Thẩm định quy trình định lượng Paracetamol 650mg phóng thích kéo dài bằng phương pháp quang phổ UV–Vis (Khóa luận tốt nghiệp)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ
KHOA DƯỢC – ĐIỀU DƯỠNG

1.
Đề-tài-Nhi-7a.docx

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
CHUYÊN NGÀNH DƯỢC HỌC
MÃ SỐ: 52720401

THẨM ĐỊNH QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG
PARACETAMOL 650MG PHÓNG THÍCH
KÉO DÀI BẰNG PHƯƠNG PHÁP
QUANG PHỔ UV-VIS

Cán bộ hướng dẫn:
DS.CK1. NGUYỄN HIẾU TRUNG

Sinh viên thực hiện:
ĐOÀN NGUYỄN HỒ THIÊN NHI
MSSV: 12D720401052
LỚP: ĐẠI HỌC DƯỢC 7A

Cần Thơ – 2017


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành khóa luận này, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy DS.
CKI. Nguyễn Hiếu Trung đã tận tình, chu đáo hướng dẫn em thực hiện khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu nhà trường cùng quý Thầy Cô Khoa
Dược - Trường Đại Học Tây Đô đã tận tình truyền đạt cho em những kiến thức quý

báu trong những năm học qua để em có thể hoàn thành tốt khóa luận này.
Em xin gửi lời cảm ơn đến các Thầy Cô Bộ môn Bào chế, Kiểm nghiệm, Khoa
Dược - Trường Đại Học Tây Đô đã tạo điều kiện cho em để em có thể hoàn thành tốt
khóa luận này.
Cuối cùng, con xin gửi lời cảm ơn đến gia đình đã luôn khích lệ và ủng hộ tinh
thần con trong suốt thời gian học tập và hoàn thành khóa luận này.
Do kiến thức còn hạn hẹp nên không tránh khỏi những thiếu sót trong cách
hiểu, lỗi trình bày. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy Cô và
Ban lãnh đạo để báo cáo tốt nghiệp đạt được kết quả tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Đoàn Nguyễn Hồ Thiên Nhi

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong khóa luận là trung thực. Nếu không đúng như đã nêu trên, tôi xin hoàn
toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình.
Người cam đoan

Đoàn Nguyễn Hồ Thiên Nhi

ii


TÓM TẮT
Paracetamol (acetaminophen hay N-acetyl-p-aminophenol) là chất chuyển hóa
có hoạt tính của phenacetin, là thuốc giảm đau - hạ sốt hữu hiệu. Có nhiều phương
pháp xác định paracetamol: phương pháp HPLC, phương pháp chuẩn độ oxy hóa khử

với ceri sulfat 0,1M, phương pháp quang phổ UV - Vis,… Tuy nhiên, phương pháp
quang phổ UV - Vis có những ưu điểm, có thể áp dụng ở nhiều phòng thí nghiệm như:
các thao tác thực hiện đơn giản, ít độc hại, chi phí thấp và thời gian tiến hành nhanh.
Đề tài “Thẩm định quy trình định lượng Paracetamol 650mg phóng thích kéo dài bằng
phương pháp quang phổ UV - Vis” nhằm kiểm tra quy trình định lượng paracetamol
trong dược phẩm bằng phương pháp quang phổ tử ngoại khả kiến, để đảm bảo quy
trình phù hợp và kết quả phân tích đạt độ tin cậy trong suốt quá trình phân tích.
Tiến hành thẩm định hai quy trình định lượng: quy trình định lượng
paracetamol trong chế phẩm và quy trình định lượng paracetamol trong phép đo hòa
tan. Cả hai quy trình đều được thực hiện với hệ dung môi là dung dịch kiềm NaOH và
đều được đo tại bước sóng 257nm, đối với quy trình đo hòa tan thời gian lấy mẫu sau
15 phút, 30 phút, 1 giờ, 2 giờ và 3 giờ. Quy trình định lượng paracetamol trong chế
phẩm cho độ tuyến tính rất cao trong khoảng 0,75 - 30,00ppm với hệ số tương quan R2
= 0,99999, độ lặp lại có RSD = 0,3269% và độ đúng với tỷ lệ tìm lại 99,47%. Quy
trình đo hòa tan cho độ tuyến tính trong khoảng 0,75 - 30,00ppm với hệ số tương quan
R2 = 1,00000, độ lặp lại có RSD = 0,206% và độ đúng với tỷ lệ tìm lại 100,22%. Hai
phương pháp định lượng đều cho kết quả đạt yêu cầu mặc dù có sai số nhưng rất nhỏ
và chấp nhận được.
Đề tài đã chứng minh được phương pháp quang phổ tử ngoại khả kiến khi thực
hiện bằng hai quy trình trên đều đảm bảo yêu cầu của một quy trình phân tích định
lượng.

iii


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ii
TÓM TẮT...................................................................................................................... iii

MỤC LỤC ...................................................................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................vii
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................... viii
DANH MỤC PHỤ LỤC ................................................................................................ ix
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................................... x
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................................... 1
1.2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI ................................................................................................. 1
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................... 3
2.1. TỔNG QUAN VỀ PARACETAMOL ..................................................................... 3
2.1.1.Tính chất lý hóa ...................................................................................................... 3
2.1.2. Tổng hợp ................................................................................................................ 4
2.1.3. Định tính, định lượng ............................................................................................ 4
2.1.4. Tính chất dược lý ................................................................................................... 5
2.1.5. Độc tính ................................................................................................................. 7
2.1.6. Áp dụng điều trị ..................................................................................................... 8
2.1.7.Một số chế phẩm chứa paracetamol PTKD trên thị trường ................................... 9
2.2.TỔNG QUAN VỀ THUỐC PHÓNG THÍCH KÉO DÀI ......................................... 9
2.2.1.Khái niệm ............................................................................................................... 9
2.2.2.Ưu, nhược điểm .................................................................................................... 10
2.2.3.Phân loại ............................................................................................................... 11
2.3.VIÊN NÉN PHÓNG THÍCH KÉO DÀI HỆ KHUNG MAXTRIX ....................... 13
2.3.1.Ưu, nhược điểm .................................................................................................... 13
2.3.2.Tá dược tạo khung matrix .................................................................................... 14
2.4.THỬ NGHIỆM ĐỘ HÒA TAN TRONG NGHIÊN CỨU VÀ ĐÁNH GIÁ CHẤT
LƯỢNG THUỐC .......................................................................................................... 14
2.5. TỔNG QUAN VỀ QUANG PHỔ UV - VIS ......................................................... 15
2.5.1. Cấu tạo máy quang phổ UV - Vis ....................................................................... 17
2.5.2. Ưu điểm ............................................................................................................... 19
2.5.3. Các sai số trong phép đo ...................................................................................... 19

2.5.4. Yêu cầu của chất phân tích .................................................................................. 19
2.5.5. Một số ứng dụng .................................................................................................. 19
2.6. THẨM ĐỊNH QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG ........................................................ 20
2.6.1. Khi nào cần thẩm định ......................................................................................... 21
2.6.2. Tầm quan trọng của việc thẩm định .................................................................... 21
iv


2.6.3. Nội dung thẩm định ............................................................................................. 21
2.7. CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ....................................................................... 23
CHƯƠNG 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 25
3.1. NGUYÊN LIỆU VÀ TRANG THIẾT BỊ .............................................................. 25
3.1.1.Nguyên liệu........................................................................................................... 25
3.1.2.Trang thiết bị ........................................................................................................ 25
3.1.3.Địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................................................................ 25
3.2.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................................... 26
3.2.1.Quy trình định lượng paracetamol trong chế phẩm.............................................. 26
3.2.2.Quy trình định lượng paracetamol trong phép đo hòa tan.................................... 27
3.2.3. Khảo sát viên Tylenol trên thị trường ................................................................. 28
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ ............................................................................................ 29
4.1. QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG PARACETAMOL TRONG CHẾ PHẨM ............ 29
4.1.1. Độ đặc hiệu .......................................................................................................... 29
4.1.2. Tính tuyến tính .................................................................................................... 30
4.1.3. Độ chính xác ........................................................................................................ 31
4.1.4. Độ đúng ............................................................................................................... 31
4.2. QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG PARACETAMOL TRONG PHÉP ĐO HÒA TAN..
....................................................................................................................................... 32
4.2.1. Độ đặc hiệu .......................................................................................................... 32
4.2.2. Tính tuyến tính .................................................................................................... 32
4.2.3. Độ chính xác ........................................................................................................ 33

4.2.4. Độ đúng ............................................................................................................... 33
4.3. KHẢO SÁT VIÊN TYLENOL .............................................................................. 34
CHƯƠNG 5. THẢO LUẬN ...................................................................................... 35
5.1. THẨM ĐỊNH QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG PARACETAMOL TRONG CHẾ
PHẨM BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ UV - VIS ......................................... 35
5.1.1. Độ đặc hiệu .......................................................................................................... 35
5.1.2. Tính tuyến tính .................................................................................................... 35
5.1.3. Độ chính xác ........................................................................................................ 35
5.1.4. Độ đúng ............................................................................................................... 35
5.2. QUY TRÌNH ĐỊNH LƯỢNG PARACETAMOL TRONG PHÉP ĐO HÒA TAN..
....................................................................................................................................... 36
5.2.1. Độ đặc hiệu .......................................................................................................... 36
5.2.2. Tính tuyến tính .................................................................................................... 37
5.2.3. Độ chính xác ........................................................................................................ 37
5.2.4. Độ đúng ............................................................................................................... 37
5.3.KHẢO SÁT VIÊN TYLENOL TRÊN THỊ TRƯỜNG .......................................... 37
CHƯƠNG 6. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 39
6.1. KẾT LUẬN ............................................................................................................ 39
v


6.2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................................ 39

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 41
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 43

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Các chế phẩm chứa paracetamol 650 mg hiện có trên thị trường................... 9
Bảng 3.1. Nguyên liệu dùng trong nghiên cứu .............................................................. 25
Bảng 3.2. Các tá dược dùng trong nghiên cứu .............................................................. 25
Bảng 3.3. Hóa chất sử dụng trong nghiên cứu .............................................................. 25
Bảng 3.4. Danh mục trang thiết bị được sử dụng trong nghiên cứu ............................. 25
Bảng 4.1. Kết quả độ đặc hiệu ....................................................................................... 30
Bảng 4.2. Sự biến thiên độ hấp thu theo nồng độ.......................................................... 30
Bảng 4.3. Kết quả độ chính xác ..................................................................................... 31
Bảng 4.4. Kết quả độ đúng ............................................................................................ 31
Bảng 4.5. Kết quả độ đặc hiệu ở môi trường pH 4,5 ..................................................... 32
Bảng 4.6. Sự biến thiên độ hấp thu theo nồng độ ở môi trường pH 4,5 ....................... 32
Bảng 4.7. Kết quả độ chính xác ..................................................................................... 33
Bảng 4.8. Kết quả độ đúng ............................................................................................ 33
Bảng 4.9. Hàm lượng của viên Tylenol ở lô thử nghiệm .............................................. 34
Bảng 5.1. Khảo sát độ lặp lại và hàm lượng paracetamol trong viên Tylenol 650 mg
Extended Release ........................................................................................................... 37

vii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Cấu trúc hóa học của paracetamol ................................................................... 3
Hình 2.2. Phản ứng tổng hợp paracetamol ...................................................................... 4
Hình 2.3. Các phản ứng trong chuyển hóa paracetamol.................................................. 6
Hình 2.4.Cấu trúc của N-acetyl-p-benzo-quinon imin .................................................... 6
Hình 2.5. Đồ thị nồng độ máu tiêu biểu của các dạng PTKD ....................................... 10
Hình 2.6. Sơ đồ hệ thống cấu trúc kiểu bể chứa ............................................................ 11
Hình 2.7. Sơ đồ hệ thống có cấu trúc kiểu khung xốp .................................................. 11
Hình 2.8. Sơ đồ hệ thống có cấu trúc nang hóa ............................................................. 12
Hình 2.9. Sơ đồ hệ thống phóng thích theo cấu trúc khung hòa tan ............................. 12

Hình 2.10. Sơ đồ hệ thống phóng thích kéo dài theo cơ chế tạo áp suất thẩm thấu ...... 13
Hình 2.11. Sơ đồ hệ thống phóng thích kéo dài với nhựa trao đổi ion và màng khuếch
tán .................................................................................................................................. 13
Hình 2.12. Đồ thị về đường phổ của hai mẫu khác nhau .............................................. 16
Hình 2.13. Nguyên tắc chung của đo quang phổ........................................................... 18
Hình 4.1. Kết quả định tính nguyên liệu paracetamol ................................................... 29
Hình 4.2. Overlay phổ UV của mẫu giả dược, mẫu giả lập và mẫu chuẩn ................... 29
Hình 4.3. Liên quan tuyến tính giữa nồng độ và độ hấp thu ......................................... 30
Hình 4.4. Đồ thị khảo sát tính tuyến tính của paracetamol ở môi trường pH 4,5 ......... 32
Hình 4.5. Overlay phổ UV của mẫu chuẩn và Tylenol 650 mg Extended Release ...... 34

viii


DANH MỤC PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Thẩm định quy trình phân tích theo USP ..................................................... 43
Phụ lục 2: Độ hấp thụ của mẫu giả lập, giả dược ở bước sóng 257 nm khi khảo sát độ
đặc hiệu .......................................................................................................................... 44
Phụ lục 3: Khảo sát tính tuyến tính ở bước sóng 257 nm ............................................. 45
Phụ lục 4: Độ hấp thụ của mẫu khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng 257 nm ........ 46
Phụ lục 5: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 90% khi khảo sát độ đúng ..... 47
Phụ lục 6: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 100% khi khảo sát độ đúng ... 48
Phụ lục 7: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 110% khi khảo sát độ đúng ... 49
Phụ lục 8: Độ hấp thụ của mẫu giả lập, giả dược ở bước sóng 257 nm khi khảo sát độ
đặc hiệu trong đo độ hòa tan.......................................................................................... 50
Phụ lục 9: Khảo sát tính tuyến tính ở bước sóng 257 nm trong đo độ hòa tan ............. 51
Phụ lục 10: Độ hấp thụ của mẫu sau 15 phút khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng
257 nm trong đo độ hòa tan ........................................................................................... 52
Phụ lục 11: Độ hấp thụ của mẫu sau 30 phút khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng
257 nm trong đo độ hòa tan ........................................................................................... 53

Phụ lục 12: Độ hấp thụ của mẫu sau 1 giờ khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng 257
nm trong đo độ hòa tan .................................................................................................. 54
Phụ lục 13: Độ hấp thụ của mẫu sau 2 giờ khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng 257
nm trong đo độ hòa tan .................................................................................................. 55
Phụ lục 14: Độ hấp thụ của mẫu sau 3 giờ phút khi khảo sát độ chính xác tại bước sóng
257 nm trong đo độ hòa tan ........................................................................................... 56
Phụ lục 15: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 50% khi khảo sát độ đúng
trong đo độ hòa tan ........................................................................................................ 57
Phụ lục 16: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 80% khi khảo sát độ đúng
trong đo độ hòa tan ........................................................................................................ 58
Phụ lục 17: Độ hấp thụ của mẫu thêm chuẩn hàm lượng 100% khi khảo sát độ đúng
trong đo độ hòa tan ........................................................................................................ 59
Phụ lục 18: Độ hấp thụ của mẫu Tylenol 650 mg Extended Release ........................... 60

ix


Khóa luận đủ ở file: Khóa luận full