƣu vực thuộc địa bàn tỉnh Đồng Nai tần
suất 50%, 85%, 95% - tính theo MIKE- NAM ............................................................... 73
Bảng 4.12. Đánh giá mức độ căng thẳng về tài nguyên nƣớc trên từng vùng, từng tiểu lƣu
vực giai đoạn hiện tại năm 2010 theo tỷ lệ phần trăm giữa Wo/Wdùng ............................. 74
Bảng 4.13. Đánh giá sức ép về tài nguyên nƣớc trên từng tiểu vùng thời kỳ 2015 và 2020

Demo Version - Select.Pdf SDK

ứng với kịch bản năm có dòng chảy tần suất 50% , 85%, 95%.......................................... 76
Bảng 4.14. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn hiện trạng 2010 (100%
cho sinh hoạt; 90% cho công nghiệp và 80% cho nông nghiệp) ........................................ 78
Bảng 4.15. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2015 ứng
với tần suất nƣớc đến 50% ........................................................................................... 79
Bảng 4.16. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2020 ứng
với tần suất nƣớc đến 50% ............................................................................................ 79
Bảng 4.17. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2015 ứng
với tần suất nƣớc đến 85% ............................................................................................ 80
Bảng 4.18. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2020 ứng
với tần suất nƣớc đến 85% ............................................................................................. 80
Bảng 4.19. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2015 ứng
với tần suất nƣớc đến 95% ............................................................................................ 81

Bảng 4.20. Lƣợng nƣớc thiếu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn tƣơng lai năm 2020 ứng
với tần suất nƣớc đến 95% ............................................................................................. 81
x


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.4. Bản đồ đẳng trị lƣợng mƣa trung bình năm Đồng Nai ............................... 24
Hình 2.6. Biểu đồ din biến độ mặn từ hợp lƣu sông Thị Vải ..................................... 32
Hình 3.1. Biểu đồ chỉ số chất lƣợng nƣớc Sông Đồng Nai đoạn 1 và các chi lƣu ..... 46
Hình 3.2. Biểu đồ chỉ số chất lƣợng nƣớc Sông Đồng Nai đoạn 2 và các chi lƣu ..... 47
Hình 3.3. Biểu đồ chỉ số chất lƣợng nƣớc Sông Đồng Nai đoạn 3 và các chi lƣu ..... 49
Hình 3.4. Biểu đồ chỉ số chất lƣợng nƣớcsông Đồng Nai đoạn 4 và các chi lƣu ...... 51
Hình 3.5. Bản đồ phân vùng chất lƣợng nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai ............................. 59
Hình 3.6. Hình ảnh ô nhiễm nƣớc do thất thải sinh hoạt, hoạt động công nghiệp trên
địa bàn tỉnh Đồng Nai ................................................................................................. 59
Hình 3.7. Bản đồ cần bảo vệ chất lƣợng nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai ). .......................... 59
Hình 4.1. Bản đồ mức độ căng thẳng tài nguyên nƣớc măt tỉnh Đồng Nai ............... 75
Hình 4.2. Sơ đồ khối xây dựng mô hình cân bằng nƣớc ............................................ 77
Hình 4.3. Sơ đồ mô phỏng tình hình khai thác sử dụng nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai...... 78
Hình 4.4. Bản
đồ kiến
nghị lƣới- trạm
giám sát SDK
Tài nguyên nƣớc tỉnh Đồng Nai ...... 84
Demo
Version
Select.Pdf

xi

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA LUẬN VĂN
Đồng Nai là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, là địa phƣơng
có tốc độ phát triển kinh tế cao và nhịp độ tăng trƣởng liên tục tăng trong nhiều
năm đặc biệt là công nghiệp. Đồng hành với sự phát triển toàn diện trên nhiều lĩnh
vực kinh tế xã hội là sự gia tăng không ngừng về nhu cầu sử dụng các loại tài
nguyên thiên nhiên trong đó có tài nguyên nƣớc.
Nƣớc trong thế kỷ XXI đƣợc đánh giá là tài nguyên đứng thứ 2 chỉ sau tài
nguyên con ngƣời. Trong tất cả các vấn đề về nƣớc, quản lý tổng hợp (QLTH) tài
nguyên nƣớc (TNN) là vấn đề quan trọng có tính sống còn đối với phát triển bền
vững. Không sử dụng và bảo vệ tốt tài nguyên nƣớc thì không thể có môi trƣờng
sinh thái lành mạnh và phát triển bền vững.
Nguồn cung cấp nƣớc chủ yếu cho tỉnh Đồng Nai là nƣớc của hệ thống sông
Đồng Nai, vì vậy nguồn nƣớc sông Đồng Nai có tầm quan trọng đặc biệt và là yếu

Demo
Version
Select.Pdf
tố cần thiết để
đảm bảo
sự phát -triển
bền vững SDK
kinh tế - xã hội địa phƣơng.
Tuy nhiên quá trình phát triển kinh tế xã hội cùng với đô thị hóa và gia tăng
dân số …. kéo theo nhu cầu khai thác, sử dụng tài nguyên nƣớc phục vụ phát triển
các ngành kinh tế và dân sinh tăng lên. Để đáp ứng các nhu cầu đó, các ngành kinh
tế đã khai thác tài nguyên nƣớc quá mức, vƣợt quá khả năng đáp ứng nguồn nƣớc
của các lƣu vực sông. Hiện tƣợng đó đã dẫn đến các mâu thuẫn, tranh chấp trong sử
dụng nguồn tài nguyên nƣớc, tiềm ẩn những nguy cơ đe doạ ô nhiễm môi trƣờng

nhƣ nguồn nƣớc bị ô nhiễm, suy thoái cạn kiệt. Trƣớc những vấn đề trên, việc đánh
giá số lƣợng, chất lƣợng, dự báo xu thế biến động tài nguyên nƣớc, hiện trạng khai
thác, sử dụng tài nguyên nƣớc, nhu cầu và các vấn đề tồn tại trong việc khai thác
tổng hợp tài nguyên nƣớc từ đó, đề xuất đƣợc các quy hoạch, thứ tự ƣu tiên cần giải
quyết, khả năng đáp ứng các nhu cầu nƣớc cho sinh hoạt, nông nghiệp, thuỷ điện,
thuỷ sản, công nghiệp, hoạt động KT-XH khác và bảo vệ môi trƣờng đối với từng
nguồn nƣớc.

1


Do đó, việc "Nghiên cứu, đánh giá tài nguyên nước mặt tỉnh Đồng Nai
phục vụ phát triển bền vững” có ý nghĩa khoa học và thực tiễn to lớn.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN
Xác lập cơ sở khoa học phục vụ cho việc sử dụng và bảo vệ nguồn tài
nguyên nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá tổng hợp tài
nguyên nƣớc mặt.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN
- Tổng hợp, hệ thống hóa và xử lý các tài liệu đã có về các yếu tố địa
khí hậu, thủy văn, đặc biệt là các tài liệu về tài nguyên
nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai.
- Khảo sát, điều tra, đo đạc bổ sung, đánh giá hiện trạng chất lƣợng môi trƣờng
nƣớc và dự báo nhu cầu sử dụng TNN mặt.
- Đánh giá tiềm năng và dự báo nguồn tài nguyên nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai.
- Xây dựng một số bản đồ chuyên đề phục vụ quy hoạch, cải tạo, khai thác và
bảo vệ nguồn tài nguyên nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai.
- Đề xuất
các giải
pháp khai
thác bền vững

Demo
Version
- Select.Pdf
SDKtài nguyên nƣớc mặt tỉnh Đồng
Nai.
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN
TNN mặt ở đây đƣợc nghiên cứu giới hạn trên địa bàn tỉnh Đồng Nai bao gồm
trữ lƣợng và chất lƣợng nguồn nƣớc mặt.
5. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5.1. Phƣơng pháp luận
5.1.1. Quan điểm hệ thống
Hệ thống tự nhiên đƣợc cấu thành từ nhiều thành phần có quan hệ chặt chẽ với
nhau theo những quy luật nhất định tạo thành các đơn vị địa tổng thể. Mỗi địa tổng
thể lại bao gồm những cấp thấp hơn. Vì vậy, nếu không nghiên cứu các yếu tố trong
các hợp phần tự nhiên và trong mối quan hệ với toàn bộ hệ thống tự nhiên, không
nghiên cứu các lãnh thổ trong mối quan hệ với các hệ thống không gian xung quanh
thì sẽ không có những nhận định đúng về đặc điểm của các điều kiện địa lý tự
nhiên, nguyên nhân diễn biến và các mối tƣơng quan giữa chúng.

2


5.1.2. Quan điểm tổng hợp
Quan điểm tổng hợp thể hiện sự nhìn nhận đối tƣợng nghiên cứu một cách
đồng bộ, toàn diện, xem xét chúng là sự kết hợp, phối hợp có quy luật của các yếu
tố tạo thành. Đặc điểm của mỗi thành phần ấy cũng chịu tác động của tất cả các
thành phần khác và ngƣợc lại.
5.1.3. Quan điểm lãnh thổ
Các đối tƣợng địa lý tồn tại trên những lãnh thổ nhất định do tác động tổng
hợp của các hệ thống vật chất trong những điều kiện cụ thể nên các đối tƣợng đó có

những điểm đặc trƣng trên mỗi không gian lãnh thổ riêng biệt.
5.1.4. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh
Các đối tƣợng địa lý đều có quá trình phát sinh và phát triển, tức là chúng
thƣờng xuyên có những thay đổi, biến động theo thời gian. Các đặc điểm của mỗi
thành phần tự nhiên hay của các lãnh thổ không phải là bất biến nên những đánh giá
về chúng chỉ đúng ở một thời điểm nhất định. Do đó, cần thiết phải có những phân
tích, nhận định về xu hƣớng phát triển của đối tƣợng trong tƣơng lai làm cơ sở cho
những định hƣớng khai thác tài nguyên nƣớc trên lãnh thổ nghiên cứu.

Demo Version - Select.Pdf SDK

5.1.5. Quan điểm phát triển bền vững

Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thỏa mãn nhu cầu của thế hệ hiện tại
mà không làm tổn hại đến khả năng phát triển của thế hệ tƣơng lai. Phát triển bền
vững phải đảm bảo sử dụng đúng mức và ổn định các điều kiện tự nhiên, môi
trƣờng sống. Mọi sự lợi dụng quá mức vào tự nhiên đều dẫn đến tác hại không thể
lƣờng hết.
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp phân tích tổng hợp
Cơ sở của phƣơng pháp là dựa vào việc phân tích và xử lý số liệu, tài liệu đã
thu thập đƣợc và các số liệu, tài liệu điều tra, thống kê, nghiên cứu về các hợp phần
tự nhiên trên lƣu vực sông tỉnh Đồng Nai.
5.2.2. Phương pháp điều tra, khảo sát thực địa
Việc tiếp cận với đối tƣợng nghiên cứu cho phép thu nhận và bổ sung trực tiếp
những thông tin về địa hình, địa mạo, thổ nhƣỡng, lớp phủ thực vật, các yếu tố về
thủy văn, môi trƣờng tài nguyên nƣớc mặt tỉnh Đồng Nai.
3

5.2.3. Phương pháp đối chiếu - so sánh
Phƣơng pháp này thể hiện sự vận dụng quan điểm lãnh thổ trong nghiên cứu
địa lý tự nhiên. TNN có tính liên vùng rõ rệt trong khai thác và sử dụng. Sự tƣơng
đồng về lãnh thổ, các dạng địa hình, đầu mối cung cấp nƣớc… là cơ sở để đề xuất
những giải pháp khai thác nguồn nƣớc theo vùng, lãnh thổ một cách hợp lý.
5.2.4. Phương pháp bản đồ
Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng trong suốt quá trình tiến hành và hoàn chỉnh
đề tài. Nội dung chủ yếu của phƣơng pháp là khai thác thông tin trên các bản đồ đã
đƣợc thành lập, nhất là các thông tin về mối quan hệ không gian lãnh thổ của đối
tƣợng nghiên cứu.
5.2.5. Phương pháp chuyên gia
Trong quá trình nghiên cứu, phƣơng pháp chuyên gia đƣợc vận dụng thông
qua việc xin ý kiến chỉ đạo, góp ý về phƣơng pháp, nội dung nghiên cứu cũng nhƣ
các vấn đề lý luận và thực tiễn của các chuyên gia có kinh nghiệm và am hiểu trong
lĩnh vực nghiên cứu TNN và quản lý lƣu vực sông.
6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN

Demo Version - Select.Pdf SDK

- Ý nghĩa khoa học

Góp phần hoàn thiện phƣơng pháp luận đánh giá tổng hợp TNN mặt tỉnh
Đồng Nai.
- Ý nghĩa thực tiễn
Dựa trên cơ sở phân tích những đặc điểm của TNN mặt luận văn đề xuất các giải
pháp khai thác bền vững TNN mặt phục vụ phát triển KT - XH tỉnh Đồng Nai.
7. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chƣơng:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về tình hình nghiên cứu tài nguyên nước.
Chương 2: Các yếu tố tự nhiên và kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến tài nguyên

nước mặt tỉnh Đồng Nai.
Chương 3: Đánh giá tổng hợp tài nguyên nước mặt tỉnh Đồng Nai.
Chương 4: Đề xuất các giải pháp khai thác bền vững tài nguyên nước mặt tỉnh
Đồng Nai.

4