Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chuyển tiền điện tử tại NHNoPTNT nam hà nội

1

LO
BO
OK
.CO
M

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan ®ay l c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i.

C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ trong kho¸ luËn l ho n to n trung thùc v cã nguån
gèc râ r ng

KI

Sinh viªn


2
Mục lục
Lời cam đoan................................
đoan ................................................................
................................................................................................
................................................................................................
........................................................................
........................................1
........ 1
Bảng kí hiệu viết tắt ................................................................
................................................................................................

.........................................................................................
.........................................................5
......................... 5
Lời nói đầu ...........................................................................................6

LO
BO
OK
.CO
M

Chơng 1: Lí luận chung về hoạt động chuyển tiền điện tử
qua ngân h%ng ..................................................................................8
1.1. Khái niệm v vai trò của hoạt động chuyển tiền ...........................................................
...........................................................8
........................... 8
1.1.1. Khái niệm về hoạt động chuyển tiền điện tử .......................8

a.Khái niệm về thanh toán vốn giữa các ngân h ng ................................. 8
b. Khái niệm về chuyển tiền điện tử ....................................................... 11
1.1.2. Vai trò của hoạt động chuyển tiền điện ............................ 12

a. Đối với nền kinh tế.............................................................................. 12
b. Đối với ngân h ng............................................................................... 12
c. Đối với khách h ng ............................................................................. 13
1.2. Các căn cứ pháp về hoạt động CTĐT ................................................................
.................................................................................
.................................................13
................. 13
1.3. Nội dung chủ yếu của CTĐT................................

CTĐT ................................................................
................................................................................................
...................................................................
...................................15
... 15
1.3.1. Một số thuật ngữ dùng trong CTĐT.................................... 15
1.3.2. T+i khoản v+ chứng từ trong CTĐT ......................................... 16
1.3.3. Qui trình trong CTĐT ................................................................
................................................................................................
...........................................................................
...........................................17
........... 17
1.4. các nhân tố ảnh hởng tới hoạt đông CTĐT ................................................................
.................................................................
................................. 23
1.4.1. Pháp luật............................................................................. 23
1.4.2. Kinh tế ............................................................................... 24
1.4.3. Khoa học công nghệ ........................................................... 24
1.4.4. Con ngời ............................................................................ 24
Chơng 2: chuyển tiền điện tử với hoạt động kinh doanh

KI

của NHNo&PTNT Nam H% Nội ......................................................... 26
2.1. khái quát quá trình hình th nh v phát triển của chi nhánh NHNo&PTNT Nam
H Nội ................................................................
................................................................................................
................................................................................................
...................................................................................
...................................................26

................... 26
2.1.1. Sơ

lợc quá

trình hình

th+nh v+

phát triển

của

NHNo&PTNTVN .................................................................................. 26
2.1.2. Sơ lợc quá trình hình th+nh v+ phát triển của chi nhánh
NHNo Nam H+ Nội ............................................................................... 27
2.1.3. Mô hình tổ chức của NHNo&PTNT Nam H+ Nội ................ 27


3
2.1.4. Tình hình hoạt động kinh doanh ....................................... 29

a. Về nguồn vốn............................................................................. 29
b. Hoạt động sử dụngvốn............................................................... 31
2.2. thực trạng CTĐT tại NHNo&PTNT Nam H Nội ................................................................
...................................................................
...................................33
... 33
2.2.1. Quá trình phát triển hoạt động CTĐT của hệ thống ngân

LO
BO
OK
.CO
M

h+ng Việt Nam .................................................................................... 33

a. Thời kỳ thanh toán liên h ng qua bu điện ........................................ 34
b. Thời kỳ thanh toán liên h ng qua mạng vi tính.................................. 35
c. Thời kỳ CTĐT .................................................................................... 36
2.2.2. Một số nét cơ bản trong CTĐT tại chi nhánh NHNoNam H+
Nội ....................................................................................................... 37
2.3. Thực trạng công tác CTĐT tại NHNo&PTNT Nam H Nội ...............................................
...............................................39
............... 39
2.3.1. Tình hình thanh toán chung .............................................. 39
2.3.2. Đánh giá công tác CTĐT tại NHNo&PTNT trong thời gian
qua....................................................................................................... 44
Chơng 3: giải pháp v% kiến nghị nâng cao hiệu quả hoạt
động CTĐT ......................................................................................... 47
3.1. định hớng phát triển hoạt động CTĐT của hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam .....47
..... 47
3.2. giải pháp nâng cao chất lợng công tác CTĐT ............................................................
............................................................48
............................ 48

KI

3.2.1. Mở rộng phạm vi thanh toán................................................................ 48

3.2.2. Tăng cờng đầu t v o trang thiết bị cơ sở vật chất kĩ thuật công nghệ .....49
3.3.3. Lựa chọn thị trờng mục tiêu từ đó đa ra những chính sách phù hợp.....50
3.3.4. Cải tiến quy trình kỹ thuật ................................................................... 50
3.3.5. Đ o tạo nguồn nhân lực có kỹ năng, trình độ chuyên môn cao v tác
phong phục vụ chuyên nghiệp............................................................................. 51
3.3.6. Tăng cờng công tác tuyên truyền quảng cáo nâng cao uy tín v hình
ảnh của ngân h ng ............................................................................................... 52
3.3.7. Phát triển dịch vụ mới.......................................................................... 53
3.3.8. Cần có một đờng truyền thuê bao riêng ............................................ 54
3.3.9. Phải ho n thiện chơng trình CTĐT.................................................... 54
3.3.10. Nới lỏng một số quy định tạo điều kiện thuận lợi cho khách h ng .. 55
3.3. kiến nghị chung ................................................................
................................................................................................
........................................................................................
........................................................55
........................ 55
3.3.1. Đối với chính phủ ................................................................ 55

a. Đầu t cho xây dựng cơ sở hạ tầng vật chất đủ mạnh để phát triển v
ứng dụng công nghệ thông tin............................................................................. 56


4
b. Có những quy định thông thoáng tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho
ngời dân mở t i khoản v thanh toan qua ngân h ng ........................................ 56
c. Tạo môi trờng kinh tế Y chính trị ổn định........................................ 57
d. Ban h nh các văn bản pháp lý........................................................... 57
3.3.2. Đối với NHNN ....................................................................... 58

LO

BO
OK
.CO
M

a. Ho n thiện các văn bản pháp quy về thanh toán điện tử................... 59
b. Đa ra các văn bản quy chế hớng dẫn ho n thiện thêm về thanh
toán điện tử liên ngân h ng ................................................................................. 59
Kết luận ................................................................
................................................................................................
................................................................................................
..............................................................................
..............................................61
.............. 61

KI

T i liệu tham khảo ................................................................
................................................................................................
...........................................................................................
...........................................................62
........................... 62


5

Bảng ký hiệu chữ viết tắt

= Chuyển tiền điện tử

NHA

= Ngân h ng A

NHB

LO
BO
OK
.CO
M

CTĐT

= Ngân h ng B

NHNN

= Ngân h ng nh nớc

NHNo&PTNT
NHĐT&PT
NHTM

= Ngân h ng nông nghiệp v phát triển nông thôn

= Ngân h ng đầu t v phát triển
= Ngân h ng thơng mại

TMĐT

= Thơng mại điện tử

TTTT

= Trung tâm thanh toán

NHNoVN

KI

TTKDTM

= Ngân h ng nông nghiệp Việt Nam

= Thanh toán không dùng tiền mặt


6

KI

LO
BO
OK
.CO
M

I.
Tính cấp thiết của đề t i:

Tốc độ phát triển nh vũ bdo của ng nh công nghệ thông tin đd đem lại cho con
ngời những tiến bộ vợt bậc trong đời sống kinh tế Y xd hội. Dặc biệt với sự
phát triển nhanh chóng của nền kinh tế thế giới trong những năm qua thì xu
hớng khu vực hoá, to n cầu hoá đd trở th nh một xu thế tất yếu khách quan.
Viêt Nam không nằm ngo i xu thế n y với việc tham gia v o những tổ chức,
diễn đ n kinh tế khu vực v quốc tế, các hiệp đinh thơng mại song phơng v
đa phơng. Hội nhập kinh tế quốc tế l một bớc đi đúng đắn mở ra cho Việt
Nam những cơ hội mới, tạo điều kiện cho Việt Nam không ngừng nâng cao vị
thế của mình trên trờng quốc tế, trên cơ sở tiếp thu v ứng dụng khoa học công
nghệ, về cơ chế quản lý của các nớc phát triển.Tuy nhiên hội nhập kinh tế cũng
đặt Việt Nam trớc những thách thức lớn cần đợc giải quyết, đặc biệt trong lĩnh
vực t i chính v ngân h ng vì đây l lĩnh vực có vai trò quyết định mức độ hội
nhập kinh tế.
Từ trớc đến nay, hệ thống ngân h ng vẫn luôn đợc coi l hệ tuần ho n của nền
kinh tế. Hệ thống ngân h ng hoạt động thông suốt, l nh mạnh sẽ l tiền đề để
các nguồn t i chính đợc luân chuyển, sử dụng có hiệu quả, kích thích tăng
trởng kinh tế một cách bền vững.Trong những năm vừa qua ng nh ngân h ng
chúng ta đd có những bớc phát triển cả về lợng v về chất. Trong quá trình hội
nhập kinh tế, mức độ cạnh tranh giữa các ngân h ngtrong nớc v nớc ngo i l
hết sức gay gắt đặt ngân h ng trớc sự lựa chọn: Tồn tại hay không tồn tại.
Muốn tồn tại v phát triển ngân h ng không ngừng đổi mới v cải cách, đặc biệt
l nâng cao năng lực quản lý trong lĩnh vực ngân h ng, tăng cờng hợp tác quốc
tế giac các ngân h ng thơng mại trong hoạt động kinh doanh tiền tệ Y một hoạt
động mang lại nguồn lợi nhuận khổng lồ. Để có thể phát triển v hội nhập với
nền kinh tế khu vực v trên thế gới, thì việc đầu t đổi mới hiện đại hoá công
nghệ thanh toán v công nghệ ngân h ng l điều kiện tiên quyết. Dịch vụ thanh
toán điện tử đd trở nên phát triển trên thế giới. Tuy nhiên dịch vụ thanh toán điện
tử ở nớc ta nói chung, ngân h ng nói riêng đang ở bớc tiếp cận ban đầu, còn
nhiều vấn đề phải l m. Mặt khác với mục tiêu l một ngân h ng đang nỗ lực đổi
mới công nghệ v áp dụng các dịch vụ ngân h ng tiên tiến thì việc nâng cao chất

lợng của hoạt động chuyển tiền điện tử của ngân h ng nông nghiệp v phát
triển nông thôn Nam H Nội l một đòi hỏi khách quan


7

LO
BO
OK
.CO
M

Xuất phát từ những lý do trên kết hợp với tình hình thực tế tại đơn vị thực
tập m đề t i Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động chuyển tiền điện tử tại
NHNo&PTNT Nam H Nội đợc chọn l m nội dung chính để nghiên cứu
trong khoá luận n y.
II. Mục đích nghiên cứu:
Y Hệ thống hoá lý luận về hoạt động chuyển tiền điện tử của ngân h ng thơng
mại
Y Phân tích đánh giá công tác thanh toán v chuyển tiền điện tử của
NHNo&PTNT Nam H Nội
Y Đề xuất giải pháp v kiến nghị nâng cao hiệu quả hoạt động chuyển tiền điện tử
III. Đối tợng phạm vi v thời gian nghiên cứu:
Phân tích l m sáng tỏ về mặt lý luận của hoạt động chuyển tiền điện tử,
đánh giá thực trạng thanh toán v chuyển tiền điện tử tại NHNo&PTNT Nam H
Nội, từ đó da ra kién nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động CTĐT,
phục vụ tốt hơn cho nhu cc u phát triển kinh tế (không xét đến dịch vụ thanh
toán m ngân h ng cung cấp cho khách h ng). Thời gian nghiên cứu từ năm
2002Y2003.
IV. Phơng pháp nghiên cứu:

Phơng pháp phân tích, phong pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử v
phơng pháp so sánh, phân tích thống kê l m công cụ chủ đạo để thực hiện đề t i
n y.

KI

Cấu trúc khoá luận:
Ngo i phần mở đầu v kết luận, danh mục v danh mục v t i liệu tham
khảo, khoá luận bao gồm các chơng sau:
Y Chơng 1: Lý luận chung về hoạt động CTĐT qua ngân h ng
Y Chơng 2: Chuyển tiền điện tử với hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT
Nam H Nội
Y Chơng 3: Một số giải pháp v kiến nghị nâng cao hiệu quả hoạt động CTĐT


8
Chơng 1
lí luận chung về hoạt động chuyển tiền điện tử
qua ngân h%ng

LO
BO
OK
.CO
M

1.1.1. Khái niệm về chuyển tiền điện tử.

Ngân h ng l một trong những trung gian t i chính lớn nhấtcủa nền kinh
tế, nghiệp vụ kinh doanh ngân h ng rất đa dạng v phong phú. Dù hoạt động

dới hình thức n o cũng đợc kết thúc ở việc thanh toán quyết toán do đó thanh
toán l một chức năng quan trọng của ngân h ng. Tuỳ thuộc v o mối liên hệ giữa
các ngân h ng( cùng hệ thống hay khác hệ thống) m các ngân h ng áp dụng cac
phơng thức thanh toán khác nhau. Hiện nay thanh toán vôn giữa các ngân h ng
có thể thực hiện theo năm phơng thức chủ yếu sau:
Y Thanh toán liên h ng trong cùng hệ thống
Y Thanh toán bù trừ khác hệ thống
Y Thanh toán uỷ nhiệm thu hộ, chi hộ
Y Thanh toán qua t i khoản tiền gửi tại ngân h ng Nh nớc
Y Mở t i khoản lẫn nhau để thanh toán

KI

Thanh toán liên h ng
Thanh toán liên h ng l quan hệ thanh toán giữa các chi nhánh ngân
h ng trong nội bộ hệ thống phát sinh trên cơ sở nghiệp vụ thanh toán không
dùng tiền mặt giữa các ngân h ng có mở t i khoản tiền gửi thanh toán ở các chi
nhánh ngân h ng khác nhau hoặc các nghiệp vụ chuyển tiền, điều ho vốn trong
nội bộ hệ thống ngân h ng
Tuỳ theo đặc điểm v điều kiện về ứng dụng công nghệ thông tin riêng
m mỗi ngân h ng xây dựng cho mình một hệ thống thanh toán một cách thích
hợp. Có những hệ thống ngân h ng tổ chức hệ thống thanh toán liên h ng to n
hệ thống nhng có một số hệ thống ngân h ng, bên cạnh hệ thống TTLH to n hệ
thống còn thiết lập thêm hệ thống TTLH nội tỉnh để phục vụ cho việc thanh toán
giữa các chi nhánh ngân h ng trong cùng một tỉnh, một th nh phố v thực hiện
kiểm soát, đối chiếu liên h ng nội tỉnh theo sự uỷ quyền của cấp TƯ
Hiện nay Việt Nam có các hệ thống thanh toán liên h ng sau:
Y Hệ thống thanh toán liên h ng của NHNN
Y Các hệ thống thanh toán liên h ng của các NHTM NN

9

LO
BO
OK
.CO
M

Y Các hệ thống thanh toán của các NHTM cổ phần
Y Các hệ thống thanh toán của các chi nhánh NH nớc ngo i
Y Hệ thống thanh toán của kho bạc Nh nớc
Trong thanh toán liên h ng tiến h nh các nghiệp vụ thanh toán liên h ng
theo sự uỷ nhiệm chi của hệ thống thanh toán liên hang m họ tham gia nên
không phải trực tiếp thanh toán vốn với nhau. Việc thanh toán vốn giữa các đơn
vị ngân h ng thông qua kiểm soát, đối chiếu liên h ng v theo dõi số d t i
khoản liên h ng di, liên h ng đến của các đơn vị liên h ng tại trung tâm thanh
toán ( nếu l thanh toán liên h ng to n hệ thống ) V chi nhánh ngân h ng cấp
tỉnh ( nếu l thanh toán liên h ng nội tỉnh).Nh vậy tuy đơn vị ngân h ng tham
gia thanh toán liên h ng không phải l đơn vị kinh tế hạch toán độc lập nhng l
đơn vị hạch toán nội bộ phải có đầy đủ vốn để đảm bảo hoạt động tanh toán liên
h ng nói riêng. Trờng hợp thiếu vốn thì phải nhận vốn điều ho của hệ thống v
phải chịu chi phí trả ldi nhận điều ho .

KI

Thanh toán bù trừ giữa các ngân h ng
Thanh toán bù trừ giữa các ngân h ng (TTBT) l phơng thức thanh toán
vốn giữa các ngân h ng đợc thực hiện bằng cách bù trừ tổng số phải thu, phải
trả để thanh toán số chênh lệch ( kết quả bù trừ). TTBT phát sinh trên cơ sở các

khoản tiền h ng hoá, dịch vụ của khách h ng mở t i khoản ở các ngân h ng khác
nhau hoặc thanh toán vốn của bản thân ngân h ng. TTBT đợc áp dụng giữa các
ngân h ng khác hệ thống với nhau hoặc có thể áp dụng giữa các đơn vị ngân
h ng thuộc cùng một hệ thống ngân h ng. Tuỳ thuộc v o phơng pháp trao đổi
chứng từ, chuyển số liệu m có cơ chế TTBT trên cơ sở chứng từ giấy (TTBT
giấy) v TTBT điện tử .Đối với các chứng từ giấy, các ngân h ng, tổ chức tín
dụng v Kho Bạc Nh nớc, kể cả các đơn vị trực thuộc đợc phép l m dịch vụ
thanh toán tham gia TTBT đợc gọi l ngân h ng th nh viên. Các ngân h ng
th nh viên phải mở t i khoản tại tiền gửi tại ngân h ng chủ trì. Đối với TTBT
khác hệ thống thì các ngân h ng th nh viên phải mở t i khoản tiền gửi tại ngân
h ng chủ trì l NHNN trên địa b n. Ngân h ng chủ trì chịu trách nhiệm tổng hợp
các kết quả thanh toán bù của các ngân h ng th nh viên. Ngân h ng chủ trì đợc
quyền trích t i khoản tiền gửi của ngân h ng th nh viên để thanh toán. TTBT có
thể tổ chức trong phạm vi địa b n ( nội th nh, nội thị v các đơn vị ngân h ng có
cự li gần đẻ đảm bảo giao nhận chứng từ TTBT theo phiên giao dịch trong ng y),
hoặc có thể tổ chức TTBT theo khu vực hay to n quốc.


10

LO
BO
OK
.CO
M

Hiện nay do trình độ phát triển của công nghệ thông tin,các ngân h ng
có thể thực hiện TTBT với nhau theo phơng thức bù trừ điện tử thông qua hệ
thống thanh toán điện tử liên ngân h ng của NHNN, theo đó các NHTM chỉ phải
mở một t i khoản duy nhất tại NHNN v thực hiện to n bộ các giao dịch thanh

toán của ngân h ng mình qua t i khoản n y.Nếu trớc kia, mọi hoạt động thanh
toán diễn ra giữa các ngân h ng đợc tổ chức phân tán tại các chi nhánh NHNN
trên địa b n thì hiện nay việc thực hiện từ khâu xử lý chứng từ đến khâu thanh
toán đều đợc kết nối với tất cả th nh viên. Nhờ đó giúp cho NHNN v các ngân
h ng th nh viên h ng ng y có thể nhận biết, kiểm tra v tổng hợp đợc to n bộ
hoạt động thanh toán to n hệ thống của mình với các ngân h ng khác một cách
nhanh chóng. Vì thế các ngân h ng có thể cân đối nguồn vốn v sử dụng một
cách kịp thời, khi cần thiết có thể vay v cho các ngân h ng khác vay từ đó nâng
cao hiệu quả sử dụng vốn của to n hệ thống.

KI

Thanh toán qua t i khoản của NHNN
Thanh toán qua t i khoản tiền gửi tại NHNN dợc áp dụng đối với
những ngân h ng khác hệ thống khác địa b n đều mở t i khoản tại NHNN (cùng
hoặc khác chi nhánh, sở giao dịch NHNN).
Việc thanh toán giữa các ngân h ng theo phơng thức n y đợc thực
hiện từng lần theo số tiền ghi trên bảng kê các chứng từ thanh toán.Ngân h ng
bên trả tiền lập bảng kê kèm chứng từ gốc gửi đến NHNN nơi mở t i khoản yêu
cầu NHNN trích t i khoản nh nớc thanh toán trả cho ngời thụ hởng. Nếu
ngân h ng của nguời thụ hỏng v ngân h ng của ngời trả tiền cùng mở t i
khoản tại cùng một chi nhánh NHNN thì việc thanh toán rất đơn giản, chi nhánh
NHNN chỉ cần căc cứ v o các chứng từ gốc đợc gửi đến để hạch toán v o các
t i khoản tiền gửi tơng ứng.Nếu hai NHTM n y mở t i khoản tại các chi nhánh
NHNN khác nhau thì chi nhánh NHNN phải căn cứ v o chứng từ gốc để lập lệch
chuyển tiền di nơi ngân h ng của ngời thụ hởng mở t i khoản. Hiện nay
NHNN đd xây dựng riêng một hệ thống CTĐT nên việc thanh toán theo phơng
thức n y c ng trở nên đơn giản, nhanh chóng v chính xác hơn.
Thanh toán uỷ nhiệm thu hộ chi hộ
Uỷ nhiệm thu hộ, chi hộ l phơng thức thanh toán đợc áp dụng đối với

ngân h ng cùng hệ thống hoặc khác hệ thống theo sự thoả thuận cam kết với
nhau, ngân h ng sẽ thực hiện thu hộ chi hộ cho ngân h ng kia trên cơ sở chứng
từ thanh toán của khách h ng có mở t i khoản của ngân h ng kia.


11
Để thực hiện phơng thức thanh toán n y thì hai ngân h ng phải tiến
h nh kí kết hợp đồng với nhau để thống nhất với nhau về nguyên tắc, thủ tục v
nội dung thanh toán.Việc thu hộ, chi hộ giữa hai ngân h ng chỉ đợc tiến h nh
trong phạm vi những khoản thanh toán đd đợc thoả thuận v qui định trong hợp
đồng.

LO
BO
OK
.CO
M

Mở t i khoản lẫn nhau để thanh toán
Phơng thức nay có thể áp dụng giữa hai ngân h ng cùng hệ thống hoặc
khác hệ thống với điều kiện ngân h ng kia để hạch toán các khoản thanh toán
qua lại giữa hai ngân h ng v các ngân h ng phải đăng kí mẫu dấu chữ ký của
ngời có thẩm quyền ra lệnh thanh toán với nhau. Ngân h ng phát sinh nghiệp
vụ thanh toán có trách nhiệm lập chứng từ thanh toán (nếu l t i khoản của chính
mình) Hoặc bảng kê có kèm theo chứng từ thanh toán của khách h ng (đối với
khoản thanh toán của khách h ng) gửi tới ngân h ng có quan hệ tiền gửi để yêu
cầu thanh toán.
Trên đây l năm phơng thức m các ngân h ng có thể sử dụng để thanh
toán cho nhau , tuỳ thuộc v o từng điều kiện cụ thể m mỗi ngân h ng có thể lựa
chọn cho mình phơng thức thanh toán thích hợp. Ng y nay, cùnh với sự phát

triẻn của khoa học kĩ thuật cũng nh phần mềm thanh toán hiện đại ra đời đd hỗ
trỡ đắc lực cho công tác thanh toán của ngay c ng trở nên nhanh chóng v chính
xác.
Nh vậy: Thanh toán vốn giữa các ngân h ng l nghiệp vụ thanh
toán qua lại giữa cá ngân h ng nhằm tiếp tục quá trình hình thanh toán tiền
giữa các xí nghiệp, tổ chức kinh tế, cá nhân với nhau m họ không cùng mở
t i khoản tại một ngân h ng hoặc thanh toán vốn trong nội bộ các hệ thống
ngân h ng

KI

Thanh toán l việc thực hiện nghĩa vụ trả tiền hoặc chuyển tiền giữa các
tổ chức cá nhân. Hoạt động thanh toán l việc mở t i khoản, thực hiện dịch vụ
thanh toán của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán v việc mở t i khoản, sử
dụng dịch vụ thanh toán cuẩ ngời sử dụng dịch vụ thanh toán.Thanh toán có thể
thực hiện dới hình thai vô cùng đơn giản, tồn tại duới dạng trao đỏi vật chất nh
h ng đổi h ng, chi trả bằng tiền mặt v cho đến nay ngời ta có thể thực hiện
dịch vụ thanh toán ho n to n phi vật chất: thanh toán điện tử.Thanh toán điện tử
đợc thực hiện thông qua các ngân h ng, các ngân h ng cung ứng các phơng
tiện thanh toán, thực hiện các giao dịch thanh toán trong v quốc tế, thực hiện


12

LO
BO
OK
.CO
M

thu hộ, chi hộ v các loại dịch vụ khác theo yêu cầu của ngời thực hiện dịch vụ
thanh toán
Thanh toán liên h ng điện tử hay chuyển tiền điện tử (CTĐT) l phơng
thức thanh toán vốn giữa các đơn vị liên h ng trong cùng một hệ thống bằng
chơng trình phần mềm chuyển tiền điện tử với sự trợ giúp của hệ thống máy
tính v hệ thống mạng truyền tin nội bộ.
Chuyển tiền điện tử áp dụng phơng thức Kiểm soát tập trung, đối
chiếu tập trung. Do việc kiểm soát v đối chiếu đợc tập trung tại TTTT v kết
thúc ngay trong ng y nên đảm bảo tất cả các chuyển tiền đợc kiểm soát trớc
khi trả tiền cho khách h ng, từ đó đảm bảo an to n t i sản.
Theo văn bản qui trình nghiệp vụ CTĐT (ban h nh theo quyết định số
516 ng y 26/07/2000 của Tổng giám đốc NHNo&PTNT Việt Nam) thì:
Chuyển tiền điện tử l quá trình xử lý một khoản chuyển tiền qua mạng máy
tính, kể từ khi nhận đợc lệnh chuyển tiền của ngời phát lệnh đến khi ho n
tất việc thanh toán cho ngời thụ huởng (đối với chuyển tiền Có) hoặc thu
tiền từ ngời nhận lệnh (đối với lệnh chuyển Nợ).
1.1.2. vai trò của thanh toán
toán chuyển tiền điện tử

Thanh toán giữa các ngân h ng qua chuyển tiền điện tử có vai trò quan
trọng trong quá trình luân chuyển vốn an to n, nhanh chóng v hiệu quả

KI

Giúp thực hiện việc thanh toán hộ cho khách h ng chính xác, an
to n, nhanh chóng v hiệu quả
Bằng khả năng nghề nghiệp v chuyên môn cao cũng nh đợc sự trợ
giúp của các phơng tiện kỹ thuật hiện đại, các ngân h ng có thể thanh toán cho
khách h ng một cách nhanh chóng, chính xác v an to n nhất, đồng thời có thể
cập nhật thờng xuyên, liên tục số d t i khoản, tình hình thanh toán của các

ngân h ng. Ngo i ra, bằng khả năng nắm bắt tổng hợp các thông tin kinh tế cũng
nh am hiểu trong nhiều lĩnh vực kinh doanh, ngân h ng cũng có thể t vấn cho
khách h ng cách l m ăn có hiệu quả nhất
Thanh toán điện tử thực hiện điều ho vốn một cách nhanh chóng
trong nội bộ hệ thống giữa các ngân h ng v góp phần củng cố, phát triển
mối quan hệ giữa các ngân h ng
Thanh toán vốn giữa các ngân h ng có tác dụng điều ho vốn trong nội
bộ hệ thống ngân h ng với nhau v nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.Do nhu cầu


13

LO
BO
OK
.CO
M

vốn của các chủ thể trong nền kinh tế l luôn biến động nên không ngân h ng
n o có thể đảm bảo chắc chắn l lợng vốn của mình có thể đáp ứng ngay đợc
tất cả mọi nhu cầu phát sinh. Chính vì thế m ngân h ng thiếu vốn sẽ nhận đợc
sự điều chuyển của ngân h ng thừa vốn, ngân h ng thừa vốn sẽ không lâm v o
tinh trạng huy động quá nhiều nhng không cho vay đợc m vẫn phải trả ldi
tiền gửi cho khách còn ngân h ng thiếu vốn sẽ không phải chịu ldi suất tiền cao
hơn ldi suất huy động do phải đi vay nóng của các tổ chức tín dụng khác để duy
trì hoạt động kinh doanh. Ngo i ra các ngân h ng thừa vốn còn đợc tăng thêm
thu nhập do đợc hởng ldi suất điều ho vốn
Bằng việc thực hiện dịch vụ thanh toán cho khách h ng, ngân h ng có
thể huy động một khối lợng vốn lớn với chi phí thấp.
Thanh toán vốn giữa các ngân h ng còn góp phần củng cố v phát triển

mối quan hệ giữa các ngân h ng với nhau nếu họ thanh toán một cách sòng
phẳng nhanh chóng

KI

Tăng nhanh tốc độ tập trung thanh toán của ngân h ng đối với nền
kinh tế quốc dân v phát huy vai trò giám đốc đối với nền kinh tế.
Thực hiện tốt nhiệm vụ thanh toán vốn giữa các ngân h ng góp phần
thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt phát triển, giảm lọng tiền mặt trong
lu thông, do đó góp phần giảm chi phí lu thông xd hội nh: in tiền, vận
chuyển, bảo quản, cất giữ tiền mặt, tạo điều kiện cho việc điều h nh chính
sách tiền tệ của NHNN v hạn chế rủi ro.
Hầu nh tất cả các loại hình doanh nghiệp thực hiện kinh doanh đều có
t i khoản tại ngân h ng nên bằng việc theo dõi tình hình thanh toán giữa các
ng nh nghề, các lĩnh vực kinh tế của khách h ng trong to n bộ nền kinh tế ngân
h ng có thể đánh giá đợc ng nh n o có khả năng phát triển từ đó t vấn đợc
cho Chính phủ đầu t v o lĩnh vực kinh tế đó, góp phần thúc đẩy nền kinh tế
phát triển.
Nh vậy có thể thấy thực hiện tốt công tác thanh toán chuyển tiền điện
tử không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với to n bộ nền kinh tế, với các ngân h ng m
còn đem lại lợi ích cho cả tổ chức, cá nhân thực hiện thanh toán qua ngân h ng.
1.2. Các căn cứ pháp lý về hoạt động ctđt

Năm 1993, NHNN Việt Nam đd có những quy định đầu tiên về việc
phát h nh v thanh toán thẻ nhằm tạo điều kiện h nh lang pháp lý cho việc bắt
đầu phát h nh, sử dụng thanh toán thẻ. Đồng thời NHNN cũng rất khuyến khích


14

KI

LO
BO
OK
.CO
M

các cá nhân, tổ chức sử dụng t i khoản ngân h ng v thanh toán qua ngân h ng.
Các văn bản chính hớng dẫn có liên quan đến hoạt động CTĐT gồm:
Quyết định 308/QĐ/NH2 do thống đốc Ngân h ng nh nớc Việt Nam ban
h nh ng y 16/9/1997 về qui chế lập, sử dụng, kiểm soát, xử lý, bảo quản v lu
trữ chứng từ điện tử của các ngân h ng v tổ chức tín dụng
Quyết định số 353/1977/QĐNNHNN2 do Thống đốc NHNN Việt Nam ban
h nh ng y 22/10/1997 về qui chế CTĐT.
Nghị định 64/2001/NĐNCP do chính phủ ban h nh ng y 20/9/2001 về hoạt
động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán: quy định về hoạt
động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán bao gồm các quy
định về mở t i khoản, thực hiện dịch vụ thanh toán, tổ chức v tham gia các hệ
thống thanh toán của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán: mở t i khoản, sử
dụng dịch vụ thanh toán của ngời sử dụng dịch vụ thanh toán.
QĐ số 44/2002/QĐNTTG do thủ tớng chính phủ ng y 21/3/2002 về việc sử
dụng chứng từ điện tử l m chứng từ kế toán để hạch toán v thanh toán vốn của
các tổ chức cung ứng dich vụ thanh toán.
Cụ thể, chứng từ điện tử l hình thức của lệch thanh toán đợc sử dụng trong
thanh toán điện tử, thay thế cho chứng từ bằng giấy đợc truyền đi giữa các ngân
h ng qua mạng vi tính. Chứng từ điện tử đợc tạo trên hệ thống máy vi tính
thông qua việc chuyển hoá chứng từ giấy th nh chứng từ điện t. Khi chuyển hoá
phải đảm bảo đúng mẫu đd đợc c i đặt trong máy, đầy đủ các yếu tố của chứng
từ điện tử v chính xác với số liệu. Chơng trình thanh toán điện tử đd c i sẵn

các chứng từ nh: giấy nộp tiền, ngân phiếu thanh toán, uỷ nhiệm chi, séc
chuyển khoảnChứng từ điện tử đủ điều kiện lu h nh phải đợc thể hiện dới
dạng dữ liẹu điện tử, đợc md hoá không bị thay đổi trong quá trình chuyển
mạng máy tính hoặc trên mạng mang tin nh băng từ, đĩa từ v các loại thẻ thanh
toán.
Chứng từ điện tử đợc chuyển hoá th nh chứng từ giấy để vừa l m căn cứ để
hạch toán t i khoản điều chuyển vốn vừa l m chứng từ cho khách h ng.
Nội dung chứng từ điện tử bao gồm: các nội dung cơ bản của chứng từ giấy
thông thờng:
1. Tên gọi của chứng từ (ví dụ: uỷ nhiệm chi, uỷ nhiệm thu)
2. Số, ký hiệu chứng từ v ký hiệu loại nghiệp vụ
3. Ng y, tháng, năm lập chứng từ điện tử, ng y giá trị của chứng từ điện
tử


15

LO
BO
OK
.CO
M

4. Tên, địa chỉ, số hiệu t i khoản của đơn vị cá nhân chuyển tiền
5. Tên, địa chỉ, t i khoản của đơn vị cá nhân thụ hởng
6. Tên, địa chỉ, md ngân h ng thanh toán
7. Tên, địa chỉ, md ngân h ng phục vụ bên thụ hởng.
8. Nội dung của nghiệp vụ kinh tế phát sinh
9. Các chỉ tiêu về số lơng v giá trị
10. Chữ ký điện tử của ngời lập v những ngời liên quan chịu trách

nhiệm về tính chính xác của dữ liệu trên chứng từ.
Chữ ký điện tử l loại khoá bảo mật tham gia hệ thống thanh toán điện tử đợc
xác định duy nhất cho mỗi cá nhân khi thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình
với TTTT. Khi một cá nhân ghi chữ ký điện tử của mình trên chứng từ điện tử thì
chữ ký đó có giá trị nh chữ ký bằng tay trên chứng từ giấy.
Quyết định số 309/2002/QĐNNHNN về quy chế thanh toán điện tử liên ngân
h ng do NHNN ban h nh ng y 9/4/2002 trong đó quy định lệnh thanh toán l
một tin điện do ngân h ng th nh viên lập v sử dụng để thanh toán trong hệ
thống thanh toán liên ngân h ng
1.3. nội dung chủ yếu của hoạt động ctđt
!
"#
$%
&
"'(

)

*

+ Các bên tham gia trong quá trình thanh toán CTĐT:
Ngời phát lệnh: L tổ chức hoặc cá nhân gửi lệnh chuyển tiền đến ngân h ng

để thực hiện việc chuyển tiền điện tử.

Ngời nhận lệnh: L tổ chức hoặc cá nhân đợc thụ hởng khoả

(nếu l

KI

lệnh chuyển Có); l cá nhân hoặc tổ chức phải trả tiền (nếu l lệnh chuyển Nợ có
uỷ quyền) còn gọi l lệnh chuyển tiền.
Ngân h+ng A (NHA): L ngân h ng trực tiếp nhận lệnh chuyển tiền từ ngời
phát lệnh để thực hiện lệnh chuyển tiền đó.
Ngân h+ng B (NHB): L ngân h ng (đợc xác định trên lệnh chuyển tiền) sẽ
trả cho ngời thụ hởng (nếu l lệnh chuyển Có) hoặc sẽ thu tiền từ ngời nhận
lệnh (nếu l lệnh chuyển Nợ).
Ngân h+ng trung gian: L ngân h ng l m trung gian chuyển tiền giữa NHA
v NHB.Tuỳ từng khoản chuyển tiền điện tử m có thể có một hoặc một số ngân
h ng trung gian tham gia thực hiện.
Ngân h+ng gửi lệnh: L NHA hoặc NH trung gian gửi lệnh chuyển tiền tới
một ngân h ng tiếp theo để thực hiện lệnh chuyển tiền của ngời phát lệnh.


16
+ Các loại lệnh chuyển tiền:
Lệnh chuyển tiền: L một chỉ định của ngời phát lệnh đối với ngân h ng

LO
BO
OK
.CO
M

dới dạng chứng từ kế toán nhằm thực hiện việc chuyển tiền điện tử: Lệnh
chuyển tiền có thể bằng chứng từ giấy hoặc chứng từ điện tử.Lệnh chuyển tiền
có thể l lệnh chuyển Có hoặc lệnh chuyển Nợ.
Lệnh chuyển Nợ: L lệnh chuyển tiền của ngòi phát lệnh nhằm ghi Nợ t i
khoản của ngời nhận có t i khoản tại NHB một số tiền xác định v để ghi Có

cho t i khoản của ngời phát lệnh tại NHA về số tiền đó.
Lệnh chuyển Có: L lệnh chuyển tiền của ngời phát lệnh nhằm ghi Nợ t i
khoản của ngời phát lệnh tại NHA một số tiền xác định để ghi Có cho t i khoản
của ngời nhận lệnh (ngời thụ hởng) tại NHB về số tiền đó.
Lệnh chuyển tiền giá trị cao: L lệnh chuyển tiền có số tiền bằng hoặc lớn
hơn mức qui định của thống đốc NHNN theo từng thời kì.
Lệnh chuyển tiền giá trị thấp: L lệnh chuyển tiền có số tiền dới mức quy
định của từng hệ thống ngân h ng.
Lệnh chuyển tiền khẩn: L lệnh chuyển tiền Có m khách h ng yêu cầu
chuyển ngay (khẩn) không phụ thuộc v o giá trị cao hay thấp.
Ưu tiên thanh toán những lệnh chuyển tiền khẩn v những loại lệnh
chuyển tiền có giá trị cao, những lệnh chuyển tiền có giá trị thấp sẽ đợc thanh
troán theo lô.
+ Phạm vi CTĐT:

Theo qui chế chuyển tiền điện tử do thống đốc ngân h ng nh nớc
ban h nh bao gồm: các chuyển tiền Có v chuyển tiền Nợ có uỷ quyền bằng tiền
đồng hoặc bằng ngoại tệ giữa các đơn vị trong cùng hệ thống ngân h ng, Kho
bạc Nh nớc, hoặc giữa các hệ thống ngân h ng v Kho Nh nớc trong nớc
với nhau.
+

,

-

. &

KI

Chứng từ sử dụng trong CTĐT: chứng từ ghi sổ trong kế toán

CTĐT l lệnh chuyển tiền (bằng giấy hoặc dới dạng chứng từ điện tử), chứng từ
gốc l m cơ sở để lập lệnh chuyển tiền l các chứng từ thanh toán theo chế độ
hiện h nh (UNT, UNC, giấy nộp tiền, séc). Việc chuyển hoá chứng từ điện tử
thanh chứng từ giấy hoặc ngợc lại để phục vụ yêu cầu thanh toán v hạch toán
phải đảm bảo sự khớp đúng giữa chứng từ dùng l m căn cứ để chuyển hoá v
chứng từ đd chuyển hoá đúng mẫu quy định v đảm bảo tính hợp pháp của chứng
từ.


17
T+i khoản sử dụng trong CTĐT: Trong CTĐT, tuỳ theo từng hệ

LO
BO
OK
.CO
M

thống ngân h ng để có cách sử dụng t i khoản khác nhau. Hiện nay có hai cách
sử dụng t i khoản:
Cách 1: Sử dụng t i khoản chuyển tiền v thanh toán chuyển tiền.Theo
cách n y các t i khoản đợc bố trí:
Y T i khoản chuyển tiền của đơn vị chuyển tiền:
+TK 5111Ychuyển tiền đi năm nay
+TK 5121Ychuyển tiền đi năm trớc
+TK 5112Ychuyển tiền đến năm nay
+TK 5122Ychuyển tiền đến năm
trớc

+TK 5113Ychuyển tiền đến năm nay
+TK 5123Ychuyển tiền đến năm
chờ xử lý
trớc chờ xử lý
Y T i khoản thanh toán chuyển tiền tại TTTT
+TK 5131YTT chuyển tiền đi năm nay +TK 5141YTTchuyển tiền đi năm
trớc
+TK 5132YTT chuyển tiền đến năm +TK 5142YTTchuyển tiền đến năm
nay
trớc
+TK 5133YTT chuyển tiền đến năm +TK 5143YTT chuyển tiền đến năm
nay chờ xử lý
trớc chờ xử lý

KI

Cách 2: Sử dụng t i khoản thanh toán khác giữa các đơn vị hệ thống
NH. Theo cách n y chỉ sử dụng một t i khoản duy nhất l TK 5191YĐiều
chuyển vốn
Nh vậy, có nhiều cách sử dụng t i khoản trong CTĐT nhng dù sử
dụng theo cách n o thì cũng phai đảm bảo các yêu cầu :
+ Đảm bảo hạch toán một cách đầy đủ, rõ r ng, chính xác. nhanh chóng
mọi khoản chuyển tiền của các đơn vị chuyển tiền v kiểm soát, đối chiếu của
TTTT
+ Kiểm soát, xử lý đợc nguồn vốn trong thanh toán của các đơn vị
CTĐT
/" &0

1

&
2

"'(
"'(

)

*
) 34567

Kế toán giao dịch: có nhiệm vụ nhận, kiểm soát chứng từ v xử lý chứng từ

theo quy định


18

KI

LO
BO
OK
.CO
M

Đối với chứng từ bằng giấy: kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của việc lập chứng
từ.Kiểm tra số d t i khoản của khách h ng đủ để thực hiện chuyển tiền, kiểm
tra uỷ quyền đối với chuyển tiền nợ. Nếu chuyển tiền khẩn yêu cầu khách h ng
ghi khẩn lên góc bên phải chứng từ.Nếu các yếu tố trên chứng từ l hợp pháp,

hợp lệ sẽ đợc chuyển kiểm soát duyệt, kế toán hạch toán v o t i khoản thích
hợp v ghi số bút toán lên góc trên bên phải chứng từ. Nếu chứng từ sai sót
chuyển trả lại cho khách h ng. Sau đó kế toán giao dịch nhập dữ liệu trên chứng
từ v o chơng trình CTĐT theo mẫu có sẵn v kiểm soát lại thông tin đd nhập, kí
trên chứng từ giấy (chứng từ gốc chuyển tiền) sau đó chuyển chứng giấy đồng
thời với việc truyền dữ liệu qua mạng vi tính cho kế toán chuyển tiền xử lý.
Đối với chứng từ điện tử: nhận đợc chứng từ điện tử kế toán giao dịch phải
kiểm soát chặt chẽ đảm bảo tính hợp pháp của nghiệp vụ v tính hợp lệ của
chứng từ trớc khi thực hiện hạch toán chuyển tiền. VIệc kiểm soát chứng từ
điện tử theo quy định 367/2003 QĐYNHNN ng y 22/4/2003 của thống đốc
NHNN ban h nh quy chế lập, sử dụng, kiểm soát, xử lý bảo quản v lu trữ
CTĐT của các ngân h ng v tổ chức tín dụng.Nếu không có sai sót kế toán giao
dịch sẽ chuyển hoá chứng điện tử ra chứng từ giấy, sau đó kế toán giao dịch
cũng tiến h nh tạo dữ liệu chuyển tiền, kí trên chứng từ giấy đồng thời truyền
qua mạng CTĐT v dữ liệu chuyển tiền cho kế toán chuyển tiền xử lý tiếp nh
đối với chứng từ giấy.
Kế toán chuyển tiền: có nhiệm vụ kiểm soát v lập các lệnh chuyển tiền.
Khi nhận đợc chứng từ (chứng từ gốc hoặc giấy in ra) dữ liệu qua mạng máy
tính kế toán chuyển tiền nhập lại số bút toán, kiểm tra tính hợp lệ của chứng từ,
tính hợp pháp của nghiệp vụ, chữ kí của kế toán giao dịch kết hợp kiểm dữ liệu
trên máy v chứng từ. Nếu chứng từ hoặc dữ liệu có sai sót phải chuyển trả lại kế
toán giao dịch để xử lý lại. Sau đó kế toán chuyển tiền căn cứ v o chứng từ
chuyển tiền để bổ sung thêm các yếu tố cần thiết, kiểm soát lại các dữ liệu v kí
chữ kí lên chứng từ giấy, chữ kí điện tử lên chứng từ điện tử v to n bộ file dữ
liệu, lệnh chuyển tiền v chứng từ gốc chuyển tiền cho ngời kiểm soát.
Ngời kiểm soát: Ngời kiểm soát kết hợp kiểm tra bằng mắt với chơng
trình, đối chiếu v kiểm soát các dữ liệu của lệnh chuyển tiền với chứng từ gốc
do kế toán chuyển tiền chuyển đến để đảm bảo dữ liệu đd đợc nhập đầy đủ,
chính xác đúng mẫu biểu, khớp đúng với chứng từ chuyển tiền của khách h ng
(vhứng từ điện tử hoặc chứng từ giấy), kiểm tra các chữ kí của kế toán giao dịch,

kế toán chuyển tiền trên chứng từ giấy.Nếu có sai xót chuyển cho kế toán


19
chuyển tiền v kế toán giao dịch xử lý, ngời kiểm soát không đợc tự ý sửa bất
kỳ yếu tố n o trên chứng từ gốc chuyển tiền cũng nh dữ liệu của lệnh chuyển
tiền (chơng trình không cho phép sửa chữa). Nếu đúng ngời kiểm soát sẽ kí
duyệt (ghi chữ kí điện tử v o lệnh) v chuyển đi.
Hạch toán v+ xử lý lệnh chuyển tiền đi:

KI

LO
BO
OK
.CO
M

Y Đối với lệnh chuyển có NHA hạch toán:
Nợ: TK khách h ng
Có: TK 5111
Y Đối với lệnh chuyển có giá trị cao: Khi nhận đợc yêu cầu xác nhận của ngân
h ng B, NHA phải l m thủ tục xác nhận lệnh chuyển tiền có giá trị cao. Kế toán
viên chuyển tiền phải kiểm soát v đối chiếu lệnh chuyển tiền có giá trị cao đd
gửi đi, nếu đúng thì lập dữ liệu xác nhận, in ra giấy v kí chữ kí để chuyển to n
bộ chứng từ sang cho kiểm soát viên, kiểm soát viên kiểm soát lại lần nữa nếu
không có gì sai sót thì ki xác nhận v chuyển ngay cho NHB.
Y Đối với lệnh chuyển Nợ NHA hạch toán:
Nợ: TK 5111 (chuyển tiền đi năm nay)
Có: TK thích hợp

Trong TH nhân đợc thông báo từ chối chấp nhận lệnh chuyển tiền (có ghi rỗ lí
do từ chối) v lệnh chuyển tiền (nợ hoặc có của NHB) NHA phải kiểm soát chặt
chẽ nếu hợp lệ thì hạch toán:
Đối với từ chối lệnh chuyển nợ:
Nợ: TK thích hợp (trớc đây đd ghi có)
Có: TK 5112
Đối với từ chối lệnh chuyển có:
Nợ: TK 5112
Có: TK thích hợp (trớc đây đd ghi nợ)
Trong trờng hợp có sự cố kĩ thuật truyền tin không chuyển đợc lệnh đi: sau
thời điểm ngừng nhận lệnh chuyển tiền trong ng y NHA lập biên bản sự cố kĩ
thuật trong CTĐT v thông báo cho khách h ng biết về tình trạng của lệnh
chuyển tiền đi cha chuyển đợc do sự cố kĩ thuật truyền tin.Khi đó ta xử lý các
lệnh chuyển tiền cha chuyển đợc đi nh sau: trả lại chuiứng từ chuyển tiền cho
khách h ng (nếu khách h ng yêu cầu) Hoặc ghi nhập sổ theo dõi chứng từ
chuyển tiền cha truyền đi đợc do sự cố kĩ thuật. Sang ng y l m việc hôm sau
khi đd khắc phục xong sự cố, phải thực hiện chuyển tiền ngay v ghi xuất sổ theo
dõi chứng từ chuyển tiền cha chuyển đi đợc do sự cố kĩ thuật.


20
1 &"
Kiểm soát các lệnh chuyển tiền: Phòng kế toán tại ngân h ng cấp trung

LO
BO
OK
.CO
M

ơng đóng vai trỏtung tâm thanh toán CTĐT có trách nhiệm tiếp nhận lệnh
chuyển tiền của các NHA, thực hiện kiểm soát hạch toán v chuyển đi các ngân
h ng B có liên quan. To n bộ quá trình tiếp nhận, kiểm soát hạch toán, truyền
dẫn lệnh v lu trữ dữ liệu đều đợc xử lý một cách tự động theo các chơng
trình đợc c i sẵn trong máy tính.Khi nhận đợc lệnh chuyển tiền do NHA
chuyển đến thì ngời đợc giao nhiệm vụ kiểm soát của TTTT sử dụng mật md
v o chơng trình kiểm tra tính hợp pháp v đúng đắn của lệnh chuyển tiền. Lệnh
chuyển tiền đến phải đợc kiểm soát theo quy định chung đối với chứng từ điện
tử v các quy định cụ thể :
Y Kiểm tra chữ kí điện tử ghi trên chuyển tiền
Y Md NHA, NHB
Y Số lệnh, ng y lập lệnh, loại lệnh chuyển tiền
Ghi chữ kí điện tử để truyền đi các NHB liên quan. Trên lệnh chuyển
tiền phải có ký hiệu xác nhận đd kiểm soát v tên ngời chịu trách nhiệm kiểm
soát của TTTT
Hạch toán tại TTTT

Y Đối với lệnh chuyển có đến:
Nợ: TK 5131/NHA
Có: TK 5132/NHB
Y Đối với lệnh chuyển nợ đến:
Nợ: TK 5131/ NHB
Có: TK 5132/ NHA
Y Đối với chuyển tiền có giá trị cao chơng trình sẽ tự động thống kê lại để kiểm
soát v số liệu phục vụ báo cáo chuyển tiền điện tử theo quy định
Xử lý tại TTTT

KI

Y Kiểm soát lệnh chuyển tiền nếu phát hiện có sai sót TTTT phải tra soát ngay

cho NHA để xác định nguyên nhân v biện pháp xử lý thích hợp đảm bảo an
to n t i sản v an to n hệ thống
Y Khi có sự cố kỹ thuật truyền tin đối với những lệnh chuyển tiền trung tâm đd
nhận đợc nhng do sự cố kỹ thuật không thể chuyển toéi NHB trong ng y thì
trung tâm lập biên bản sự cố kỹ thuật trong CTĐT v bảng kê chi tiết chuyển
tiền đến chờ xử lý để lập phiếu chuyển khoản hạch toán v o t i khoản chuyển
tiền đến năm nay.


21

LO
BO
OK
.CO
M

+ Đối với lệnh chuyển tiền có:
Nợ: TK 5132/ NHA
Có: TK 5133.1 (lệnh chuyển có, lệnh huỷ lệnh chuyển nợ đến chờ xử lý)
+ Đối với lệnh chuyển nợ đến:
Nợ: TK 5133.1
Có: TK 5132/ NHA
Sang hôm sau khi khắc phục đợc sự cố kỹ thuật thì chuyển tiếp NHB v hạch
toán.
+ Đối với lệnh chuyển nợ:
Nợ: TK 5131/ NHB
Có: TK 5133.2
+ Đối với lệnh chuyển có
Nợ: TK 5133.2

Có: TK 5131/ NHB
1
#
"'(
) 34587
Kiểm soát lệnh chuyển tiền đến: Nhận đợc lệnh của NHA (qua TTTT)

KI

ngời kiểm soát v o chơng trinhf kiểm tra chữ ký điện tử của TTTT để xác định
tính đúng đắn chính xác của lệnh chuyển tiền đến, sau đó truyền lệnh chuyển
tiền qua mạng vi tính cho kế toán chuyển tiền xử lý tiếp. Đối với lệnh chuyển
tiền khẩn NHB phải u tiên thch hiện việc kiểm soát v hạch toán ngay cho
khách h ng (không chờ xử lý theo lô) trờng hợp có nhiều lệnh chuyển tiền khẩn
đến cùng một lúc trật tự u tiên sẽ đợc sắp xếp theo thứ tự thời gian nhận lệnh.
Lệnh n o đến trớc thì sẽ u tiên xử lý truớc. Đối với lệnh chuyển tiền có giá trị
cao, khi kiểm soát lệnh chuyển tiền đến chơng trình sẽ tự động tạo điện yêu cầu
xác nhận chuyển tiền có giá trị cao ngời kiểm soát duyệt v gửi điện xác nhận
chuyển tiền giá trị cao cho NHA
Kế toán chuyển tiền: Khi nhận đợc lệnh chuyển tiền qua mạng vi tính kế
toán chuyển tiền tiến h nh in ba liên lệnh chuyển tiền đến (trờng hợp thanh
toán chuyển tiếp thì in 4 liên), kiểm soát các yếu tố của lệnh chuyển tiền đến để
xác định có đúng lệnh chuyển tiền gửi cho ngân h ng mình hay không, các yếu
tố trên lệnh có hợp lệ, hợp pháp không. Sau khi kiểm soát xong kê toán chuyển
tiền ký v o các liên lệnh chuyển tiền (bằng giấy) lấy chữ ký kiểm soát trên lệnh
chuyển tiền sau đó chuyển hai liên lệnh chuyển tiền đến cho kế toán giao dịch
xử lý


22

Kế toán giao dịch: căn cứ v o lệnh chuyển tiền do kế toán chuyển tiền

KI

LO
BO
OK
.CO
M

chuyển đến tiến h nh kiểm soát v ký trên chứng từ sau đó hạch toán v o t i
khoản thích hợp
Hạch toán kệnh chuyển tiền đến
Y Đối với lệnh chuyển tiền có đến:
Nợ: TK 5112
Có: TK thích hợp
Y Đối với lệnh chuyển Có giá trị cao trớc khi trả tiền cho khách h ng, nhân h ng
phải l m thủ tục xác nhận: khi nhận đợc điện xác nhận của NHA ngời kiểm
soat giải md v kiểm soát tinh xác thực của điện xác nhận, sau đó chuyển cho kế
toán viên chuyển tiền in ra đính kèm với lệnh chuyển có giá trị cao v tiến h nh
trả tiền cho khách h ng.
Trong trờng hợp hết giờ giao dịch m vẫn không nhận đợc điện xác nhận của
NHA thì hạch toán v o t i khoản chuyển tiền đến chờ xử lý
Nợ: TK 5112
Có: TK 5113.2
Sang ng y hôm sau khi nhận đợc điện xác nhận của NHA thì tất toán t i khoản
chuyển tiền đến chờ xử lý
Nợ: TK 5113.2
Có: TK khách h ng
Y Đối với lệnh chuyển nợ đến: Nếu trên t i khoản khách h ng có đủ tiền thì NHB

hạch toán:
Nợ: TK khách h ng
Có: TK 5112
Sau đó gửi thông báo chấp nhận lệnh chuyển nợ cho NHA v báo nợ cho khách
h ng
Trong trờng hợp khách h ng không có đủ khả năng thanh toán NHB phải gửi
thông báo ngay cho khách h ng để nộp đủ tiền v o t i khoản trong phạm vi thời
hạn chấp nhận, quy định tối đa l 24h l m việc kể từ khi nhận đợc lệnh chuyển
nợ đến v hạch toán:
Nợ: TK 5113.1
Có: TK 5112
Nếu trong phạm vi thời gian quy định m khách h ng nộp đủ tiền v o t i khoản
thì NHB hạch toán: Nợ: TK khách h ng
Có: TK 5113.1


23
Trong trờng hợp hết thời hạn chấp nhận theo quy định, nếu khách h ng không
nộp đủ tiền v o t i khoản thì NHB sẽ gửi thông báo từ chối chấp nhận lệnh
chuyển nợ cho NHA, NHB căn cứ v o thông báo từ chối chấp nhận lệnh chuyển
nợ để lập lệnh chuyển nợ gửi đi cho NHA v hạch toán:

LO
BO
OK
.CO
M

Nợ: TK 5111
Có: TK 5113.1

Đối với những chuyển tiền nợ đến m không thanh toán đợc NHB phải mở sổ
theo dõi để có số liệu phục vụ cho việc lập báo cáo CTĐT
1.4. các nhân tố ảnh hởng tới thanh toán ctđt

1.4.1. Pháp luật

Ngân h ng l một tổ chức kinh doanh h ng hoá đặc biệt tiền tệ do đó
chịu tác động trực tiếp của pháp luật. Hiện nay ngân hang đd có luật riêng cho
mình nh luật NHNN, luật các TCTD, luật doanh nghiệpl những h nh lang
pháp lý tạo đ chop hoạt động kinh doanh ngân h ng

KI

Thanh toán không dùng tiền mặt nói chung (TTKDTM) v CTĐT nói
riêng l nhũng loại hình cung cấp dịch vụ lợi ích cho khách h ng, nó chịu ảnh
hởng rất lớn của pháp luật. Chỉ một thay đỏi nhỏ của pháp luật sẽ tạo cơ hội v
thách thức lớn cho ngân h ng, nếu nh ngân h ng không kịp thời thay đổi sẽ mất
uy tín với khách h ng từ đó hoạt động kinh doanh của ngân h ng cũng bị ảnh
huởng v kém hiệu quả.Chính vì vậy m công tác TTKDTM nói chung v CTĐT
nói riêng phải tuân thủ nghiêm ngặt các qui định, chế độ, thể lệ đặt ra trong
thanh toán do các cơ quan có thẩm quyền ban h nh. Nếu thực hiện tốt công tác
nay sẽ hạn chế đợc sai lầm, không gây thất thoát vốn cho ngân h ng.Hơn
nữa,trong việc ban h nh các qui chế, chế độ, thể lệ hay thông t hớng dẫn thi
h nh nếu không sát thực, linh hoạt cũng gây nhiều trở ngại cho khách h ng cũng
nh cho ngân h ng trong thanh toán.Bởi lẽ, khách h ng sử dụng các phơng tiện
thanh toán nhờ tính u việt của nó: nhanh chóng, tiện ích, chính xác, lệ phí phải
chăngnhng đôi khi chính những thủ tục, chế độ, thể lệ quá cứng nhắc sẽ gây
trở ngại cho khách h ng trong công tác thanh toán
Ngo i ra, thông qua TTKDTM nói chung v CTĐT nói riêng giúp cho
Nh nớc v các nh quản lý tiền tệ thực hiện đợc vai trò của mình khi cac

quyết định đa ra theo kịp với những biến động của nền kinh tế, nó sẽ thúc đẩy
công tác thanh toán phát triển v tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển tiến
tới ho nhập với nền kinh tế khu vực v thế giới.


24
1.4.2. Kinh tế

LO
BO
OK
.CO
M

Trong nền kinh tế tự do, khách h ng lựa chọn bất kỳ thể thức thanh toán
n o dù l tiền mặt hay không đều tính đến hiệu quả kinh tế. Họ quan tâm đến
hiệu quả kinh tế bởi lẽ khi họ sử dụng bất kỳ thể thức n o thì yếu tố đầu tiên họ
quan đến đó l chi phí bỏ ra v chỉ khi n o chi phí liên quan đến thanh toán ít
hơn họ sẽ lựa chọn.Đáp ứng đợc nhu cầu của khách h ng thể thức TTKDTM
nói chung v CTĐT nói riêng đd giảm đợc chi phí đáng kể cho khách h ng
trong việc kiểm đếm, vận chuyển, bảo quản hơn nữa họ chỉ phải mất một chi
phí rất nhỏ khi sử dụng những thể thức thanh toán đó.Nh vậy với lệ phí phả
chăng, thuận tiện, thời gain thanh toán nhanh chóng chắc chắn khách h ng sẽ
đến với ngân h ng nhiều hơn.Ngợc lại, với mức chi phí quá cao chắc chắn
khách h ng sẽ không lựa chọn những thể thức thanh toán đó
Còn về phía ngân h ng TTKDTM nói chung v CTĐT nói riêng l một
loại hình dịch vụ của ngân h ng cho nên yếu tố kinh tế luôn đợc cá ngân h ng
quan tâm đặc biệt.Khi tiến h nh thanh toán cho khách h ng nếu chỉ đem lại lợi
ích cho khách h ng m không thật sự đem lại lợi ích kinh tế cho bản thân ngân
h ng thì thể thức thanh toán đó cũng không đợc khuyến khích phát triển

1.4.3. Khoa học công nghệ

Trong những năm gần đây, sự phát triển của khoa họcv thông tin đd tạo
ra một bớc tiến nhảy vọt trong thanh toán giúp cho quá trình thanh toán đợc
mở rộng v phát triển, nó xoá đi mọi khoảng cách về thời gian, không gian, độ
chính xác v an to n cao.Hiện nay với sự tiến bộ của khoa học công nghệ hiện
đại v đợc áp dụng v o công tác thanh toán CTĐT đd dần cải tiến v ho n thiện
với mục đích thoả mdn nhu cầu của khách h ng. Khoa học công nghệ hiện đại
CTĐT mới phát huy hết vai trò của nó.
1.4.4. Con ngời

KI

Trong mọi hoạt động, yếu tố con ngời luôn đợc chú trọng v đặt mục
tiêu quan tâm h ng đầu.Con ngời l yếu tố quyết định trong bất cứ hoạt động
kinh tế xd hội n o, trong hoạt động thanh toán qua NH cũng vậy.Chính vì thế
trong hoạt động NH, khi triển khai áp dụng một nghiệp vụ mới thì yếu tố tiên
quyết đó l phải biết cách thức vận h nh v sử dụng nó tức yếu tố con ngời con
ngời đd đợc đề cập tới
Về phía ngân h ng: Đó l một đội ngũ cán bộ nhân viên trực tiếp thực
hiện quy trình thanh toán cho khách h ng.Cán bộ đòi hỏi phải l những ngời có
trình độ, năng lực chuyên môn sâu, phẩm chất đạo đức tốt, thái độ phục vụ


25

KI

LO
BO

OK
.CO
M

nhanh nhẹn, nhiệt tình. Ngo i việc hiểu biết các hoạt động của ngân h ng nói
chung v các chế độ về công tác thanh toán nói riêng, ngời l m công tác thanh
toán phải nắm vững pháp luật v chủ trơng, chính sách của Đảng,nh nớc,
ng nh.Đồng thời phải có kiến thức v sử dụng th nh thạo vi tính, tin học.Chính
vì con ngời có một vai trò quan trọng trong việc thu hut một khối lợng lớn
khách h ng tham gia v o quá trình thanh toán qua NH, nên khi thch hiện thanh
toán, các cán bộ NH chính l cầu nối giữa các bên tham gia thanh toán.
Về phía khách h ng: Do thói quen tiêu dùng của ngời dân có ảnh
hởng đến công tác thanh toán ngân h ng. Khi ngời dân có thói quen chi trả
trực tiếp bằng tiền mặt thì rõ r ng công tác thanh toán qua ngân h ng giảm
xuống v kém hiệu quả.
Nói tóm lại: việc nắm vững cơ sở lí luận, nội dung ý nghĩa của thanh
toán qua ngân h ng m trọng tâm l CTĐT từ đó có những biệ pháp ho n thiện
v nâng cao chất lợng của hoạt động CTĐT sẽ giúp cho hệ thống thanh toán
qua nhân h ng ho n thiện hơn đóng gop v o sự th nh công chung của hệ thống
ngân h ng, phát triển kinh tế xd hội vì hệ thống thanh toán đợc coi l huyêt
mạch của nền kinh tế