SKKN MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
MỤC LỤC
Phần

I

II

Nội dung
PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài.
2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
3. Mục đích nghiên cứu
PHẦN NỘI DUNG:
1. Cơ sở lí luận
2. Thực trạng của vấn đề.
3. Giải pháp
3.1 Một số kỉ thuật dạy học theo định hướng phát triển năng

Trang
4
4
5
5
6
6
7
8
10

lực học sinh.
3.2 Các bước xây dựng bài giảng theo định hướng phát triển

15

năng lực
3.3. Giáo án minh họa
3.4. Kết quả thực nghiệm:
3.5. Một số yêu cầu đối với giáo viên khi dạy học theo định

16
23
25

hướng phát triển năng lực.
III
VI

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT:
1. Kết luận:
2. Đề xuất.
TÀI LIỆU THAM KHẢO

25
25
26
27

I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lý do chọn đề tài.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến
-2-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ
máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ
học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động
xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin
và truyền thông trong dạy và học”. Để thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản,
toàn diện GD&ĐT theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, cần có nhận thức đúng về bản
chất của đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người
học và một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này.
Ngày nay cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xã hội, của chính
sách mở cửa và nền kinh tế thị trường đang tác động và làm thay đổi mạnh mẽ đến
nhiều lĩnh vực của cuộc sống, trong đó có giáo dục.
Thực tế cho thấy xu hướng của giáo dục ngày nay đang có sự thay đổi nhanh
chóng theo chiều hướng thực dụng của nền kinh tế và yêu cầu xã hội, chính vì lẽ đó
trong hệ thống giáo dục có nhiều môn học không đáp ứng được nhu cầu của điều
kiện nền kinh tế xã hội nên phần lớn học sinh không chú ý đến việc học tập các
môn học đó, trong đó có môn Địa lí.
Mặt khác, cũng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xã hội đã tác động
vào ý thức của con người, đặc biệt là học sinh tạo cho các em có những nhận thức
cao, cũng như tính sáng tạo trong học tập và tiếp cận kiến thức. Vì thế trong quá
trình dạy học có nhiều giáo viên không tiếp cận, không đổi mới, sáng tạo mà vẫn
giữ lối dạy học thụ động (đọc chép, thuyết trình) đã gây ra sự nhàm chán trong

môn học, đặc biệt là với môn học Địa lí.
Việc tìm ra các phương pháp dạy học gây hứng thú và phát huy tính chủ
động, sáng tạo của học sinh là rất cần thiết đối với môn Địa lí trong điều kiện giáo
dục hiện nay. Nhưng để áp dụng thành công các phương pháp này đòi hỏi cả người

-3-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
dạy và người học phải có một vốn kiến thức nhất định để tiếp cận và thực hiện
phương pháp.
Với đặc điểm cấu trúc nội dung chương trình sách giáo khoa địa lí trung học
cơ sở và tình hình thực tế của nhà trường, tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu và và rút ra
được “một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực
trong môn Địa lí THCS”. Nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn
Địa lí ở trường THCS.
2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
- Đề tài này nghiên cứu trong việc giảng dạy môn địa lí ở trường THCS
THCS Lê Lợi, trong học kì I năm học 2015 – 2016.
- Một vài phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
3. Mục đích nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài nhằm tạo ra một cái nhìn mới về sự thay đổi phương
pháp giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh, đồng thời tạo ra sự hứng thú,
tích cực trong quá trình học tập bộ môn địa lí, cũng như đem lại những hiệu quả tốt
cho công tác giảng dạy của giáo viên trong thời kì mới.
Nghiên cứu đề tài còn nhằm thúc đẩy sự phát triển tư duy, trí tuệ của học
sinh trong quá trình tự vận động để tiếp cận, tìm tòi và khám phá đối tượng nghiên
cứu một cách chủ động nhất, tích cực hơn.
II. PHẦN NỘI DUNG:

1. Cơ sở lí luận
Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ
quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng
-4-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện chuyển từ
phương pháp dạy học theo lối "truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách vận
dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng cường
việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng cộng tác
có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập
những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các
chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề
phức hợp.
Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và
phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông
tin...), trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy.
Có thể chọn lựa một cách linh hoạt các phương pháp chung và phương pháp đặc
thù của môn học để thực hiện. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng
phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức
với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”.
Việc sử dụng phương pháp dạy học gắn chặt với các hình thức tổ chức dạy
học. Tuỳ theo mục tiêu, nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể mà có những hình
thức tổ chức thích hợp như học cá nhân, học nhóm; học trong lớp, học ở ngoài
lớp... Cần chuẩn bị tốt về phương pháp đối với các giờ thực hành để đảm bảo yêu
cầu rèn luyện kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, nâng cao hứng
thú cho người học.

Cần sử dụng đủ và hiệu quả các thiết bị dạy học môn học tối thiểu đã qui
định. Có thể sử dụng các đồ dùng dạy học tự làm nếu xét thấy cần thiết với nội
dung học và phù hợp với đối tượng học sinh. Tích cực vận dụng công nghệ thông
tin trong dạy học.
2. Thực trạng của vấn đề.
-5-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Trong các môn học của các lớp cấp THCS, không có môn học nào lại giúp
cho học sinh rèn luyện được năng lực suy nghĩ, phát triển tư duy, trí tuệ và có óc
sáng tạo cao như môn học địa lí. Do đó đòi hỏi người giáo viên phải bản lĩnh, có
năng lực, chủ động sáng tạo, làm thế nào để mọi học sinh đều có hứng thú, ham
thích trong học tập thì khả năng tiếp thu bài của các em sẽ có hiệu quả hơn, phát
huy được tính tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh.
Việc đổi mới phương pháp dạy – học là một nhu cầu tất yếu phù hợp với quy
luật phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Tiếp tục thực hiện chỉ thị năm học
của Bộ GD – ĐT đã nêu rõ cần cải tiến phương pháp dạy – học theo hướng phát
huy tính tích cực của học sinh. Từ đó đến nay việc đổi mới phương pháp dạy – học
là vấn đề mà nhiều nhà chuyên môn, quản lý giáo dục và tất cả giáo viên quan tâm
nghiên cứu.
Tuy nhiên, qua thực tiễn, việc đổi mới phương pháp như thế nào để có hiệu
quả là vấn đề cần đặt ra, vì trong thực tế giảng dạy, không ít giáo viên còn lúng
túng.
Trong thực tế hiện nay, cải tiến, đổi mới phương pháp dạy – học của một số
giáo viên chỉ dừng lại ở mức độ hình thức, quá trình thực hiện còn gượng ép làm
cho tiết dạy nặng nề, mất thời gian mà hiệu quả đạt chưa cao. Ngoài ra, do chưa xác
định được tầm quan trọng từng yêu cầu của các bước dạy một tiết lên lớp nên vẫn
còn tồn tại một số hạn chế sau:

Không kiểm tra được mức độ tiếp thu, chưa rèn cho học sinh thói quen nhận
xét – phân tích kết hợp và gợi nhớ kiến thức đã học,...
Chưa chú ý rèn cho học sinh thói quen tự làm việc, biết quan sát, tìm hiểu,
chủ động suy nghĩ tự chiếm lĩnh kiến thức mới cho mình.
Giáo viên chưa chú ý kết hợp việc ghi nhớ với việc luyện tập thực hành để
vừa xây dựng một cách chắc chắn bài học, củng cố, khắc sâu kiến thức. Nhằm rèn
kỹ năng, kiến thức mà học sinh vừa tiếp thu. Người thầy cần nắm trọng tâm, kiến
-6-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
thức của tiết dạy trong ngày mà linh động thay thế bằng bài khác nhưng vẫn giữ
được nội dung kiến thức, nên gợi ý cho học sinh tham gia những bài tập nâng cao
( đối với học sinh giỏi – khá), những bài gợi ý theo SGK ( đối với học sinh trung
bình – yếu )
Trong tiết dạy đòi hỏi phải chú trọng đến việc kiểm tra học sinh bằng nhiều
hình thức, nhiều cách, nhằm hệ thống lại một số kiến thức vừa học thì một số tiết
học tổ chức kiểm tra còn qua loa, đơn điệu nên chưa khắc sâu được kiến thức và kỹ
năng một cách chắc chắn cho học sinh.
Nhìn chung, tiết môn địa lí trong trường THCS, hầu hết giáo viên đều có chú
ý đổi mới phương pháp dạy học một cách tích cực, nhằm góp phần nâng cao chất
lượng học tập cho học sinh. Tuy nhiên, về lâu dài cần có thời gian nghiên cứu đầu
tư soạn giảng, biết tự cân đối quỹ thời gian của tiết dạy. Biết sử dụng một cách hợp
lý giữa các phương pháp dạy học, biết tổ chức lớp học và thực sự phát huy được
tính tích cực của học sinh, coi học sinh là nhân vật trung tâm để chiếm lĩnh kiến
thức mới thì chất lượng giáo dục chắc chắn sẽ được nâng cao.
3. Giải pháp
Ở lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi hiếu động, các em đang có những
chuyển biến mạnh về tâm sinh lí, các em đang muốn tự mình tìm tòi, khám phá thế

giới xung quanh cả về tự nhiên và xã hội, muốn được giao lưu, hợp tác và khẳng
định mình. Vì thế, trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực, giáo viên cần
chú ý xây dựng nhiều phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, tạo cho học sinh
không khí thoải mái, được tìm kiếm, khám phá tri thức, tạo cơ hội cho học sinh
được trao đổi kiến thức cũng như cơ hội được thể hiện mình.
Việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực thể
hiện qua bốn đặc trưng cơ bản sau:
-7-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Một, dạy học thông qua tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập, giúp học
sinh tự khám phá những điều chưa biết chứ không thụ động tiếp thu những tri thức
được sắp đặt sẵn. Giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt
động học tập phát hiện kiến thức mới, vận dụng sáng tạo kiến thức đã biết vào các
tình huống học tập hoặc tình huống thực tiễn...
Hai, chú trọng rèn luyện cho học sinh biết khai thác sách giáo khoa và các tài
liệu học tập, biết cách tự tìm lại những kiến thức đã có, suy luận để tìm tòi và phát
hiện kiến thức mới... Định hướng cho học sinh cách tư duy như phân tích, tổng
hợp, đặc biệt hoá, khái quát hoá, tương tự, quy lạ về quen… để dần hình thành và
phát triển tiềm năng sáng tạo.
Ba, tăng cường phối hợp học tập cá thể với học tập hợp tác, lớp học trở thành
môi trường giao tiếp giáo viên – học sinh và học sinh – học sinh nhằm vận dụng sự
hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân, của tập thể trong giải quyết các nhiệm
vụ học tập chung.
Bốn, chú trọng đánh giá kết quả học tập theo mục tiêu bài học trong suốt tiến
trình dạy học thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập. Chú trọng phát triển kỹ năng tự
đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh với nhiều hình thức như theo lời
giải/đáp án mẫu, theo hướng dẫn, hoặc tự xác định tiêu chí để có thể phê phán, tìm

được nguyên nhân và nêu cách sửa chữa các sai sót.
3.1 Một số kỉ thuật dạy học theo định hướng phát triển năng lực học
sinh.
3.1.1 Xây dựng các bài tập nhận thức
Bài tập nhận thức vừa là phương tiện, sản phẩm trung gian, là cầu nối trước
khi con người nhận thức sự vật khách quan.

-8-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Ở các trường THCS hiện nay, bài tập nhận thức được các giáo viên gia công
trên cơ sở kinh nghiệm, những thiết kế bài tập nhận thức dựa trên ba tiền đề: Dựa
vào cái đã có, dựa vào cái chưa có, cái đã có nhưng chỉ giảng tiềm năng.
Mỗi bài tập nhận thức có nhiều mức độ biểu hiện ở chỗ số lượng và chất
lượng các ẩn số chứa đựng trong giả thuyết và kết luận. Việc giải bài tập đó phụ
thuộc vào năng lực nhận thức của mỗi cá nhân, nên trong dạy học, việc sử dụng bài
tập nhận thức đúng trình độ, phù hợp về số lượng và thời lượng sẽ tạo cơ hội phân
hóa học sinh một cách tối ưu.
Các bài tập nhận thức chứa đựng những yêu cầu, đòi hỏi học sinh phải đề
xuất được các giả thuyết. Trên cơ sở đánh giá giả thuyết, học sinh sẽ tự đánh giá
được kiến thức của mình ở mức độ nào, cần bổ sung ra sao và cần phải hợp tác với
bạn bè như thế nào?
Từ đó rèn luyện được biện pháp để nhận thức thế giới khách quan và biết
rằng thế giới khách quan không cho sẵn; muốn nhận thức nó cần phải tạo cho mình
một quy trình tiếp nhận và phải biết mổ xẻ để phân loại những dấu hiệu bản chất và
không bản chất, đưa những dấu hiệu bản chất theo một quy trình để bộc lộ những
kiến thức cần lĩnh hội.
3.1.2. Thành lập bảng biểu, sơ đô

Một số kiến thức trong môn địa lí THCS thích hợp với việc thể hiện trực
quan bằng sơ đồ hay bảng kiến thức. GV tổ chức, hướng dẫn học sinh xây dựng
các sơ đồ hay bảng để vừa làm cho kiến thức có hệ thống hơn vừa rèn luyện cho
học sinh kĩ năng trình bày trực quan kiến thức bằng các công cụ khác nhau.
Dạy học bằng sơ đồ tư duy không chỉ giúp học sinh tránh học vẹt, học thuộc
lòng một cách máy móc mà còn giúp học sinh không bị nhàm chán, luôn sôi nổi,
hào hứng và dễ dàng phát triển ý tưởng, qua đó phát huy tính sáng tạo của mỗi học

-9-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
sinh. Phương pháp này đặc biệt có ích trong các tiết ôn tập hoặc củng cố kiến thức
sau mỗi bài học.
Ứng dụng sơ đồ tư duy là cơ hội giúp cho học sinh làm việc thực sự. Thông
qua sơ đồ tư duy giúp các em nhớ lâu, lưu giữ kiến thức tốt hơn và thu hút học sinh
đến trường, đến lớp thường xuyên hơn. Đặc biệt là giúp các em học trung bình, học
yếu có niềm tin, từ đó cải thiện kết quả học tập, nâng cao chất lượng giáo dục.
Ưu điểm lớn nhất của sơ đồ tư duy trong dạy học là dễ áp dụng, dễ nhân
rộng, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng và tư duy khoa học, logic, nhớ lâu, nhớ sâu
kiến thức… Qua sơ đồ tư duy, học sinh rất hứng thú, nhiều em đã hình thành được
kỹ năng thiết lập sơ đồ tư duy cho các bài, các chương. Sơ đồ tư duy có thể vẽ trên
giấy bìa, bảng phụ, sử dụng bút chì, màu, phấn, tẩy… hoặc cũng có thể thiết kế trên
powerpoint hay các phần mềm chuyên dùng để hỗ trợ thiết kế sơ đồ tư duy. Tuy
nhiên tốt nhất vẫn là sử dụng giấy, bút chì, bút màu, tẩy tự vẽ để dễ dàng phát triển
ý tưởng, phát huy tính sáng tạo.
Khi vẽ sơ đồ tư duy dạy học cần chú ý các bước: Viết tiêu đề; vẽ đường xuất
phát; vẽ đường phân nhánh; mở phân nhánh chi tiết cho mỗi ý. Khi vẽ sơ đồ tư duy
trong một tiết học cần cân nhắc đến thời gian. Vì trong chương trình học có những

chương, bài với nội dung dài, khó mà yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ tư duy tại lớp thì sẽ
tốn nhiều thời gian. Khi vẽ không nên sa đà vào việc trang trí. Vì việc làm này sẽ
tốn nhiều thời gian và làm sao nhãng ít nhiều đến nội dung bài học mà học sinh cần
quan tâm.
Việc áp dụng phương pháp dạy học bằng sơ đồ tư duy kết hợp với các
phương pháp khác như: học nhóm, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
đang là phương pháp phù hợp và hiệu quả trong quá trình giáo dục.
3.1.3. Tích hợp kiến thức liên môn.

-10-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Có nhiều sự vật, hiện tường địa lí, nếu không được giải thích bằng kiến thức
vật lí, hóa học,.. thì rất khó lí giải. Trong dạy học địa lí giáo viên cần quan tâm đến
vấn đề này, để làm cho các kiến thức địa lí dễ hiểu hơn đối với học sinh và rèn
luyện cho các em vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết những vấn đề thực
tiển. Ngoài ra tích hợp kiến thức liên môn còn góp phần tận dụng được năng khiếu,
sở trường của từng học sinh trong từng môn học cụ thể.
Ví dụ 1: Vận dụng kiến thức vật lí để giải thích hiện tượng đại dương có biên
độ nhiệt nhỏ, lục địa có biên độ nhiệt lớn: Sự truyền nhiệt vào trong đất và nước
phụ thuộc nhiệt dung riêng và tính dẫn nhiệt của chúng. Với lượng nhiệt Mặt Trời
như nhau, đất có nhiệt dung riêng nhỏ hơn của nước hai lần. Nước có nhiệt dung
riêng lớn và tính dẫn nhiệt nhỏ hơn so với đất, nên nóng lên chậm và mất nhiệt
cũng chậm .
Ví dụ 2: Vận dụng kiến thức hóa học để giải thích sự tạo thành mưa A-xít:
Trong thành phần các chất đốt tự nhiên như than đá và dầu mỏ có chứa một lượng
lớn lưu huỳnh, còn trong không khí lại chứa nhiều nitơ. Quá trình đốt sản sinh ra
các khí độc hại như: lưu huỳnh điôxit (SO2) và nitơ điôxit (NO2). Các khí này hòa

tan với hơi nước trong không khí tạo thành các axit sunfuric (H2SO4) và axit
nitric(HNO3). Khi trời mưa, các hạt axit này tan lẫn vào nước mưa, làm độ pH của
nước mưa giảm. Nếu nước mưa có độ pH dưới 5,6 được gọi là mưa axit. Do có độ
chua khá lớn, nước mưa có thể hoà tan được một số bụi kim loại và ôxit kim loại có
trong không khí như ôxit chì,... làm cho nước mưa trở nên độc hơn nữa đối với cây
cối, vật nuôi và con người.
Quá trình này diễn ra theo các phản ứng hoá học sau đây:
SO3(k) + H2O(l) → H2SO4;
3NO2+ H2O → 2HNO3+ NO;
Axit (H2SO4) và axit nitric(HNO3) chính là thành phần của mưa axít.
Ví dụ 3: Vận dụng kiến thức ngoại ngữ để giải thích một số từ viết tắt:
- 11-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
ASEAN: The Association of Southeast Asian Nations
WTO: World Trade Organization
3.1.4. Tăng cường liên hệ thực tế.
Kiến thức địa lí tự nhiên và xã hội rất gần gủi với học sinh, một phần các em
được tiếp xúc thực tế qua đời sống hằng ngày, một phần là gián tiếp qua các
phương tiên truyền thông. Việc tăng cường vận dụng những kiến thức thực tế vào
công tác giảng dạy có thể được sử dụng theo hai cách: Một mặt vận dụng kiến thức
thực tế vào bài để làm sáng tỏ các sự vật hiện tường địa lí. Mặt khác yêu cầu học
sinh vận dụng các kiến thức đã học để giải thích các hiện tường xảy ra trong thực tế
có liên quan đến kiến thức. Kiến thức địa lí phản ánh phần lớn các sự vật hiện
tượng xảy ra xung quanh các em.
Ví dụ câu ca dao “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa
cười đã tối”, có đúng với tất cả mọi nơi ở trên Trái Đất không? Hoặc tại sao trước
lúc gió mùa Đông bắc thổi về, thường có mưa?....

Việc liên hệ này, một mặt giúp học sinh hiểu sâu hơn kiến thức bài học, mặt
khác gây cho các em hứng thú hơn trong học tập địa lí, các em thấy được lợi ích
của kiến thức địa lí trong cuộc sống hằng ngày. Đồng thời tạo cho các em thói quen
quan sát thực tế và vận dụng kiến thức địa lí, từ đó hình thành cho học sinh miền
đam mê tìm tòi, khám phá thế giới ở xung quanh.
Ngoài ra việc tăng cường vận dụng những kiến thức thực tế giúp cho các em
thấy những thuận lợi và khó khăn ở ngay tại địa phương, giúp học sinh thêm yêu
mến quê hương, đất nước, sẽ cố gắng học tập để góp phần xây dựng quê hương
ngày càng giàu đẹp.
3.1.5. Các mối quan hệ nhân quả địa lý:

-12-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
- Mối quan hệ nhân quả là mối quan hệ một chiều (khác với mối quan hệ qua
lại). Gồm 2 thành phần: nhân và quả, nhân sinh ra quả, quả không sinh ra nhân. Có
khi 1 nhân sinh ra 1 quả, nhiều nhân sinh ra 1 quả, nhiều nhân sinh ra nhiều quả...
- Các mối quan hệ nhân quả đơn giản: 1 nhân sinh ra 1 quả.
Ví dụ 1: Do trái đất hình cầu nên ánh sáng mặt trời chỉ chiếu sáng được 1
nửa. Mối quan hệ nhân quả phức tạp: 2 nhân  1 quả.
Ví dụ 2: Do trái đất hình cầu và trái đất tự xoay xung quanh trục  sinh ra
ngày và đêm.
- Mối quan hệ nhân quả gián tiếp: quan hệ giữa nhân và quả không dễ dàng
thấy được.
Ví dụ 3: Các khối khí di chuyển (nhân)  thời tiết ở những nơi chúng đi qua
thay đổi (quả). Để hiểu rõ về mối quan hệ nhân quả này, HS cần phải biết: Thời
tiết: gồm các yếu tố: nhiệt độ, gió, mưa..., Mỗi khối khí: Đều có đặc điểm về nhiệt
độ, khí áp, độ ẩm....  Các đặc điểm của khối khí di chuyển sẽ tác động lên mặt

tiếp xúc của các yếu tố nhiệt độ, gió, mưa... (thời tiết) của nơi chúng đi qua  thời
tiết ở nơi đó thay đổi.
- Ý nghĩa của mối quan hệ nhân quả:
+ Làm cho học sinh nắm được kiến thức địa lý một cách chắc chắn, hệ thống.
Trên cơ sở đó bổ sung cho những khái niệm địa lý sâu sắc hơn, bởi vì có khái niệm
vững chắc thì mới có thể tạo ra được mối quan hệ đích thực.
+ Trong quá trình hình thành mối quan hệ nhân quả học sinh có cơ hội phát
triển năng lực nhận thức, phát triển tư duy địa lý.
- Vị trí của mối quan hệ nhân quả: nằm ở tất cả các bài học, nhưng có thể
không nằm trong tiết giảng.
- Phương pháp hình thành mối quan hệ nhân quả:

-13-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
+ Hình thành các khái niệm địa lý một cách đích thực, hiểu được bản chất
của nó thì mới có điều kiện hình thành mối quan hệ nhân quả.
+ Hướng dẫn cho học sinh phương pháp phân tích, so sánh và các thao tác tư
duy khác nằm phân biệt mối quan hệ nhân quả với mối quan hệ qua lại
3.2 Các bước xây dựng bài giảng theo định hướng phát triển năng lực
Bước

Hoạt động của giáo viên

Ổn định Kiểm tra sỉ số

Hoạt động của học sinh

Nội dung
bài học

- HS báo cáo sỉ số và tình

tổ chức
Định

hình lớp
- GV nêu nội dung, yêu cầu - HS nắm mục đích, yêu - Ghi tên bài

hướng,

bài học.

cầu của bài học.

học

tạo nhu - Hướng dẫn phương pháp - Biết được phương pháp
cầu học học tập

học bài mới

tập
- GV tổ chức, điều kiển, - HS tự tìm hiểu, khai thác
Tiến

hướng dẫn các hoạt động kiến thức qua các phương

hành các nhận thức của học sinh:

tiện học tập.

hoạt

+ Hoạt động 1,

- Trao đổi, góp ý và xác - Nội dung 1,

động

+ Hoạt động 2,

định giá trị nhận thức.

+ Hoạt động 3,

- Trình bày những kiến - Nội dung 3,

...................

thức tiếp thu được trước .....................

- Nội dung 2,

Kết

tập thể lớp.
- GV xác định kiến thức, kĩ - HS điều chỉnh lại kết quả Nội

luận,

năng và thái độ đúng.

đánh giá

- Đánh giá kết quả làm việc trị
của học sinh.

dung

nghiên cứu theo đính giá kiến thức
- Hệ thống lại kết quả nhận

thức.
Củng cố, - Hệ thống lại nội dung - Nắm vững nội dung kiến Luyện tập /
-14-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
luyện

toàn bài.

thức.

tập

- Giao nhiệm vụ luyện tập / - Liên hệ kiến thức, kĩ

thực hành

thực hành những kiến thức, năng đã học vào giải quyết
kĩ năng tiếp thu được.

những vấn đề thực tại.

3.3. Giáo án minh họa
ĐỊA LÍ 9
BÀI 11: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP
I. NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Các nhân tố tự nhiên
2. Các nhân tố kinh tế – xã hội.
+ Dân cư và lao động.
+ Cơ sở vật chất kỷ thuật và cơ sở hạ tầng
+ Thị trường
+ Chính sách phát triển công nghiệp
II. CHUẨN KIẾN THỨC - KĨ NĂNG
1. Kiến thức:
- Phân tích được các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến sự phát triển
và phân bố nông nghiệp
- Biết nước ta có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, tạo điều kiện để
phát triển một nên công nghiệp có cơ cấu đa ngành và phát triển các ngành công
nghiệp trọng điểm.
- Biết việc phát triển không hợp lí một số ngành công nghiệp đã và sẻ tạo nên sự
cạn kiệt khoáng sản và gây ô nhiễm môi trường.

-15-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
- Thấy được sự cần thiết phải khai thác tài nguyên thiện nhiên một cách hợp lí và
BVMT trong quá trình phát triển công nghiệp.
2. Kĩ năng:
- Có kĩ năng đánh giá ý nghĩa kinh tế của các tài nguyên thiên nhiên, biết sơ đồ hóa
các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp.
- Nhận xét nguồn tài nguyên khoáng sản trên bản đồ Địa chât – khoáng sản Việt
Nam.
- Phân tích mối quan hệ giữa tài nguyên thiên nhiên và MT với hoạt động sản xuất
công nghiệp.
3. Đô dùng dạy học:
- Bản đồ địa chất – khoáng sản Việt Nam.
- At lát Địa lí Việt Nam.
III. BẢNG MÔ TẢ
Chủ
đề/Nội

Nhận biết

dung
CÁC

- Biết nước ta -

NHÂN

có

Thông hiểu
Phân

Vận dụng thấp

tích -

Nhận

nguồn tài được các nhân nguồn

TỐ ẢNH nguyên
HƯỞNG nhiên

thiên tố

tự

Vận dụng cao

xét - Có kĩ năng
tài đánh

giá

ý

nhiên, nguyên khoáng nghĩa kinh tế

phong kinh tế - xã hội sản trên bản đồ của

phú, đa dạng, ảnh hưởng đến Địa

SỰ

tạo điều kiện để sự phát triển và khoáng sản Việt nhiên, biết sơ

PHÁT

phát triển một phân bố nông Nam.

đồ hóa các nhân

TRIỂN

nên

tố ảnh hưởng

VÀ

nghiệp có cơ

đến

PHÂN

cấu đa ngành

triển và phân bố

BỐ

và phát triển

công nghiệp.
-16-

– nguyên

tài

ĐẾN

công nghiệp

chât

các

sự

thiên

phát


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

trong môn Địa lí trung học cơ sơ
CÔNG
NGHIỆP

các ngành công
nghiệp

trọng

điểm.
Những năng lực có thể hướng tới.
(1) Năng lực chung:
- Tính toán, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề; tự học; tư duy; tự quản lý, giao
tiếp, hợp tác.
(2) Năng lực chuyên biệt:
- Năng lực quan sát, tư duy tổng hợp theo lãnh thổ.
- Năng lực sử dụng bản đồ, lược đồ.
- Năng lực sử dụng hình vẽ, tranh ảnh...
---------------------------------------------------------------------------------------------------IV. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp: ( 1 phút)
2. Khám phá ( 3 phút)
Động não: GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức thực tế của bản thân cho biết
muốn phát triển công nghiệp cần dựa vào những yếu tố nào? GV Gắng kết những
hiểu biết của HS vào nội dung bài mới
3. Kết nối.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung bài học
HĐ1: Tìm hiểu các nhân HĐ1: Tìm hiểu các nhân I. Các nhân tố tự nhiên
tố tự nhiên ( 16 phút)

tố tự nhiên

Nhóm nhỏ/ cặp bàn

Nhóm nhỏ/ cặp bàn

CH: Dựa vào kiến thức đã - Nghiên cứu SGK, trả
học cho biết các tài

lời: KS, Thuỷ năng, đất,

nguyên chủ yếu của nước

nước, rừng, khí hậu, SV

ta ?

biển...
-17-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
- Tài nguyên thiên nhiên - Trao đổi theo cặp bàn để - Tài nguyên thiên nhiên
nước ta có ảnh hưởng gì giải đáp câu hỏi

đa dạng là cơ sở nguyên

đến sự phát triển và công

liệu nhiên liệu và năng

nghiệp ?

lượng để phát triển cơ cấu
Công nghiệp đa ngành.

GV yêu cầu HS quan sát HS: Quan sát bản đồ địa - Các nguồn tài nguyên có
bản đồ địa chất – khoáng chất – khoáng sản Việt trữ lượng lớn là cơ sở để
sản Việt Nam và hình Nam và hình 11.1 SGK. – phát triển các ngành công
11.1 SGK. Nhận xét về Trao đổi theo nhóm nhỏ, nghiệp trọng điểm.
ảnh hưởng của phân bố nhận xét.

- Sự phân bố các loại tài

tài nguyên khoáng sản tới

nguyên khác nhau tạo ra

phân bố một số ngành

các thế mạnh khác nhau

công nghiệp trọng điểm ?

của từng vùng.

* Tích hợp GDBVMT:
GV: Đưa ra một số hình

ảnh về tài nguyên khoáng
sản và việc khai thác tài
nguyên khoáng sản ở Việt
Nam
CH: Dựa vào kiến thức đã HS: Trao đổi theo nhóm
học, nhận xét về đặc điểm nhỏ, trả lời: Phần lớn các
tài nguyên khoáng sản mỏ có trữ lượng vừa và
Việt Nam?

nhỏ, phân bố ở những nơi

- Vậy chúng ta cần phải có địa hình phức tạp –
làm gì để khai thác bền Cần khai thác hợp lí, đi
vững nguồn tài nguyên đôi với BVMT.
khoáng sản?
-18-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
HĐ2: Tìm hiểu các nhân HĐ2: Tìm hiểu các nhân II. Các nhân tố kinh tế –
tố kinh tế – xã hội ( 20

tố kinh tế – xã hội

phút)

HS làm việc nhóm

xã hội

HS làm việc nhóm
+ Bước 1: Chia nhóm

- Lắng nghe, nhận nhiệm

- GV nêu yêu cầu của việc vụ.
thảo luận:

- Nhận phiếu học tập.

- Chia lớp thành 4 nhóm.

- Thảo luận và hoàn thành
phiếu học tập.

+ Bước 2: Giao nhiệm vụ.

1. Dân cư và lao động.

- Yêu cầu mỗi nhóm

Nhóm 1: Dân cư và lao - Nguồn lao động dồi dào,

nghiên cứu một vấn đề.

động của nước ta có ảnh thị trường lớn, có khả

- Giao phiếu học tập cho

hưởng như thế nào đến sự năng tiếp thu khoa học -

các nhóm.

phát triển và phân bố kĩ thuật.

- Nêu cách hoàn thành

công nghiệp?

phiếu học tập.

- Thuận lợi cho nhiều
ngành cần lao động rẻ,
lành nghề và thu hút vốn

+ Bước 3: Tiến hành thảo

đầu tư nước ngoài.

luận:

2. Cơ sở vật chất kỷ

- GV cho HS thảo luận

thuật và cơ sở hạ tầng

nhóm theo thời gian quy

Nhóm 2: Cơ sở vật chất – - Đang được cải thiện,

định.

kĩ thuật trong công nghiệp song còn nhiều hạn chế:

- Đến các nhóm để hướng của nước ta như thế nào ?
dẫn thêm.

+ Nhiều công trình công

- Việc cải thiện hệ thống nghệ trình độ thấp; chưa
đường giao thông có ý đồng bộ.
nghĩa như thế nào với + Phân bố tập trung ở một
-19-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
phát triển công nghiệp ?

số vùng.
+ Cơ sở hạ tầng ngày
càng được nâng cấp
3. Chính sách phát triển

Nhóm 3: Chính sách phát công nghiệp
triển công nghiệp có tác - Có nhiều chính sách
động như thế nào đến phát triển công nghiệp:
công nghiệp ở nước ta ?

+ Chính sách công nghiệp
hoá và đầu tư.
+ Chính sách phát triển
kinh tế nhiều thành phần,
đổi mới các chính sách
khác.

Nhóm 4: Thị trường có ý 4. Thị trường
nghĩa như thế nào với - Ngày càng mở rộng,
phát triển công nghiệp ?

song đang bị cạnh tranh
quyết liệt:

+ Bước 4: Kết thúc tảo

- Trình bày kết quả thảo + Sức cạnh tranh của

luận.

luận của nhóm.

- Gọi đại diện các nhóm

- Trao đổi qua lại giữa các + Sức ép cạnh tranh trên

lần lượt lên trình bày kết

nhóm.

quả.

- Lắng nghe kết luận của

- Cho HS các nhóm khác

giáo viên.

trao đổi qua lại với nhau.

- Tự ghi chép và tự nhận

- GV nhận xét, giải thích

thức.

hàng ngoại nhập.
thị trường xuất khẩu.

và chuẩn xác kiến thức.

-20-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Câu hỏi/bài tập kiểm tra đánh giá trong qua trình dạy học. Dặn do (5 phút)
Câu 1: Hãy cho biết các yếu tố tự nhiên và kinh tế – xã hội tương ứng với các
yêu tố đầu vào và đầu ra ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp:

Sự phát triển
và phân bố
công nghiệp

Các yếu tố
đầu vào

Tài nguyên,
nhiện liệu

Lao động

Cơ sở vật
chất, cơ sở hạ
tầng

Đáp án:

-21-

Các yếu tố
đầu ra

Chính sách
phát triển

Thị trường
trong và ngoài
nước

Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Câu 2: Địa phương em có những ngành công nghiệp nào? Phát triển dựa trên những
lợi thế nào?
- Các ngành công nghiệp của Gia Lai như: công nghiệp chế biến nông, lâm sản,
công nghiệp khai thác khoáng sản, công nghiệp thủy điện....
- Phát triển dựa trên lợi thế về các sản phẩm nông sản, lâm sản; tài nguyên khoáng sản (như bôxít, đá granit,...) và nguồn tài nguyên về thủy năng,...

Câu 3: Viết báo cáo ngắn về điều kiện thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển
và phân bố công nghiệp ở Gia Lai.
3.4. Kết quả thực nghiệm:
Trong quá trình triển khai, áp dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát
triển năng lực trong năm học 2015 – 2016 tôi đã nhận thấy có những kết quả bước
đầu:
Về phía giáo viên:
- Chủ động hơn trong các bước soạn giảng và không bị bó buộc quá nhiều vào
thời gian của một tiết lên lớp.
- Không bị bó buộc qua nhiều vào nội dung chương trình trong sách giáo khoa
mà có thể bổ sung, mở rộng thêm những nội dung, những tri thức mới có liên quan
đến chương trình giảng dạy.
- Giáo viên nhận thấy rất rỏ sự phân hóa năng lực của từng học sinh, để từ đó có
thể đưa ra được những biện pháp để năng cao chất lượng đại trà, cũng như chất
lượng mũi nhọn.
Về phía học sinh:
- Học sinh được vận dụng những kiến thức liên quan để giải quyết một vấn đề
mâu thuẩn.
- Tạo điều kiện cho các em phát huy được năng lực của bản thân vào những tình
huống học tập cụ thể.

-22-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
- Được trực tiếp bày tỏ những quan điểm, suy nghĩ của mình với thầy cô, bạn bè
trong lớp.
- Mạnh dạn hơn trong giao tiếp, ứng xử với những tình huống xảy ra trong học
tập.
- Thường gây ra cho học sinh những mâu thuẩn nội tại trong quá trình giả quyết
vấn đề, học sinh lại khám phá ra được những kiến thức mới, khi đi tìm lời giải cho
vấn đề trước đó. Từ đó hình thành nên cho học sinh một chuỗi tri thức.
Kết quả cụ thể qua quá trình thực nghệm:
Khối 7

Số
Lớp
Lớp thực nghiệm
Lớp đối chứng

HS
29
30

Tỉ lệ
Giỏi
7
5

(%)
24,1
16,7

Khá
9
7

Tỉ lệ

T.

Tỉ lệ

Yếu,

Tỉ lệ

(%)
31,0
23,3

bình
10
14

(%)
34,6
46,7

kém
3
4

(%)
10,3
13,3

Tỉ lệ

T.

Tỉ lệ

Yếu,

Tỉ lệ

(%)
26,9
19,2

bình
9
12

(%)
34,6
46,2

kém
3
4

(%)
11,5
15,4

Khối 9

Số
Lớp
Lớp thực nghiệm
Lớp đối chứng

HS
26
26

Tỉ lệ
Giỏi
7
5

(%)
26,9
19,2

Khá
7

5

Từ kết quả thực nghiệm trên, ta nhận thấy rằng số lượng học sinh yếu, kém ở
hai khối lớp thực nghiệm và đối chứng gần tương đồng nhau, nhưng số lượng học
sinh khá giỏi đã có sự chênh lệch khá rõ rệt. Lớp thực nghiệm có số học sinh khá
giỏi chiếm tỉ lệ cao hơn so với lớp đối chứng.
Thực tế đó đã cho ta thấy rằng việc vận dụng phương pháp dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh đã kích thích được hứng thú tích cực của học
sinh, hình thành cho học sinh khả năng tìm tòi, khám phá trong học tập để chiếm
lĩnh tri thức.

-23-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Tuy nhiên số lượng học sinh yếu, kém vẫn có sự tương đồng, điều đó chứng
tỏ rằng trong việc vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng
lực học sinh, một số học sinh vẫn còn mang tính thụ động trong học tập.
Vì vậy trong việc vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng phát triển
năng lực học sinh giáo viên cần chú ý hơn tới một số học sinh yếu, kém để dưa ra
biện pháp kích thích khơi dậy sự năng động, sáng tạo của học sinh bằng cách đưa
ra những bài tập, những câu hỏi phù hợp đòi hỏi học sinh phải đi tìm câu trả lời
theo năng lực của bản thân. Phải tạo mọi điều kiện cho tất cả học sinh trong lớp
được thể hiện mình, lôi cuốn học sinh vào mọi hoạt động của lớp, tránh sự ỷ lại,
dựa dẫm vào người khác.
3.5. Một số yêu cầu đối với giáo viên khi dạy học theo định hướng phát
triển năng lực:
Không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cũng như
trình độ ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ.

Mạnh dạn đổi mới phương pháp và các hình thức tổ chức dạy học.
Thường xuyên cập nhập thông tin từ sách báo và các phương tiện truyền
thông khác để kịp thời bổ sung thêm những kiến thức mang tính hiện đại.
Phải nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí cũng như năng lực, sở trường của
từng em để từ đó khuyến khích học sinh phát huy những năng lực, sở trường của
bản thân.
Tích cực tham gia các buổi sinh hoạt chuyên môn trong tổ và theo cụm để
học hỏi thêm những kinh nghiệm và tiếp thu những góp ý xây dựng của đồng
nghiệp nhằm nâng cao hơn nữa của việc vận dụng phương pháp trong dạy học.
III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận:
-24-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Với xu hướng của sự phá triển kinh tế-xã hội, cũng như việc tiếp cận các
công nghệ thông tin trong thời đại mới, đã tác động mạnh mẽ vào ý thức và sự nhận
thức của các em học sinh trong xu thế và xu hướng học tập.
Việc dạy học theo định hướng phát triển năng lục là hết sức cần thiết trong
giáo dục ngày nay, đặc biệt là trong dạy học môn địa lí, giúp người dạy có thể thực
hiện một cách tự nhiên và dễ dàng các công đoạn và quá trình lên lớp mà không bị
nhàm chán, tạo các em học sinh có những cách tiếp cận và tìm tòi kiến thức bài học
một cách chủ động, tự nhiên, gắn với trải nghiệm thực tế.
Tuy nhiên để sử dụng các phương pháp này một cách có hiệu quả đòi hỏi
giáo viên phải có một vốn kiến thức lớn, vững vàng, khả năng thiết kế và xây dựng
giáo án hợp lí, cũng như khả năng tổ chức và điều khiển người học theo một kịch
bản đã định sẵn. Người học phải có sự chuẩn bị bài từ trước đó, cũng như sự năng
động trong quá trình hợp tác, cụ thể hoá vấn đề hay khả năng tư duy sáng tạo trong
quá trình làm việc.

Việc sử dụng các phương pháp trên không phải bài nào cũng sử dụng được
mà tuỳ thược vào đặc điểm và nội dung của từng chương, từng bài và từng mục
trong bài mà áp dụng, thậm chí giáo viên giảng dạy còn cần phải quan tâm cả đến
đặc điểm tâm sinh lí, năng lưc, sở trường của từng đối tượng học để áp dụng cho
phù hợp và đạt hiệu quả cao trong giảng dạy.
2. Đề xuất.
Cần phải đầu tư xây dựng phòng học bộ môn cho phù hợp với phương pháp
dạy học và linh hoạt trong khâu tổ chức và điều khiển lớp học.
Cần phải trang bị các phương tiện dạy học hiện đại nhằm tăng cường sự trợ
giúp của công nghệ thông tin trong quá trình sử dụng phương pháp để tăng tính
hiệu quả.

-25-


Một số kinh nghiệm trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trong môn Địa lí trung học cơ sơ
Tăng cường các buổi sinh hoạt chuyên đề, chuyên môn theo cụm về đổi mới
phương pháp dạy học để giáo viên được có điều kiện trao đổi, góp ý, học hỏi lẫn
nhau từ đó có được kĩ năng vững vàng khi sử dụng phương pháp, cũng như thiết
kế giáo án.
Cần định hướng cụ thể về quan điểm dạy học hiện đại, cũng như mức độ
giảm tải trong chương trình.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1- Đổi mới dạy học môn Địa lí ở THCS – Nguyễn Đức Vũ (chủ biên)
2- Phương pháp dạy học Địa Lý trung học phổ thông – Nguyễn Đức Vũ - Nguyễn
Ngọc Minh
3- Sách giáo khoa – sách giáo viên Địa Lí 6; 7; 8; 9 – Bộ GD&ĐT .
4- Lí luận dạy học địa lí – Nguyễn Dược - Nguyễn Đức Vũ

5- Một số tài liệu bồi dưỡng thường xuyên môn địa lý THCS
6- Nghị quyết hội nghị BCH TW Đảng lần thứ 8 – khóa XI.
7- Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/06/2012 về Chiến lược phát triển giáo dục
2011 – 2020.

-26-