Giáo trình mạng máy tính

MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 1
MC LC
Phân loi mng máy tính theo phm vi đa lý ................................................ 3
H điu hành mng – NOS (Network Operating System)........................................ 16
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 2
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS)
V c bn, mt mng máy tính là mt s các máy tính đc ni kt vi nhau
theo mt cách nào đó. Khác vi các trm truyn hình ch gi thông tin đi,
các mng máy tính luôn hai chiu, sao cho khi máy tính A gi thông tin ti
máy tính B thì B có th tr li li cho A.
Nói mt cách khác, mt s máy tính đc kt ni vi nhau và có th trao đi
thông tin cho nhau gi là mng máy tính.
T nhiu máy tính riêng r, đc lp vi nhau, nu ta kt ni chúng li thành
mng máy tính thì chúng có thêm nhng u đim sau:
• Nhiu ngi có th dùng chung mt phn mm tin ích.
• Mt nhóm ngi cùng thc hin mt đ án nu ni mng h s dùng
chung d liu ca đ án, dùng chung tp tin chính (master file) ca đ
án, h trao đi thông tin vi nhau d dàng.
• D liu đc qun lý tp trung nên an toàn hn, trao đi gia nhng
ngi s dng thun li hn, nhanh chóng hn.
• Có th dùng chung thit b ngoi vi him, đt tin (máy in, máy v,...).
• Ngi s dng trao đi vi nhau th tín d dàng (E-Mail) và có th s
dng h mng nh là mt công c đ ph bin tin tc, thông báo v
mt chính sách mi, v ni dung bui hp, v các thông tin kinh t
khác nh giá c th trng, tin rao vt (mun bán hoc mun mua mt
cái gì đó), hoc sp xp thi khoá biu ca mình chen ln vi thi
khoá biu ca nhng ngi khác,...
• Mt s ngi s dng không cn phi trang b máy tính đt tin (chi
phí thp mà chc nng li mnh).
• Mng máy tính cho phép ngi lp trình  mt trung tâm máy tính

này có th s dng các chng trình tin ích ca mt trung tâm máy
tính khác đang ri, s làm tng hiu qu kinh t ca h thng.
• Rt an toàn cho d liu và phn mm vì phn mm mng s khoá các
tp tin (files) khi có nhng ngi không đ quyn hn truy xut các
tp tin và th mc đó.
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 3
PHÂN LOI MNG MÁY TÍNH THEO PHM VI A LÝ
Mng máy tính có th phân b trên mt vùng lãnh th nht đnh và có th
phân b trong phm vi mt quc gia hay quc t.
Da vào phm vi phân b ca mng ngi ta có th phân ra các loi mng
nh sau:
• GAN (Global Area Network) kt ni máy tính t các châu lc khác
nhau. Thông thng kt ni này đc thc hin thông qua mng vin
thông và v tinh.
• WAN (Wide Area Network) - Mng din rng, kt ni máy tính trong
ni b các quc gia hay gia các quc gia trong cùng mt châu lc.
Thông thng kt ni này đc thc hin thông qua mng vin thông.
Các WAN có th đc kt ni vi nhau thành GAN hay t nó đã là
GAN.
• MAN (Metropolitan Area Network) kt ni các máy tính trong phm
vi mt thành ph. Kt ni này đc thc hin thông qua các môi
trng truyn thông tc đ cao (50-100 Mbit/s).
• LAN (Local Area Network) - Mng cc b, kt ni các máy tính trong
mt khu vc bán kính hp thông thng khong vài trm mét. Kt ni
đc thc hin thông qua các môi trng truyn thông tc đ cao ví
d cáp đng trc thay cáp quang. LAN thng đc s dng trong ni
b mt c quan/t chc...Các LAN có th đc kt ni vi nhau thành
WAN.
Trong các khái nim nói trên, WAN và LAN là hai khái nim hay đc s
dng nht.

Mng cc b - LAN
Mng cc b (LAN) là h truyn thông tc đ cao đc thit k đ kt ni
các máy tính và các thit b x lý d liu khác cùng hot đng vi nhau
trong mt khu vc đa lý nh nh  mt tng ca toà nhà, hoc trong mt toà
nhà.... Mt s mng LAN có th kt ni li vi nhau trong mt khu làm vic.
Các mng LAN tr nên thông dng vì nó cho phép nhng ngi s dng
(users) dùng chung nhng tài nguyên quan trng nh máy in mu,  đa CD-
ROM, các phn mm ng dng và nhng thông tin cn thit khác. Trc khi
phát trin công ngh LAN các máy tính là đc lp vi nhau, b hn ch bi
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 4
s lng các chng trình tin ích, sau khi kt ni mng rõ ràng hiu qu
ca chúng tng lên gp bi.  tn dng ht nhng u đim ca mng LAN
ngi ta đã kt ni các LAN riêng bit vào mng chính yu din rng
(WAN).
Các thit b gn vi mng LAN đu dùng chung mt phng tin truyn tin
đó là dây cáp, cáp thng dùng hin nay là: Cáp đng trc (Coaxial cable),
Cáp dây xon (shielded twisted pair), cáp quang (Fiber optic),....
Mi loi dây cáp đu có tính nng khác nhau.
Dây cáp đng trc đc ch to gm mt dây đng  gia cht cách đin,
chung quanh cht cách đin đc quán bng dây bn kim loi dùng làm dây
đt. Gia dây đng dn đin và dây đt có mt lp cách ly, ngoài cùng là
mt v bc bo v. Dây đng trc có hai loi, loi nh (Thin) và loi to
(Thick). Dây cáp đng trc đc thit k đ truyn tin cho bng tn c bn
(Base Band) hoc bng tn rng (broadband). Dây cáp loi to dùng cho
đng xa, dây cáp nh dùng cho đng gn, tc đ truyn tin qua cáp đng
trc có th đt ti 35 Mbit/s.
Dây cáp xon đc ch to bng hai si dây đng (có v bc) xon vào
nhau, ngoài cùng có hoc không có lp v bc bo v chng nhiu.
Dây cáp quang làm bng các si quang hc, truyn d liu xa, an toàn và
không b nhiu và chng đc han r. Tc đ truyn tin qua cáp quang có th

đt 100 Mbit/s.
Nhìn chung, yu t quyt đnh s dng loi cáp nào là ph thuc vào yêu
cu tc đ truyn tin, khong cách đt các thit b, yêu cu an toàn thông tin
và cu hình ca mng,....Ví d mng Ethernet 10 Base-T là mng dùng kênh
truyn gii tn c bn vi thông lng 10 Mbit/s theo tiêu chun quc t
ISO/IEC 8802.3 ni bng đôi dây cáp xon không bc kim (UTP) trong
Topology hình sao.
Vic kt ni các máy tính vi mt dây cáp đc dùng nh mt phng tin
truyn tin chung cho tt c các máy tính. Công vic kt ni vt lý vào mng
đc thc hin bng cách cm mt card giao tip mng NIC (Network
Interface Card) vào trong máy tính và ni nó vi cáp mng. Sau khi kt ni
vt lý đã hoàn tt, qun lý vic truyn tin gia các trm trên mng tu thuc
vào phn mm mng.
u ni ca NIC vi dây cáp có nhiu loi (ph thuc vào cáp mng), hin
nay có mt s NIC có hai hoc ba loi đu ni. Chun dùng cho NIC là
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 5
NE2000 do hãng Novell và Eagle dùng đ ch to các loi NIC ca mình.
Nu mt NIC tng thích vi chun NE2000 thì ta có th dùng nó cho nhiu
loi mng. NIC cng có các loi khác nhau đ đm bo s tng thích vi
máy tính 8-bit và 16-bit.
Mng LAN thng bao gm mt hoc mt s máy ch (file server, host),
còn gi là máy phc v) và mt s máy tính khác gi là trm làm vic
(Workstations) hoc còn gi là nút mng (Network node) - mt hoc mt s
máy tính cùng ni vào mt thit b nút.
Máy ch thng là máy có b x lý (CPU) tc đ cao, b nh (RAM) và đa
cng (HD) ln.

Trong mt trm mà các phng tin đã đc dùng chung, thì khi mt trm
mun gi thông đip cho trm khác, nó dùng mt phn mm trong trm làm
vic đt thông đip vào "phong bì", phong bì này gi là gói (packet), bao
gm d liu thông đip đc bao bc gia tín hiu đu và tín hiu cui (đó
là nhng thông tin đc bit) và s dng phn mm mng đ chuyn gói đn
trm đích.
NIC s chuyn gói tín hiu vào mng LAN, gói tín hiu đc truyn đi nh
mt dòng các bit d liu th hin bng các bin thiên tín hiu đin. Khi nó
chy trong cáp dùng chung, mi trm gn vi cáp đu nhn đc tín hiu
này, NIC  mi trm s kim tra đa ch đích trong tín hiu đu ca gói đ
xác đnh đúng đa ch đn, khi gói tín hiu đi ti trm có đa ch cn đn,
đích  trm đó s sao gói tín hiu ri ly d liu ra khi phong bì và đa vào
máy tính.
Các kiu (Topology) ca mng LAN
Topology ca mng là cu trúc hình hc không gian mà thc cht là cách b
trí phn t ca mng cng nh cách ni gia chúng vi nhau. Thông thng
mng có 3 dng cu trúc là: Mng dng hình sao (Star Topology), mng
MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 6
dng vòng (Ring Topology) và mng dng tuyn (Linear Bus Topology).
Ngoài 3 dng cu hình k trên còn có mt s dng khác bin tng t 3 dng
này nh mng dng cây, mng dng hình sao - vòng, mng hn hp,v.v....
Mng dng hình sao (Star topology)
Mng dng hình sao bao gm mt trung tâm và các nút thông tin. Các nút
thông tin là các trm đu cui, các máy tính và các thit b khác ca mng.
Trung tâm ca mng điu phi mi hot đng trong mng vi các chc nng
c bn là:
• Xác đnh cp đa ch gi và nhn đc phép chim tuyn thông tin và
liên lc vi nhau.
• Cho phép theo dõi và s lý sai trong quá trình trao đi thông tin.

• Thông báo các trng thái ca mng...
Các u đim ca mng hình sao:
• Hot đng theo nguyên lý ni song song nên nu có mt thit b nào
đó  mt nút thông tin b hng thì mng vn hot đng bình thng.
• Cu trúc mng đn gin và các thut toán điu khin n đnh.
• Mng có th m rng hoc thu hp tu theo yêu cu ca ngi s
dng.
Nhc đim ca mng hình sao:
• Kh nng m rng mng hoàn toàn ph thuc vào kh nng ca trung
tâm . Khi trung tâm có s c thì toàn mng ngng hot đng.
• Mng yêu cu ni đc lp riêng r tng thit b  các nút thông tin đn
trung tâm. Khong cách t máy đn trung tâm rt hn ch (100 m).
Nhìn chung, mng dng hình sao cho phép ni các máy tính vào mt b tp
trung (HUB) bng cáp xon, gii pháp này cho phép ni trc tip máy tính
vi HUB không cn thông qua trc BUS, tránh đc các yu t gây ngng
tr mng. Gn đây, cùng vi s phát trin switching hub, mô hình này ngày
càng tr nên ph bin và chim đa s các mng mi lp.


MNG MÁY TÍNH (COMPUTER NETWORKS) 7





Mng hình tuyn (Bus Topology)
Theo cách b trí hành lang các đng nh hình v thì máy ch (host) cng
nh tt c các máy tính khác (workstation) hoc các nút (node) đu đc ni
v vi nhau trên mt trc đng dây cáp chính đ chuyn ti tín hiu.
Tt c các nút đu s dng chung đng dây cáp chính này. Phía hai đu dây

cáp đc bt bi mt thit b gi là terminator. Các tín hiu và gói d liu
(packet) khi di chuyn lên hoc xung trong dây cáp đu mang theo đi ch
ca ni đn.
Loi hình mng này dùng dây cáp ít nht, d lp đt. Tuy vy cng có nhng
bt li đó là s có s ùn tc giao thông khi di chuyn d liu vi lu lng
ln và khi có s hng hóc  đon nào đó thì rt khó phát hin, mt s ngng
trên đng dây đ sa cha s ngng toàn b h thng.
Mng dng vòng (Ring Topology)
Mng dng này, b trí theo dng xoay vòng, đng dây cáp đc thit k
làm thành mt vòng khép kín, tín hiu chy quanh theo mt chiu nào đó.
Các nút truyn tín hiu cho nhau mi thi đim ch đc mt nút mà thôi.
D liu truyn đi phi có kèm theo đa ch c th ca mi trm tip nhn.
Mng dng vòng có thun li là có th ni rng ra xa, tng đng dây cn
thit ít hn so vi hai kiu trên. Nhc đim là đng dây phi khép kín,
nu b ngt  mt ni nào đó thì toàn b h thng cng b ngng.
Mng dng kt hp
• Kt hp hình sao và tuyn (star/Bus Topology)