Giáo án Ngữ Văn 8 hay (cả năm)

Ngày soạn :27/
Ngày giảng :30/ 8/ 2006
Tuần : 1 Tiết : 1-2
Bài 1
văn bản
Tôi Đi học
thanh tịnh
a. mục tiêu cần đạt .
Giúp Hs : - cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật
''tôi'' ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời .
- Thấy đợc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ , gợi d vị trữ tình man mác của
Thanh Tịnh.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm .
b. chuẩn bị .
G: Giáo án , tranh minh họa .
H: ôn lại kiến thức về kiểu văn bản nhật dụng đã học ở lớp 7 .
c. lên lớp .
I. ổ n định tổ chức .
II. k iểm tra bài cũ .
Trong các văn bản đã học ở lớp 7 dới đây , văn bản nào là kiểu văn bản nhật
dụng ?
(A). Cổng trờng mở ra .
B. Cuộc chia tay của những con búp bê .
C. Sống chết mặc bay .
D. Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu .
III. Bài mới .
1, Giới thiệu bài .
Dẫn dắt từ phần KTBC '' Tôi đi học '' là văn bản nhật dụng đầu tiên chúng
ta học ở lớp 8 . Nội dung của văn bản đã diễn tả những kỉ niệm mơn man ,
bâng khuâng của nhân
1

vật '' tôi'' trong ngày đầu tiên đến trờng . Chúng ta cùng tìm hiểu bài .
2, Tiến trình bài dạy .
Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt
Hoạt động 1 : Hớng dẫn h/s đọc ,
chú thích , bố cục .
G nêu yêu cầu đọc , giọng chậm ,
hơi buồn , lắng sâu ; chú ý giọng
nói của nhân vật '' tôi '' , ngời mẹ và
ông đốc .
G đọc mẫu . Gọi h/s đọc tiếp
? Yêu cầu h/s nhận xét cách đọc
của bạn ?
? Đọc thầm chú thích ? Nêu ngắn
gọn về tác giả Thanh Tịnh ?
? Cho h/s hỏi - đáp chú thích , lu ý
chú thích 2, 6, 7 . ?
? Câu chuyện đợc kể theo trình tự
bố cục ntn ?
? Truyện đợc kể theo ngôi thứ
mấy ? Tác dụng của ngôi kể ?
3-4 h/s đọc
Hs nhận xét cách đọc .
- 1911-1988 , quê ở Huế . Từ năm
1933 vào nghề dạy học và bắt đầu
viết văn , làm thơ ....
H/s tự hỏi đáp chú thích .
Câu chuyện đợc kể theo trình tự
thời gian của buổi tựu trờng (theo
dòng hồi tởng của nhân vật '' tôi'')
Truyện đợc kể theo ngôi thứ I .

Ngôi kể này giúp cho ngời kể
chuyện dễ dàng bộc lộ cảm xúc ,
I. Đọc , chú
thích .
1. Tác giả :
( 1911-1988)
ở Huế .
2. Văn bản :
In trong tập
''Quê mẹ ''
1941 .
Hoạt động 2 : Đọc - hiểu văn bản .
? Đọc thầm '' Từ đầu ... tng bừng
rộn rã '' . Nỗi nhớ về buổi tựu trờng
của tác giả đợc khơi nguồn từ thời
điểm nào ? Quang cảnh ra sao ?
? Kỉ niệm về buổi tựu trờng đợc
diễn tả theo trình tự nào ? Tìm
tình cảm của mình một cách chân
thực nhất .
- Thời điểm gợi nhớ : cuối thu
(hàng năm ) - ngày khai trờng .
- Cảnh thiên nhiên : lá rụng nhiều ,
mây bàng bạc .
- Cảnh sinh hoạt : mấy em bé rụt rè
cùng mẹ đến trờng .
II. đ ọc- hiểu
văn bản.
1. Diễn biến
tâm trạng và

cảm giác
nhân vật ''tôi''
trong buổi
tựu trờng .
a, Khơi
nguồn kỉ
niệm .
2
những từ ngữ diễn tả tâm trạng
nhân vật '' tôi'' ? Phân tích giá trị
biểu cảm của những từ ngữ ấy ?
? Hãy tìm những hình ảnh , chi tiết
chứng tỏ tâm trạng ( nhân vật ''tôi''
trên con đờng cùng mẹ tới trờng)
hồi hộp , cảm giác ngỡ ngàng của
nhân vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên
đờng tới trờng ?
- Diễn tả theo trình tự thời gian : từ
hiện tại mà nhớ về quá khứ .
- Các từ láy diễn tả tâm trạng , cảm
xúc : nao nức , mơn man , tng bừng
, rộn rã Đó là những cảm
giác trong sáng nảy nở trong lòng
Góp phần rút ngắn khoảng cách
thời gian giữa quá khứ và hiện tại .
Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi
mà dờng nh vừa mới xảy ra hôm
qua .
- Con đờng này tôi đã quen đi lại
lắm lần .... Cảnh vật chung quanh

tôi đều thay đổi .
- Cảm thấy trang trọng và đứng đắn
Từ hiện tại
quá khứ . Đó
là những cảm
giác trong
sáng nảy nở
trong lòng .
b. Trên con đ-
ờng cùng mẹ
tới trờng
? Em có nhận xét gì về sự thay đổi
trong tâm trạng nhân vật ''tôi'' khi
cùng mẹ đi trên đờng ?
với bộ quần áo , với mấy quyển vở
mới trên tay .
- Cẩn thận nâng niu mấy quyển vở
muốn thử sức muốn khẳng định
mình khi xin mẹ đợc cầm bút , thớc
nh các bạn khác .
Lần đầu tiên đợc đến trờng , đợc
tiếp xúc với một thế giới hoàn toàn
khác lạ không chỉ nô đùa , rong
chơi, thả diều ngoài đồng nữa , cho
nên ''tôi'' cảm thấy tất cả dờng nh
trang trọng và đứng đắn . Tôi muốn
thử sức và khẳng định mình trong
việc cầm bút , thớc và 2 quyển vở
Đó chính là tâm trạng và cảm giác
rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu

tiên đợc đến trờng . Tất cả những
cử chỉ ấy giúp ta hình dung t thế
ngộ nghĩnh , đáng yêu của chú bé .
Cảm thấy
trang trọng ,
đứng đắn
Vừa muốn
thử sức và
khẳng định
mình Háo
hức
3
? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ
tâm trạng và cảm giác của nhân vật
''tôi'' khi đến trờng nghe ông đốc
gọi tên ... ? Hãy phân tích ?
G: Từ tâm trạng háo hức , hăm hở
- Sân trờng hôm nay dày đặc ngời .
Ai cũng quần áo sạch sẽ ...
- Ngôi trờng vừa xinh xắn vừa oai
nghiêm khác thờng ... lòng tôi đâm
ra lo sợ vẩn vơ .
- Nghe gọi đến tên tôi giật mình và
lúng túng tâm trạng hồi hộp ,
lo lắng .
- Khi nghe ông đốc gọi đến tên thì
bất giác dúi đầu vào lòng mẹ khóc
nức nở tâm trạng lúng túng , sợ
sệt khi phải rời xa bàn tay dịu dàng
của mẹ .

c. Tâm trạng
và cảm giác
của ''tôi''khi
đến trờng và
khi nghe ông
đốc gọi tên và
phải rời bàn
tay mẹ bớc
vào lớp.
Bỡ ngỡ , lo sợ
vẩn vơ , hồi
trên đờng tới trờng chuyển sang
tâm trạng lo sợ vẩn vơ , rồi bỡ ngỡ,
ngập ngừng , đây là sự chuyển biến
tâm lí rất phù hợp của một đứa trẻ
lần đầu tiên đợc đến trờng .
? Vì sao khi nghe ông đốc gọi tên
h/s nhân vật ''tôi'' lại bất giác dúi
đầu vào lòng mẹ nức nở khóc ? Em
có cảm thấy chú bé này là ngời yếu
đuối hay không ?
( Hs thảo luận theo nhóm )
? Gọi h/s đọc nhẩm đoạn cuối cùng
. Hãy phân tích tâm trạng và cảm
giác của ''tôi'' khi bớc vào chỗ ngồi
lạ lùng ntn ?
Hs tự do thảo luận theo nhóm . Cử
đại diện trònh bày .
- Thật ra thì chẳng có gì đáng khóc
cả . Chúng ta có thể thông cảm vì

đó chỉ là cảm giác nhất thời của
một đứa bé nhút nhát ít khi đợc tiếp
xúc với đám đông mà thôi khi phải
rời tay mẹ , cậu bé cảm thấy hụt
hẫng lo sợ cho nên việc dúi đầu vào
lòng mẹ khóc nức nở là một tất yếu
sẽ xảy ra .
- Bớc vào lớp tôi nhìn bao quát
xung quanh thấy cái gì cũng mới lạ
và hay hay . Nhìn chỗ ngồi của
mình thật kĩ rồi tự lạm nhận đó là
chỗ của riêng mình sau đó nhìn ng-
ời bạn mới cha quen mà đã thấy
quyến luyến Tất cả đó là
hộp lo lắng ,
lúng túng sợ
sệt .
d. Tâm trạng
và cảm giác
của nhân vật
''tôi'' khi ngồi
vào chỗ của
mình và đón
nhận giờ học
đầu tiên .
4
Câu hỏi thảo luận nhóm :
N1: Tại sao ở phần cuối truyện tác
giả đa hình ảnh '' con chim liệng ...
sự biến đổi rất tự nhiên trong tâm lí

nhân vật . Có thể chỗ ngồi kia , ng-
ời bạn mới ấy sẽ là nơi mà mình
gắn bó , gần gũi trong suốt cả năm
học .
bay cao '' có ý nghĩa gì ?
N2: Dòng chữ '' Tôi đi học '' kết
thúc truỵyện có ý nghĩa gì ?
gọi h/s các nhóm thảo luận và trình
bày .
G bổ sung , sửa chữa và chốt lại
vấn đề đã nêu
? Em có cảm nhận gì về thái độ cử
chỉ của những ngời lớn ( ông đốc,
thầy giáo đón nhận học trò mới ,
các bậc phụ huynh ) đối với các em
bé lần đầu đi học ?
Hs tự do thảo lụân theo nhóm .
N1 : Hình ảnh '' một con chim non
liệng đến ...'' có ý nghĩa tợng trng
sự nuối tiếc quãng đời tuổi thơ tự
do nô đùa , thả diều đã chấm dứt để
bớc vào giai đoạn mới đó là làm
học sinh , đợc đến trờng , đợc học
hành , đợc làm quen với thầy cô ,
bạn bè sống trong một môi trờng có
sự quản lí chặt chẽ hơn .
N2 : Cách kết thúc truyện rất tự
nhiên và bất ngờ . Dòng chữ '' Tôi
đi học '' nh mở ra một thế giới , một
khoảng không gian mới , một giai

đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ .
Dòng chữ chậm chạp , nguệch
ngoạc đầu tiên trên trang giấy trắng
tinh là niềm tự hào , khao khát
trong tuổi thơ của con ngời và dòng
chữ cũng thể hiện rõ chủ đề của
truyện ngắn này .

- Các phụ huynh đều chuẩn bị chu
đáo cho con em trong buổi tựu tr-
ờng đầu tiên , đều trân trọng tham
dự buổi lễ này . Có lẽ các vị cũng
đang lo lắng hồi hộp cùng con em
mình .
- Ông đốc là hình ảnh ngời thầy ,
ngời lãnh đạo nhà trờng rất từ tốn ,
hiền hậu bao dung đối với h/s.
- Thầy giáo trẻ với gơng mặt tơi
2. Thái độ ,
cử chỉ của ng-
ời lớn đối với
các em .
- Các bậc phụ
huynh .
- Ông đốc .
- Thầy giáo
trẻ .
5
G: Những h/ả về ngời lớn cho thấy
cời đón h/s vào lớp cũng là một ng-

ời vui tính thơng yêu h/s .
trách nhiệm , tấm lòng của nhà tr-
ờng , gia đình đối với các em h/s .
Đây thực sự là những dấu ấn tốt
đẹp , những kỉ niệm trong sáng ,
ấm áp không thể phai nhoà trong kí
ức tuổi thơ , giúp các em tự tin ,
vững vàng hơn . Đó còn là môi tr-
ờng giáo dục ấm áp , nơi nuôi dỡng
tâm hồn trí tuệ và tình cảm của
những thế hệ tơng lai của đất nớc .
Hoạt động 3 : Hớng dẫn h/s tổng
kết .
? Hãy tìm và phân tích những h/ả
so sánh đợc nhà văn sử dụng trong
truyện ngắn này ?
? Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và
sức cuốn hút của tác phẩm ?
'' Tôi quên thế nào đợc ........''
'' ý nghĩ ấy thoáng qua .........''
'' Họ nh con chim con ..........''
Đây là những so sánh giàu
h/ả , giàu sức gợi cảm ddợc gắn với
những cảnh sắc thiên nhiên tơi sáng
; trữ tình . Những so sánh này góp
phần diễn tả cụ thể , rõ ràng những
cảm giác , ý nghĩ của nhân vật ''tôi''
trong buổi đầu tien đi học , góp
phần tạo nên chất thơ mang mác và
cảm giác nhẹ nhàng êm dịu cho

truyện ngắn .
a. Đặc sắc nghệ thuật :+ Truyện
ngắn đợc bố cục theo dòng hồi tởng
, cảm nghĩ của nhân vật ''tôi'' theo
trình tự thời gian của buổi tựu trờng
.
+ Sự kết hợp hài hoà giữa kể ,
6
Gọi h/s đọc ghi nhớ SGK / 9 .
Hoạt động 4 : Hớng dẫn luyện tập
? Yêu cầu h/s làm bài tập 1
( Nhóm 1 )
? Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tợng
của em trong buổi khai giảng lần
đầu tiên ? ( Nhóm 2 ) .
miêu tả với bộc lộ cảm xúc , tâm
trạng .
b. Sức cuốn hút của tác phẩm :
- Tình huống truyện '' buổi đầu tiên
đi học '' có dấu ấn sâu đậm , chứa
đựng cảm xúc thiết tha.
- Sự quan tâm chăm sóc trìu mến
yêu thơng của những ngời lớn đối
với các em h/s trong buổi đầu tiên
đi học .
- Hình ảnh thiên nhiên , ngôi trờng
và các h/ả so sánh giàu sức gợi cảm
của tác giả .
Hs đọc ghi nhớ .
Hs thảo luận làm theo nhóm .

Yêu cầu : Có thể nêu cảm nghĩ về
một đoạn văn hoặc cả bài .
- Cảm xúc chân thực , thiết tha .
- Nên chọn những chi tiết sâu sắc ,
ấn tợng nhất .
III. Ghi nhớ .
IV. Luyện tập
.
Bài 1:
IV. H ớng dẫn về nhà .
- Học bài theo nội dung phần ghi nhớ . - Soạn bài : '' Trong lòng mẹ ''
- Đact trớc bài Tiếng Việt : Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
Ngày soạn :28/ 8/ 2006
Ngày giảng :31/ 8/ 2006
Tuần : 1 Tiết : 3
tiếng việt
cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
7
A. mục tiêu.
Giúp h/s : - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp
độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
- Thông qua bài học , rèn luyện t duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa
cái chung và cái riêng , về phạm vi nghĩa rộng và hẹp .
B. chuẩn bị .
G: Giáo án , bảng phụ .
H: Đact và xem phần tìm hoi bài .
C. lên lớp .
I. ổ n định tổ chức .
II. Kiểm tra bài cũ .
ở lớp 7 các em đã học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa . Em hãy nhắc lại một

số ví dụ về từ đồng nghĩa , từ trái nghĩa ?
III. Bài mới .
1. Giới thiệu bài:
ở lớp 8 , chúng ta sẽ nói về mối quan hệ khác về nghĩa của từ ngữ , đó là mối
quan hệ bao hàm , hay nói một cách khác đó là phạm vi khái quát của nghĩa từ
ngữ . Nghĩa của từ có tính chất khái quát nhng trong một ngôn ngữ , phạm vi
khái quát nghĩa của từ không giống nhau . Có những từ có phạm vi khái quát
rộng , có những từ có phạm vi khái quát hẹp hơn . Chúng ta sẽ tìm hoi bài học
hôm nay để rõ hơn .
2 . Tiến trình bài dạy:
Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt
Hoạt động 1 : Hình thành khái
niệm từ ngữ nghĩa rộng , từ ngữ
nnghĩa hẹp .
G treo bảng phụ ghi sẵn sơ đồ trong
SGK / 10 .
? Nghĩa của từ động vật rộng hơn
hay hẹp hơn nghĩa của từ thú , chim
, cá . Tại sao ?
? Nghĩa của từ thú rộng hay hẹp
hơn nghĩa của từ '' voi , hơu '' . Từ
chim rộng hay hẹp hơn nghĩa của
Hs quan sát sơ đồ .
- Nghĩa của từ động vật rộng
hơn nghĩa của từ '' thú , chim ,
cá '' . Vì phạm vi nghĩa của từ
động vật bao hàm nghĩa của ba
từ '' thú , chim , cá '' .
I. Từ ngữ nghĩa
rộng , từ ngữ

nghĩa hẹp .
8
từ '' tu hú , sáo ''. Từ cá rộng hay
hẹp hơn nghĩa của từ '' cá rô , cá
thu '' . Vì sao ?
? Các từ '' thú , chim , cá '' rộng hơn
nghĩa của những từ nào ? Đồng thời
hẹp hơn nghĩa của những từ nào ?
G : Nh vậy từ '' động vật '' là từ có
nghĩa rộng . Từ '' voi , hơu , tu hú ,
sáo '' là từ có nghĩa hẹp .
? Vậy em hoi thế nào là một từ ngữ
có nghĩa rộng và nghĩa hẹp ?
- Các từ '' thú , chim , cá '' có
phạm vi nghĩa rộng hơn các từ ''
voi , hơu , tu hú , sáo ....'' . Vì
các từ '' thú , chim , cá '' có
phạm vi nghĩa bao hàm nghĩa
của các từ .....
Các từ '' thú , chim , cá '' có
phạm vi nghĩa rộng hơn các từ ''
voi , hơu , tu hú '' và có phạm vi
nghĩa hẹp hơn từ ''động vật ''.
- Một từ nngữ có nghĩa rộng khi
phạm vi nnghĩa của nó bao hàm
phạm vi nghĩa của một từ ngữ
khác .
- Một từ có nghĩa hẹp khi phạm
? Một từ ngữ có thể vừa có nghĩa
rộng , vừa có nghĩa hẹp đợc

không ? Tại sao ?
? Gọi hs đọc ghi nhớ SGK / 10 ?
Hoạt động 2 : Hớng dẫn h/s luyện
tập .
Gv hớng dẫn h/s tự làm bài 1 .
? Đọc yêu cầu bài 2 . Làm cá nhân
vi nghĩa đợc bao hàm trong
phạm vi nghĩa của một từ ngữ
khác .
- Một từ ngữ có thể vừa có
nghĩa rộng , vừa có nghĩa hẹp vì
tính chất rộng , hẹp của nghĩa từ
ngữ chỉ là tơng đối.
Hs đọc ghi nhớ .
a. Y phục
Quần áo
quần dài , quần đùi áo dài ,
áo sơ mi
b. Vũ khí
Súng Bom
súng trờng , đại bác bom bi ,
ba càng

*. Ghi nhớ .
II. Luyện tập.
Bài 1:
Bài 2 :
9
a. Chất đốt c. Thức ăn e. Đánh .
b. Nghệ thuật d. Nhìn

Bài tập 3 : Chia hai nhóm . Nhóm nào nhanh , chính xác ( 3 từ trở lên ) nhóm
đó thắng .
a, Xe cộ : xe đạp ; xe máy ; ô tô .
b, Kim loại : sắt ; đồng ; chì ; thiếc .
c, Hoa quả : cam ; chanh ; chuối ; mít .
d, Họ hàng : chú ; dì ; cô ; bác .
e, Mang : xách ; khiêng ; gánh .
Bài tập 4 : Loại bỏ những từ không thuộc phạm vi nghĩa của mỗi nhóm từ
ngữ :
a, thuốc lào . c, bút điện .
b, thủ quỹ . d, hoa tai .
Bài tập 5 : ba động từ thuộc một phạm vi nghĩa : khóc , nức nở , sụt sùi .
khóc : nghĩa rộng nức nở , sụt sùi: nghĩa hẹp
IV. H ớng dẫn về nhà :
Học thuộc phần ghi nhớ
Chuẩn bị bài : Trờng từ vựng .
Ngày soạn :4/ 9/ 2006
Ngày giảng :8/ 9/ 2006
Tuần : 1 Tiết : 4
Tập làm văn
tính thống nhất về chủ đề của văn
bản
A. mục tiêu.
Giúp h/s : - Nắm đợc chủ đề của văn bản , tính thống nhất về chủ đề của văn
bản .
- Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ; biết xác định , lựa
chọn , sắp xếp các phần trong văn bản nhằm nêu bật ý kiến , cảm xúc của
mình .
B. chuẩn bị .
G: Giáo án , bảng phụ .

H: Tìm hiểu trớc phần tìm hiểu bài .
C. Lên lớp.
10
I. ổ n định tổ chức .
II . k iểm tra bài cũ .
III. b ài mới .
1. Giới thiệu bài :
Chúng ta đã đợc tìm hiểu rất nhiều văn bản . Vậy chủ đề trong văn bản là gì ?
Tại sao trong văn bản phải đảm bảo tính thống nhất về chủ đề . Để trả lời cho
những câu hoỉo ấy chúng ta cùng tìm hiểu bài học .
2. Tiến trình bài dạy :
Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt
Hoạt động 1 : Hớng dẫn h/s tìm
hiểu về chủ đề của văn bản .
G yêu cầu h/s đọc thầm văn bản
'' Tôi đi học '' của Thanh Tịnh .
? Trong văn bản tác giả nhớ lại
những kỉ niệm sâu sắc nào trong
thời thơ ấu của mình ? Sự hồi t-
ởng ấy gợi lên những ấn tợng gì
trong lòng tác giả ?
? Hãy nêu lên chủ đề của văn bản
?
Hs đọc thầm văn bản .
Tác giả nhớ lại kỉ niệm về buổi
đầu tiên đi học . Sự hồi tởng ấy
gợi lên cảm giác bâng khuâng ,
xao xuyến không thể nào quên về
tâm trạng náo nức , bỡ ngỡ của
nhân vật '' tôi'' trong buổi tựu tr-

ờng .
Chủ đề của văn bản : Những kỉ
niệm sâu sắc về buổi tựu trờng
đầu tiên .
I. Chủ đề của
văn bản .
? Vậy em hiểu chủ đề của văn
bản là gì ?
? Gọi h/s đọc ghi nhớ 1 ?
Hoạt động 2 : Hớng dẫn h/s hình
thành khái niệm tính thống nhất
về chủ đề của văn bản .
? Để tái hiện những kỉ niệm về
ngày đầu tiên đi học , tác giả đã
Chủ đề của văn bản là những vấn
đề chủ chốt đợc tác giả nêu lên ,
đặt ra trong văn bản .
Hs đọc ghi nhớ .
II. Tính thống
nhất về chủ đề
của văn bản .
11
đặt nhan đề của văn bản và sử
dụng từ ngữ câu ntn ?
? Tìm các từ ngữ , các chi tiết nêu
bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ
ngỡ của nhân vật '' tôi '' khi cùng
mẹ đi đến trờng , khi cùng các
bạn vào lớp ?
- Nhan đề '' Tôi đi học '' giúp

chúng ta hiểu ngay nội dung của
văn bản nói về chuyện đi học .
+ Các câu đều nhắc đến những kỉ
niệm của buổi tựu trờng đầu tiên
trong đời .
- Hôm nay tôi đi học .
- Hằng năm cứ vào cuối thu ....
lòng tôi lại nao nức những kỉ
niệm mơn man của buổi tựu trờng
.
- Hai quyển vở mới đang ở trên
tay tôi đã bắt đầu thấy nặng .
- Tôi bặm tay ghì thật chặt , nhng
một quyển vở cũng xệch ra và
chênh đầu chúi xuống .
*. Khi cùng mẹ tới trờng :
Con đờng quen đi lại lắm lần nay
thấy lạ , cảnh vật xung quanh đều
thay đổi thấy mình trang trọng và
đứng dắn trong bộ quần áo mới ,
cố làm ra vẻ nh một học trò thực
sự '' tay bặm ghì hai quyển sách ,
G: Tất cả các chi tiết trên đều tập
trung khắc họa tâm trạng của
nhân vật '' tôi '' trong buổi tựu tr-
ờng đầu tiên .
? Vậy tính thống nhất về chủ đề
đòi mẹ cầm bút thớc ''.
* Khi quan sát ngôi trờng : cao
ráo sạch sẽ hơn các nhà trong

làng , xinh xắn , oai nghiêm , sân
rộng... đâm ra lo sợ vẩn vơ . Nghe
trống thúc thấy chơ vơ , toàn thân
run run , đợc mọi ngời nhìn thì tỏ
ra lúng túng , nghe gọi tên mình
thì giật mình, lúng túng .
* Khi xếp hàng vào lớp ; thấy
nặng nề , dúi đầu vào lòng mẹ
khóc nức nở .
* Trong lớp học : cảm thấy xa mẹ
nhớ nhà .
12
thể hiện ở những phơng diện nào
trong văn bản ?
? Làm thế nào để có thể viết một
văn bản đảm bảo tính thống nhất
về chủ đề ?
Gọi h/s đọc phần ghi nhớ .
Hoạt động 3 : Hớng dẫn học sinh
luyện tập .
Đọc yêu cầu bài tập 1.
Văn bản có tính thống nhất về
chủ đề khi chỉ nói tới chủ đề đã
xác định , không xa rời hay lạc
sang chủ đề khác .

Để viết đợc một văn ... cần xác
định rõ chủ đề của văn bản . Chủ
đề của văn bản đợc thể hiện trong
đề bài , đề mục , trong quan hệ

giữa các phần của văn bản và ở
các từ ngữ then chốt lặp đi lặp
lại .
Hs đọc ghi nhớ .
III. Ghi nhớ .
IV. Luyện tập .
Bài 1 .
? Văn bản trên viết về vấn đề gì ?
Các đoạn văn đã trình bày vấn đề
theo thứ tự nào ? Theo em có thể
thay đổi trật tự sắp xếp này đợc
không ? Vì sao ?
? Nêu chủ đề của văn bản trên ?
? chủ đề ấy đợc thể hiện trong
toàn văn bản . Hãy chứng minh ?
? Tìm các từ ngữ , các câu tiêu
biểu thể hiện chủ đề của đề của
- Văn bản nói về cây cọ ở vùng
sông Thao quê hơng của tác giả.
- Thứ tự trình bày : miêu tả hình
dáng cây cọ , sự gắn bó của cây
cọ với tuổi thơ tác giả , tác dụng
của cây cọ , tình cảm gắn bó của
cây cọ với ngời dân sông Thao.
- Khó thay đổi đợc trật tự sắp xếp
vì các ý này đã rành mạch , liên
tục .
Chủ đề : Vẻ đẹp và ý nghĩa của
rừng cọ quê tôi .
Chủ đề đợc thể hiện qua nhan đề

của văn bản , các ý miêu tả hình
dáng , sự gắn bó của cây cọ với
tuổi thơ tác giả , tác dụng của cây
cọ và tình cảm giữa cây với ngời .
13
văn bản ?
Yêu cầu thảo luận theo nhóm .
Các từ ngữ lặp lại nhiều lần : rừng
cọ , lá cọ và các chi tiết miêu tả
về :
+ hình dáng của cây cọ .
+ sự gắn bó của cây cọ với tác giả
.
+ công dụng của cây cọ đối với
đời sống .
Hs thảo luận nhóm và cử đại diện
Bài 2 .
Gv yêu cầu thảo luận theo nhóm.
trình bày .
Căn cứ vào chủ đề của văn bản thì
ý b và d làm cho bài lạc đề vì nó
không phục vụ cho việc chứng
minh luận điểm '' Văn chơng làm
cho tình yêu quê hơng .... ''
Đại diện nhóm trình bày .
- Có những ý lạc chủ đề : c, g .
- Có những ý hợp với chủ đề nhng
do cách diễn đạt cha tốt nên thiếu
sự tập trung vào chủ đề: b,e .
a, Cứ mùa thu về , mỗi lần thấy

các em nhỏ ... xốn xang .
b, Cảm thấy con đờng '' thờng đi
lại lắm lần '' tự nhiên cũng thấy lạ
, cảnh vật đều thay đổi .
c, Muốn thử sức mình bằng việc
tự mang sách vở nh một cậu học
trò thực sự .
d, Cảm thấy ngôi trờng vốn qua
lại nhiều lần cũng có nhièu biến
đổi .
e, Lớp học và những ngời bạn
mới trở nên gần gũi , thân thơng.
Bài 3.
IV. H ớng dẫn về nhà .
- Học thuộc phần ghi nhớ .
- Chuẩn bị bài : '' Bố cục của văn bản ''.

14
Ngày soạn :7/ 9/ 2006
Ngày giảng : 12/ 9/ 2006
Tuần : 2 Tiết : 5 - 6
bài 2
văn bản trong lòng mẹ
( trích : những ngày thơ ấu )
nguyên hồng
a. mục tiêu :
Giúp h/s : - Hiểu đợc tình cảnh đắng thơng và nỗi đau tinh thần của nhân vật
chú bé Hồng , cảm nhận đợc tình yêu thơng mãnh liệt của chú đối với mẹ .
- Hiểu đợc những đặc sắc của thể văn hồi kí qua cách viết của nhà văn Nguyên
Hồng ; lối tự truyện chân thành , truyền cảm , thấm đợm chất trữ tình.

- Rèn kĩ năng phân tích nhân vật , phân tích cách kể chuyện .
b. chuẩn bị .
G: Giáo án , tập truyện '' Những ngày thơ ấu '' và chân dung nhà văn Nguyên
Hồng , bảng phụ .
H: Soạn bài .
c. lên lớp .
I. ổ n định tổ chức .
II. k iểm tra bài cũ .
H1: Phân tích tâm trạng và cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi '' trong buổi tựu
trờng đầu tiên.
H2: Nhận xét nào đúng nhất những yếu tố góp phần tạo nên chất thơ của tác
phẩm ?
A. Truyện đợc bố cục theo dòng hồi tởng , cảm nghĩ của nhân vật '' tôi '' theo
trình tự thời gian của buổi tựu trờng .
B. Có sự kết hợp hài hoà giữa các phơng thức tạo lập văn bản nh tự sự , miêu tả
, biểu cảm .
C. Tình huống truyện chứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng các hình
ảnh so sánh giàu chất trữ tình .
(D). Cả A,B,C đều đúng .
15
III. Bài mới
1. g iới thiệu bài :
Gv cho hs quan sát chân dung nhà văm Nguyên Hồng và cuốn hồi kí tự truyện
'' Những ngày thơ ấu '' . Nguyên hồng là một trong những nhà văn có tuổi thơ
thật cay đắng , khốn khổ . Những kỉ niệm ấy đã đợc nhà văm viết lại trong tập
tiểu thuyết tự thuật
'' Những ngày thơ ấu '' . Kỉ niệm ấy về ngời mẹ đáng thơng qua cuộc trò
chuyện với bà cô và cuộc gặp gỡ bất ngờ là một trong những chơng truyện
cảm động nhất .
2. Tiến trình bài dạy :

Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt
Hoạt động 1 : hớng dẫn h/s đọc
, tìm hiểu chú thích , bố cục .
G nêu yêu cầu đọc : giọng chậm
, tình cảm , chú ý các từ ngữ
hình ảnh thể hiện cảm xúc của
nhân vật '' tôi '' .
- Các từ ngữ , h/ả , lời nói của
bà cô đọc với giọng đay đả , bộc
lộ sắc thái châm biếm , cay
nghiệt .
? Gv đọc mẫu , gọi 3-4 h/s đọc
tiếp ?
? Dựa trên phần soạn bài hãy
nói vắn tắt về nhà văn Nguyên
Hồng ?
Hs nối nhau đọc truyện . Nhận
xét cách đọc của bạn .
- Nguyên Hồng là một trong
những nhà văn lớn của nền
văn học VN hiện đại . Ông là
tác giả của nhiều cuốn tiểu
thuyết nổi tiếng : '' Cửa biển '',
Bỉ vỏ , tập thơ trời xanh , Sông
I. Đọc , chú thích , bố
cục .
1. Đọc .
2. Tác giả .
1918- 1982 , quê ở
Nam Định nhng sống

núi quê hơng ......
- Thời thơ ấu trải nhiều cay
đắng đẫ trở thành nguồn cảm
hứng cho tác giả viết cuốn hồi
kí tự truyện cảm động ''
Những ngày thơ ấu '' 1938-
1940 . Tác phẩm gồm 9 chơng
, mỗi chơng kể về
chủ yếu ở Hải Phòng .
- Là nhà văn lớn của
nền văn học VN .
3. Tác phẩm :
Chơng 4 của tác phẩm
.
16
? Gv cho h/s hỏi đáp chú thích
theo 2 nhóm : 6,8,12,13,14,17 ?
? đoank trích '' Trong lòng mẹ ''
có thể chia làm mấy phần ?
Hoạt động 2 : Hớng dẫn h/s
đọc - hiểu văn bản .
? Chú bé Hồng đợc sinh ra trong
hoàn cảnh gia đình ntn ?
G: Rõ ràng hoàn cảnh gia đình
nh vậy cho nên chú bé Hồng
sống dựa vào những ngời họ
hàng thân thích bên nội trong
một kỉ niệm sâu sắc . Đoạn
trích thuộc chơng 4 của tác
phẩm .

Hs tự hỏi - đáp chú thích dựa
vào SGK / 19 .
P1: Từ đầu ... ngời ta hỏi đến
chứ : Cuộc đối thoại giữa ngời
cô và chú bé Hồng ý nghĩ ,
cảm xúc của bé Hồng về ngời
mẹ .
P2: Còn lại : Cuộc gặp gỡ giữa
hai mẹ con bé Hồng .
Bố chết , cha đoạn tang , mẹ
phải đi làm ăn xa và cũng
chẳng khá giả gì , đã lâu rồi
chú bé không đợc gặp mẹ .
*, Bố cục :
II. Đọc - hiểu văn bản
.
1. Nhân vật bà cô
( qua cái nhìn và tâm
trạng của bé Hồng ).
đó có bà cô .
? Ngay ở phần đầu truyện bà cô
xuất hiện với cử chỉ '' cời hỏi ''
bé Hồng . Vậy cử chỉ và nội
dung câu hỏi có thể hiện đợc
tình yêu thơng của bà cô với
đứa cháu hay không ?
- Ngời cô '' cời hỏi '' chứ
không phải lo lắng , nghiêm
nghị hỏi lại , không phải là âu
yếm hỏi lại . Lẽ thờng , câu

hỏi đó sẽ đợc trả lời rằng có,
nhất là đối với chú bé vốn đã
thiếu thốn tình yêu thơng ấp
ủ . Nhng vốn nhạy cảm , nặng
tình thơng yêu và lòng kính
mến mẹ chú bé Hồng lập tức
nhận ra những ý nghĩ cay độc
trong giọng nói và trên nét
mặt khi cời rất kịch của
17
? Em hiểu '' cời rất kịch '' có
nghĩa là gì ?
Câu hỏi thảo luận :
? Sau lời từ chối của bé Hồng
cuộc đối thoại tởng chừng chấm
dứt , nhng ngời cô đâu đã chịu
buông tha . Vậy bà hỏi lại bé
Hồng nhữg gì ? Nét mặt và thái
độ của bà thay đổi ra sao . Hãy
phân tích ?
ngời cô . Vì thế chú cúi đầu
không đáp .
Rất kịch : giống nh đóng kịch
trên sân khấu , nhập vai , biểu
diễn nghĩa là rất giả dối . Bà
cô cời , hỏi ngọt ngào , dịu
dàng nhng không có ý định tốt
đẹp mà đang có dắp tâm xấu
đối với ngời cháu của mình .
Hs thảo luận nhóm .

*. Cô tôi hỏi luôn , giọng vẫn
ngọt : hai con mắt long lanh
nhìn cháu chằm chặp . Lời nói
G: Rõ ràng bà cô quả là cay
nghiệt và cao tay trớc chú bé
đáng thơng và bị động .Cho đến
khi chú phẫn uất , nức nở , nớc
mắt ròng ròng , rồi ''cời dài
trong tiếng khóc '' hỏi lại , ngời
cô vẫn cha chịu buông tha .
và cử chỉ càng chứng tỏ sự giả
dối và độc ác của bà . Bà vẫn
tiếp tục đóng kịch , tiếp tục
diễu cợt , lôi kéo đứa cháu
đáng thơng vào một trò chơi
độc ác đã dàn tính sẵn .
*. Cô tôi liền vỗ vai tôi cời mà
nói rằng '' Mày dại quá ...''
Rõ ràng cử chỉ ấy không chỉ lộ
rõ sự giả dối , độc ác mà còn
chuyển sang chiều hớng châm
chọc , nhục mạ . Quả không gì
cay đắng hơn khi vết thơng
lòng lại bị chính ngời cô ruột
của mình săm soi , hành hạ .
Hai tiếng '' em bé '' mà cô tôi
ngân dài ra .....
*. Cô tôi vẫn cứ tơi cời kể các
chuyện cho tôi nghe .
18

Tình cảnh túng quẫn , dáng vẻ
gầy guộc , rách rới của mẹ chú
bé đợc ngời cô miêu tả một
cách tỉ mỉ với vẻ thích thú rõ
rệt Đối lập với tâm
trạng đau đớn , xót xa nh bị
gai cào , muối xát của đứa
cháu là sự vô cảm sắc lạnh đến
ghê rợn của ngời cô.
*. Cô tôi bỗng đổi giọng , vỗ
vai , nhìn vào mặt tôi nghiêm
? Qua việc phân tích trên em
thấy bà cô bé Hồng là ngời nh
thế nào ?
nghị . Cử chỉ và lời nói tiếp
theo của bà cô phải chăng là
sự thay đổi đấu pháp tấn công.
Dờng nh đã đánh đến miếng
đòn cuối cùng bà ta muốn
làm cho đứa cháu đau khổ hơn
, thê thảm hơn nữa . Khi thấy
đứa cháu đau đớn , phẫn uất
đến đỉnh điểm , bà ta mới tỏ ra
ngậm ngùi , xót thơng ngời đã
mất . Đến đây sự giả dối ,
thâm hiểm mà trơ trẽn của ng-
ời cô đã phơi bày toàn bộ .
Đó là ngời đàn bà lạnh lùng,
độc ác , thâm hiểm . Đó là
hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo

hạng ngời sống tàn nhẫn , khô
héo cả tình máu mủ ruột thịt
trong xã hội thực dân nửa
19
G: Hình ảnh bà cô gây cho ngời
đọc sự khó chịu , căm ghét nhng
cũng chính là hình ảnh tơng
phản giúp tác giả thể hiện hình
ảnh ngời mẹ và tình cảm của bé
Hồng với mẹ mạnh mẽ hơn
mãnh liệt hơn .
phong kiến lúc bấy giờ .
Bài tập : Theo em , nhớ lại cuộc trò chuyện với ngời cô tức là tác giả nhớ lại
điều gì ?
A. Cảnh ngộ tội nghiệp của một đứa trẻ .
B. Cảnh ngộ thơng tâm của ngời mẹ hiền từ .
C. Sự xảo quệt và độc ác của ngời cô .
(D). Gồm A và B .
tiết 2
A. mục tiêu ( nh trên ) .
B. chuẩn bị .
G: Giáo án , bảng phụ .
H: Bài soạn , đọc tiếp văn bản .
C. lên lớp .
I. ổ n định tổ chức .
II. Kiểm tra bài cũ .
Nhân vật bà cô hiện lên trong cuộc trò chuyện với bé Hồng là một con ngời
ntn ?
A. Là một ngời đàn bà xấu xa , xảo quyệt , thâm độc với những '' rắp tâm tanh
bẩn ''.

B. Là một ngời đại diện cho những thành kiến phi nhân đạo , cổ hủ của XH lúc
bấy giờ.
C. Là một ngời có tính cách tiêu biểu cho những phụ nữ từ xa đến nay .
(D). Cả A và B .
III. Bài mới .
1. Giới thiệu bài .
2. Tiến trình bài dạy .
Hoạt động G Hoạt động H ND cần đạt
? Hãy cho biết hoàn cảnh sống hiện
tại của chú bé Hồng ? - Bố chơi bời nghiện ngập ,
2, Tình yêu thơng
của chú bé
20
? Diễn biến tâm trạng của bé Hồng
khi lần lợt nghe những câu hỏi và
thái độ cử chỉ của bà cô ntn?
Chia nhóm thảo luận :
N1: Khi nghe câu hỏi đầu tiên của
ngời cô '' Hồng ! Mày có muốn vào
Thanh Hoá ...''.
N2: Lời hỏi thứ hai của ngời cô .
N3: Khi nghe ngời cô kể về tình
cảnh tội nghiệp của mẹ mình .
Gọi h/s nhận xét phần trình bày của
nhóm mình .
mất sớm .
- Mẹ bỏ nhà tha hơng cầu thực
, gần năm trời không có tin tức
gì ?
- Hồng phải sống với bà cô

trong sự cô đơn , buồn tủi .
Hs thảo luận theo nhóm , cử
đại diện trình bày .
N1: Mới đầu nghe ngời cô
hỏi , lập tức trong kí ức chú bé
sống dậy hình ảnh ngời mẹ với
vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ .
Từ ''cúi đầu không đáp rồi cời
và từ chối dứt khoát là một
phản ứng thông minh xuất
phát từ sự nhạy cảm và lòng
tin yêu ngời mẹ của chú bé .
Bé Hồng đã sớm nhận ra
những ý nghĩ cay độc trong
giọng nói và trên nét mặt của
ngời cô mình .
N2: Trớc những câu hỏi , lời
khuyên nh xát muối vào lòng
nhng lại chứa đầy sự mỉa mai ,
nhục mạ của ngời cô , lòng bé
Hồng càng thắt lại vì đau đớn ,
vì tủi nhục , xúc động vì thơng
mẹ , thơng thân khiến khoé
mắt em đã cay cay , rồi '' nớc
mắt ròng ròng rớt xuống hai
bên mép , chan hoà đầm đìa ở
cằm và cổ '' Nỗi đau xót tức
tởi đang dâng lên trong lòng .
N3 : Tâm trạng đau đớn , uất
ức của chú bé dâng đến cực

Hồng đối với ngời
mẹ .