Đổi mới phương pháp dạy và học

Hội thảo phương pháp học tập

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM – Tháng 11 năm 2005

1
Xã
hi
Th
vin
Phòng
TN
Inter_
net
Bn
hc
Giáo
viên
Sinh
viên
I MI PHNG PHÁP HC TP
H Vit Bình – Khoa C khí máy
(Su tm và biên son)
1- Ti sao phi đi mi phng pháp hc tp?
Lý do th nht:
Vi tc đ phát trin nhanh chóng ca khoa hc k thut, vòng đi ca mi cơng ngh
đu rt ngn, tri thc tip thu đc qua my nm hc  đi hc lc hu rt nhanh. Trong
trng hp đó, khơng có cách nào khác là phi trang b kin thc nn tng, các k nng c bn
và cách hc đ to ra kh nng, thói quen và nim say mê hc tp sut đi.
Lý do th hai:

Theo tinh thn thơng đip ca UNESCO v giáo dc trong th k XXI là: “Hc đ

bit, hc đ làm, hc đ làm ngi và hc đ sng vi nhau”. Hin nay chúng ta ch mi chú
trng đn hc đ bit, còn ba vn đ sau chúng ta ít chú ý.
Lý do th ba:

Ngi hc hin nay khơng ch tip nhn tri thc qua lp hc mà còn tip nhn tri thc
qua nhiu ngun khác nhau nh v tinh sau đây:
- Hc t giáo viên thơng qua vic
lên lp, đây là ngun thơng tin đáng tin
cy.
- Hc t bn bè thơng qua nhóm
hc tp hoc trao đi trc tip, vichc vi
bn làm tng tinh thn hp tác, giúp đ
nhau.
- Hc thơng qua thí nghim, thc
hành đ gn hc vi làm, hc lý thuyt đi
đơi vi thc hành.
- Hc t Internet, là mt kêng
thơng tin khơng th thiu trong mt xã hi
hin đi.
- Th vin là mt mơi trng hc
tp khơng th thiu ca sinh viên. Sách tham kho, báo, tp chí, sách ngoi vn rt cn thit đ
m mang kin thc.
- Xã hi là mt ngơi nhà chung, mi thành viên trong đó phi cùng nhau xây dng, bo
v. Hc  xã hi là hc sng vi nhau trong tinh thn đồn kt, hp tác, chia s.
Vi các ngun kin thc phong phú nh trên, cn có phng pháp t hc tt mi có
th đem li kt qu cao.
Lý do th t:

Hội thảo phương pháp học tập

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM – Tháng 11 năm 2005

2
Cơng ngh thơng tin và truyn thơng mi có th giúp ngi hc chn nhp và x lý
thơng tin nhanh chóng đ bin thành tri thc. Vì th cn nhanh chóng s dng cơng ngh mi
này mt cách đúng đn trong hc tp.
Lý do thc nm:
Mt b phn khơng nh sinh viên hin nay thiu kh nng t hc và ý thc ch đng
trong hc tp, kh nng t duy và kh nng giao tip còn thp. Vì th cn thay đi phng
pháp hc tp đ ci thin nhng đim yu trên.
2- Phng pháp hc tp có gì mi?
Thc ra, các phng pháp hc tp khơng cn phi phát minh li nhng gì mà ngi ta
đã phát minh t lâu, ch cn hc hi các kt qu nghiên cu ca các nc tiên tin và th
nghim chúng vi nhng sa đi trong các điu kin hc tp ca nc ta. Sau đây lc dch
mt s phng pháp c bn:
1- c trc nhng ni dung đc giao trc khi lên lp.
2- t câu hi và t tr li (có th dùng th hai mt đ lu li).
3- t và gii quyt các vn đ quan trng, sau đó gii quyt tip c nhng vn đ
khơng phi là ct yu.
4- Nhn ra nhng vn đ quan trng và hc li nó hàng ngày. Ghi chép nhng chú ý
trong tng ngày hc và h thng li bài hc  lp sau mi tun.
5- Bt đu hc ngay t ngày đu tiên và gi vng tinh thn hc tp cho sut khóa hc.
Có th thành lp nhóm hc đ cùng gii quyt các vn đ khó trong khóa hc.
3- Hc th nào đ hiu k nng và sáng to?
1- Tp xem xét vn đ di nhiu khía cnh khác nhau, vi nhng ngun thơng tin trái
ngc nhau.
2- Tp suy ngh đc lp, khơng b ám nh bi các ý tng có sn (k c ý tng ca
nhng bc thy hoc ca các trng phái đang mnh).
3- Tp nghi vn khoa hc, khơng tha mãn trc nhng li gii đáp hoc gii pháp đã
đc chp nhn nh mt chân lý hay mt cu cánh khơng đi.

4- Tp nghiên cu cn k mt vn đ đang nghi vn (qua th vin, phòng thí nghim,
trong thc t…).
5- Tp lý gii vn đ hoc x lý tình hung theo mt hng, mt cách khác… đ đ có
th khái qt vn đ mt cách tồn din và bin chng.
6- Tp din đt ý tng ca mình cho mch lc, ngn gn, cht ch theo mt phong
cách riêng, vi nhng li l riêng. Hn ch ti đa s vay mn kin thc và t ng ca ngi
khác.
4- c sách trc khi nghe ging (rèn k nng đc hiu)
c hiu là k nng quan trng đ t hc và t nghiên cu qua sách, báo, tp chí. a
s sinh viên hin nay khơng có thói quen đc sách trc khi nghe ging vì th hiu qu hc
tp thp.
Hội thảo phương pháp học tập

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM – Tháng 11 năm 2005

3
Trc ht cn phi nói v cách đc sách trc khi nghe ging nh th nào, sau đó mi
bàn đn cái li ca vic làm này, bi vì hiu qu tùy thuc rt nhiu vào cách đc.
Nên đc theo trình t sau:
1- c nhanh tồn b. c xong dng li suy ngh mt cách khái qt v nhng ni
dung chính yu đc đ cp đn trong bài.
2- c li đ phát hin nhng thut ng và nhng khái nim mi. Có th là mi gp
ln đu, hoc bn có cm giác nh đã gp  đâu đó ri nhng vn còn thy l. Hãy tìm hiu ý
ngha thut ng và ni dung các khái nim.
3- c chm đ hiu tng phn. Gp nhng ch khó hiu hãy dng li suy ngh, c
gng đ hiu đn mc ti đa (ti đa so vi kh nng ca mình ch khơng phi ti đa ý cn
phi hiu). Mc đ hiu ca mi ngi rt khác nhau, đu y khơng quan trng, min là bn
đã ht sc c gng suy ngh. Sau khi đc xong mi đon bn nên t sp xp mc hiu ca
mình làm 3 bc: Hiu đy t tin, hiu nhng khơng t tin lm và cha hiu, tng ng có th
đánh du +, +/- và – vào l nu là sách riêng.

4- i chiu vi mc tiêu hc tp (trong phng pháp dy – hc tích cc, cùng vi
vic cơng b chng trình và k hoch dy – hc, các b mơn cho sinh viên bit trc mc
tiêu ca mơn hc và mc tiêu ca mi bài). Sau khi “nghiên cu” ht c bài bn nên t đánh
giá xem mc tiêu nào mình đã đt đoc tng đi trn vn? Mc tiêu nào hu nh cha thu
nhn đc gì?
5- Son câu hi v nhng gì bn cha hiu. Cha hiu mà đt đc câu hi khúc trit
cng là q lm! Trc ht nên đt nhng câu hi sát vi mc tiêu hc tp. Khơng nên c
gng “sáng to” ra nhng câu hi tht khó mà ngay c thy nhiu khi cng chu (nhng câu
hi “cht ngi”). Nhng cng phi nói thêm rng có nhng câu hi ca sinh viên rt hay, có
khi còn giúp cho thy ny sinh ý tng mi, hng nghiên cu mi.
c sách trc khi ghe ging có li gì?
1- Bn s d dàng tip thi khi nghe ging và bn đã nm vng các thut ng, các khái
nim. Do qu thi gian cho mi bài có hn, thng thy ch gii thiu nhanh mt lt nhng
thut ng, nhng khái nim mi. Thy càng khơng có thi gian đ ging li các thut ng và
các khái nim đã đc đ cp đn  bài trc.
2- Bn s tp trung nghe ging hn vì bn mun xem xét nhng điu mình t cho là
hiu, có hiu đúng khơng? c bit bn đang  trng thái ch đón nghe ging nhng điu khi
đc sách bn đã ht sc c gng mà vn cha hiu đc, nh “nng hn ch ma”! Nhng
kin thc đó s đc bn đón nhn và s nh rt lâu.
3- Bn s ghi chép mt cách chn lc hn. Bn khơng phi cm đu cm c ghi chép
tt c nhng điu thy ging vì bn bit nhng gì đã có trong sách, nhng gì khơng. Cùng vi
cái li này, bn s có nhiu thi gian chm chú nghe ging, bi khơng phi lúc nào thy cng
ch tt c các bn ngng bút mi ging tip – tr khi thy ging theo “phng pháp” đc
chính t.
Hội thảo phương pháp học tập

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM – Tháng 11 năm 2005

4
4- Bn s có điu kin tham gia tích cc trong bui dy – hc. Khi thy áp dng

phng pháp dy hc tích cc, s hot đng ca sinh viên  trên lp s nhiu hn. Thng thì
thy u cu đc sách truc. Nhng câu hi thy đt ra đ tho lun đòi hi phi vn dng
nhng kin thc đã có. Nu khơng đc sách trc, bn s khơng th tham gia ý kin hoc có
nhng s rt hn ch.
Cui cùng cn phi nhn mnh rng vic đc sách trc khi nghe ging khơng làm bn
tn têm thi gian nu nhìn bao qt c q trình hc tp. Bn li ích trên s giúp bn nhanh
hiu bài hn, hiu sâu sc hn và nh lâu hn, vì vy thi gian ơn tp rút ngn thng đc
nhiu hn so vi thi gian bn cn đ đc sách trc.
Tóm li đc sách trc khi nghe ging bn s:
- Tip thu hiu qu hn.
- Tp trung nghe ging hn.
- Ghi chép chn lc hn.
- Tham gia tho lun tích cc hn.
5- Nghe ging và ghi chép (rèn luyn k nng nghe hiu)
1- Phi tht s chm chú nghe ging, c gng hiu nhng vn đ giáo viên truyn đt.
Ghi nhanh nhng ý chính vào tp theo cách hiu ca mình. Nu ghi tóm tt các ý chính, các
chú ý và nhng vn đ giáo viên m rng ra ngồi phm vi giáo trình.
Nhng vn đ chính mà giáo viên thng ging:
- Khái qt vn đ : Giúp sinh viên nm rõ mc đích, ni dung cn nghiên cu.
- Gii thích các vn đ khó (vic t hc đơi khi khơng hiu đc).
- Minh ha các vn đ khoa hc, k thut bng hình nh, mơ phng, phim… giúp sinh
viên hiu nhanh hn.
- Liên h gi các bài, chng vi nhau, liên h vi các mơn hc khác, đ ra u cu
cho sinh viên ơn tp nhng mơn hc tiên quyt.
- Vn dng lý thuyt vào thc tin thơng qua bài tp hoc nhng vn đ thc t đt ra,
gii nhng bài tp khó và nêu rõ các chú ý quan trng.
2- t câu hi ngay sau khi giáo viên kt thúc mt tit ging.
Mt nhc đim ln ca lp hc là s ngi thc s tích cc suy ngh và đt câu hi
cho giáo ciên thng chim s ít.
3- Tích cc, ch đng tham gia các hot đng hc tp do giáo viên hng dn.

Sinh viên nên thc hin tích cc nhn u cu do giáo viên đ ra trong gi hc nh:
làm bài tp, tho lun theo nhóm và thuyt trình.
4- H thng li các vn đ đã hc sau mi bui hc và sau mi chng, sau đó ghi
chép vào s tay.
6- Hc theo nhóm (rèn luyn k nng hp tác và chia s)
Sinh viên t đng thành lp các nhóm hc tp gm nhng ngi cùng chun mơn đ
trao đi kinh nghim hc tp, trao đi các thơng tin mà mt trong s h va tìm đc. Trc
khi hc theo nhóm, tng cá nhân trong nhóm phi t hc trc, tùy theo kh nng tip thu ca
Hội thảo phương pháp học tập

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. HCM – Tháng 11 năm 2005

5
tng thành viên mà giúp nhau nm vng nhng vn đ khó hiu. Q trình hc thng din ra
theo các bc:
- Mi thành viên nêu nhng vn đ mình cha hiu.
- Các thành viên khác nói lên cách hiu ca mình v vn đ đó.
- Tranh lun đ tìm ra đáp án đúng.
- Nu khơng thng nht ý kin nên tìm giáo viên đ nh gii đáp.
7- Hc thuyt trình (rèn luyn k nng trình bày trc đám đơng)
Thuyt trình trc đám đơng đem li nhng hiu qu sau:
- Mnh dn trc đám đơng.
- Nh bài lâu.
- Bit cách trình bày súc tích, mch lc, d hiu.
- Giúp cho ngi hc t tin hn trong mi cơng vic.
Các bc chun b thuyt trình:
1- Thơng thng giáo viên đt vn đ, sinh viên tìm tài liu có liên quan.
2- c và hiu k vn đ.
3- Trình bày vn đ đó trên giy hoc trên máy tính theo ý ca mình sao cho đc thy
d hiu và ngn gn (c gng s dng ngơn t ca chính mình, khơng sao chép ging tài liu).

Có th tham kho ý kin ca ngi khác.
Thuyt trình:
4- Trình bày vn đ trc lp hay nhóm hc tp (nên s dng các phng tin nghe
nhìn hin đi đ minh ha).
5- Các ý kin phn bác có th đc nêu lên.
6- Ngi trình bày phi bo v quan đim ca mình trc các phn bác đó.
7- Cui cùng, nhóm trng hoc giáo viên tng kt li.
8- Hc theo cách gii quyt bài tóan thc t (rèn luyn k nng tng hp và vn dng
kin thc)
Mt mơn hc hay mt chng trong mơn hc thng nhm gii quyt mt s bài tốn
thc t nào đó ca khoa hc – k thut hay đi sng. Trình t hc nh sau:
Giáo viên:

1- Gii thiu tng qt ni dung mơn hc, mc đích cn đt.
2- a ra các bài tốn trong k thut hoc sn xut cn gii quyt.
3- Gii thiu các tài liu tham kho.
4- Có th hng dn cách gii quyt.
Sinh viên

5- c và nm vng lý thuyt liên quan đn tng bài tốn.
6-  ra cách gii quyt c th.
7- Tham kho ý kin ngi khác.
8- Vit thành tài liu, ch to sn phm nu có điu kin.
9- Trình bày cho giáo viên hoc bn đc nghe.