Tổ chức câu lạc bộ STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của giáo dục STEM

Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH
TRƯỜNG THPT .............................
TRƯỜNG THPT .............................

BÁO
BÁO CÁO
CÁO SÁNG
SÁNG KIẾN
KIẾN
TỔ
TỔ CHỨC
CHỨC CÂU
CÂU LẠC
LẠC BỘ
BỘ STEM
STEM TRONG
TRONG
NHÀ
NHÀ TRƯỜNG
TRƯỜNG PHỔ
PHỔ THÔNG
THÔNG NHẰM
NHẰM
PHÁT
HUY
HIỆU
QUẢ
HƯỚNG

NGHIỆP
CỦA
PHÁT
HUY
HIỆU
QUẢ
HƯỚNG
NGHIỆP
GIÁO
DỤC
STEM
CỦA
GIÁO
DỤC
STEM

Tác giả: ..................
Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Ngữ văn
Tác giả: ..................
Chức vụ: Bí thư Đoàn trường
Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Ngữ văn
Nơi công tác: THPT ..........................
Chức vụ: Bí thư Đoàn trường
Nơi công tác: THPT chuyên Lê Hồng Phong
tháng 5 năm 2017

1

Nam Định, ngày 25 tháng 5 năm 2017

Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

A. ĐIỀU KIỆN, HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
1. Đổi mới giáo dục hiện nay đòi hỏi nền giáo dục thực học và thực nghiệp.
Bộ GD&ĐT đã ra chỉ thị số 3031/CT-BGDĐT về nhiệm vụ chủ yếu năm học
2016 - 2017 của ngành, trong đó nhấn mạnh công tác phân luồng và định
hướng nghề nghiệp cho học sinh phổ thông: “Triển khai thí điểm mô hình
giáo dục nhà trường gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh của địa phương, mô
hình phối hợp giữa các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các trường trung học cơ
sở, trung học phổ thông đào tạo kỹ năng nghề trong chương trình hướng
nghiệp. Tăng cường huy động các nguồn lực tài chính và các điều kiện về cơ sở
vật chất, trang thiết bị, đảm bảo cho việc tổ chức các hoạt động dạy học/giáo
dục trong nhà trường theo hướng thực học, lý thuyết gắn với thực hành và thực
tiễn, đảm bảo giáo dục cơ bản ở trung học cơ sở, phục vụ cho giáo dục hướng
nghiệp và phân luồng đạt hiệu quả”. Sở GD&ĐT tỉnh Nam Định đã có công
văn số 1138/SGDĐT-GDTrH ngày 9 tháng 9 năm 2016 về việc Hướng dẫn thực
hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2016-2017, công văn số
1157/SGDĐT về việc phối hợp tổ chức giáo dục hướng nghiệp, đào tạo kĩ năng
nghề nghiệp cho học sinh trung học ngày 22/9/2016, đồng thời ban hành Khung
kế hoạch giáo dục hướng nghiệp và giáo dục nghề phổ thông.
2. Tuy nhiên, hiện tượng đáng lo ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới
là: Số lượng bằng cấp học thuật tăng cao nhưng vẫn khó khăn trong tìm
kiếm việc làm; sinh viên đang học đã chán, sinh viên bỏ học giữa chừng.
Trong hội thảo “Đổi mới công tác đào tạo nhân lực cho các khu công nghiệp và
khu chế xuất ở Việt Nam” do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp Bộ
GD&ĐT, Bộ LĐ-TB&XH, Chương trình đổi mới đào tạo nghề tại Việt Nam
(GIZ) tổ chức, báo cáo đã thống kê Quý 1/2016 cả nước có 225.000 người có
trình độ cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp. Ông Nguyễn Mạnh Hải, Viện Nghiên cứu

Quản lý Kinh tế Trung ương cho biết thêm: "Nhiều cơ quan, doanh nghiệp nhận
2


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

sinh viên nhưng phải đào tạo mất 1 đến 2 năm. Trong 37% còn lại về cơ bản
cũng chưa đáp ứng được yêu cầu công việc”. Một trong những nguyên nhân
dẫn đến tình trạng trên là học sinh chọn nghề chưa đúng.
3. Qua tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy rằng Giáo dục STEM góp phần định
hướng nghề nghiệp rất tốt cho học sinh THPT.
Chương trình xúc tiến giáo dục STEM đã có động lực rất lớn và nhận
được sự ủng hộ mạnh mẽ, được khuyến khích phát triển trong trường học. Nội
dung này được đưa vào nhiệm vụ giáo dục trung học từ năm học 2015-2016
theo tinh thần của công văn 4509/BGDĐT-GDTrH: “Quán triệt tinh thần giáo
dục tích hợp khoa học - công nghệ - kĩ thuật - toán (Science - Technology Engineering – Mathematic: STEM) trong việc thực hiện chương trình giáo dục
phổ thông ở những môn học liên quan… Tiếp tục mở rộng mô hình trường học
gắn với văn hóa, sản xuất, kinh doanh tại địa phương ở những nơi có điều
kiện”.
4. Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong Nam Định là một trong các trường đã
tích cực chủ động tiếp cận giáo dục STEM. Trong những bước đi đầu tiên đó,
việc áp dụng STEM trong định hướng nghề nghiệp hiện nay ở các trường phổ
thông tại Việt Nam nói chung, ở trường THPT chuyên Lê Hồng Phong nói
riêng còn chưa được khai thác triệt để. Đó là động lực thôi thúc nhóm chúng tôi
đi sâu thử nghiệm mô hình này trong việc hướng nghiệp.
Trong vai trò là người tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh THPT, chúng tôi mạnh dạn đề xuất và áp dụng sáng kiến
“Tổ chức Câu lạc bộ STEM trong trường học nhằm phát huy hiệu quả hướng
nghiệp của giáo dục STEM”.

3


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

B. MÔ TẢ GIẢI PHÁP
I. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến
1. Tìm hiểu tác động của các biện pháp hướng nghiệp trong nhà trường
phổ thông hiện nay đối với học sinh
1.1. Khảo sát
Để có cái nhìn khách quan về việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh
tại trường trung học phổ thông, chúng tôi đã tiến hành khảo sát trên các nhóm
đối tượng có liên quan.
* Đối tượng khảo sát:
Chúng tôi đã làm việc với học sinh THPT Nguyễn Khuyến, THPT
Nguyễn Huệ và trường THPT chuyên Lê Hồng Phong. Bên cạnh đó chúng
tôi còn tiến hành khảo sát đối với sinh viên một số trường đại học của Việt
Nam, sinh viên mới ra trường, một số cựu học sinh hiện đang làm tại một số
doanh nghiệp tư nhân và cơ quan nhà nước về các vấn đề liên quan đến việc
chọn ngành, chọn nghề.
* Thời gian khảo sát:
Thời gian tiến hành khảo sát vào đầu tháng 8 năm 2016.
* Số lượng khảo sát:
250 phiếu khảo sát phát trực tiếp tới các cơ sở giáo dục ở trên, 1372 lượt
tham gia khảo sát trực tuyến bằng Excel Survey qua mạng xã hội.
* Nội dung khảo sát:
4

Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Nội dung khảo sát tập trung vào những vấn đề chủ yếu: Tìm hiểu các
biện pháp hướng nghiệp chủ yếu trong nhà trường phổ thông; Khảo sát cơ sở,
tiêu chí chọn ngành, chọn nghề của các bạn học sinh THPT; Khảo sát để đánh
giá hệ quả của việc chọn ngành, nghề theo các tiêu chí; Khảo sát nguyên nhân
các mặt hạn chế trong việc chọn ngành, nghề của học sinh THPT
1.2. Kết quả khảo sát
Trên cơ sở hệ thống các nguồn thông tin thu nhận được, chúng tôi đã tiến
hành thống kê, xử lí, phân tích thực trạng công tác hướng nghiệp trong nhà
trường phổ thông hiện nay và thu được kết quả như sau:
1.2.1. Về các biện pháp hướng nghiệp chủ yếu trong nhà trường phổ
thông:
Các nhà trường phổ thông đã quan tâm và đa dạng hóa các hình thức
hướng nghiệp cho học sinh. Trong đó, chủ yếu nhà trường chọn cách cung cấp
thông tin về trường học, ngành học (các khoa, điểm chuẩn) (60%). Ngoài ra
việc lồng ghép trong các bộ môn văn hóa, mời các cựu học sinh/chuyên gia về
chia sẻ cũng được áp dụng khá phổ biến (khoảng 30%). Trong khi đó việc tổ
chức trải nghiệm, thực hành kĩ năng nghề nghiệp, do nhiều vấn đề liên quan
đến thủ tục, công việc đặc thù của cơ sở, sự phức tạp trong cách tổ chức nên ít
được áp dụng. Việc kết nối với các nhà tuyển dụng ở cấp THPT trên địa bàn
tỉnh gần như chưa được áp dụng.

5


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

1.2.2. Về cơ sở chọn ngành, nghề của học sinh THPT:
+ Khi được hỏi về thứ tự ưu tiên giữa Sở thích, sở trường, nhu cầu xã
hội, mức lương, quyết định của bố mẹ trong việc lựa chọn ngành nghề trong
tương lai, 44% số HS tham gia khảo sát ưu tiên sở trường bản thân, 23%
lựa chọn nhu cầu xã hội và mức lượng, 11% tuân theo sự sắp xếp của cha
mẹ, 22% chọn theo sở thích.
+ Tuy nhiên trong số 44% HS chọn ngành nghề theo sở trường, năng lực
cá nhân, lại có tới 87% đánh giá năng lực của mình qua tiêu chí điểm học
tập tại trường, chỉ có 13% xác định năng lực của mình theo các kênh đánh
giá khác như nhận xét của người thân, bạn bè, thử thách bản thân qua các hoạt
động ngành nghề. Như vậy, không nhiều học sinh lựa chọn nghề nghiệp theo
“gốc rễ” của vấn đề (là sở thích, khả năng, cá tính) mà lựa chọn một cách cảm
tính (mức lương, cơ hội việc làm). Cách đánh giá về bản thân của HS hoặc là
rất cảm tính, hoặc là chưa đặt trong tương quan với yêu cầu của nghề nghiệp.

6


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Mô hình Lí thuyết cây nghề nghiệp
1.2.3. Về hệ quả của việc lựa chọn ngành, nghề:
+ Hậu quả của việc chọn sai ngành, nghề là sinh viên chán nản ngành
học ngay khi còn ngồi trên ghế giảng đường, sinh viên bỏ học giữa chừng, sinh
viên ra trường thất nghiệp. Khi làm một cuộc phỏng vấn sinh viên ở một số
trường ĐH, chúng tôi thu được kết quả có 47% sinh viên không đam mê
ngành nghề mình đang học. Những sinh viên ấy sẽ trở thành người bàng quan
với tương lai của mình, có ra sao cũng được vì đây đâu phải nghề mình mơ

ước. Khi ra trường các em sẽ chọn đại một công việc và trở thành người lặng lẽ
trong cuộc đời.

7


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

+ Khi phỏng vấn một số cựu học sinh hiện đang làm việc tại các công ty
tư nhân và cơ quan nhà nước (thời gian làm việc từ 5 năm trở lên), có 23,7% số
người được hỏi hiện đang làm việc trái với ngành, nghề mình đã theo học.
Có 37,6% số người được hỏi không yêu thích công việc hiện tại, và 15,8%
muốn thay đổi công việc. Đó đều là hệ quả tất yếu của việc chọn nghề không
đúng đam mê, sở trường của bản thân.
1.3. Đánh giá
Từ kết quả khảo sát, chúng tôi có đánh giá chung về tác động của các
biện pháp hướng nghiệp hiện nay đối với học sinh THPT như sau:
* Mặt tích cực:
- Đa số học sinh tự ý thức được tầm quan trọng của việc định hướng
nghề nghiệp ngay từ nhà trường phổ thông.
- Các trường phổ thông đã quan tâm và đa dạng hóa các hình thức hướng
nghiệp cho học sinh.
- Để giữ kết quả đỗ đại học/cao đẳng cao, việc chọn trường đại học đa số
đều phù hợp với trình độ học tập của học sinh.
*Mặt hạn chế:
- Tác động đối với việc định hướng nghề nghiệp của học sinh phổ thông
chủ yếu mới tác động từ phía bên ngoài chứ không phải tự thân học sinh.
- Học sinh thiếu trải nghiệm cần thiết để chọn nghề đúng đồng thời kết
nối với nhà tuyển dụng yếu. Sự chủ động của HS trong việc tìm kiếm các ý

tưởng liên quan đến ngành nghề mình chọn còn rất hạn chế. Mối quan hệ của
HS với các nguồn lực (nhà tài trợ, nhà giáo dục, chuyên gia) còn lệ thuộc hoàn
toàn vào sự sắp xếp của nhà trường. Điều đó dẫn đến việc HS thụ động trong
việc tìm kiếm thông tin. Thậm chí có những trường đã mời chuyên gia về nói
8


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

chuyện nhưng lại không thu hút được sự chú ý của nhiều HS vì nội dung cuộc
nói chuyện chỉ phù hợp với một bộ phận HS.
- Trong số các khâu của chương trình hướng nghiệp, khâu Nhận thức bản
thân là gốc rễ nhưng chưa được quan tâm. Học sinh tự nhận thức sở thích cá
nhân một cách cảm tính. Học sinh tự đánh giá sở trường một cách cảm tính. Sở
trường của HS được thầy cô đánh giá thông qua điểm số, học lực chứ chưa phải
qua trải nghiệm để đánh giá sự phù hợp với các ngành nghề.
2. Tìm hiểu nguyên nhân một số mặt hạn chế trong việc hướng nghiệp cho
học sinh phổ thông
2.1. Khảo sát
- Về phía học sinh: Như đã trình bày ở trên, khi khảo sát về căn cứ chọn
nghề của các em học sinh, tiêu chí đầu tiên mà đa số các em lựa chọn (44%) là
căn cứ vào sở trường bản thân. Nhưng trong số các em có hướng lựa chọn đúng
đắn ấy, có 87% đánh giá năng lực của mình qua học lực, điểm thi tại
trường, chỉ có 5,3% xác định năng lực của mình qua con đường trải
nghiệm nghề nghiệp, 7,7% xác định sở trường qua các kênh đánh giá khác.
Việc chọn trường căn cứ vào học lực, điểm tổng kết tạo cho các em một con
đường an toàn: đỗ đại học nhưng lại chưa chắc đã đảm bảo cho các em một
ngành học, một con đường thực sự phù hợp với bản thân.
- Về phía nhà trường:

+ Hình thức định hướng nghề nghiệp được 100% các nhà trường triển
khai lồng ghép trong các bộ môn văn hóa hoặc thông qua các hoạt động ngoài
giờ (với các hình thức cung cấp thông tin tuyển sinh, giao lưu với cựu học
sinh…). Vì vậy thời lượng dành cho hướng nghiệp cũng hạn chế.
+ Đối với hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp, thực hành kĩ năng nghề
nghiệp, do hạn chế về kinh phí nên 100% nhà trường phổ thông được khảo sát
đều cho biết tổ chức được rất ít hoạt động này cho học sinh trong trường.
9


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

- Về phía phụ huynh: 100% phụ huynh tham gia phỏng vấn đều khẳng
định Có tham gia vào việc chọn trường, chọn ngành của con. Trong số đó, có
20% phụ huynh quyết định thay con, cho rằng con không thể tự có lựa chọn
đúng về ngành nghề (do cha mẹ có hiểu biết nhiều về ngành nghề, hoặc gia
đình có người thân đã làm trong ngành, hoặc có “cửa” xin việc). 40% không
quyết định thay nhưng thường xuyên tạo áp lực/khuyên bảo để con nghe
theo ý của bố mẹ. 30% cùng bàn bạc, thống nhất với con. 10% tùy con
quyết định.
2.2. Đánh giá
Từ kết quả khảo sát, chúng tôi có nhận xét về nguyên nhân gây nên một
số mặt hạn chế trong việc chọn trường, chọn ngành của học sinh phổ thông như
sau:
* Nguyên nhân chủ quan:
Các em rất lúng túng khi đánh giá bản thân mình, không biết mình phù
hợp với ngành nghề nào. Khó khăn này xảy ra khi các em không nhận thức
được bản thân mình một cách rõ ràng, hoặc những HS này thường tham khảo ý
kiến của rất nhiều người, mỗi người lại đưa ra ý kiến riêng, ngành nghề riêng

và ngành nghề nào cũng phù hợp. Do vậy HS rất khó khăn khi đưa ra quyết
định chọn nghề nào cho mình.
* Nguyên nhân khách quan:
- Về phía nhà trường
+ Nhiệm vụ trọng tâm của chương trình giáo dục nhà trường là dạy học
các bộ môn văn hóa và giáo dục thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Do
hạn chế về thời lượng nên việc định hướng nghề nghiệp chỉ được triển khai
lồng ghép trong các bộ môn văn hóa hoặc thông qua các hoạt động ngoài giờ.

10


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

+ Việc tổ chức đi tham quan, trải nghiệm tại các cơ sở sản xuất cũng ít
được triển khai do hạn chế về kinh phí.
- Về phía phụ huynh: Cha mẹ là nguồn động viên con cái trong quá trình
chọn nghề, định hướng ngành nghề cho con với khả năng hiểu biết của mình.
Nhưng nhiều bậc phụ huynh thường bắt con lựa chọn nghề theo ý của cha mẹ,
không cho con quyền quyết định. Điều này dẫn đến sự buồn bực, bất an đối với
các em HS
- Về phía xã hội
+ Các thông tin trên mạng Internet rất khác nhau, do vậy HS không biết
thông tin nào là đúng hay là sai. Những thông tin đó có đảm bảo sự chính xác,
chân thực hay không? Và những thông tin đó được cập nhật từ bao giờ.... Do
vậy, việc tìm hiểu thông tin, lựa chọn thông tin và phân tích thông tin là một
vấn đề tương đối phức tạp mà bản thân HS phải giải quyết.
+ Thiếu tài liệu, sách, thông tin liên quan đến chọn nghề. Những thông
tin về ngành nghề còn ít, mang tính chất đại khái, chung chung, những thông tin

về nhu cầu thị trường lao động dường như rất ít và thiếu tính cập nhật.
Được tiếp cận với giáo dục STEM, nhận thấy giáo dục STEM có thể góp
phần khắc phục những điểm hạn chế trên, chúng tôi để xuất mô hình Câu lạc bộ
STEM để vừa thúc đẩy STEM trong nhà trường vừa hướng nghiệp cho học sinh
phổ thông.
II. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến
1. Ưu thế của giáo dục Stem đối với việc khắc phục hạn chế trong giáo dục
hướng nghiệp ở nhà trường phổ thông hiện nay
Như đã trình bày ở trên, 3 mắt xích thiếu hụt nhất của các biện pháp
hướng nghiệp đã có trong trường học là: việc định hướng nghề nghiệp chủ yếu
xuất phát từ tác động bên ngoài chứ không phải từ phía bản thân học sinh;
người học không thực sự có cơ hội trải nghiệm để nhận thức bản thân, xác định
11


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

thế mạnh trong các nghề nghiệp tương ứng và rất thiếu thông tin về yêu cầu
nghề nghiệp từ phía nhà tuyển dụng. Sự hợp lý và hiệu quả của giáo dục STEM
với hướng nghiệp ở Việt Nam ở chỗ mô hình này hoàn toàn giải quyết được ba
mắt xích yếu nhất đó.

- Thứ nhất: Mục tiêu và phương pháp của giáo dục STEM cho phép HS
tự trải nghiệm để phát hiện ra thế mạnh nghề nghiệp cá nhân. Từ đây, người
học đồng thời trở thành chủ thể nhận thức, chủ thể hành động của quá trình
định hướng nghề nghiệp chứ không phải chỉ thụ động trông chờ vào sự tác
động của các yếu tố bên ngoài. Mục tiêu của giáo dục STEM là không chỉ giúp
học sinh hiểu về các nguyên lý, kiến thức khoa học hàn lâm mà còn đồng thời
tạo cơ hội để HS có kỹ năng áp dụng các nguyên lý đó, tạo ra các sản phẩm sử

dụng trong đời sống hàng ngày. Phương pháp của giáo dục STEM chủ yếu dựa
trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Các phương pháp giáo
12


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

dục tiến bộ, linh hoạt nhất như Học qua dự án – chủ đề, Học qua trò chơi và đặc
biệt phương pháp Học qua hành luôn được áp dụng triệt để cho các môn học
tích hợp STEM. Chính vai trò chủ đạo của phương pháp học qua hành khiến
học sinh có nhiều cơ hội trải nghiệm các kĩ năng khác nhau và tự khám phá
năng lực, thế mạnh, đam mê của bản thân. Trong quá trình hợp tác nhóm có sự
phân công lao động theo thỏa thuận và sự điều chỉnh linh hoạt theo khả năng
của mỗi cá nhân. Ví dụ trong công việc xây cầu gồm nhiều phần việc khác nhau
như thiết kế, vận động tài trợ, thi công, làm poster, video quảng cáo thành
quả… Mỗi học sinh trong quá trình đó có thể làm các công việc phù hợp và yêu
thích của mình hướng tới cái đích cuối cùng là xây dựng cây cầu hoàn chỉnh.
Trải qua nhiều dự án khác nhau, các em sẽ được làm giàu và tích lũy thêm kinh
nghiệm trong chính nghề nghiệp tương lai của mình và hoàn toàn phù hợp với
năng lực cá nhân.
- Thứ hai: Mô hình giáo dục STEM là mô hình học tiên tiến có khả
năng liên kết mạnh mẽ các thành phần xã hội tham gia vào quá trình giáo dục
từ nhà tuyển dụng, các tổ chức giáo dục, chính phủ, phụ huynh, chuyên gia;
trong đó học sinh là trung tâm được hướng dẫn đào tạo theo nhu cầu xã hội và
phù hợp với năng lực của bản thân.

13

Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Mô hình liên kết để hình thành chiến lược STEM quốc gia tại Anh (Theo
TT nghiên cứu khoa học giáo dục - trường ĐH Sheffirld Hallam – Vương quốc
Anh)
Mô hình STEM ở các nước phát triển trên thế giới có nhiều hình thức
khác nhau nhưng về cơ bản đều thấy nổi lên rõ vai trò liên kết của chính phủ
với trường học và doanh nghiệp. Trong đó doanh nghiệp đưa ra yêu cầu tuyển
dụng từ đó chính phủ cùng các tổ chức giáo dục xây dựng chương trình đào tạo
phù hợp nhằm đạt đầu ra theo yêu cầu. Chương trình đào tạo trực tiếp theo nhu
cầu nhà tuyển dụng nên khả năng giải quyết việc làm cao.
Hiện nay, ở nước ta đã có một số nhà tuyển dụng đến các trường đại học
để định hướng cho sinh viên về yêu cầu nhân lực của công ty mình. Tuy nhiên,
điều này rất hiếm xảy ra ở trường THPT. Thực chất, khi nhà tuyển dụng liên kết
định hướng kỹ năng cho sinh viên thì lúc đó các em đã chọn nghề nghiệp của
mình rồi và thời gian cho rèn luyện các kĩ năng cần thiết đã khá gấp rút. Điều
cần thiết là phải chuẩn bị sớm cho học sinh cơ hội tự khám phá bản thân và lựa
chọn nghề nghiệp trước khi bước vào các trường đại học chuyên biệt. Điều này
14


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

hiện nay chỉ mô hình giáo dục STEM có thể đáp ứng được do đặc điểm liên kết
cao và và đào tạo trực tiếp theo nhu cầu của doanh nghiệp.
Nhờ ưu thế vượt trội về khả năng trang bị kiến thức và kĩ năng cần thiết
mà ngày nay, có hơn 100 ngành khác nhau sẵn sàng tuyển nhân lực thành thạo
về STEM. Đồng thời, nhân lực này nhờ kĩ năng nghề nghiệp tốt cũng được trả

lương cao hơn do có khả năng tạo ra nhiều sản phẩm cho xã hội hơn. Do vậy,
giáo dục STEM không chỉ là cách cấp chứng chỉ học thuật cho học sinh mà nó
còn là một công cụ của xã hội để giảm nạn thất nghiệp.
Rõ ràng qua phân tích, ta thấy rằng đặc điểm của giáo dục STEM vốn có
ưu thế trong hướng nghiệp, thêm vào đó, trong bối cảnh hiện nay của nước ta,
giáo dục STEM thực sự là mô hình hiệu quả đáp ứng, khắc phục được mảnh
ghép quan trọng còn thiếu trong các tiêu chí để hướng nghiệp đúng đắn.
2. Câu lạc bộ STEM – hình thức phổ biến để triển khai giáo dục STEM
trong trường học
Phù hợp với thời gian hoạt động ngoài giờ, lại hoàn toàn nằm trong khả
năng tổ chức của học sinh, câu lạc bộ đã và đang là hình thức hoạt động diễn ra
thường xuyên, phát triển mạnh mẽ trong các trường học để phát triển các kĩ
năng cho học sinh.
Tại trường THPT chuyên Lê Hồng Phong Nam Định, chúng tôi đã đề
xuất thành lập và vận hành CLB STEM. CLB STEM là không gian mở và linh
hoạt để các giáo viên đưa vấn đề STEM để học sinh giải quyết vấn đề theo
nhóm. Hình thức này khiến chương trình hiện tại không bị ảnh hưởng nhiều,
trong khi đó giáo viên của nhiều bộ môn có thể cùng hơp tác để hướng dẫn hoạt
động của một nhóm trong câu lạc bộ. Học sinh trong câu lạc bộ STEM có thể
đến từ nhiều lớp khác nhau nhưng cơ cấu linh hoạt để phân nhóm thực hiện các
nhiệm vụ liên quan đến nghề nghiệp tương ứng.

15


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Nhóm học sinh tham gia STEM về thăm công ty sản xuất giống nấm & chế biến
nấm ăn để triển khai dự án NẤM CAO TO

3. Điều kiện triển khai câu lạc bộ STEM trong trường THPT chuyên Lê
Hồng Phong
* Trang bị bộ công cụ để hỗ trợ triển khai STEM
Nắm bắt xu thế các phần mềm mới liên tục ra đời, liên tục được nâng cấp
thành các phiên bản mới với các tính năng ưu việt hơn, các GV và HS trong
trường đã được trang bị công cụ hiệu quả để hỗ trợ triển khai STEM là bộ
Office 365. Chúng tôi đã được học và vận dụng các tính năng của Office 365
16


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

(Mix 2013, Sway, Docs, One Note 2016, Project 2013, Power Point 2016,
Skyppe for Business, One Drive for Business) cùng anh Nguyễn Thành Trung –
chuyên gia của Microsoft.

Hình ảnh buổi tập huấn Office 365 tại trường Lê Hồng Phong
Một đội ngũ cốt cán về CNTT của các thầy cô giáo và của học sinh các
lớp được lập ra, với nhiệm vụ là lực lượng tiên phong cập nhật, ứng dụng các
phần mềm mới, sau đó hướng dẫn lại cho các thành viên trong tổ/nhóm/lớp
mình. Học sinh trong nhà trường khi tham gia vào các dự án đều tận dụng tối đa
các tính năng của O365.

17


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Học sinh sử dụng công cụ Excel Survey để khảo sát các thông tin của dự án
“Tôi không FA”
* Trang bị nền tảng giáo dục STEM trong nhà trường
Các thầy cô giáo của nhà trường liên tục tham gia các chương trình đào
tạo về STEM của Bộ GD&ĐT phối hợp với Hội đồng Anh tổ chức, tham quan
trải nghiệm mô hình STEM tại vương quốc Anh.

18


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Đoàn cán bộ của Sở GD&ĐT Nam Định và trường THPT chuyên Lê Hồng
Phong Nam Định học tập mô hình STEM tại vương quốc Anh

Lớp học về Kĩ năng thế kỉ XXI do Hội đồng Anh tổ chức
Các nội dung học tập, nghiên cứu đó đã được các giáo viên vận dụng vào
chương trình học của trường, triển khai các tiết học STEM đầu tiên của trường,
và cũng là của tỉnh Nam Định.
19


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

Hình ảnh các tiết học STEM của dự án NẤM CAO TO và dự án
THÂM CANH RAU SẠCH TRÊN MÁI NHÀ
Các điều kiện thực tế này chính là cơ sở, cũng là nơi khơi gợi cho chúng
tôi niềm hứng thú khi triển khai CLB STEM, từ đó phát huy hiệu quả hướng

nghiệp của giáo dục STEM.
4. Triển khai mô hình Câu lạc bộ STEM trong trường THPT chuyên Lê
Hồng Phong
4.1. Cơ cấu tổ chức của Câu lạc bộ STEM
Để đạt được mục đích tăng cơ hội cho học sinh trong việc trải nghiệm
khám phá bản thân; cung cấp yêu cầu nghề nghiệp và thông tin tuyển dụng, giải
quyết nguồn lực để trải nghiệm nghề nghiệp, tổ chức của Câu lạc bộ STEM
gồm có 2 bộ phận: Bộ phận thành viên cơ hữu và bộ phận cộng tác viên.
4.1.1. Thành viên cơ hữu
- Là các thành viên chủ chốt, tham gia thường xuyên hoạt động của câu
lạc bộ. Các thành viên này sẽ phân công nhau để đảm nhận từ khâu phát triển
nhân sự, tìm kiếm, chọn lọc ý tưởng đến việc kết nối các nguồn lực trong quá
trình thực hiện các dự án.
- Số lượng: 20 thành viên
- Nhiệm vụ: Các thành viên trong Câu lạc bộ tham gia vào các nhóm
nhiệm vụ, bao gồm:
20


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

+ Trưởng nhóm (1 người): là người chịu trách nhiệm chính về các
hoạt động của Câu lạc bộ STEM, điều phối các nội dung và người thực hiện
trong các chương trình của Câu lạc bộ STEM.
+ Nhóm phát triển nhân sự và ý tưởng (6 người): phụ trách việc
tìm kiếm, tuyển chọn và mở rộng hệ thống cộng tác viên; giữ vai trò kết nối
thường xuyên với các cộng tác viên để tiếp nhận, sàng lọc các ý tưởng thực
tiễn, từ đó đề xuất kho ý tưởng tới trưởng nhóm và các nhóm còn lại.
+ Nhóm điều phối (6 người): Sau khi đã có ý tưởng được duyệt,

nhóm điều phối sẽ có trách nhiệm tuyển ứng viên tham gia dự án, phân luồng
học sinh vào các nhiệm vụ cụ thể của dự án tùy theo nguyện vọng và năng lực
tương ứng của từng người.
+ Nhóm kết nối (7 người): Để dự án được triển khai và các học
sinh tham gia có điều kiện được hướng dẫn, thực hành các kĩ năng nghề nghiệp,
được làm việc trực tiếp với các nhà tuyển dụng, rất cần khâu kết nối người thực
hiện (học sinh) và các nguồn lực hỗ trợ (chuyên gia, giáo viên, nhà tài trợ, cơ sở
thực nghiệm…). Nhóm kết nối sẽ làm nhiệm vụ này.
4.1.2. Cộng tác viên
Các ý tưởng sẽ khó có thể đến gần với đời sống và gặp nhiều khó khăn
khi thiếu các nguồn lực hỗ trợ nếu như không có sự tham gia phối hợp của hệ
thống cộng tác viên.
- Cộng tác viên của Câu lạc bộ STEM có thể là các học sinh, cựu học
sinh, có thể là người dân địa phương hoặc bất kì ai quan tâm và ủng hộ chương
trình hoạt động của Câu lạc bộ. Tuy nhiên trong thời gian đầu thử nghiệm,
chúng tôi ưu tiên tuyển cộng tác viên là các bạn học sinh THCS có ý định thi
vào THPT chuyên Lê Hồng Phong Nam Định, các em học sinh THPT trên địa
bàn tỉnh Nam Định và các cựu học sinh của trường.

21


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

- Phương thức duy trì liên lạc với các cộng tác viên: Qua page cộng
đồng, qua link khảo sát trực tuyến Excel Survey, qua email, qua phiếu thu thập
thông tin, qua điện thoại.
Đến nay, trong 10 tháng nghiên cứu và thực nghiệm, Câu lạc bộ STEM
của trường THPT chuyên Lê Hồng Phong đã phát triển được hệ thống cộng tác

viên lên đến 300 người, trong đó có 200 học sinh trong trường và hơn 100 học
sinh trường khác trên địa bàn tỉnh.
4.2. Nội dung hoạt động chính của Câu lạc bộ STEM
Nội dung hoạt động của

Phát huy hiệu quả hướng nghiệp

Câu lạc bộ STEM
- Thiết lập ngân hàng ý tưởng STEM

của giáo dục STEM
Tăng cơ hội trải nghiệm khám phá

- Phân luồng học sinh thực hiện

bản thân (Cá tính, sở thích, khả

năng, giá trị nghề nghiệp)
- Kết nối nhà tuyển dụng , đại sứ STEM, Cung cấp yêu cầu nghề nghiệp và
cơ sở đào tạo
thông tin tuyển dụng
- Kết nối nguồn lực (giáo viên, chuyên Giải quyết nguồn lực để trải
gia, nhà tài trợ, xưởng…)

nghiệm nghề nghiệp

4.3. Vận hành mô hình Câu lạc bộ STEM trong trường học
4.3.1. Xây dựng mô hình Câu lạc bộ STEM trong trường học
Bước 1: Lập kế hoạch
Kế hoạch đặt ra cho việc xây dựng Câu lạc bộ STEM tập trung

vào các nhiệm vụ chính sau:
- Xây dựng ngân hàng ý tưởng STEM
- Xây dựng các nguồn lực tiềm năng để sẵn sàng triển khai các ý
tưởng STEM đó

22


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

- Đào tạo lực lượng kế cận của Câu lạc bộ STEM cho kế hoạch
dài hạn
* Bước 2: Xây dựng nội quy
Nội quy được căn cứ trên các điểm cơ bản sau:
- Câu lạc bộ STEM hoạt động dưới sự bảo trợ trực tiếp của Đoàn
trường, Ban giám hiệu, Câu lạc bộ STEM cựu học sinh và hội phụ huynh
trường.
- Thành viên Câu lạc bộ STEM phải là học sinh trong trường,
thành viên sau khi đã ra trường hoạt động với tư cách cộng tác viên.
- Mọi sự liên hệ với cơ quan tổ chức bên ngoài của Câu lạc bộ
STEM cần được trực tiếp thông qua bởi Đoàn trường
- Câu lạc bộ STEM không sở hữu vật chất, tiền, mọi nguồn lực
được sử dụng trực tiếp cho các dự án và được báo cáo minh bạch bởi Câu lạc
bộ STEM
- Tất cả các dự án do Câu lạc bộ STEM triển khai phải có giáo
viên trong trường bảo trợ trực tiếp
- Tất cả mọi hoạt động của Câu lạc bộ STEM nhằm mục đích
duy nhất là tạo ra dự án có ý nghĩa với cộng đồng và phục vụ nhu cầu tăng
cường kĩ năng nghề nghiệp cho học sinh.

- Thành viên Câu lạc bộ STEM có nhiệm vụ chính là xây dựng
kho ý tưởng STEM, vận động nguồn lực và đào tạo thế hệ kế cận.
Đây vừa nội quy vừa là bản hướng dẫn để bảo vệ quyền lợi và
tránh việc thành viên Câu lạc bộ STEM bị lợi dụng bởi các tổ chức khác.
Bước 3: Tuyển thành viên
Tiêu chí tuyển thành viên:
- Là học sinh của trường, có học lực tốt, đặc biệt là ở các lĩnh
vực STEM
23


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

- Có phẩm chất đạo đức tốt
- Có khả năng giao tiếp tốt
- Có các mối quan hệ rộng và lành mạnh
- Có khả năng lập kế hoạch
Hình thức tuyển: Thành viên được tuyển thông qua phỏng vấn
trực tiếp, kèm theo bản lý lịch tự viết, thư giới thiệu của thầy, cô chủ nhiệm.
Bản lý lịch tự viết và thư giới thiệu được nộp trước hôm phỏng vấn bằng bản
mềm. Nếu số lượng ứng viên đông, có thể sơ khảo trước phỏng vấn.
Sau khi tuyển được thành viên, Câu lạc bộ STEM sẽ phân chia
nhiệm vụ cho thành viên phụ trách đồng thời ra mắt trường toàn trường và đăng
thông tin trên page của Câu lạc bộ STEM

Câu lạc bộ STEM ra mắt toàn trường trong dịp Dạ hội khối Anh
Việc tuyển thành viên được tiến hành định kỳ mỗi năm học
nhưng cũng có thể ngắn hạn hơn nếu cần thiết.
Bước 4: Tuyển cộng tác viên

Cộng tác viên là người có nhiệm vụ chính cung cấp vấn đề địa
phương cho câu lạc bộ STEM, ngoài ra có thể cung cấp địa chỉ gợi ý về nguồn
24


Tổ chức CLB STEM trong nhà trường phổ thông nhằm phát huy hiệu quả hướng nghiệp của
giáo dục STEM

lực giới thiệu cho Câu lạc bộ STEM. Các vấn đề thực tiễn này sẽ trở thành ý
tưởng cho các dự án STEM phục vụ cộng đồng.
- Tiêu chuẩn chọn cộng tác viên: Chúng tôi lựa chọn các em đáp ứng
được những yêu cầu sau, theo thứ tự ưu tiên:
+ Thích quan sát, tìm hiểu, giải thích các hiện tượng xảy ra xung
quanh mình
+ Quan tâm đến các vấn đề địa phương, mong muốn đóng góp cho địa
phương, cho quê hương
+ Có điều kiện để huy động các nguồn tài trợ, kết nối được các nguồn
lực hỗ trợ
+ Đã từng tham gia các dự án STEM
- Hình thức tuyển:
+ Online thông qua làm bài trắc nghiệm hiểu biết cơ bản về STEM
+ Một bài luận ngắn hiểu biết về quê hương
+ Bản tóm tắt ngắn gọn về bản thân và bảng điểm
- Nhiệm vụ và quyền lợi:
+ Nhiệm vụ cũng cấp các vấn đề thực tiễn của địa phương thông
qua tự quan sát, ghi chép, thu thập ý kiến địa phương, sàng lọc các vấn đề phù
hợp với lĩnh vực dự án STEM về hướng nghiệp và có ý nghĩa với cộng đồng.
+ Được cấp giấy chứng nhận khi có ý tưởng tốt, được tham gia
hỗ trợ khi dự án triển khai ở địa phương và được xét là một tiêu chí ưu tiên khi
thi vào trường THPT chuyên Lê Hồng Phong Nam Định. Sau khi đỗ được ưu

tiên giới thiệu làm thành viên Câu lạc bộ STEM.
Bước 5: Tập huấn cho thành viên Câu lạc bộ STEM:
Dựa trên nội quy và nhiệm vụ chính của Câu lạc bộ STEM, các
thành viên sẽ được học tập các kĩ năng chính gồm:
- Các kĩ năng STEM (đã được đề cập ở trên)
25