Tiết 3 Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Tuần 1
Tiết:3 Tiếng Việt:
Ngày soạn: 20.8.2008
I .M ụ c tiêu : Giúp học sinh:
1.Kiến thức:- Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngơn ngữ, về
các nhân tố giao tiếp ( như nhân vật, hồn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách
thức giao tiếp), về hai q trình trong hoạt động giao tiếp.
2. Kó năng :-Biết xác định các nhân tố giao tiếp trong một hồn cảnh giao tiếp, nâng
cao năng lực giao tiếp khi nói, khi viết và năng lực phân tích, lĩnh hội khi giao tiếp.
3. Thái độ :- Có thái độ và hành vi phù hợp trong hoạt động giao tiếp bằng ngơn ngữ
II.Chuẩn bò:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
-Giáo viên thiết kế giáo án, làm một số sơ đồ biểu bảng(tranh, mô hình, …)
2. Chuẩn bò của học sinh:
-Học sinh đọc bài, soạn bài, làm bài tập, chuẩn bò tài liệu và đồ dùng học tập .
III. Hoạt động d ạ y h ọ c:
1 . n đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra só số, vệ sinh phòng học, đồng phục
2. Ki ể m tra bài c ũ : Kiểm tra trong quá trình học bài mới
3. Giảng bài m ớ i :
* Giới thiệu bài : (1phút)
Giao tiếp bằng ngôn ngữ là một hoạt động thường xuyên của con người, con người
khác với con vật là chúng ta có ngôn ngữ, qua ngôn ngữ ta có thể bộc lộ tư tưởng , tình
cảm của mình đối với người khác.Không có ngôn ngữ thì không thể có kết qủa cao
của bất cứ hòan cảnh giao tiếp nào . Bơiû vì giao tiếp luôn luôn phụ thuộc vào hòan
cảnh và nhân vật giao tiếp Để thấy được điều đó, chúng ta tìm hiểu bài họat động
giao tiếp bằng ngôn ngữ .
-Tiến trình bài dạy:
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung

15‘

Hoạt động 1:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu và
phân tích ngữ liệu:Văn
bản “Hội nghị Diên
Hồng”
- Giáo viên u cầu
hai học sinh đọc văn
bản trích và lưu ý học
sinh cần thể hiện thích
hợp về :
+ Ngữ điệu, giọng nói
của các nhân vật.
+ Sự khác biệt giữa các
loại câu nghi vấn., câu
Hoạt động 1:
Học sinh tìm hiểu và
phân tích ngữ liệu:Văn
bản “Hội nghị Diên
Hồng”
1 .Văn bản thứ nhất :
a. Vua và các bô lão là
nhân vật tham gia giao
tiếp.
- Mỗi bên có cương vò
khác nhau : Vua là
người cai quản đất
nước , chăn dắt trăm

họ ( người lãnh đạo tối
I. Tìm hiểu và phân tích
ngữ liệu:
1. Ngữ liệu 1:
Văn bản “Hội nghị Diên
Hồng”
* Nhân vật giao tiếp:
+ Vua nhà Trần và các bơ lão.
+ Vua là người lãnh đạo tối
cao của đất nước, các bơ lão
đại diện cho các tấng lớp nhân
dân.
+ Các nhân vật giao tiếp ở đây
có vị thế giao tiếp khác nhau,
vì thế ngơn ngữ giao tiếp cũng
có nét khác nhau ( các từ xưng
Giáo án văn 10 cơ bản - 1 - Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
8’
cầu khiến, câu cảm thán
và câu trần thuật.
+ Khí thế mạnh mẽ ,hào
hùng của hội nghị.
- Sau đó giáo viên dẫn
dắt học sinh trả lời các
câu hỏi xốy vào trọng
tâm bài học:
+ Hoạt động giao tiếp
trong văn bản diễn ra

giữa các nhân vật giao
tiếp nào? Hai bên có
cương vị và quan hệ với
nhau như thế nào?
+ Trong hoạt động giao
tiếp trên, các nhân vật
giao tiếp lần lượt đổi
vai ( vai người nói, vai
ngưòi nghe ) cho nhau
như thế nào? Người nói
tiến hành những hành
động cụ thể nào, còn
người nghe tiến hành
những hành động tương
ứng nào?
+ Hoạt động giao tiếp
diễn ra trong hồn cảnh
nào? ( ở đâu? Vào lúc
nào? Khi đó ở nước ta
có sự kiện lịch sử gì?)
+ Hoạt động giao tiếp
trên hướng vào nội
dung gì?
+ Mục đích của cuộc
giao tiếp là gì? Cuộc
giao tiếp có đạt được
mục đích đó khơng?
* Hoạt động 2:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu và

phân tích ngữ liệu:Văn
bản “ Tổng quan văn
học Việt Nam”:
a. Các nhân vật giao
tiếp qua bài này?
b . Họat động giao tiếp
đó diễn ra trong hòan
cao của đất nước ) .
Các bô lão là những
người có tuổi đã từng
giữõ những trọng trách
nay về nghỉ, hoặc được
vua mời đến tham dự
hội nghò ( đại diện cho
tầng lớp nhân dân ) .

c. Họat động giao tiếp
: diễn ra ở Điện Diên
Hồng . Lúc này quân
Nguyên Mông kéo 50
vạn quân ồ ạt sang
xâm lược nước ta lần 2
(1285).
d. Nội dung giao tiếp :
Thảo luận về tình hình
đất nước đang bò giặc
ngọai xâm đe dọa và
bàn bạc về sách lược
đối phó : Hòa hay
đánh, nó đề cập đến

vấn đề hệ trọng còn
hay mất của quốc gia
dân tộc , mạng sống
con người . Tất cả đều
nhất trí : “Đánh” là
sách lựợc duy nhất .
e. Mục đích giao tiếp :
Bàn bạc để tìm ra và
thống nhất sách lược
đối phó với quân giặc .
* Hoạt động 2:
Học sinh tìm hiểu và
phân tích ngữ liệu:Văn
bản “ Tổng quan văn
học Việt Nam”:

hơ, các từ thể hiện thái độ, các
câu nói tỉnh lược chủ ngữ…)
- Q trình của hoạt động giao
tiếp:
+ Người nói tạo ra văn bản,
nhằm biểu đạt nội dung, tư
tưởng, tình cảm của mình..
+ Người nghe giải mã rồi lĩnh
hội nội dung đó.
+ Như vậy hoạt động giao tiếp
có hai q trình: tạo lập văn
bản và lĩnh hội văn bản.
* Hồn cảnh giao tiếp:
+ Địa điểm: Điện Diên Hồng.

+ Thời đại: xã hội phong kiến.
+ Đất nước đang bị giặc ngoại
xâm đe dọa, qn và dân nhà
Trần phải cùng nhau bàn bạc
để tìm ra sách lược đối phó.
* Nội dung giao tiếp:
+ Thảo luận về tình hình đất
nước đang bị giặc ngoại xâm
đe dọa và bàn bạc về sách lược
đối phó.
* Mục đích giao tiếp:
+ Bàn bạc để tìm ra và thống
nhất sách lược đối phó với
qn giặc.
+ Cuộc giao tiếp đã đi đến sự
thống nhất hành động đánh
giặc.
2. Ngữ liệu 2:
Văn bản “ Tổng quan văn học
Việt Nam”:
* Nhân vật giao tiếp: Tác giả
sách giáo khoa và học sinh
lớp 10, hai đối tượng có trình
độ và vốn sống khác nhau.
* Hồn cảnh giao tiếp: Có tính
quy thức.
* Nội dung giao tiếp: Thuộc
lĩnh vực văn học sử Việt Nam.
Giáo án văn 10 cơ bản - 2 - Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
5’
10’
cảnh nào ?
c. Nội dung giao tiếp ?
Về đề tài gì ? bao gồm
những vấn đề cơ bản
nào ?
d. Mục đích giao tiếp ?
- Phương tiện giao
tiếp được thể hiện như
thế nào ?
* Hoạt động 3:
Giáo viên tổng kết các
câu trả lời của học sinh
và chốt lại bằng những
điều cần ghi nhớ
* Hoạt động 4:
Củng cố kiến thức
thơng qua thực hành
một bài tập cụ thể.
- Giáo viên chia học
sinh thành ba nhóm
thảo luận, sau đó mỗi
nhóm cử người đại diện
lên trình bày câu trả lời
trong khoảng ba phút.
_ Giáo viên trình bày
đáp án đúng nhất.

* Hoạt động 3:
Học sinh đọc sách giáo
khoa
*Hoạt động 4:
Củng cố
+ Nhóm 1: Phân tích
các nhân vật giao tiếp và
q trình giao tiếp.
+ Nhóm 2: Phân tích
hồn cảnh và nội dung
giao tiếp.
+ Nhóm 3: Phân tích
mục đích và phương
tiện giao tiếp.

* Mục đích giao tiếp: Thơng
qua bài trình bày một cách
tổng quan về văn học Việt
Nam của tác giả, học sinh
được lĩnh hội kiến thức và rèn
luyện các kĩ năng.
* Phương tiện và cách thức
giao tiếp:
Văn bản sử dụng rất nhiều
các thuật ngữ chuyên ngành
văn học. Câu văn phức tạp,
nhiều thành phần nhưng rất
mạch lạc và chặt chẽ. Cấu
trúc rõ ràng…
II. Ghi nhớ:(Sách giáo khoa)

1.Khái niệm hoạt động giao
tiếp bằng ngôn ngữ.
2.Quá trình hoạt động giao
tiếp.
3.Các nhân tố giao tiếp.
III. Luyện tập:
Bài tập: Phân tích q trình
giao tiếp và các nhân tố giao
tiếp trong hoạt động giao tiếp
mua bán ở chợ.
- Nhân vật giao tiếp: Người
mua với người bán.
- Hồn cảnh giao tiếp: Ở
chợ, lúc đang họp.
- Nội dung giao tiếp:Trao
đổi, thỏa thuận về mặt hàng,
số lượng, giá cả.
- Mục đích giao tiếp:Người
mua mua được hàng, người
bán bán được hàng.
4.Dặn dò học sinh chuẩn bò cho tiết học tiếp theo: (5’)
- Nhắc lại trọng tâm bài học ( ghi nhớ)
- Ra bài tập về nhà:
-Chuẩn bò bài: -Soạn bài: Khái quát văn học dân gian Việt Nam.
IV. Rút kinh nghiệm, bổ sung :
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Giáo án văn 10 cơ bản - 3 - Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................


Giáo án văn 10 cơ bản - 4 - Nguyễn Văn Mạnh