Một số giải pháp tài chính đâỷ nhanh tiến trình cổ phần hoá công ty nguyên liệu thuốc lá nam

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-----------------

BÙI PHƯỢNG NGỌC

MỘT SỐ GIẢI PHÁP TÀI CHÍNH ĐẨY NHANH TIẾN TRÌNH
CỔ PHẦN HÓA CÔNG TY NGUYÊN LIỆU THUỐC LÁ NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KỸ THUẬT
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN VĂN THANH

HÀ NỘI - 2004


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

MC LC
Mc lc

TRANG

Danh mc cỏc biu

4

Danh mc cỏc s , biu

5

Danh mc cỏc t vit tt

6

Phn m u

8

CHNG 1: C S Lí LUN V CHUYN I HèNH
THC DNNN SANG HèNH THC CễNG TY C PHN

13

NHM NNG CAO NNG LC CNH TRANH CA DNNN
TRONG GIAI ON HI NHP KINH T.
1.1. C s lý lun v chuyn i mụ hỡnh kinh t nhm nõng cao

13

nng lc cnh tranh ca DNNN trong giai on hi nhp kinh t
1.1.1. Chuyn sang nn kinh t th trng theo nh hng xó hi
ch ngha l phự hp vi xu hng phỏt trin khỏch quan ca nn

13

kinh t.

1.1.2. Vit Nam ch ng hi nhp kinh t quc t

16

1.1.3. Ch trng a dng hoỏ cỏc hỡnh thc s hu

18

1.2. C phn hoỏ doanh nghip nh nc l tt yu khỏch quan

21

1.2.1. Khỏi nim v c im ca doanh nghip Nh nc

21

1.2.2. Khỏi nim c phn hoỏ doanh nghip nh nc.

24

1.2.3. S cn thit c phn hoỏ doanh nghip nh nc Vit Nam

26

1.2.4. Mc tiờu c phn hoỏ doanh nghip nh nc Vit Nam.

29

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

1


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

CHNG 2: THC TRNG V CPH DNNN VIT NAM.
IM MNH, IM YU, C HI V THCH THC CA
CễNG TY NGUYấN LIU THUC L NAM KHI THC

31

HIN CPH
2.1. Thc trng v c phn hoỏ doanh nghip Nh nc Vit

31

Nam.
2.1.1. Thc trng v c phn hoỏ doanh nghip nh nc v kt qu

31

thc hin.
2.1.2. Nhng vng mc, tn ti trong quỏ trỡnh thc hin c phn

43

hoỏ doanh nghip nh nc hin nay.
2.2. im mnh, im yu, c hi, thỏch thc ca Cụng ty Nguyờn

49

liu Thuc lỏ Nam khi thc hin c phn hoỏ
2.2.1. S lc quỏ trỡnh hỡnh thnh v phỏt trin ca Cụng ty

49

2.2.2. Tỡnh hỡnh hot ng kinh doanh ca cụng ty trong 3 nm

55

2001-2003.
2.2.2.1. Tỡnh hỡnh sn xut

50

2.2.2.2. Tỡnh hỡnh kinh doanh

55

2.2.3. ỏnh giỏ thc trng, c hi, thỏch thc ca Cụng ty.

61

2.2.3.1. Thc trng ca Cụng ty ti thi im CPH.

61

2.2.3.2. ỏnh giỏ khỏi quỏt thc trng ti chớnh v kt qu

69

kinhdoanh ca cụng ty.
2.2.4. C hi, thỏch thc, im mnh, im yu ca Cụng ty

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

2

76


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

CHNG 3: MT S GII PHP TI CHNH NHM Y
NHANH TIN TRèNH C PHN HO CễNG TY NGUYấN
LIU THUC L NAM.

82

3.1. t vn

82

3.1.1. Xu hng chung ca cnh tranh ton cu

82

3.1.2. C phn hoỏ doanh nghip nh nc l nhim v cp bỏch

83

3.1.3. Cn y nhanh v m rng vic CPH DNNN

84

3.2. Mt s gii phỏp ti chớnh y nhanh tin trỡnh CPH Cụng

87

ty Nguyờn liu Thuc lỏ Nam
3.2.1. Gii phỏp 1: i mi phng thc nh giỏ cụng ty bng cỏch

87

b c ch nh giỏ thụng qua hi ng, thc hin nh giỏ thụng qua
cụng ty t vn ti chớnh.
3.2.2. Gii phỏp 2: La chn phng phỏp xỏc nh giỏ tr doanh

96

nghip khi thc hin c phn hoỏ.
3.2.3. Gii phỏp 3: i mi phng thc bỏn c phn - Bỏn u giỏ

116

c phn thụng qua nh ch trung gian.
Kt lun

125

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

3


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

DANH MC CC BIU
Biu 2.1

Kt qu sn xut 3 nm 2001-2003

55

Biu 2.2

Kt qu xut khu trong 3 nm 2001-2003

58

Biu 2.3

Kt qu kinh doanh 3 nm trc khi CPH

59

Biu 2.4

Tỡnh hỡnh bin ng vn v ngun vn 2002-2003

62

Biu 2.5

Ngun vn kinh doanh v tỡnh hỡnh s dng vn kinh

63

doanh
Biu 2.6

Bng tng hp ti sn c nh ti ngy 31/12/2003

66

Biu 2.7

Mt s ch tiờu ỏnh giỏ khỏi quỏt thc trng ti chớnh

69

Biu 3.1

Th t cỏc bc cụng vic khi thc hin CPH

89

Biu 3.2

So sỏnh u nhc im ca cỏc phng phỏp

107

XGTDN
Biu 3.3

Kt qu SXKD v ngun vn 2001-2003

109

Biu 3.4

Kt qu xỏc nh doanh nghip

113

Biu 3.5

Giỏ tr ti sn ca Cụng ty

114

Biu 3.6

D toỏn chi phớ CPH Cụng ty

116

Biu 3.7

C cu vn c phn d kin

119

Biu 3.8

Thi gian cn thit khi thc hin chuyn sang cụng ty

120

CP
Biu 3.9

Bng tng hp cỏc bin phỏp

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

123

Khoa Kinh tế & Quản lý

4


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

DANH MC CC S , BIU
S 2.1

c im v quy trỡnh sn xut sn phm

50

S 2.2

S t chc Cụng ty nguyờn liu thuc lỏ Nam

51

Biu 2.1 Doanh thu thun ca Cụng ty 2001-2003

60

Biu 2.2 Li nhun sau thu ca cụng ty 2001-2003

61

Biu 2.3 Biu nhõn lc

65

Biu 2.4 T l cỏc loi ti sn trong tng cỏc loi

67

TSC hu hỡnh
Biu 2.5 Biu TSC hu hỡnh v TSC vụ hỡnh trong
tng TSC

DANH MC CC CH VIT TT
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

5

67


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

AFTA

Khu vc mu dch t do ca cỏc nc ASEAN

ASEAN

Hip hi cỏc nc ụng Nam

WTO

T chc thng mi th gii

CP

C phn

CPH

C phn hoỏ

CBCNV

Cỏn b cụng nhõn viờn

DN

Doanh nghip

DNNN

Doanh nghip nh nc

GTDN

Giỏ tr doanh nghip

XGTDN Xỏc nh giỏ tr doanh nghip
TSC

Ti sn c nh

TSL

Ti sn lu ng

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

6


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

LI CM N
hon thnh lun vn ny, em xin chõn thnh cỏm n:

PGS, TS Nguyn Vn Thanh ó tn tỡnh hng dn v ng
viờn em hon thnh lun vn ny.
Cỏc Thy, Cụ Khoa Kinh t Qun lý, Trung tõm sau i hc
Trng i hc Bỏch khoa H Ni ó giỳp v to iu kin

cho em trong thi gian lm lun vn.
Ban Giỏm c, Phũng Ti chớnh K toỏn Cụng ty Nguyờn
liu Thuc lỏ Nam. Ban c phn hoỏ Cc ti chớnh doanh
nghip B Ti chớnh ó nhit tỡnh cung cp s liu, ti liu
hon thnh lun vn.
Ban lónh o, Phũng Ti chớnh K toỏn Vin Kinh t K
thut Thuc lỏ ó to iu kin giỳp trong thi gian lm lun
vn.

HC VIấN
BI PHNG NGC

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

7


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

PHN M U

1. TNH CP THIT CA TI
Ngay t u thp k 90, cựng vi i mi cỏc chớnh sỏch kinh t - Xó
hi, ng ta ó cú ch trng chuyn mt s doanh nghip nh nc thnh
cụng ty c phn.
Thc hin ch trng ca ng, Chớnh ph ch o cỏc b ngnh, a

phng trin khai thc hin thớ im cụng tỏc c phỏn hoỏ t nm 1992.
n nay, qua 13 nm thc hin, vic c phn hoỏ (CPH) doanh nghip nh
nc (DNNN) ó t c nhng thnh tu ỏng k. Nú ó gúp phn thu
hỳt thờm vn, to ng lc; ngn chn s trỡ tr v tiờu cc, thỳc y doanh
nghip lm n cú hiu qu. Nht l t sau khi Ngh quyt Hi ngh ln th
III Ban chp hnh Trung ng ng khoỏ IX ra i v h thng c ch
chớnh sỏch v c phn hoỏ, v x lý n, v gii quyt lao ng dụi d. . .
c ban hnh ó to ng lc mnh m thỳc y cụng tỏc CPH doanh
nghip nh nc.
Tuy nhiờn, kt qu mi ch t c cha n 50% k hoch ca
Chớnh ph ra. Sau 3 nm (1999, 2000 v 2001) t kt qu khỏ, nm
2002, 2003 cụng tỏc CPH DNNN ó chng li. [Ngun: Ban c phn hoỏ
Cc ti chớnh doanh nghip B Ti chớnh].
T khi N 64/2002/N-CP i vo cuc sng, cụng tỏc c phn hoỏ
cú nhng bc phỏt trin. Nm 2003 CPH c 537 doanh nghip, 8 thỏng
u nm 2004 s doanh nghip nh nc thc hin c phn hoỏ 483 gn
bng c nm 2003 nhng mi ch t gn 25% k hoch tng th ỏn sp
xp i mi doanh nghip nh nc ó c Chớnh ph phờ duyt [Ngun :
Ban c phn hoỏ Cc ti chớnh doanh nghip B Ti chớnh]. Ch cũn hn
mt nm na l phi hon thnh l trỡnh CPH DNNN theo tinh thn Ngh
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

8


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

quyt Trung ng III. Trong khi ú, cụng tỏc CPH DNNN ang gp nhiu
khú khn vng mc cn phi cú cỏc gii phỏp gii quyt kp thi.
Thuc lỏ l ngnh khụng c khuyn khớch u t. Thuc lỏ cng l
mt hng do nh nc Vit Nam c quyn qun lý, hn ch kinh doanh v
b cm qung cỏo di mi hỡnh thc nhng trong c ch th trng v hi
nhp kinh t quc t hin nay vn ang din ra s cnh tranh gay gt gia
cỏc nh mỏy sn xut thuc lỏ trong nc, gia thuc lỏ ni a vi thuc lỏ
nhp ngoi. Trc thc trng trờn ũi hi Tng Cụng ty thuc lỏ Vit Nam
phi xỏc nh cho mỡnh nh hng v cú cỏc gii phỏp phỏt trin. C
phn hoỏ mt s cụng ty ang hot ng trong lnh vc u t, cung cp
nguyờn liu thuc lỏ l mt trong nhng gii phỏp nhm thc hin phng
ỏn tng th sp xp, i mi DNNN thuc Tng Cụng ty thuc lỏ Vit Nam
giai on 2003-2005.
Mc dự Cụng ty nguyờn liu thuc lỏ Nam ang hot ng tng i
hiu qu v t c mt s thnh tớch trong 15 nm qua, nhng vic thc
hin CPH Cụng ty vn l mt ũi hi khỏch quan trong bi cnh Vit Nam
ang y mnh tin trỡnh hi nhp vo nn kinh t th gii. CPH Cụng ty
nguyờn liu thuc lỏ Nam s l tin quan trng cho Cụng ty phỏt huy ht
cỏc th mnh ca mỡnh, ng thi cú th tn dng tt cỏc c hi nhm phc
v cho mc tiờu tng trng mnh m trong tng lai
Xut phỏt t thc t trờn, nhm y nhanh tin trỡnh c phn hoỏ
doanh nghip nh nc, tỏc gi thy cn nghiờn cu ti: "Mt s gii
phỏp ti chớnh y nhanh tin trỡnh c phn hoỏ Cụng ty nguyờn liu
thuc lỏ Nam".
2. MC CH CA LUN VN
Mc ớch nghiờn cu ca lun vn:
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

9


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

-

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

Nghiờn cu c s lý lun ca vic chuyn i mụ hỡnh
DNNN sang cụng ty c phn.

-

Phõn tớch thc trng CPH DNNN Vit Nam tỡm nhng
nguyờn nhõn lm chm quỏ trỡnh CPH.

-

Phõn tớch, ỏnh giỏ thc trng ca Cụng ty nguyờn liu thuc
lỏ Nam, ra mt s gii phỏp ti chớnh nhm y nhanh tin
trỡnh c phn hoỏ Cụng ty.

Qua ú kin ngh vi Tng Cụng ty thuc lỏ Vit Nam, B Cụng
nghip b sung c ch chớnh sỏch v CPH sỏt vi tỡnh hỡnh thc t ca Cụng
ty nguyờn liu thuc lỏ Nam, giỳp Cụng ty thỏo g nhng khú khn vng
mc ny sinh trong quỏ trỡnh c phn húa nhm y nhanh tin trỡnh c phn
hoỏ Cụng ty.
3. I TNG, PHM VI NGHIấN CU CA LUN VN

i tng nghiờn cu: Cụng ty Nguyờn liu thuc lỏ Nam.
Phm vi nghiờn cu:
-

Lun vn nghiờn cu cỏc ch trng ng li ca ng v
chớnh sỏch c phn hoỏ ca Nh nc trong thi gian qua.

-

ỏnh giỏ thc trng cụng tỏc c phn hoỏ doanh nghip nh
nc hin nay.

-

i sõu vo nghiờn cu nhng tn ti, vng mc v vn
ti chớnh tỡm ra nguyờn nhõn lm chm tin trỡnh c phn hoỏ
doanh nghip nh nc, t ú cú cỏc gii phỏp ti chớnh v
kin ngh phự hp vi thc tin c phn hoỏ Cụng ty
nguyờn liu thuc lỏ Nam

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

10


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

4. PHNG PHP THC HIN LUN VN
4.1. Ti liu nghiờn cu
-

Cỏc ti liu liờn quan n phng phỏp nghiờn cu khoa hc.

-

Cỏc ti liu v CPH DNNN v cụng ty c phn.

-

Cỏc ti liu liờn quan n cỏc chớnh sỏch ca nh nc nh
Cỏc Ngh nh , cỏc thụng t v c phn hoỏ .

-

Tỏc gi dựng cỏc ti liu v CPH DNNN ca B Ti chớnh,
cỏc bi vit ca cỏc bỏo: Thi bỏo kinh t, Bỏo u t, Bỏo
Thanh Niờn, bỏo Nhõn dõn....Cỏc bỏo cỏo ti chớnh ca Cụng
ty Nguyờn liu Thuc lỏ Nam phõn tớch, chng minh cú
tớnh khỏi quỏt v c thự cho phộp thc hin ni dung mt
cỏch tp trung, nõng cao giỏ tr thc tin v lý lun ca lun
vn.

4.2. Phng phỏp nghiờn cu lun vn
Lun vn thc hin bng cỏch vn dng cỏc phng phỏp nghiờn cu sau:
-

Phng phỏp iu tra thu thp;

-

Phng phỏp thng kờ;

-

Phng phỏp phõn tớch;

-

Phng phỏp so sỏnh;

5. KT CU CA LUN VN

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

11


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

Ngoi phn m u, kt lun, kin ngh v danh mc ti liu tham
kho, ni dung lun vn c chia lm 3 chng gm :
Chng 1: C s lý lun v chuyn i hỡnh thc DNNN sang hỡnh thc

cụng ty c phn nhm nõng cao nng lc cnh tranh ca DNNN trong giai
on hi nhp kinh t .
Chng 2: Thc trng v c phn hoỏ doanh nghip nh nc Vit Nam.
im mnh, im yu, c hi, thỏch thc ca Cụng ty nguyờn liu thuc lỏ
Nam khi thc hin c phn hoỏ .
Chng 3: Mt s gii phỏp ti chớnh nhm y nhanh tin trỡnh c phn
hoỏ Cụng ty Nguyờn liu Thuc lỏ Nam.

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

12


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

CHNG 1

C S Lí LUN V CHUYN I HèNH THC DNNN SANG
HèNH THC CễNG TY C PHN NHM NNG CAO NNG LC
CNH TRANH CA DOANH NGHIP NH NC TRONG GIAI
ON HI NHP KINH T
1.1. C S Lí LUN V CHUYN I Mễ HèNH KINH T NHM
NNG CAO NNG LC CNH TRANH CA DOANH NGHIP
NH NC TRONG GIAI ON HI NHP KINH T
1.1.1. Chuyn sang nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha l
phự hp vi xu hng phỏt trin khỏch quan ca nn kinh t

Núi n nn kinh t th trng l núi n nn kinh t vn hnh theo c
ch th trng, ú sn xut cỏi gỡ, sn xut nh th no, cung cp cho ai
c quyt nh thụng qua th trng. Trong kinh t th trng, cỏc quan h
kinh t ca cỏc cỏ nhõn, cỏc doanh nghip u biu hin qua mua bỏn hng
hoỏ, dch v trờn th trng. õy l nn kinh t sn xut hng hoỏ mc
phỏt trin rt cao.
Kinh t th trng cú cỏc u th:
- Nú kớch thớch vic ỏp dng tin b k thut, tng nng sut lao ng,
nõng cao trỡnh xó hi sn xut. Kinh t th trng ly li nhun lm ng
lc hot ng. Mun cú li nhun cao i hi cỏc nh doanh nghip phi
thng xuyờn u t cụng ngh mi v nng sut lao ng xó hi tng lờn;
- Tớnh nng ng v kh nng thớch nghi nhanh chúng. õy tn ti
mt nguyờn tc l ai a ra th trng hng hoỏ trc tiờn s thu c nhiu
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

13


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

li nhun hn. Mt khỏc, nu nhn thc c sn phm ca mỡnh khụng cú
ngi mua hay lng cu ang gim dn, ngi sn xut s khụng sn xut
na. iu ú dn n s tit kim hao phớ lao ng xó hi. Vỡ vy trong kinh
t th trng luụn din ra s i mi;
- Nhiu hng hoỏ v dch v nhm tha món nhu cu l mt u th ca
kinh t th trng. ú l mt nn kinh t da tha, ch khụng phi l nn

kinh t thiu ht. Do vy, nn kinh t th trng to iu kin vt cht
tho món ngy cng tt hn nhu cu vt cht, vn hoỏ v s phỏt trin ton
din ca con ngi.
Ngoi nhng u im trờn kinh t th trng cng cú nhng nhc
im: Khụng cụng bng, thng xy ra tỡnh trng khng hong, tht nghip,
phõn hoỏ giu nghốo, ụ nhim mụi trũng, c quyn, tiờu cc v t nn xó
hi phỏt trin...
phỏt huy nhng mt tớch cc, hn ch nhng mt tiờu cc ca kinh
t th trng, Nh nc cn phi cú s can thip vo nn kinh t m bo
s n nh, cụng bng v hiu qu.
Chớnh vỡ nhng u th ca nn kinh t th trng m i hi IX ca
ng Cng sn Vit Nam ó nờu rừ mụ hỡnh tng quỏt ca nn kinh t nc
ta l nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha. ú l nn kinh t
m kinh t Nh nc úng vai trũ ch o; kinh t Nh nc cựng vi kinh
t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dõn.
õy l mt trong nhng yu t c bn bo m cho nn kinh t th trng
gi vng nh hng xó hi ch ngha; cỏc thnh phn kinh t kinh doanh
theo phỏp lut u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t th
trng nh hng xó hi ch ngha; vai trũ qun lý kinh t ca Nh nc

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

14


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

rt quan trng trong nn kinh t th trng; tng trng kinh t kt hp vi
vic thc hin xó hi cụng bng, dõn ch v vn minh.
Nn kinh t th trng m chỳng ta cn xõy dng l nn kinh t th
trng phỏt trin. Trong nn kinh t ú h thng th trng c phỏt trin
y , mi thc th kinh t cú li ớch riờng v l ch th ca th trng,
tham gia hot ng ca th trng v cnh tranh vi nhau: da trờn k hoch
v quy lut th trng m hỡnh thnh mt trt t th trng, sn xut xó hi,
lu thụng, phõn phi v tiờu dựng vi s liờn h v iu tit ca k hoch
nh hng cựng u mi th trng, hỡnh thnh mng li sn xut xó hi
cú trt t [14,21].
Nh nc da vo chin lc, k hoch, quy hoch kinh t v quy lut
vn hnh ca nn kinh t th trng... thc hin vic iu tit v mụ cn
thit; vn dng chớnh sỏch kinh t, phỏp lut kinh t, ch o k hoch v
phng phỏp hnh chớnh hng dn s phỏt trin ca kinh t th trng.
Ni dung nh hng xó hi ch ngha i vi nn kinh t th trng
l: cú tng trng kinh t cao, bn vng, n nh; gii quyt vn cụng
bng xó hi phự hp tng bc vi s tng trng kinh t; t di s lónh
o ca ng Cng sn, di s qun lý ca mt Nh nc thc s ca dõn;
ly vic gii phúng sc sn xut lm cn c ch yu hoch nh c cu
thnh phn kinh t, hỡnh thc s hu; lm cho kinh t Nh nc phỏt trin
trc ht l v cht nm vai trũ ch o, kinh t Nh nc cựng vi kinh
t tp th dn dn tr thnh nn tng ca nn kinh t quc dõn; xỏc lp, cng
c v nõng cao a v lm ch thc s ca ngi lao ng trong nn kinh t
th trng, thc hin cụng bng xó hi ngy cng tt hn; to iu kin cụng
bng trong phỏt trin con ngi; thc hin nhiu hỡnh thc phõn phi trờn
nguyờn tc phõn phi theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t l ch yu
[14,22].
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

15


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

1.1.2. Vit Nam ch ng hi nhp kinh t quc t
M rng quan h kinh t quc t l xu th tt yu khỏch quan, mang
tớnh quy lut ca thi i hin nay. iu ny bt ngun t yờu cu ca quy
lut v s phỏt trin ca lc lng sn xut xó hi hoỏ phỏt trin n mt
trỡnh quc t hoỏ, phõn cụng v hp tỏc sn xut m rng trong mi nc
ra quc t. Mi nn kinh t u tỡm cỏch nõng cao trỡnh v kt qu hot
ng sn xut ca mỡnh nờn khụng ch quan tõm khai thỏc, tn dng cỏc
tim nng, ngun lc trong nc m cũn phi khụng ngng m rng quan
h vi cỏc nc khỏc nhm tranh th, li dng nhng th mnh bờn ngoi v
phỏt huy nhng th mnh bờn trong thỳc y s tng trng v nõng cao
hiu qu sn xut ca mỡnh.
Trong thi i hin nay, s phỏt trin mnh m ca khoa hc, cụng
ngh, phỏt trin kinh t theo chiu sõu, quc t hoỏ i sng kinh t ... thỡ
nhng nguyờn nhõn k trờn li cng tr nờn quan trng v sõu sc thỳc y
qỳa trỡnh m rng quan h kinh t gia cỏc nc.
Vit Nam tham gia hi nhp vo quan h kinh t quc t khụng ch l
phự hp vi quy lut, v s phỏt trin ca xó hi hoỏ sn xut, m cũn ỏp
ng yờu cu thc tin cp bỏch ca s nghip cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ
t nc. ú l tranh th sc mnh bờn ngoi, sc mnh thi i v vn, k
thut cụng ngh, tri thc qun lý kinh t, quan h th trng ... ng thi tn
dng khai thỏc nhng th mnh bờn trong, li th c thự ca dõn tc nh

cỏc sn phm nụng nghip (c phờ, chố, cao su, tiờu, iu, go, hi sn...)
thc hin s nghip y mnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc.
Trong ú tỏc dng ni bt nht hin nay l u t nc ngoi, tớn dng quc
t, thit b hin i, thỳc y nn kinh t t nc phỏt trin. Nu khụng m
rng quan h kinh t quc t, Vit Nam khụng th thc hin c cụng
nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc v mc tiờu dõn giu, nc mnh.
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

16


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

Hin nay, Vit Nam ang cú nhng iu kin thun li trong vic tranh
th, tn dng nhng ngun lc bờn ngoi phỏt trin kinh t trong nc.
Nhng iu kin thun li ú l:
- Mụi trng quc t: Ho bỡnh, i thoi, hp tỏc, ua tranh kinh t
ang ln ỏt i u, xung t v trang;
- Cuc cỏch mng khoa hc k thut ang din ra mnh m;
- Xu th m rng quan h kinh t quc t gia cỏc nc, quc t hoỏ
i sng kinh t, khụng phõn bit ch chớnh tr khỏc nhau, bỡnh ng
cựng cú li;
- Vit Nam vi nhng thnh tu ó t c trong nhng nm quan ó
to c cho mỡnh nhng th v lc mi, vi v th mi trờn trng quc t
thc hin m rng quan h kinh t i ngoi t hiu qu, nht l to iu
kin khai thỏc nhng li th so sỏnh ca mỡnh nh lc lng lao ng, ti

nguyờn, ch chớnh tr n nh.
Ngoi ra nc ta cng phi i mt vi nhng thỏch thc trong quỏ
trỡnh hi nhp quc t :
- Mụi trng quan h kinh t quc t v c im thi i thun li l
thi c chung cho tt c cỏc nc cú th tranh th li dng phỏt trin nn
kinh t nc mỡnh. Nc no khụng tn dng c thỡ s cú nguy c tt
hu. Trong hon cnh ú, cỏc nc kinh t phỏt trin cú iu kin thun li,
d t hiu qu cao hn so vi cỏc nc kinh t kộm phỏt trin nh Vit
Nam. S cnh tranh ca cỏc nc trong khu vc mnh hn Vit Nam;
- Nhng khú khn, yu kộm , tiờu cc trong nc ang cn tr vic m
rng v nõng cao hiu qu kinh t i ngoi ca Vit Nam nh nn kinh t
yu kộm, k thut lc hu, cht lng hng hoỏ v sc cnh tranh thp, th
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

17


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

ch qun lý kinh t (nht l th tc hnh chớnh) quỏ rm r, thm chớ nhiu
tiờu cc, trỡnh tay ngh ca ngi lao ng thp... nhiu vn bc xỳc
trong xó hi cha c khc phc;
Trc nhng thi c v thỏch thc nh trờn, trong quỏ trỡnh hi nhp
kinh t quc t, Vit Nam cn quan tõm thc hin tt cỏc vn ch yu
sau:
- Gi vng v tng cng s n nh v mt kinh t, chớnh tr, xó hi

(nht l hon thin v nõng cao hiu lc ca h thng phỏp lut v ci cỏch
th tc hnh chớnh) to c s, nim tin v nng lc trong m rng quan
h kinh t vi cỏc nc, cỏc t chc kinh t th gii. ng thi ht sc c
gng tng cng sc mnh v kh nng cnh tranh ca nn kinh t Vit
Nam trong quỏ trỡnh hi nhp, coi õy l iu kin c bn gi vng c
lp t ch v nh hng xó hi ch ngha, ch quyn quc gia v bn sc
vn hoỏ;
- Nghiờn cu sõu sc tỡnh hỡnh kinh t, chớnh tr th gii v khu vc, d
bỏo c cỏc xu hng vn ng v phỏt trin khoa hc cụng ngh, v
nhng din bin phc tp cú th xy ra, nhng õm mu th on thc hin
din bin ho bỡnh ca cỏc th lc phn ng, thự ch vi Vit Nam ...
ng thi ỏnh giỏ ỳng kh nng th mnh v th yu ca mỡnh t ú xõy
dng v thc thi ng li (l trỡnh, phng thc, bc i...) hi nhp kinh
t quc t ca Vit Nam mt cỏch hp lý, an ton, t hiu qu thit thc,
vi s tớnh toỏn, suy xột cn thn;
- Ht sc chỳ trng tn dng, phỏt huy cỏc li th so sỏnh ca nc ta
(nh mụi trng chớnh tr n nh, tim nng lao ng di do, ti nguyờn
phong phỳ...) cựng vi nõng cao dõn trớ, trỡnh giỏc ng chớnh tr ... trong
quỏ trỡnh hi nhp kinh t.
1.1.3. Ch trng a dng hoỏ cỏc hỡnh thc s hu
1.1.3.1. Ch trng i mi ch s hu
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

18


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

i hi ng ln th VI (thỏng 12 nm 1986) c ỏnh du l i hi
m u cho quỏ trỡnh i mi ton din nn kinh t nc ta, trong ú nhn
thc ca ng ta v vn s hu ó tng bc cú s i mi: Tha nhn
trong nn kinh t cú nhiu loi hỡnh s hu cựng tn ti v do ú cú nhiu
thnh phn kinh t cựng hot ng. Nhng ch cụng hu v t liu sn
xut l nn tng ca quan h mi v thnh phn kinh t xó hi ch ngha m
kinh t quc doanh lm nũng ct phi úng vai trũ quyt nh trong nn kinh
t quc dõn, chi phi c cỏc thnh phn kinh t khỏc thụng qua liờn kt
kinh t.
Nh vy, s chuyn bin quan trng nht trong quan im nhn thc
ca ng ta trong i hi VI l tha nhn tn ti nhiu hỡnh thc s hu,
nhiu thnh phn kinh t. Vic tha nhn nhiu hỡnh thc s hu l c s
ra chớnh sỏch, bin phỏp tỏc ng n qun lý cú hiu qu ca cỏc thnh
phn kinh t
i hi ng ln th VIII (thỏng 6 nm 1996), l i hi ó a t
nc ta sang thi k mi - thi k y mnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ
t nc. Do ú, nhng ch trng ln tỏc ng vo vn s hu vn
c tip tc phỏt trin. iu ny c th hin qua nhng ni dung m i
hi ng ln th VIII v Hi ngh ln th t Ban Chp hnh Trung ng
(khoỏ VIII) ó nờu [5,11]:
- Thc hin c phn hoỏ mt b phn doanh nghip nh nc huy
ng thờm vn, to thờm ng lc thỳc y doanh nghip lm n cú hiu
qu;
- To iu kin cho cỏc doanh nghip hon ton t ch, t chu trỏch
nhim v hot ng sn xut kinh doanh gn lin vi qun lý ngun vn v
ti sn ca mỡnh mt cỏch cú hiu qa.

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

19


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

Nhng i mi trong quan im nhn thc ca ng ta l phự hp vi
thc t khỏch quan lm thay i tng bc quan h sn xut, to iu kin
phỏt trin lc lng sn xut.
Hin nay chỳng ta ang trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi, i
hi ln th IX ca ng xỏc nh cũn tn ti ba hỡnh thc s hu c bn
[6,9]: s hu ton dõn, s hu tp th v s hu t nhõn. Cỏc hỡnh thc s
hu cú th an xen, hn hp. Trờn c s cỏc hỡnh thc s hu c bn ú
hỡnh thnh nhin thnh phn kinh t vi nhng t chc kinh doanh a dng.
Xut phỏt t tỡnh hỡnh thc t nhng nm gn õy, i hi ln th IX ca
ng quyt nh b sung thờm mt thnh phn kinh t na l kinh t cú vn
u t nc ngoi. Nh vy, hin nay nc ta cú cỏc thnh phn kinh t
nh sau: kinh t Nh nc; kinh t tp th; kinh t cỏ th, tiu ch; kinh t t
bn t nhõn; kinh t t bn Nh nc; kinh t cú vn u t nc ngoi.
1.1.3.2. S thay i ch s hu trong khu vc kinh t Nh nc
a dng hoỏ s hu l xu hng chung ca cỏc nc trờn th gii
hin nay do tỏc ng ca cuc cỏch mng khoa hc, cụng ngh v xó hi
hoỏ sn xut. nc ta quỏ trỡnh ny din ra trờn ton b h thng kinh t xó hi v mang nhng tớnh cht c thự do thit lp ch s hu t liu
sn xut phự hp vi trỡnh ca lc lng sn xut.
i hi ng ln th VIII, Nh nc ta ó cú i mi i vi vn s
hu tng tớnh t ch v hiu qu trong hot ng sn xut kinh doanh ca

DNNN. Thc hin ch trng ca ng v Nh nc v i mi doanh
nghip, ó tin hnh mt s bin phỏp nh: Sp xp li doanh nghip Nh
nc v c phn hoỏ doanh nghip Nh nc trong ú c phn hoỏ c coi
l mt trong nhng gii phỏp quan trng nhm i mi hot ng ca cỏc
doanh nghip Nh nc vi mc tiờu ca c phn hoỏ l huy ng vn ca
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

20


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

cỏc thnh phn kinh t ngoi quc doanh vo phỏt trin kinh t v to thờm
ng lc lm vic cho ngi lao ng nõng cao hiu qu hot ng ca
cỏc doanh nghip.
1.2. C PHN HO DNNN L TT YU KHCH QUAN
1.2.1. Khỏi nim v c im ca doanh nghip Nh nc
hu ht cỏc nc trờn th gii hin nay u tn ti khu vc kinh t
nh nc v do ú u cú cỏc c s kinh t ca Nh nc. T trng v vai
trũ ca kinh t Nh nc cỏc quc gia khỏc nhau rt khỏc nhau. Tm quan
trng ca doanh nghip Nh nc bt ngun t yờu cu gii quyt cỏc mc
tiờu kinh t, xó hi v yờu cu iu tit v mụ trong nn kinh t th trng.
Vỡ vy m hot ng ca doanh nghip Nh nc thng l kộm hiu qu.
Doanh nghip Nh nc l nhng c s kinh t do Nh nc s hu
mt phn hoc ton b. Quyn s hu thuc v nh nc hay c bn thuc
v Nh nc l c im quan trng phõn bit doanh nghip Nh nc

vi cỏc loi hỡnh doanh nghip khỏc trong nn kinh t th trng.
Vit Nam hin nay khỏi nim doanh nghip Nh nc c nh
ngha trong iu I Lut doanh nghip nh nc nh sau:
- Doanh nghip nh nc l mt t chc kinh t do nh nc u t
vn, thnh lp v t chc qun lý hot ng kinh doanh hoc hot ng
cụng ớch, nhm thc hin cỏc mc tiờu kinh t - xó hi do nh nc giao;
- Doanh nghip nh nc cú t cỏch phỏp nhõn cú cỏc quyn v ngha
v dõn s, t chu trỏch nhim v ton b hot ng kinh doanh trong phm
vi s vn do doanh nghip qun lý.

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

21


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

nh ngha ny ó phn ỏnh y bn cht phỏp lý ca doanh
nghip nh nc trong nn kinh t th trng nc ta hin nay. T nh
ngha ny chỳng ta thy doanh nghip nh nc (DNNN) cú nhng c
im c bn sau õy:
- Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do nh nc thnh lp;
- Ti sn trong doanh nghip l mt b phn ca ti sn nh nc;
- Doanh nghip nh nc l i tng qun lý trc tip ca Nh nc;
- Doanh nghip Nh nc l t chc kinh t cú t cỏch phỏp nhõn,
thc hin hch toỏn kinh doanh ly thu bự chi v m bo cú lói;

- Doanh nghip Nh nc thc hin mc tiờu m Nh nc giao.
S xỏc nh gii hn ca doanh nghip Nh nc cỏc nc trờn th
gii khụng hon ton ging nhau.T nhng s xỏc nh ớt nhiu khỏc nhau
trờn, cú th khỏi quỏt ra nhng c trng c bn sau õy ca doanh nghip
Nh nc:
- Nh nc chim trờn 50% vn ca doanh nghip, nh ú chớnh ph
cú th gõy nh hng cú tớnh chi phi trc tip hoc giỏn tip i vi doanh
nghip,
- Cỏc doanh nghip u t chc theo ch cụng ty l mt phỏp nhõn,
ngun thu th yu u t hot ng kinh doanh v thng phi thc hin
song song c mc tiờu sinh li, ln mc tiờu xó hi;
- Doanh nghip Nh nc l n v kinh doanh thuc khu vc kinh t
quc doanh, kinh t quc doanh thc ra khụng phi l thnh phn kinh t
riờng cú ca ch ngha xó hi.

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

22


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

hu ht cỏc nc trờn th gii hin nay u cú kinh t quc doanh.
Khu vc ny cỏc nc cú t trng khỏc nhau tu theo iu kin c th ca
tng nc.
Doanh nghip Nh nc cũn phi c duy trỡ v phỏt trin nhng

ngnh, nhng lnh vc kinh doanh em li ớt li nhun hoc khụng cú li
nhun. Vỡ ớt li nhun nờn cỏc thnh phn kinh t khỏc s khụng u t
kinh doanh, nhng nh nc vn phi u t m bo nhu cu chung ca
nn kinh t, m bo li ớch cụng cng. Nh nc cũn phi u t vo lnh
vc kinh doanh ũi hi vn ln m cỏc thnh phn kinh t khỏc khụng
sc u t. Do ú m doanh nghip nh nc li cng cú vai trũ quan trng,
vic ỏnh giỏ vai trũ quan trng ca doanh nghip Nh nc khụng th ch
da vo s li l trc mt m phi tớnh n hiu qu kinh t lõu di. S tn
ti ca doanh nghip Nh nc l mt tt yu khỏch quan. doanh nghip
Nh nc phỏt huy c vai trũ ch o ca mỡnh, ũi hi Nh nc phi cú
chớnh sỏch qun lý thớch hp i vi doanh nghip Nh nc. Rừ rng ú l
yu t quan trng chi phi quỏ trỡnh thnh lp v iu chnh phỏp lý i vi
vic t chc v hot ng ca doanh nghip Nh nc.
- C ch qun lý kinh t ca Nh nc.
C ch kinh t quyt nh tớnh cht v ni dung ca c ch qun lý
kinh t. Mi c ch kinh t ũi hi cú mt c ch qun lý kinh t thớch hp.
Phỏp lut v t chc v qun lý doanh nghip Nh nc ph thuc vo c
ch qun lý kinh t ca Nh nc, núi cỏch khỏc, c ch qun lý kinh t quy
nh a v phỏp lý ca doanh nghip Nh nc.
- Ch s hu Nh nc
a v phỏp lý ca doanh nghip Nh nc b chi phi rt ln bi ch
s hu Nh nc trong doanh nghip Nh nc. Mt trong nhng c
Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

23


Luận văn Cao học quản trị kinh doanh

Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

im quan trng ca doanh nghip Nh nc l ti sn ca nú ph thuc s
hu Nh nc. Doanh nghip Nh nc l ch th kinh doanh khụng cú
quyn s hu i vi ti sn, do ú m nú khụng th cú ton quyn quyt
nh i vi ti sn trong hot ng kinh doanh. Quyn chim hu s dng,
nh ot ti sn ca doanh nghip Nh nc ph thuc vo quyn s hu
ca Nh nc. Nh nc cho phộp doanh nghip Nh nc nh ot ti sn
ca Nh nc nh th no thỡ doanh nghip ch c lm ỳng nh vy. Do
ú, ch nh a v phỏp lý ca doanh nghip Nh nc luụn luụn ng
trc mõu thun gia nhng hn ch, nhng khuụn kh m doanh nghip
Nh nc b rng buc bi quyn s hu ca Nh nc.
1.2.2. Khỏi nim c phn hoỏ doanh nghip nh nc
C phn hoỏ doanh nghip nh nc l quỏ trỡnh chuyn i t hỡnh
thc doanh nghip nh nc sang hỡnh thc cụng ty c phn. Cụng ty c
phn hot ng theo Lut Doanh nghip v h thng phỏp lut Vit Nam.
Xột v mt hỡnh thc, c phn hoỏ l vic Nh nc bỏn mt phn
hay ton b giỏ tr ca mỡnh trong doanh nghip nh nc cho cỏn b qun
lý v cụng nhõn ca doanh nghip hoc cỏc i tng t chc hoc cỏ nhõn
trong v ngoi nc bng u giỏ cụng khai (hay thụng qua th trng
chng khoỏn) hỡnh thnh cỏc cụng ty c phn.
Xột v mt bn cht, c phn hoỏ chớnh l phng thc thc hin xó
hi hoỏ s hu, chuyn hỡnh thỏi kinh doanh mt ch vi s hu Nh nc
trong doanh nghip thnh cụng ty c phn vi nhiu ch s hu to ra
mt mụ hỡnh doanh nghip phự hp vi nn kinh t th trng v ỏp ng
c yờu cu ca kinh doanh hin i v tin trỡnh hi nhp kinh t quc t.

Học viên: Bùi Phượng Ngọc. Khoá 2002-2004

Khoa Kinh tế & Quản lý

24