Lý thuyết hệ thống nhu cầu của A. Maslow: nội dung và ứng dụng trong cuộc sống

MỞ ĐẦU
Tâm lý học là ngành khoa học nghiên cứu hành vi, tinh thần và tư tưởng
của con người (cụ thể đó là những cảm xúc, ý chí và hành động), chú tâm đến
sự ảnh hưởng của hoạt động thể chất, trạng thái tâm lý và các yếu tố bên ngồi
lên hành vi và tinh thần của con người. Mơn tâm lý học đã trở thành một trong
những cơ sở khoa học của các ngành chuyên môn liên quan đến con người và có
vai trị rất quan trọng trong đời sống hiện nay.
Trong tâm lý học hiện đại có nhiều quan điểm khác nhau, trong đó có
trường phái tâm lý học nhân văn – trường phái hướng tới động cơ chính trong
cuộc đời là khuynh hướng tự thể hiện mình, khuynh hướng này bẩm sinh nơi
con người và không ngừng thúc đẩy con người hướng tới hoạt động và các sự
kiện giúp họ tự thể hiện mình, do A.Maslow và C. Rogers sáng lập. Vào năm
1954, Abraham Maslow đã đưa ra đưa ra quan điểm về nhu cầu của con người
và nhu cầu này được sắp xếp theo các thứ bậc khác nhau. Học thuyết của ông
được dựa trên những con người khoẻ mạnh, sáng tạo, những người sử dụng tất
cả tài năng, tiềm năng và năng lực trong công việc. Để tìm hiểu đi sâu hơn về
vấn đề này nhóm 01 xin chọn đề tài: “ Lý thuyết hệ thống nhu cầu của A.
Maslow: nội dung và ứng dụng trong cuộc sống ”.

ĐỀ BÀI SỐ 08: LÝ THUYẾT HỆ THỐNG NHU CẦU CỦA A. MASLOW:
NỘI DUNG VÀ ỨNG DỤNG TRONG CUỘC SỐNG

NỘI DUNG

Page 1 of 11


I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN
1. Sơ lược về nhà tâm lý học A.Maslow
Abraham (Harold) Maslow (1/4/1908 – 8/6/1970) là một nhà tâm lý học
người Mỹ. Ông được thế giới biết đến qua mơ hình nổi tiếng Tháp nhu cầu và

được coi là cha đẻ của tâm lý học nhân văn.
Theo Maslow, các nhu cầu của con người được sắp xếp theo một thứ bậc.
Các nhu cầu càng thấp trong thứ bậc, chúng càng cơ bản và giống các nhu cầu
của động vật. Các nhu cầu càng cao trong thứ bậc, chúng càng đặc trưng cho
con người.
Nhu cầu sinh lý →Nhu cầu an toàn → Nhu cầu được chấp nhận → Nhu
cầu được tôn trọng, công nhận thành đạt → Nhu cầu tự thể hiện mình.
2. Nhân cách và nhu cầu – biểu hiện của thuộc tính xu hướng trong cấu
trúc nhân cách.
2.1. Nhân cách
Định nghĩa: Nhân cách là tổ hợp những thuộc tính tâm lý của một cá nhân
biểu hiện ở bản sắc và giá trị xã hội của người ấy.1
Về đặc điểm, nhân cách có:
-

Tính ổn định.
Tính thống nhất.
Tính tích cực.
Tính giao tiếp.

2.2. Nhu cầu – biểu hiện của thuộc tính xu hướng trong cấu trúc nhân cách
 Xu hướng và những biểu hiện của xu hướng trong cấu trúc nhân
cách
1

Trang 179, giáo trình Tâm lý đại cương, trường đại học Luật Hà Nội.

Page 2 of 11

Xu hướng cá nhân là một hệ thống động cơ và mục đích định hướng và thúc
đẩy con người tích cực hoạt động nhằm thoả mãn nhu cầu, hứng thú, hoặc
vươn tới mục tiêu mà cá nhân lấy làm lẽ sống của mình.2
Từ khái niệm trên ta thấy được trong cuộc sống hàng ngày của con người, xu
hướng được biểu hiện ra bên ngồi ở:


Nhu cầu
Hứng thú
Lí tưởng
Thế giới quan
Niềm tin
Nhu cầu- biểu hiện của thuộc tính xu hướng trong cấu trúc nhân
cách

Nhu cầu là những đòi hỏi khách quan của con người trong những điều kiện
nhất định, bảo đảm sự tồn tại và phát triển của họ.3
Nhu cầu bao giờ cũng là địi hỏi về một cái gì đó, được cá nhân nhận thức
ngày càng đày đủ và sâu sắc hơn ý nghĩa của nó đối với sự tồn tại và phát triển
của mình. Lúc đó nhu cầu trở thành động lực thúc đẩy cá nhân hoạt động nhằm
mục đích thoả mãn chính nhu cầu này.
Nhu cầu gồm 3 loại: nhu cầu vật chất, nhu cầu tinh thần, nhu cầu gắn liền
với các chức năng xã hội.
- Nhu cầu vật chất: là nhu cầu có liên quan trực tiếp đến sự tồn tại của cơ
thể con người, có cội nguồn sâu xa từ bên trong cơ thể. Ví dụ: nhu cầu ăn uống,
nhu cầu quần áo mặc,…
- Nhu cầu tinh thần: là nhu cầu có liên quan trực tiếp đến những địi hỏi về
các lĩnh vực chính trị- đạo đức, nhận thức và thẩm mỹ, có cội nguồn từ trong xã
hội lồi người.
2

Trang 192, 193, giáo trình Tâm lý đại cương, trường đại học Luật Hà Nội.

3

Trang 193, giáo trình Tâm lý đại cương, trường đại học Luật Hà Nội.

Page 3 of 11


Nhu cầu vật chất thường gắn với nhu cầu tinh thần.
- Nhu cầu gắn liền với chức năng xã hội: là những nhu cầu lao động, nhu
cầu giao tiếp và nhu cầu hoạt động xã hội khác.
+ Nhu cầu lao động: là nhu cầu đòi hỏi khách quan phải được thoả mãn
về hoạt động chân tay và hoạt động trí óc nhằm cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội
và phục vụ cho con người.
+ Nhu cầu giao tiếp: là nhu cầu quan hệ giữa người này với người khác,
giữa cá nhân với nhóm, giữa nhóm này với nhóm khác. Thơng qua đó mà nhân
cách, mối quan hệ liên nhân cách hình thành và phát triển.
Nhu cầu là nguồn gốc bên trong tạo nên tính tích cực của cá nhân.
II. LÝ THUYẾT HỆ THỐNG NHU CẦU CỦA A. MASLOW: NỘI DUNG VÀ
ỨNG DỤNG TRONG CUỘC SỐNG
1. Nội dung lý thuyết hệ thống nhu cầu của A. Maslow
1.1. Nhu cầu cơ bản
Nhu cầu này còn được gọi là nhu cầu của cơ thể hoặc nhu cầu sinh lý bao
gồm các nhu cầu cơ bản của con người như ăn, uống, ngủ, khơng khí để thở,
tình dục, các nhu cầu làm cho con người thoải mái,…đây là những nhu cầu cơ
bản nhất và mạnh nhất của con người.
Maslow cho rằng, những nhu cầu ở mức độ cao hơn sẽ không xuất hiện trừ
khi những nhu cầu cơ bản này được thỏa mãn và những nhu cầu cơ bản này sẽ

chế ngự, hối thúc, giục giã một người hành động khi nhu cầu cơ bản này chưa
đạt được.
Nhu cầu này xuất hiện rất nhiều trong cuộc sống hằng ngày con người,
chẳng hạn như:
- Ông bà ta có câu: “Có thực mới vực được đạo”, cần phải được ăn uống,
đáp ứng nhu cầu cơ bản để có thể hoạt động, vươn tới nhu cầu cao hơn. Chúng

Page 4 of 11


ta có thể kiểm chứng dễ dàng điều này khi cơ thể khơng khỏe mạnh, đói khát
hoặc bệnh tật, lúc ấy, các nhu cầu khác chỉ còn là thứ yếu.
- Ở một số các nhà máy, xí nghiệp: sự phản đối của công nhân, nhân viên
khi đồng lương không đủ nuôi sống họ cũng thể hiện việc đáp ứng các yêu cầu
cơ bản cần phải được thực hiện ưu tiên.
1.2. Nhu cầu về an toàn
Khi con người đã được đáp ứng các nhu cầu cơ bản, tức các nhu cầu này
khơng cịn điều khiển suy nghĩ và hành động của họ nữa. Khi đó các nhu cầu về
an tồn, an ninh sẽ bắt đầu được kích hoạt. Nhu cầu an toàn và an ninh này thể
hiện trong cả thể chất lẫn tinh thần.
Con người mong muốn có sự bảo vệ cho sự sống cịn của mình khỏi các
nguy hiểm. Nhu cầu này sẽ trở thành động cơ hoạt động trong các trường hợp
khẩn cấp, nguy khốn đến tính mạng như chiến tranh, thiên tai, gặp thú dữ,….
Trẻ con thường hay biểu lộ sự thiếu cảm giác an toàn khi bứt rứt, khóc địi cha
mẹ, mong muốn được vỗ về.
Nhu cầu này cũng thường được khẳng định thông qua các mong muốn về
sự ổn định trong cuộc sống, được sống trong các khu phố an ninh, sống trong xã
hội có pháp luật, có nhà cửa để ở,…Nhiều người tìm đến sự che chở bởi các
niềm tin tôn giáo, triết học cũng là do nhu cầu an tồn này, đây chính là việc tìm
kiếm sự an tồn về mặt tinh thần.

Các chế độ bảo hiểm xã hội, các chế độ khi về hưu, các kế hoạch để dành
tiết kiệm, …cũng chính là thể hiện sự đáp ứng nhu cầu an toàn này.
1.3. Nhu cầu về xã hội
Nhu cầu này còn được gọi là nhu cầu mong muốn thuộc về một bộ phận,
một tổ chức nào đó hoặc nhu cầu về tình cảm, tình thương. Nhu cầu này thể
hiện qua quá trình giao tiếp như việc tìm kiếm, kết bạn, tìm người yêu, lập gia

Page 5 of 11


đình, tham gia một cộng đồng nào đó, đi làm việc, đi chơi picnic, tham gia các
câu lạc bộ, làm việc nhóm, …
Nhu cầu này là một dấu vết của bản chất sống theo bầy đàn của loài người
chúng ta từ buổi bình minh của nhân loại. Mặc dù, Maslow xếp nhu cầu này sau
2 nhu cầu phía trên, nhưng ông nhấn mạnh rằng nếu nhu cầu này không được
thoả mãn, đáp ứng, nó có thể gây ra các bệnh trầm trọng về tinh thần, thần kinh.
Thực tế:
- Nhiều nghiên cứu gần đây cũng cho thấy, những người sống độc thân
thường hay mắc các bệnh về tiêu hóa, thần kinh, hơ hấp hơn những người sống
với gia đình.
- Hay để đáp ứng cấp bậc nhu cầu thứ 3 này, nhà trường áp dụng các
phương pháp làm việc theo nhóm, các phương pháp giảng dạy dựa trên vấn đề,
các tổ chức Đoàn, Đội trong nhà trường được giao trách nhiệm tập hợp các em,
định hướng các em vào những hoạt động bổ ích. Các kết quả cho thấy: các hoạt
động chung, hoạt động ngoài trời đem lại kết quả tốt cho tinh thần và hiệu suất
cho công việc được nâng cao.
- Kinh nghiệm giảng dạy của nhiều giáo viên cũng đưa đến kết luận: phần
lớn các em học sinh sống trong các gia đình hay bất hịa, vợ chồng lục đục,
thiếu quan tâm, tình thương của gia đình thường có kết quả học tập không cao
như các em học sinh khác.

1.4. Nhu cầu về được quý trọng
Nội dung của nhu cầu này gồm 2 loại đó là:
- Lịng tự trọng bao gồm nguyện vọng muốn giành được long tin, có năng
lực, có bản lĩnh, có thành tích, độc lập, tự tin, tự do, tự trưởng thành, tự biểu
hiện và tự hoàn thiện.
- Nhu cầu được người khác tôn trọng là nhu cầu được người khác quý mến,
nể trọng trong tổ chức, xã hội

Page 6 of 11


Chúng ta thường thấy trong công việc hoặc cuộc sống, khi một người được
khích lệ, tưởng thưởng về thành quả lao động của mình, họ sẵn sàng làm việc
hăng say hơn, hiệu quả hơn. Nhu cầu này được xếp sau nhu cầu “thuộc về một
tổ chức”, nhu cầu xã hội phía trên. Sau khi đã gia nhập một tổ chức, một đội
nhóm, chúng ta ln muốn được mọi người trong nhóm nể trọng, quý mến,
đồng thời chúng ta cũng phấn đấu để cảm thấy mình có “vị trí” trong nhóm đó.
Kinh nghiệm giáo dục cũng chỉ ra rằng: các hành động bêu xấu học sinh trước
lớp, cho các học sinh khác “lêu lêu” một em học sinh bị phạm lỗi,… chỉ dẫn đến
những hậu quả tồi tệ hơn về mặt giáo dục, tâm lý.
1.5. Nhu cầu được thể hiện mình
Đây là nhu cầu đỉnh của thang Maslow, nhu cầu được thể hiện bản thân,
được khẳng định mình trong cuộc sống hay sống và làm việc theo đam mê và
cống hiến hết mình cho nhân loại hay một cộng đồng. Việc làm của họ dựa trên
chân lý, sự hiểu biết, thông thái và sự từng trải. Mà theo Maslow chỉ có một tỉ lệ
nhỏ dân số đạt được mức độ này.
Chính sự khao khát được thể hiện mình, được thấy mình quan trọng đã
khiến một nhân viên bán tạp hố ít học, nghèo khổ chịu khó nghiên cứu những
cuốn sách luật cũ kỹ mà cậu tình cơ tìm thấy dưới đáy một cái thùng đựng đồ lặt
vặt được cậu mua với giá 50 xu. Tên anh ta là Lincoln – người thay đổi lịch sự

nước Mỹ. Nếu không xem sự khát khao được thể hiện mình là một thuộc tính
của con người thì có lẽ nhiều người sẽ ngạc nhiên hỏi vì sao một người vĩ đại
như George Washington cũng muốn được gọi là “Đức ngài Tổng thống Hợp
Chủng quốc Hoa Kỳ”, nữ hồng Catherine vĩ đại khơng chịu mở bất kỳ bức thư
nào nếu khơng có lời đề bên ngồi: “Kính gửi Nữ Hồng quyền uy”… Nhờ có
nhu cầu thể hiện mình mà nhân loại đã sản sinh ra những con người vĩ đại cống
hiến hết mình cho cộng đồng, cho xã hội.
2. Ứng dụng lý thuyết nhu cầu Maslow vào trong thực tiễn.

Page 7 of 11


2.1 Hệ thống lý thuyết nhu cầu Maslow được áp dụng trong quá trình làm
việc
Khi là sinh viên vừa tốt nghiệp ra trường:
- Là sinh viên mới ra trường bạn chỉ cần một việc làm với mức lương đủ
sống là được. → Nhu cầu cơ bản.
- Sau khi làm việc được vài ba tháng, nhu cầu an toàn trong bạn xuất hiện,
bạn bắt đầu nói với cấp trêm của mình về hợp đồng lao động, về các chế độ y tế
bảo hiểm. → Nhu cầu an toàn.
- Bạn bắt đầu gắn bó với mọi người trong cơng ty, coi cơng ty như ngơi nhà
thứ hai của mình, cảm thấy bạn là một phần khơng thể thiếu của nó. Đây là lúc
nhu cầu thuộc về, nhu cầu tình cảm trong bạn trỗi dậy. → Nhu cầu xã hội.
- Làm việc 5 năm – 10 năm, bạn có mong muốn được thừa nhận trong cơng
ty, muốn mình là người có tiếng nói trong công ty, muốn được đề bạt làm tổ
trưởng hay chức vị quản lí. → Nhu cầu về được quý trọng.
- Đến một lúc nào đó, có thể đồng tiền không phải là thứ giữ bạn. Bạn
muốn làm một công việc mà bạn yêu thích, đam mê và cống hiến hết mình. →
Nhu cầu được thể hiện mình.
2.2 Ứng dụng lí thuyết của Maslow về nhu cầu cá nhân, tổ chức

Maslow cho rằng những nhu cầu con người ở mức độ cao hơn sẽ không xuất
hiện trừ khi những nhu cầu ở cấp thấp được đáp ứng. Vì vậy chúng ta phải biết
ứng dụng những nấc thang của Maslow một các linh hoạt, hợp lí trong cuộc
sống.
-

Nhu cầu cơ bản : Trong cuộc sống hằng ngày cá nhân có nhu cầu về thu

nhập tốt, ổn định đáp ứng các yêu cầu cơ bản là nuôi sống bản thân. Khi cá nhân
được đáp ứng các nhu cầu cơ bản lại mong muốn được đáp ứng nhu cầu an
toàn.
- Nhu cầu về an ninh và an toàn: Nhu cầu an toàn được khẳng định thông
qua các mong muốn về sự ổn định của cuộc sống, được sống trong các khu phố
an ninh, sống trong xã hội có pháp luật..

Page 8 of 11


- Nhu cầu xã hội của con người: được thể hiện qua quá trình giao tiếp như
việc tìm kiếm, kết bạn, lập gia đình, tham gia vào một tổ chức hay cộng đồng
nào đó…
- Nhu cầu được tơn trọng: Sự đáp ứng nhu cầu được tơn trọng có thể giúp
cho mọi người vui vẻ với nhau hơn, giúp cho đứa trẻ tích cực học tập hơn,
người trưởng thành cảm thấy tự do hơn..
- Và nhu cầu được thể hiện mình: là mục tiêu cao nhất mà giáo dục nhằm
hướng đến. trong thông báo của UNESCO, vấn đề học tập được miêu tả qua 4
trụ cột sau : “ học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định
mình”.
Như vậy, muốn một người phát triển ở mức độ cao phải đáp ứng được những

nhu cầu bậc thấp của họ, ví dụ như đồng lương tốt, chết độ đãi ngộ hợp lí…
Con người cá nhân hay con người trong tổ chức chủ yếu hoạt động theo nhu
cầu, chính sự thoả mãn nhu cầu sẽ giúp họ hài lòng và khích lệ họ hành động.
Mỗi cá nhân có nhu cầu mong muốn, hy vọng khác nhau và tất cả điều đó hình
thành trong thực tiễn hoạt động của họ.

KẾT LUẬN
Tâm lý học Maslow đã có những ảnh hưởng mạnh mẽ và đóng góp to lớn
cho nền tâm lý học thế giới. Cũng giống như bao lý thuyết khác, lý thuyết này
dĩ nhiên không phải là một sự tuyệt đối hóa và tồn vẹn, nó cũng nhận được
nhiều ý kiến trái ngược và phản bác. Tuy nhiên, hơn 60 năm qua, lý thuyết
Maslow vẫn được nhắc đến và sử dụng rộng rãi. Cho đến ngày nay, thuyết hệ
thống nhu cầu của Maslow vẫn có vai trị quan trọng trong nghiên cứu, tìm hiểu
về tâm lý học và trường phái tâm lý học nhân văn, đem lại nhiều ứng dụng trong
cuộc sống con người.

Page 9 of 11


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Tâm lý học đại cương, trường đại học Luật Hà Nội, nxb. Công
an Nhân dân, Hà Nội – 2015.
2. Bài viết: “ Lý thuyết Thang bậc nhu cầu Maslow và các ứng dụng của nó trong
đời sống và giáo dục ”, đăng trên trang Công nghệ - Điện tử - Cuộc sống
/>3. Tài liệu “Hệ thống 5 nhu cầu của Maslow”, đăng trên tài liệu Ebook

Page 10 of 11

/>
Page 11 of 11