Luận văn thạc sỹ - Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN


TRỊNH THỊ THẮM

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL II
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM
THỊNH VƯỢNG

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn khoa học:
TS. ĐÀM HỒNG PHƯƠNG

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại Ngân
hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng” là công trình nghiên cứu của
riêng một mình tôi.
Cơ sở lý luận tham khảo ở các tài liệu được nêu ở phần tài liệu tham khảo, số
liệu và kết quả được trình bày trong luận văn là trung thực, không sao chép của bất
cứ công trình nghiên cứu nào trước đây.
Tác giả luận văn

Trịnh Thị Thắm


LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Đàm
Hồng Phương đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết Luận văn tốt nghiệp.
Tôi chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trong khoa Ngân hàng- Tài chính,
Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã tận tình truyền đạt kiến thức trong suốt thời
gian tôi học tập và nghiên cứu tại trường. Những kiến thức mà tôi được được tiếp
thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận
mà còn là còn là nguồn tài nguyên quý báu để tôi có thể vận dụng trong công việc
hiện tại và sau này của tôi.
Tôi xin cảm ơn các cán bộ trong phòng Quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng
TMCP Việt Nam Thịnh Vượng, anh Nguyễn Quang Hải, Phó Tổng Giám đốcCông ty Cổ phần tập đoàn HiPT, đã cung cấp cho tôi những thông tin quý báu, giúp
đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Do không làm việc trực tiếp trong môi trường của ngân hàng, kiến thức và
kinh nghiệm thực tế còn nhiều hạn chế, thời gian nghiên cứu có hạn, luận văn
không tránh khỏi còn nhiều thiếu sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng
góp của các nhà khoa học, thầy cô giáo và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả luận văn

Trịnh Thị Thắm


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................2
TÓM TẮT LUẬN VĂN............................................................................................i
LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1.............................................................................................................. 4
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL
II CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................................4

1.1. Quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại......................................4
1.1.1. Khái niệm về quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại.........4
1.1.2. Vai trò của quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại.............4
1.1.3. Quy trình quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại...............5
1.2. Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II trong ngân hàng thương mại.................8
1.2.1. Tổng quan về hiệp ước Basel II..............................................................8
1.2.2. Khái niệm về quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II của ngân hàng
thương mại.......................................................................................................11
1.2.3. Sự cần thiết quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II của ngân hàng thương
mại...................................................................................................................12
1.2.4. Các nội dung của Basel II về quản lý rủi ro tín dụng............................15
1.2.4.1. Yêu cầu vốn tối thiểu cho rủi ro tín dụng.......................................15
1.2.4.2. Phương pháp tiếp cận.....................................................................15
1.2.4.3. Yêu cầu của tổ chức đánh giá tín dụng bên ngoài..........................22
1.2.4.4. Yêu cầu về xây dựng cơ sở dữ liệu................................................23
1.2.4.5. Hệ thống xếp hạng nội bộ..............................................................24
1.2.5. Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.....25


1.2.5.1. Các chỉ tiêu về chất lượng tín dụng................................................25
1.2.5.2. Các nội dung thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.........27
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.................28
1.3.1. Các nhân tố chủ quan............................................................................29
1.3.1.1. Cơ sở dữ liệu của ngân hàng..........................................................29
1.3.1.2. Hệ thống công nghệ thông tin của ngân hàng................................30
1.3.1.3. Nguồn tài chính triển khai quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II....30
1.3.1.4. Nguồn nhân lực của ngân hàng......................................................31
1.3.2. Các nhân tố khách quan........................................................................32
1.3.2.1. Môi trường kinh tế xã hội..............................................................32
1.3.2.2. Môi trường pháp lý........................................................................33

1.3.2.3. Các tổ chức xếp hạng tín dụng độc lập...........................................33
CHƯƠNG 2.........................................................................................................35
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO CHUẨN
BASEL II TẠI NGÂN HÀNG TMCP.................................................................35
VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG.............................................................................35
TỪ NĂM 2012 ĐẾN THÁNG 6/2015.................................................................35
2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Việt nam Thịnh vượng...............................35
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển.........................................................35
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Việt nam Thịnh vượng.............39
2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức chung của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh
Vương..........................................................................................................39
2.1.2.2.Cơ cấu quản lý rủi ro.......................................................................40


2.1.3. Một số chỉ tiêu về hoạt động kinh doanh của TMCP Ngân hàng TMCP
Việt Nam Thịnh Vượng từ năm 2012 đến tháng 6/2015..................................43
2.1.3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh........................................................44
2.1.3.2. Hoạt động tín dụng.........................................................................47
2.1.3.3. Hoạt động huy động vốn................................................................51
2.2. Phân tích thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân
hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng...................................................................54
2.2.1. Các quy định chung của ngân hàng nhà nước về quản lý rủi ro tín dụng
......................................................................................................................... 54
2.2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng
......................................................................................................................... 56
2.2.2.1. Tình hình phân loại nợ...................................................................56
2.2.2.2. Tình hình nợ quá hạn và nợ xấu.....................................................58
2.2.2.3. Tình hình trích lập dự phòng để xử lý rủi ro..................................60
2.2.3 Phân tích thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân
hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng...............................................................62

2.2.3.1. Khung quản lý rủi ro tín dụng tại VPBank.....................................62
2.2.3.2. Lộ trình quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.................................64
2.2.3.3. Công tác chuẩn bị thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II. 64
2.2.3.4. Hệ thống xếp hạng nội bộ..............................................................65
2.2.3.5. Tình hình thực hiện các phương pháp tiếp cận theo Basel II..........70
2.2.3.6. Tình hình đáp ứng các tỷ lệ đảm bảo an toàn.................................71
2.2.3.7. Tình hình xây dựng cơ sở dữ liệu thực hiện quản lý rủi ro tín dụng
theo Basel II.................................................................................................72


2.2.4 . Các tổ chức xếp hạng tín dụng độc lập tại Việt nam............................72
2.3. Đánh giá hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân hàng
TMCP Việt Nam Thịnh Vượng............................................................................73
2.3.1.Những kết quả đạt được của hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo Basel
II tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng.............................................73
2.3.2. Những hạn chế của hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng......................................................75
2.3.3. Nguyên nhân.........................................................................................78
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan...............................................................78
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan...................................................................80
CHƯƠNG 3............................................................................................................83
GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL II TẠI NGÂN
HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG.........................................................83
3.1. Định hướng quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.........................................83
3.1.1. Định hướng của ngân hàng nhà nước....................................................83
3.1.2. Định hướng của ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng.................84
3.2. Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại Ngân hàng TMCP Việt
Nam Thịnh Vượng...............................................................................................85
3.2.1. Đẩy mạnh công tác quản lý nhân lực và đào tạo cán bộ........................85
3.2.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin..................................................86

3.2.3. Hoàn hiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ.......................................87
3.2.4. Hoàn hiện cơ sở dữ liệu........................................................................88
3.2.5. Đầu tư, phân bổ chi phí tài chính cho công tác quản lý rủi ro tín dụng
theo Basel II.....................................................................................................89


3.2.6. Lựa chọn đối tác tư vấn thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
......................................................................................................................... 89
3.3. Một số đề xuất, kiến nghị..............................................................................90
3.3.1.Đối với Nhà nước..................................................................................90
3.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước................................................................91
KẾT LUẬN............................................................................................................96
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................97

DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH, ĐỒ THỊ
BẢNG BIỂU:
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................2
TÓM TẮT LUẬN VĂN............................................................................................i
LỜI MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1.............................................................................................................. 4
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL
II CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................................4
1.1. Quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại......................................4
1.1.1. Khái niệm về quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại.........4
1.1.2. Vai trò của quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại.............4
1.1.3. Quy trình quản lý rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại...............5
a. Nhận dạng rủi ro tín dụng......................................................................6
b. Đo lường rủi ro tín dụng........................................................................6
c. Quản lý, giám sát, giảm thiểu rủi ro.......................................................8
d. Đưa ra các phương án giải quyết rủi ro tín dụng....................................8

1.2. Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II trong ngân hàng thương mại.................8
1.2.1. Tổng quan về hiệp ước Basel II..............................................................8


1.2.2. Khái niệm về quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II của ngân hàng
thương mại.......................................................................................................11
1.2.3. Sự cần thiết quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II của ngân hàng thương
mại...................................................................................................................12
1.2.4. Các nội dung của Basel II về quản lý rủi ro tín dụng............................15
1.2.4.1. Yêu cầu vốn tối thiểu cho rủi ro tín dụng.......................................15
1.2.4.2. Phương pháp tiếp cận.....................................................................15
1.2.4.3. Yêu cầu của tổ chức đánh giá tín dụng bên ngoài..........................22
1.2.4.4. Yêu cầu về xây dựng cơ sở dữ liệu................................................23
1.2.4.5. Hệ thống xếp hạng nội bộ..............................................................24
1.2.5. Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.....25
1.2.5.1. Các chỉ tiêu về chất lượng tín dụng................................................25
a. Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng.......................................................25
b. Tỷ lệ nợ quá hạn..................................................................................26
c. Tỷ lệ nợ xấu.........................................................................................26
d. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng.............................................................26
e. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu....................................................................26
1.2.5.2. Các nội dung thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.........27
a. Hệ thống xếp hạng nội bộ....................................................................27
b. Kết quả đo lường rủi ro tín dụng theo các phương pháp tiếp cận.........28
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.................28
1.3.1. Các nhân tố chủ quan............................................................................29
1.3.1.1. Cơ sở dữ liệu của ngân hàng..........................................................29
1.3.1.2. Hệ thống công nghệ thông tin của ngân hàng................................30

1.3.1.3. Nguồn tài chính triển khai quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II....30
1.3.1.4. Nguồn nhân lực của ngân hàng......................................................31
1.3.2. Các nhân tố khách quan........................................................................32
1.3.2.1. Môi trường kinh tế xã hội..............................................................32
1.3.2.2. Môi trường pháp lý........................................................................33
1.3.2.3. Các tổ chức xếp hạng tín dụng độc lập...........................................33
CHƯƠNG 2.........................................................................................................35
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO CHUẨN
BASEL II TẠI NGÂN HÀNG TMCP.................................................................35
VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG.............................................................................35
TỪ NĂM 2012 ĐẾN THÁNG 6/2015.................................................................35
2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Việt nam Thịnh vượng...............................35
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển.........................................................35
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Việt nam Thịnh vượng.............39
2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức chung của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh
Vương..........................................................................................................39
2.1.2.2.Cơ cấu quản lý rủi ro.......................................................................40
2.1.3. Một số chỉ tiêu về hoạt động kinh doanh của TMCP Ngân hàng TMCP
Việt Nam Thịnh Vượng từ năm 2012 đến tháng 6/2015..................................43
2.1.3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh........................................................44
2.1.3.2. Hoạt động tín dụng.........................................................................47
2.1.3.3. Hoạt động huy động vốn................................................................51
2.2. Phân tích thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân
hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng...................................................................54


2.2.1. Các quy định chung của ngân hàng nhà nước về quản lý rủi ro tín dụng
......................................................................................................................... 54
2.2.2. Thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng
......................................................................................................................... 56

2.2.2.1. Tình hình phân loại nợ...................................................................56
a. Căn cứ pháp lý....................................................................................56
b. Tình hình phân loại nợ........................................................................57
2.2.2.2. Tình hình nợ quá hạn và nợ xấu.....................................................58
2.2.2.3. Tình hình trích lập dự phòng để xử lý rủi ro..................................60
2.2.3 Phân tích thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân
hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng...............................................................62
2.2.3.1. Khung quản lý rủi ro tín dụng tại VPBank.....................................62
2.2.3.2. Lộ trình quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.................................64
2.2.3.3. Công tác chuẩn bị thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II. 64
2.2.3.4. Hệ thống xếp hạng nội bộ..............................................................65
2.2.3.5. Tình hình thực hiện các phương pháp tiếp cận theo Basel II..........70
2.2.3.6. Tình hình đáp ứng các tỷ lệ đảm bảo an toàn.................................71
2.2.3.7. Tình hình xây dựng cơ sở dữ liệu thực hiện quản lý rủi ro tín dụng
theo Basel II.................................................................................................72
2.2.4 . Các tổ chức xếp hạng tín dụng độc lập tại Việt nam............................72
2.3. Đánh giá hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại Ngân hàng
TMCP Việt Nam Thịnh Vượng............................................................................73
2.3.1.Những kết quả đạt được của hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo Basel
II tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng.............................................73


2.3.2. Những hạn chế của hoạt động quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại
Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng......................................................75
2.3.3. Nguyên nhân.........................................................................................78
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan...............................................................78
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan...................................................................80
CHƯƠNG 3............................................................................................................83
GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL II TẠI NGÂN
HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG.........................................................83

3.1. Định hướng quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II.........................................83
3.1.1. Định hướng của ngân hàng nhà nước....................................................83
3.1.2. Định hướng của ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng.................84
3.2. Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại Ngân hàng TMCP Việt
Nam Thịnh Vượng...............................................................................................85
3.2.1. Đẩy mạnh công tác quản lý nhân lực và đào tạo cán bộ........................85
3.2.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin..................................................86
3.2.3. Hoàn hiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ.......................................87
3.2.4. Hoàn hiện cơ sở dữ liệu........................................................................88
3.2.5. Đầu tư, phân bổ chi phí tài chính cho công tác quản lý rủi ro tín dụng
theo Basel II.....................................................................................................89
3.2.6. Lựa chọn đối tác tư vấn thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
......................................................................................................................... 89
3.3. Một số đề xuất, kiến nghị..............................................................................90
3.3.1.Đối với Nhà nước..................................................................................90
3.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước................................................................91


KẾT LUẬN............................................................................................................96
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................97
SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 2.1 :

Cơ cấu tổ chức VPBank Tháng 6/2015.......Error: Reference source not
found

HÌNH:
Hình 2.1 :

Quy mô tổng tài sản các ngân hàng tính đến tháng 6/2015...........Error:

Reference source not found

ĐỒ THỊ:
Đồ thị 2.1 :

Kết quả kinh doanh VPBank năm 2012 đến năm 2014.................Error:
Reference source not found


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN


TRỊNH THỊ THẮM

QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL II
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM
THỊNH VƯỢNG

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội - 2015


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO
BASEL II CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II và ý nghĩa nghiên cứu quản lý rủi

ro tín dụng theo Basel II
Rủi ro tín dụng là rủi ro do:
-

Khách hàng được cấp tín dụng không thực hiện hoặc không có khả năng thực

hiện một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình theo hợp đồng tín dụng với ngân
hàng thương mại.
-

Đối tác không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện một phần hoặc

toàn bộ nghĩa vụ thanh toán khi đến hạn trong giao dịch với ngân hàng thương
mại (rủi ro tín dụng đối tác).
Rủi ro tín dụng là vấn đề quan tâm hàng đầu trong hoạt động của các NHTM,
tín dụng là nghiệp vụ đem lại thu nhập chủ yếu cho các NHTM cho nên tác động
của rủi ro tín dụng ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả hoạt động của các NHTM. Có rất
nhiều phương pháp trong hoạt động quản lý rủi ro tín dụng của NHTM. Nhưng
trong luận văn này, tác giả xin đề cập đến quản lý rủi ro tín dụng theo các quy định,
tiêu chuẩn được nêu tại Hiệp ước Basel II.
Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II giúp các ngân hàng tiến gần hơn tới việc
đảm bảo an toàn hoạt động của mình theo các tiêu chuẩn quốc tế. Các kết quả phát
hiện rủi ro, đo lường rủi ro dựa trên mô hình tính toán có độ tin cậy lớn hơn. Quản
lý rủi ro tín dụng theo Basel II là căn cứ cho các nhà lãnh đạo ngân hàng ra các
quyết định về hoạt động tín dụng, các cơ quan quản lý dễ dàng trong việc giám sát,
thanh tra các hoạt động của ngân hàng. Từ đó, lành mạnh hóa các hoạt động của
ngân hàng, của hệ thống tài chính của nền kinh tế.


ii

Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II là việc các ngân hàng thương mại sử
dụng các tiêu chuẩn, khung quản lý rủi ro tín dụng, các quy định khác được quy
định cụ thể trong Basel II để thực hiện công tác quản lý rủi ro tín dụng tại ngân
hàng của mình. Quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II vừa là yêu cầu của NHNN vừa
là nhu cầu tự thân đối với các ngân hàng thương mại.
Các nội dung của Basel II về quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
-

Yêu cầu vốn tối thiểu cho rủi ro tín dụng
Với trụ cột I của Basel II quy định tỷ lệ vốn tối thiểu bằng 8%. Tỷ lệ này thể

hiện mối quan hệ giữa các quy định về quỹ (vốn) của riêng ngân hàng và tài sản
được điều chỉnh theo trọng số rủi ro, một cách tính toán khả năng gánh chịu rủi ro.
Tài sản được điều chỉnh theo trọng số rủi ro là giá trị tài sản nhân lên với trọng số
rủi ro - đại diện cho cho rủi ro tín dụng liên quan tới các tài sản này
CAR = Vốn tự có / Tổng tài sản có rủi ro
CAR >= 8%
-

Phương pháp tiếp cận
Theo Basel II quy định, có hai phương phương pháp được tiếp cận, đó là tiếp

cận chuẩn hóa và tiếp cận dựa trên xếp hạng nội bộ (IRB). Phương pháp tiếp cận chuẩn
hóa ràng buộc trọng số rủi ro với xếp hạng cung cấp bởi các cơ quan xếp hạng được
công nhận. Phương pháp xếp hạng tín dụng nội bộ sử dụng các ước tính của chính
ngân hàng về các yếu tố rủi ro nhất định, dựa trên các yếu tố rủi ro được phép tính
toán, khoảng cách được tạo ra giữa cách tiếp cận cơ bản và cách tiếp cận nâng cao.
+ Phương pháp tiếp cận chuẩn hóa
Khái niệm: Đây là phương pháp tiếp cận để tính yêu cầu vốn cho rủi ro tín dụng

của ngân hàng. Phương pháp này đo lường rủi ro tín dụng theo phương pháp tiếp cận
chuẩn hóa được hỗ trợ bởi các đánh giá bên ngoài ( tổ chức xếp hạng độc lập)
Khi định tỷ lệ loại rủi ro trong phương pháp tiếp cận chuẩn hoá, các ngân
hàng có thể sử dụng các đánh giá của các định chế đánh giá tín dụng bên ngoài với
những tiêu chí được định nghĩa cụ thể trong Basel II.


iii
Tài sản có rủi ro được tính toán theo phương pháp chuẩn hóa :
RWA (Phương pháp tiếp cận chuẩn hóa) = ∑ (Tài sản được xếp hạng rủi ro *
Trọng số rủi ro)
+ Phương pháp xếp hạng nội bộ (IRB)
Khái niệm: Phương pháp tiếp cận xếp hạng nội bộ dựa trên đánh giá của một
ngân hàng của các đối tác về khoản rủi ro tiềm ẩn để tính toán nhu cầu vốn cho rủi
ro tín dụng.
Theo như cách tiếp cận này cần phải thực hiện:
+ Ước lượng các thông số rủi ro như: PD, LGD, rủi ro tiềm ẩn khi vỡ nợ
(EAD), kỳ hạn (M). Đây là những đầu vào cho các hàm đánh trọng số rủi ro được
thiết kế cho mỗi loại tài sản để đi đến tổng tài sản có rủi ro (RWA)
+ Các yêu cầu về vốn cho rủi ro tín dụng được đo lường bằng 8% của tổng
tài sản có rủi ro( RWA) theo Basel II
-

Để đo lường yêu cầu vốn tối thiểu cho tất cả các khoản rủi ro của NH, cần 3

yếu tố chính:
+ Các tham số rủi ro: LG, EAD, LGD, M
+ Các hàm theo trọng số rủi ro- Hàm được cung cấp bởi khung các quy tắc
theo hiệp ước Basel II, được liên kết với các tham số rủi ro đối với tài sản có rủi ro
+ Yêu cầu thối thiểu – Tiêu chuẩn tối thiểu cốt lõi mà 1 ngân hàng phải đáp

ứng để sử dụng phương pháp tiếp cận xếp hạng nội bộ
-

Có 2 phương pháp thực hiện: phương pháp xếp hạng tín dụng cơ bản và

phương pháp xếp hạng tín dụng nâng cao
+ Trong các cách tiếp cận IRB, yêu cầu vốn không còn là các trọng số rủi ro
dựa trên các xếp hạng bên ngoài, mà được tính bằng cách sử dụng các công thức
xuất phát từ mô hình rủi ro tín dụng nâng cao sử dụng các tham số rủi ro được bản
thân ngân hàng ước tính.
+ Điểm số và xếp hạng nội bộ được dùng cho quản lý rủi ro nội bộ và tính


iv
toán vốn theo quy định.
Các phương pháp IRB cơ sở và nâng cao khác nhau trước hết bởi các điều
kiện của số liệu đầu vào do các ngân hàng cung cấp dựa trên những ước tính của
mình cùng những số liệu do các nhà kiểm tra xác định
-

Yêu cầu của tổ chức đánh giá tín dụng bên ngoài
+ Tính khách quan
+ Tính độc lập
+ Sự tiếp cận quốc tế/tính minh bạch
+ Thông tin xếp hạng công khai
+ Tính đầy đủ của nguồn lực
+ Độ tín nhiệm

-

Yêu cầu về xây dựng cơ sở dữ liệu
Để triển khai các mô hình phân tích, dự báo và quản lý rủi ro như trong Hiệp

ước Basel II đề cập, yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất là ngân hàng phải có một cơ
sở dữ liệu tốt, chính xác và được cập nhật thường xuyên
-

Hệ thống xếp hạng nội bộ
Một trong những điều kiện căn bản để một ngân hàng được công nhận tuân

thủ Basel II theo IRB là ngân hàng phải chuẩn bị và tuân thủ các quy định hết sức
khắt khe về việc xây dựng hệ thống xếp hạng nội bộ, tính toán các giá trị ước lượng
rủi ro tín dụng PD, LGD, EAD dựa trên chính thực trạng hoạt động của ngân hàng,
từ đó tính toán chuẩn xác khối lượng vốn tối thiểu bù đắp rủi ro cần nắm giữ.
Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
-

Các chỉ tiêu về chất lượng tín dụng:

+ Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng
+ Tỷ lệ nợ quá hạn
+ Tỷ lệ nợ xấu
+ Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng
+ Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu
-

Các nội dung thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II


v

+ Hệ thống xếp hạng nội bộ
+ Kết quả đo lường rủi ro tín dụng theo các phương pháp tiếp cận

CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO THEO CHUẨN
BASEL II TẠI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG
TỪ 2012 ĐẾN THÁNG 6/ 2015
Giới thiệu chung về Ngân Hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng
Ngân Hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) trước đây là Ngân
hàng Thương mại Cổ phần các Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh Việt Nam. VPBank
được thành lập theo Giấy phép hoạt động số 0042/NH-GP của Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam cấp ngày 12 tháng 8 năm 1993 với thời gian hoạt động 99
năm
Tính đến 30/6/2015, Hệ thống VPBank có tổng cộng 209 điểm giao dịch
gồm có: 01 Hội sở chính tại Hà Nội, 44 Chi nhánh và 164 phòng giao dịch và quỹ
tiết kiệm tại các Tỉnh, Thành phố trên cả nước với đội ngũ trên 11.331 nhân viên.
Về công tác quản lý rủi ro tín dụng, hiện nay ban lãnh đạo VPBank chú trọng
xây dựng một hệ thống quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả nhằm hỗ trợ đưa ra các quyết
định cho vay, biện pháp ứng xử về giám sát, phân luồng tín dụng và kiểm soát rủi ro
tín dụng phù hợp theo từng mức độ rủi to từng khách hàng. VPbank chú trọng quản lý
rủi ro tín dụng theo Basel II theo yêu cầu của NHNN và của bản thân ngân hàng.
Phân tích thực trạng quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn Basel II tại
VPBank
-

Những kết quả đạt được

+ Xây dựng được hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ
-

VPBank hiện đã xây dựng và hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng và

hệ thống chấm điểm. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của VPBank đã tuân thủ
theo các quy định về hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ tại Thông tư 02. Hệ thống
xếp hạng tín dụng được xây dựng đầy đủ các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Hệ


vi
thống chỉ tiêu xếp hạng được chi tiết các trọng số cho các ngành lĩnh vực, cho các
số liệu báo cáo đã kiểm toán và chưa kiểm tóa. Bên cạnh đó hệ thống tín dụng được
triển khai thống nhất trên toàn hệ thống VPbank
+ Thành lập bộ chuyên trách quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
-

Để đáp ứng việc quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II, VPbank đã tiến

hành thành lập một bộ phận chuyên trách quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
-

VPBank đã thành lập thêm 2 bộ phận trực thuộc Khối Quản trị Rủi ro là

nhóm Dự án quản lý các sáng kiến rủi ro chiến lược (như Basel II, Quản trị rủi ro
kinh doanh liên tục, Quản trị rủi ro thông tin, Chống gian lận...) và Phòng Điều tra
và Phòng chống Gian lận. Ủy ban Quản lý Rủi ro và Ủy ban Quản lý Rủi ro hoạt
động dần đi vào hoạt động theo tiêu chuẩn quốc tế
+ Công khai các thông tin tài chính đáp ứng yêu cầu công khai thông tin
Hiện tại, cứ định kỳ VPBank tuân thủ các báo cáo cho NHNN về hoạt động của
ngân hàng thì hàng quý, VPBank đều công bố các con số tài chính, tình hình huy động
vốn, hoạt động tín dụng trên các báo cáo tài chính tại website của ngân hàng.
-

Những hạn chế

+ Việc thực hiện yêu cầu vốn tối thiểu còn chưa đáp ứng được yêu cầu của
Basel II
Trong việc thực hiện yêu cầu vốn tối thiểu ngân hàng chủ yếu thực hiện theo
Thông tư 13/2010/TT-NHNN và Thông tư 36/2014/TT-NHNN của NHNN mà chưa
thực hiện theo các yêu cầu của Basel II. Cụ thể khi tính tổng tài sản có rủi ro,
VPBank dựa vào các hướng dẫn trong 02 thông tư để tính mà không dựa vào các
trọng số rủi ro trong Basel II quy định. Hơn nữa, việc đánh trọng số rủi ro cho các
tài sản của ngân hàng chưa thực sự dựa trên kết quả xếp hạng tín dụng của khách
hàng mà dựa trên hướng dẫn trong thông tư. Vì vậy, hiện tại dù đã đáp ứng được
yêu cầu vốn tối thiểu theo quy định của NHNN nhưng VPBank vẫn chưa thực hiện
yêu cầu vốn tối thiểu theo Basel II một cách hoàn thiện và hiệu quả.
+ VPbank chưa áp dụng các phương pháp tiếp cận theo quy định của Basel
II vào quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II


vii
Theo lộ trình áp dụng Basel II vào quản lý rủi ro tín dụng, hết năm 2015
VPBank áp dụng phương pháp chuẩn hóa, năm 2019 áp dụng phương pháp xếp
hạng nội bộ vào quản lý rủi ro tín dụng. Cho nên, từ giai đoạn 2012 đến tháng
6/2015 VPbank chỉ làm công tác chuẩn bị về nguồn nhân lực, công nghệ thông tin,
kế hoạch, định hướng xây dựng dự án chưa có một kết quả cụ thể tính toán, xác
định rủi ro tín dụng theo Basel II.
Tính đến tháng 6/2015 VPBank chưa áp dụng một phương pháp tiếp cận nào
được quy định theo Basel II vào quản lý rủi ro tín dụng.
+ Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đã có, tuy nhiên còn cần hoàn thiện
để đáp ứng yêu cầu quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
Hệ thống xếp hạng tín dụng của VPBank còn sơ bộ, dựa chủ yếu vào chỉ số tài

chính báo cáo tài chính, chưa có các thông tin thực tế cập nhật về khách hàng vay.
Nhân viên xếp hạng tín dụng của VPBank gặp nhiều khó khăn trong việc
đánh giá các chỉ số tài chính của các khách hàng vay. Kết quả đánh giá không chính
xác các khách hàng vay còn xảy ra, nhất là ở các chi nhánh. Bên cạnh đó, hệ thống
xếp hạng tín dụng nội bộ chú trọng vào việc đánh giá xếp hạng tín dụng các khách
hàng là doanh nghiệp.
+ Cơ sở dữ liệu của ngân hàng chưa đáp ứng được yêu cầu đo lường rủi ro
tín dụng theo các phương pháp tiếp cận
Hiện tại VPBank đã có cơ sở dữ liệu, tuy nhiên dữ liệu mới chỉ đầy đủ trong
đầu năm 2015 đến nay. Các dữ liệu từ năm 2012 đến năm 2014 là chưa đầy đủ.
Chưa kể đến từ năm 2015 ngân hàng đã lưu trữ tập trung được các dữ liệu, tuy
nhiên về bản chất dữ liệu để đáp ứng theo tiêu chuẩn của Basel II như các thông tin
về giao dịch cấp tín dụng của khách hàng, thông tin tài chính, thông tin khác về
khách hàng chưa được cập nhật một cách thường xuyên và đầy đủ.
+ Chưa có hệ thống quản lý tài sản bảo đảm hợp lý, phù hợp với các tiêu
chuẩn về quản lý rủi ro.


viii
Tài sản đảm bảo là một công cụ giảm thiểu rủi ro tín dụng có thể xảy ra đối
với khách hàng. Tuy nhiên thực tế hiện nay, các khách hàng vay dùng tài sản đảm
bảo nhiều vào hình thức thế chấp. Việc quản lý tài sản đảm bảo của VPBank hiện
nay chưa hợp lý, các nhân viên chỉ kiểm tra các tài sản đảm bảo định kỳ 3 tháng
một lần hoặc 6 tháng một lần.
.

CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG THEO BASEL II TẠI
NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƯỢNG
Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II tại VPBank

Đẩy mạnh công tác quản lý nhân lực và đào tạo cán bộ
Để có đảm bảo hiệu quả trong công tác quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II,
ngân hàng cần có một nguồn nhân lực chất lượng cao.
VPBank có thể xây dựng một hệ tiêu chuẩn đối với cán bộ rủi ro tín dụng như
trình độ chuyên môn, kinh nghiệm thực tế, có thời gian trải qua công tác tại bộ phận
quan hệ khách hàng… Những yêu cầu này sẽ giúp cho đội ngũ cán bộ quản lý rủi ro tín
dụng có đủ trình độ, kinh nghiệm thực tế để xử lý nhanh chóng, hiệu quả và một sự thận
trọng hợp lý trong quá trình phân tích, thẩm định và giám sát tín dụng.
-

Đồng thời, cần nâng cao tính chuyên nghiệp của cán bộ ngân hàng, theo đó

mỗi cán bộ ngân hàng trong chức năng, nhiệm vụ của mình phải thực hiện một
cách đầy đủ, hết trách nhiệm và thái độ tất cả vì công việc chung trong xử lý mối
quan hệ giữa các bộ phận.
-

VPBank có thể tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao có hiểu biết lĩnh

vực tài chính ngân hàng, có kiến thức về toán kinh tế, đáp ứng được yêu cầu về
nhân lực của Basel II
Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin
Một trong những giải pháp mà VPBank cần cân nhắc khi thực hiện quản lý


ix
rủi ro tín dụng theo Basel II là đầu tư, nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin hiện
đại, xứng tầm khu vực và quốc tế.
VPBank cần nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin để có thể lưu trữ
được khối lượng dữ liệu lớn như các giao dịch cấp tín dụng, nhận tiền gửi, thanh

toán.. hàng ngày của ngân hàng. Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin cần đảm bảo
việc lưu trữ thông tin hiệu quả.
VPBank cần đầu tư vào mua sắm các ứng dụng công nghệ tin học trong phân
tích dữ liệu, thực hiện tính toán theo các mô hình toán học với dữ liệu quá khứ lớn
tự động, nhanh, chính xác. Hiện tại, trên thế giới có rất nhiều ứng dụng công nghệ
thông tin lưu trữ dữ liệu và phân tích dữ liệu thông minh.
Hoàn hiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ
VPbank cần chi tiết hơn nữa bộ chỉ tiêu phi tài chính, yêu cầu các cán bộ xếp
hạng cập nhật thường xuyên các thông tin phi tài chính của khách hàng vay. Các
cán bộ tín dụng cần đi khảo sát tận nơi các khách hàng vay, thu thập các thông tin
chính xác nhất. Các nhóm thông tin của khách hàng cần được xây dựng đồng bộ, bổ
sung đầy đủ nhằm hỗ trợ việc đánh giá khách hàng hiệu quả nhất
Chú trọng xây dựng mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ cho cả ba loại khách
hàng chính : tổ chức tín dụng, tổ chức kinh tế khác, khách hàng cá nhân.
VPBank có thể thuê các đơn vị tư vấn nước ngoài có kinh nghiệm về xây
dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ để thực hiện loại bỏ nhược điểm hiện tại
của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng, tiến tới tuân theo các tiêu
chuẩn của Basel II.
Hoàn hiện cơ sở dữ liệu
Cơ sở dữ liệu là yếu tố tiên quyết để thực hiện triển khai Basel II, đây cũng là
yếu tố quyết định đến sự thành bại của việc thực hiện chuẩn Basel II tại tất cả các ngân
hàng. Vì vậy, VPBank cần thực hiện rà soát, chuẩn hóa lại dữ liệu để chuẩn bị cho việc
thực hiện (theo yêu cầu của Basel II, các thông tin/ dữ liệu về khách hàng, thông tin về
tài sản bảo đảm (bao gồm các biện pháp giảm thiểu rủi ro) phải được lưu trữ trong thời
gian từ 3 - 5 năm; các dữ liệu về nợ xấu phải được lưu trữ từ 5 - 7 năm).
Đầu tư, phân bổ chi phí tài chính cho công tác quản lý rủi ro tín dụng


x
theo Basel II

Để thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II có hiệu quả, VPBank cần
đầu tư, phân bổ chi phí thực hiện một cách hợp lý. VPBank cần đưa ra con số chi
phí đầu tư cho quản lý rủi ro tín dụng theo
Do thực hiện Basel II là một hành trình dài, nên VPBank cần đưa ra bản kế
hoạch sử dụng chi phí chi tiết cho các hạng mục đầu tư để thực hiện quản lý rủi ro
tín dụng theo Basel.
Lựa chọn đối tác tư vấn thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
Hiện tại, VPBank đang thiếu kinh nghiệm trong công tác quản lý rủi ro tín
dụng theo Basel II. Vì vậy, VPBank nên lựa chọn đối tác tư vấn là các công ty kiểm
toán hàng đầu, có nhiều kinh nghiệm tư vấn triển khai áp dụng Basel II trên thế giới
như E&Y, KPMG… (hướng được hầu hết các ngân hàng tại Việt Nam lựa chọn),
các ngân hàng có thể học hỏi kinh nghiệm và tận dụng sự hỗ trợ của chính đối tác
chiến lược của ngân hàng mình - đây đều là những ngân hàng đã được tìm hiểu, lựa
chọn rất kỹ càng, có đủ năng lực và kinh nghiệm trong việc triển khai Basel II.
VPBank cần lựa chọn một đơn vị xứng đáng nhất, trên cơ sở tổng hòa tất cả
các yếu tố để đảm bảo việc thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II. Quá trình
lựa chọn đơn vị tư vấn sẽ được tiến hành một cách minh bạch, công bằng, chính xác
và tuân thủ các luật định liên quan nhằm đảm bảo hiệu quả cao nhất.
Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước
-

Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật hướng dẫn, chỉ đạo các NHTM

thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II
NHNN cần phải ban hành văn bản hướng dẫn về lệ an toàn vốn theo Phương
pháp tiêu chuẩn của Basel II để làm khuôn khổ pháp lý cho các ngân hàng thực hiện
và NHNN (CQTTGSNH) thanh tra, giám sát việc thực hiện của các ngân hàng.
-

Xây dựng đơn vị xếp hạng tín dụng độc lập

Việc triển khai Basel II và áp dụng phương pháp chuẩn hóa cho rủi ro tín

dụng phụ thuộc rất nhiều vào các đơn vị xếp hạng tín dụng độc lập. Việc không có
các đơn vị xếp hạng tín dụng độc lập trong nước hoạt động hiệu quả, việc triển khai


xi
Basel II sẽ là một thách thức lớn.
NHNN cần đưa ra các quy chế cụ thể cho hoạt động xếp hạng các khách
hàng vay của các đơn vị xếp hạng tín dụng độc lập một cách chi tiết để có thể cung
cấp các kết quả xếp hạng hiệu quả nhất.
-

Nâng cao chất lượng trung tâm thông tin tín dụng
Chất lượng thông tin tín dụng cần được nâng cao, qua đó hỗ trợ NHTM cấp

tín dụng mở rộng và phát triển hoạt động tín dụng đồng thời quản lý rủi ro tín dụng
theo quy định tại Basel II.
Để nâng cao chất lượng thông tin tín dụng thì Trung tâm thông tin tín dụng
quốc gia (CIC) cần phải xây dựng được một kho dữ liệu phong phú, đa dạng và chất
lượng hơn; cần tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông tiên tiến, hiện
đại, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm thu thập để nâng cao khả năng và
tốc độ xử lý thông tin phục vụ công tác điều hành và cung cấp cho các khách hàng.
CIC cần phát triển mô hình xếp hạng tín dụng doanh nghiệp, mô hình chấm
điểm tín dụng thể nhân tại CIC; liên kết hệ thống xếp hạng, chấm điểm tín dụng của
CIC với các tổ chức tín dụng; đa dạng các kênh cung cấp và dịch vụ thông tin đảm
bảo an toàn, bảo mật, công khai; nâng cao độ chuẩn dữ liệu đạt chuẩn quốc tế để
phục vụ tốt công tác quản lý điều hành của Ngân hàng Nhà nước và hoạt động kinh
doanh của các tổ chức tín dụng.
-

Nâng cao hiệu quả công tác giám sát, thanh tra NHTM
Nâng cao các hoạt động giám sát từ xa như nâng cao khả năng, phân tích các

số liệu báo cáo của NHTM định kỳ, phát triển hệ thống cảnh báo sớm các NHTM
về tính tuân thủ các quy định của NHNN, phát triển hệ thống xếp hạng các NHTM.
Nâng cao các hoạt động thanh tra tại chỗ, theo dõi sau thanh tra. Việc thanh tra tại
chỗ các NHTM dựa vào phát hiện rủi ro cần được đẩy mạnh, có tính hiệu quả cao.
Xây dựng các hướng dẫn các cán bộ giám sát, thanh tra của NHNN tuân thủ
theo quy định tại Basel II
-

Tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa NHNN và các NHTM trong việc

thực hiện quản lý rủi ro tín dụng theo Basel II