Quản lý dạy học môn tiếng anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị xã quảng yên tỉnh quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHAN TUẤN DŨNG

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THỊ XÃ QUẢNG YÊN - TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHAN TUẤN DŨNG

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THỊ XÃ QUẢNG YÊN - TỈNH QUẢNG NINH
Ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Tính

THÁI NGUYÊN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Phan Tuấn Dũng

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, em đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan,
trường học.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo trường Đại học sư phạm Thái
Nguyên, các thầy giáo, cô giáo phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý - Giáo dục, các nhà khoa
học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã
giảng dạy trong suốt quá trình học tập.
Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Tính người đã trực
tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Sở Giáo dục và Đào tạo
tỉnh Quảng Ninh, Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Quảng Yên, các trường THPT
trên địa bàn thị xã Quảng Yên; cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp đỡ
và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn thành luận
văn được thuận lợi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế,
thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của

các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018
Tác giả

Phan Tuấn Dũng

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii
MỤC LỤC .............................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ............................................................... iv
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... v
MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................................
3
4. Giả thuyết khoa học.............................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ...............................................................
3
7. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4
8. Kết cấu luận văn .................................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.................................................. 6
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 6

1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ...................................................... 6
1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam......................................................... 8
1.2.

Một số khái niệm công cụ ........................................................................... 12

1.2.1. Tiếp cận năng lực trong dạy học tiếng Anh ................................................ 12
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ............................................... 21
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực........... 21
1.3.
23

Hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT ............................

1.3.1. Vị trí và vai trò của Tiếng Anh tại trường THPT ....................................... 23
1.3.2. Đặc điểm dạy học môn tiếng anh ................................................................ 24
1.3.3. Đội ngũ giáo viên và hoạt động giảng dạy.................................................. 27
3


1.3.4. Học sinh và hoạt động học .......................................................................... 28
1.3.5. Cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục và môi trường dạy học Tiếng Anh .......... 29
1.3.6. Công tác kiểm tra đánh giá tổ chức dạy học Tiếng Anh ............................. 29
1.4.

Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực........... 30

1.4.1. Quản lý mục tiêu, kế hoạch tổ chức dạy học tiếp cận năng lực.................. 30
1.4.2. Quản lý phương pháp, hình thức dạy học tiếp cận năng lực....................... 31
1.4.3. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên dạy học Tiếng Anh về dạy
học tiếp cận năng lực................................................................................... 33
1.4.4. Quản lý việc xây dựng môi trường giao tiếp trong hoạt động học
Tiếng Anh của học sinh............................................................................... 33
1.4.5. Xác định cơ sở vật chất, trang thiệt bị và đồ dùng dạy học Tiếng Anh ...... 35
1.4.6. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá dạy học Tiếng Anh tiếp cận năng lực ...... 35
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên. ................. 36

Kết luận chương 1.................................................................................................. 38
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ QUẢNG YÊN .......................... 39
2.1.

Giới thiệu một vài nét về các trường THPT thị xã Quảng Yên và tổ chức
khảo sát ........................................................................................................ 39

2.1.1. Vài nét về các trường THPT trên địa bàn thị xã Quảng Yên ...................... 39
2.1.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 41
2.2.

Thực trạng dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các
trường THPT thị xã Quảng Yên.................................................................. 42

2.2.1. Thực trạng xây dựng, thực hiện mục tiêu dạy học Tiếng Anh theo tiếp
cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên ................................... 42
2.2.2. Thực trạng hình thức tổ chức, phương pháp giảng dạy tiếng anh của
giáo viên ...................................................................................................... 44

4


2.2.3. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên Tiếng Anh ở các trường
THPT Thị xã Quảng Yên ............................................................................ 47
2.2.4. Thực trạng hoạt động học môn Tiếng Anh của học sinh ở các trường
THPT Thị xã Quảng Yên ............................................................................ 50
2.2.5. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh ở các trường
THPT Thị xã Quảng Yên ............................................................................ 53
2.2.6. Các điều kiện dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT Thị xã
Quảng Yên................................................................................................... 54
2.3.

Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh theo tiếp cận
năng lực ở các trường trung học phổ thông thị xã Quảng Yên ................... 57

2.3.1. Thực trạng quản lý xây dựng, thực hiện mục tiêu và nội dung dạy học môn
Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng
Yên................................................................................................... 57
2.3.2. Quản lý phương pháp, hình thức dạy học tiếp cận năng lực ở các
trường THPT Thị xã Quảng Yên ................................................................ 58
2.3.3. Bồi dưỡng năng lực cho giáo viên dạy học Tiếng Anh về dạy học tiếp
cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên ................................... 60
2.3.4. Quản lý việc xây dựng môi trường giao tiếp trong hoạt động học tiếng

anh của học sinh của các trường THPT trên địa bàn thị xã Quảng Yên ..... 62
2.3.5. Quản lý sử dụng trang thiết bị dạy học vào giảng dạy tiếng anh ................ 63
2.3.6. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá dạy học tiếng anh theo tiếp cận năng
lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên .................................................. 65
2.3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dạy học môn tiếng anh theo
tiếp cận năng lực ở các trường THPT trên địa bàn thị xã Quảng Yên............
67
2.4.

Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 69

2.4.1. Những kết quả đạt được .............................................................................. 69
2.4.2. Nguyên nhân ............................................................................................... 71
Kết luận chương 2.................................................................................................. 72

5


Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
TIẾNG ANH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC
73TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ QUẢNG
YÊN ............................................................................................................ 73
3.1.

Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 73

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.............................................................. 73
3.1.2. Nguyên tắc thực tiễn ................................................................................... 73
3.1.3. Nguyên tắc hiệu quả .................................................................................... 73
3.1.4. Nguyên tắc đồng bộ..................................................................................... 74

3.2.

Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp
cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên ................................. 74

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên ở các trường THPT thị xã
Quảng Yên về dạy học Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ......................... 74
3.2.2. Tăng cường quản lý việc xây dựng và thực hiện mục tiêu, nội dung
dạy học tiếng Anh ở các trường THPT theo tiếp cận năng lực................... 76
3.2.3. Chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
Tiếng Anh theo hướng tăng cường khả năng giao tiếp và trải nghiệm
cho học sinh................................................................................................. 79
3.2.4. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện đổi mới kiểm
tra, đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực......... 83
3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về dạy học tiếng
Anh theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông ......................... 87
3.2.6. Tăng cường quản lý cơ sở vật chất, sử dụng các phương tiện dạy học
hiện đại trong dạy học tiếng Anh nhằm phát huy năng lực của HS............ 90
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 91

3.4.

Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị
xã Quảng Yên ............................................................................ 92

3.4.1. Mục đích khảo sát ....................................................................................... 92

6


3.4.2. Phương pháp khảo sát ................................................................................. 92
3.4.3. Đối tượng khảo sát....................................................................................... 93
3.4.4. Kết quả khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của của các biện pháp
đã đề xuất .................................................................................................... 93
Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 96
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 97
1. Kết luận.............................................................................................................. 97
2. Khuyến nghị....................................................................................................... 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 100
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
BGH

: Ban giám hiệu

CBQL

: Cán bộ quản lý

CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CSVC

: Cơ sở vật chất

CTDH

: Chương trình dạy học

ĐHQG

: Đại học quốc gia

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

GV

: Giáo viên

GVTA

: Giáo viên tiếng Anh

HĐDH

: Hoạt động dạy học

HS

: Học sinh

HT

: Hiệu trưởng

HTTCDH

: Hình thức tổ chức dạy học

KTĐG

: Kiểm tra đánh giá

KT-XH

: Kinh tế - xã hội

NL

: Năng lực

NXB

: Nhà xuất bản

PPCT

: Phân phối chương trình

PPDH

: Phương pháp dạy học

TBDH

: Thiết bị dạy học

THPT

: Trung học phổ thông

4


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô mạng lưới trường lớp cấp học THPT ................................... 39
Bảng 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng xây dựng, thực hiện mục tiêu và nội dung
dạy học Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị
xã Quảng Yên ..................................................................... 42
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng hình thức tổ chức dạy học ngoại ngữ
theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên ........... 44
Bảng 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp giảng dạy của
giáo viên.............................................................................................. 46
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng các hoạt động giảng dạy của GV ........... 49
Bảng 2.6. Động lực học tập tiếng anh của học sinh các trường THPT huyện
Quảng Yên .......................................................................................... 51
Bảng 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng về phương pháp học tập của HS ............ 52
Bảng 2.8. Đánh giá kết quả dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT
Thị xã Quảng Yên............................................................................... 53

Bảng 2.9: Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy - học môn Tiếng
Anh trường THPT thị xã Quảng Yên ................................................. 55
Bảng 2.10. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu, nội dung dạy học Tiếng
Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên ... 57
Bảng 2.11. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức dạy học tiếp cận
năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên................................ 59
Bảng 2.12. Thực trạng bồi dưỡng dạy Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực cho
giáo viên ở các trường THPT huyện Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.........
61
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý xây dựng môi trường giao tiếp trong dạy học
tiếng anh ở các trường THPT huyện Quảng Yên........................................
62
Bảng 2.14. Thực trạng việc sử dụng trang thiết bị dạy học vào giảng dạy
tiếng anh của các trường THPT .......................................................... 64
Bảng 2.15. Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá dạy học tiếng anh
theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT thị xã Quảng Yên ........... 66
Bảng 2.16. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dạy học môn tiếng anh
theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT trên địa bàn thị xã Quảng
Yên .......................................................................................... 68
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp .............................. 93
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp................................. 95

5


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

1

Bước sang thế kỉ XXI, Việt Nam đang từng bước hội nhập với các nước
trong khu vực và trên thế giới, do đó đòi hỏi giáo dục - đào tạo cần có sự đổi mới
về mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục ở tất cả các cấp học nhằm tạo ra
những công dân toàn cầu có khả năng hội nhập sâu, rộng. Chìa khóa giúp công
dân Việt Nam có thể hội nhập đó là năng lực chuyên môn và năng lực tiếng Anh,
cả hai năng lực đó đều được hình thành, phát triển ngay từ khi học sinh còn ngồi
trên ghế nhà trường phổ thông. Để đạt được mục tiêu trên, ngoài việc dạy các môn
văn hóa cơ bản, các trường phổ thông cần quan tâm đến việc nâng cao chất lượng
dạy và học môn Tiếng Anh.
Chất lượng và hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh trong các trường THPT
phụ thuộc vào mục tiêu, nội dung chương trình, phương pháp, hình thức tổ chức
dạy học và năng lực dạy học của giáo viên, động cơ, ý thức thái độ học tập của
học sinh trong quá trình dạy học Tiếng Anh. Đồng thời phụ thuộc vào cơ chế tổ
chức quản lý của nhà trường THPT.
Để dạy học môn Tiếng Anh hiệu quả, giáo viên và nhà trường có nhiều
cách tiếp cận trong đó tiếp cận năng lực là cách tiếp cận giúp học sinh đạt chuẩn
kiến thức, kỹ năng sau khi kết thúc chương trình môn học Tiếng Anh trong nhà
trường THPT.
Đứng trước những yêu cầu nêu trên, trong những năm qua Bộ Giáo dục Đào tạo đã triển khai đề án 2020 nhằm nâng cao năng lực ngoại ngữ cho giáo
viên, giảng viên cơ sở giáo dục nói chung và nâng cao năng lực ngoại ngữ cho
giảng viên, giáo viên dạy Tiếng Anh nói riêng bằng nhiều hình thức khác nhau
như: Bồi dưỡng năng lực cho giáo viên Tiếng Anh, đổi mới phương pháp, hình
thức tổ chức dạy học môn Tiếng Anh và đổi mới kiểm tra, đánh giá môn Tiếng
Anh. Tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện còn bộ lộc những hạn chế.
Mục tiêu dạy học môn ngoại ngữ là cung cấp cho học sinh những kiến thức
phổ thông cơ bản hệ thống về môn tiếng Anh, sao cho học sinh có thể ứng dụng

2

tiếng Anh như một công cụ giao tiếp ở mức độ cơ bản dưới dạng nghe, nói, đọc,
viết. Có thể hiểu khái quát về đất nước và con người, nền văn hóa và ngôn ngữ của
các nước nói tiếng Anh, biết tự hào, yêu quý và tôn trọng nền văn hóa cơ bản của
bộ môn này. Bởi vậy, đặc trưng cơ bản của phương pháp dạy học mới là hoạt động
tự lập, tích cực, chủ động của học sinh trong việc giải quyết các nhiệm vụ giao
tiếp bằng ngoại ngữ. Tiêu chí đánh giá kết quả học tập của học sinh là năng lực
giao tiếp, năng lực ứng xử bằng ngôn ngữ trong các tình huống giao tiếp cụ thể.
Trong những năm qua, việc tổ chức hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở
các trường THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh đã có đổi mới về cách
dạy và cách học, đổi mới kiểm tra, đánh giá. Song kết quả thu được vẫn chưa đáp
ứng được yêu cầu thực tiễn đòi hỏi, thực trạng Dạy - Học ngoại ngữ còn nhiều bất
cập, việc tổ chức dạy học môn tiếng Anh còn tồn tại chưa phù hợp, nhiều giáo
viên vẫn theo cách dạy học truyền thống đã được hình thành từ nhiều thập kỷ
trước. Cách tổ chức hoạt động dạy học của nhà trường nói chung và môn tiếng
Anh nói riêng phần lớn theo kinh nghiệm tự học hỏi nên chưa thực sự đáp ứng
mục tiêu đào tạo của cấp THPT trong bối cảnh giáo dục hiện nay. Vì vậy, đánh giá
đúng thực trạng dạy học tiếng Anh ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh
Quảng Ninh nhằm đề ra các giải pháp quản lý hoạt động dạy học đồng bộ có tính
khả thi, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong thời kỳ đổi mới là cần
thiết, thiết thực.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý dạy học môn
Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh
Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn
Tiếng Anh tại các trường THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh, đề tài đề
xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp
cận năng lực nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT Thị xã Quảng
Yên

- Tỉnh Quảng Ninh.
3


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh tiếp cận năng lực
ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh.
4. Giả thuyết khoa học
Dạy học và quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực giúp nhà
trường và giáo viên đáp ứng chuẩn đầu ra của chương trình môn học, thực tế cho
thấy hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên
còn nhiều bất cập chưa thực sự tiếp cận năng lực học sinh. Nếu nghiên cứu đánh
giá đúng thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn
Tiếng Anh tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên một cách
khoa học sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh tại các trường
trên địa bàn Thị xã.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo
tiếp cận năng lực ở trường THPT.
- Khảo sát điều tra làm rõ thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn
Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên.
- Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo
tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Về nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu hoạt động quản lý dạy học
môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên.
6.2. Về địa bàn nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu tại các trường THPT

trên địa bàn Thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.
6.3. Về thời gian nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu thực tiễn được thực
hiện trong các năm học từ tháng 7 năm 2017 đến tháng 04 năm 2018.

4


7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá và
khái quát hoá các vấn đề lý luận về dạy học tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở
trường THPT và quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực
ở các trường THPT.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra để thu thập các số liệu nhằm xác định
thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng
lực ở các trường THPT, phân tích những nguyên nhân thành công và hạn chế của
thực trạng này.
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
Đọc, nghiên cứu hồ sơ chuyên môn (giáo án, kế hoạch giảng dạy bộ
môn,…) của GV để nắm bắt các vấn đề của năng lực chuyên môn, đồng thời phát
hiện thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở
địa bàn nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn các lãnh đạo và chuyên viên Sở GD&ĐT, Hiệu trưởng, Phó hiệu
trưởng, GV các nhà trường,... về thực trạng quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo
tiếp cận năng lực làm căn cứ đề xuất những biện pháp quản lý hiệu quả.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Thông qua lãnh đạo và chuyên viên Sở GD&ĐT, Hiệu trưởng, phó hiệu

trưởng, GV các nhà trường, để xác định các biện pháp tối ưu cho công tác quản lý
hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận năng lực.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu. Sử dụng một số công
thức thống kê toán học dùng trong nghiên cứu khoa học giáo dục để xử lý kết quả
khảo sát, định lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học.

5


8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
phần nội dung chính được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo
tiếp cận năng lực ở các trường THPT.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp
cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh
theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã Quảng Yên.

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN TIẾNG ANH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
Những nghiên cứu về phát triển năng lực trong dạy học xuất hiện rất sớm

trong lịch sử giáo dục, ngay từ thời cổ đại với những tên tuổi các triết gia như
Socrate, Aristote, Platon, Lão Tử, Khổng Tử, Mạnh Tử, Tuân Tử. Tiếp đến thời kì
Trung cổ Châu Âu, nhiều nhà khoa học cũng xem xét vấn đề phát triển năng lực
(Decarter, Diterverg, Pestalotsy, Comensky, J. Rutso,…) song thực sự chỉ quan
tâm đến phát triển trí tuệ. Từ thế kỉ 19 đến nửa thế kỉ 20, phát triển trí tuệ vẫn
được nhấn mạnh hơn cả. Thời đó phát triển năng lực hầu như được đồng nhất với
phát triển năng lực trí tuệ (Guilford, Bine-Simon, J. Piaget, R. Bruner, V.V.
Zancov, P.Ia. Galperin, V.V. Đavưđov,…). Cuối thế kỉ 20 khoa học giáo dục, đặc
biệt tâm lí học giáo dục và tâm lí học phát triển đã mở rộng khái niệm năng lực nó không chỉ là trí tuệ, và xuất hiện những quan niệm mới về năng lực gắn với vấn
đề văn hóa (năng lực văn hóa), xã hội (năng lực xã hội), tình cảm (năng lực biểu
cảm), sự tồn sinh (kĩ năng sống), chưa kể những thứ năng lực còn bí ẩn khác,
trong đó có những yếu tố thuộc tiềm thức hoặc vô thức.
Ngày nay, tiếp cận năng lực trong giáo dục là vấn đề khoa học có phạm vi
rất rộng lớn và tiêu biểu cho tư tưởng giáo dục hiện đại. Nó được các nhà khoa
học trên thế giới thảo luận trên nhiều phương diện khác nhau. Cụ thể như sau:
Giáo dục dựa vào năng lực (Competency-based Education) hay Đào tạo
dựa vào năng lực (Competency-based Training) hoặc Học tập dựa vào năng lực
(Competency-based Learning) - bản chất tiếp cận này là cụ thể hóa triết lí giáo
dục hướng vào người học, trước hết là năng l ực của họ. Hướng vào người học
là tư tưởng hiện đại mà nền tảng triết học đã được, Xavier Roegirs, L.X
Vygotsky, Dubois. D & Rothwell. W, John Dewey và J. Piaget xác lập có 2

7


khía cạnh: tận dụng năng lực có sẵn và phát triển năng lực mới của người học
trong quá trình dạy học [42].
Dạy học dựa vào phong cách học tập (Learning Style-based Teaching) - là
một hướng nghiên cứu tương đối mới nổi lên từ những năm 1970. Bởi lẽ phong
cách học tập tích hợp cả khí chất, nét tính cách, tình cảm và năng lực nên dạy học

theo phong cách học tập cũng là một chiến lược dạy học phân hóa theo tiếp cận
năng lực. Thí dụ phổ biến nhất hiện nay là các chiến lược dạy học dựa vào lí
thuyết đa trí tuệ.
Nghiên cứu những khía cạnh tương đối cụ thể trong giáo dục như đánh giá
dạy học, phát triển chương trình, lập kế hoạch, giám sát, phát triển giáo viên và
nhà quản lí giáo dục, phát triển học liệu, thiết kế dạy học,… theo tiếp cận năng
lực. Đặc biệt có ý nghĩa là những nghiên cứu và khuyến cáo do UNESCO, UNDP,
WB và ADB về phát triển chương trình trong giáo dục người lớn, xóa mù chữ,
phổ cập giáo dục, quản lí trường học, đánh giá và giám sát dựa vào kết quả, quản
lí dự án giáo dục,…
Tiếp cận theo NL có những ưu thế nổi bật so với các cách tiếp cận khác
trong dạy học. Việc chú trọng vào kết quả đầu ra và những tiêu chuẩn đo lường
khách quan của những NL cần thiết để tạo ra các kết quả là điểm được các nhà
hoạch định chính sách GD&ĐT và phát triển nguồn nhân lực đặc biệt quan tâm
nhấn mạnh [26].
- Nghiên cứu mô hình năng lực trong dạy học
Phát triển dạy học dựa trên mô hình NL cần xử lý một cách có hệ thống ba
khía cạnh sau: (1) xác định các NL, (2) phát triển chúng, và (3) đánh giá chúng
một cách khách quan [Dẫn theo 42].
Để xác định được các NL, điểm bắt đầu thường là các kết quả đầu ra
(outputs). Từ đó, đi đến xác định vai trò của những người có trách nhiệm phải tạo
ra các kết quả đầu ra này. Một vai trò là một tập hợp các hành vi được mong đợi
về một người theo những nghĩa vụ và địa vị công việc của người đó. Thuật ngữ
“vai trò công việc” đề cập tới việc thực hiện những nhiệm vụ thực sự của một

8


người. Trên cơ sở của từng vai trò, xác định các NL cần thiết để có thể thực hiện
tốt vai trò đó.

1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam
- Nghiên cứu về thiết kế chương trình dạy học theo định hướng phát triển
năng lực
Các tác giả Đỗ Ngọc Thống [48]; Nguyễn Công Khanh [45] cho
rằng: chương trình dạy học định hướng NL là chương trình định hướng kết quả
đầu ra, nhằm mục tiêu phát triển NL người học. Chất lượng đầu ra, có thể coi là
“sản phẩm cuối cùng” của quá trình dạy học. Chương trình dạy học định hướng
phát triển NL không quy định những nội dung dạy học chi tiết mà quy định những
kết quả đầu ra mong muốn của quá trình giáo dục, trên cơ sở đó đưa ra những
hướng dẫn chung về việc lựa chọn nội dung, phương pháp, tổ chức và đánh giá kết
quả dạy học nhằm đảm bảo thực hiện được mục tiêu dạy học tức là đạt được kết
quả đầu ra mong muốn. Trong chương trình định hướng phát triển NL, mục tiêu
học tập, tức là kết quả học tập mong muốn thường được mô tả thông qua hệ
thống các NL. Kết quả học tập mong muốn được mô tả chi tiết và có thể quan sát,
đánh giá được. Người học cần đạt được những kết quả, yêu cầu đã quy định trong
chương trình.
- Nghiên cứu về tổ chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng
lực
Các tác giả Đặng Quốc Bảo và Nguyễn Sỹ Thu [4], tổ chức dạy học theo
định hướng phát triển NL là giúp người học thấu hiểu “Học để làm gì - Học cái
gì” để có NL đích thực; đồng thời bồi dưỡng cho người học cách “Học hiệu quả”
để có NL bền vững. Bên cạnh đấy, các tác giả còn chỉ ra những NL tư duy nền
tảng cần trang bị cho người học trong quá trình dạy học, đó là: Tư duy nguyên tắc
(thông thạo một lĩnh vực chính và ít nhất một lĩnh vực chuyên môn); Tư duy tổng
hợp (biết hợp nhất các ý kiến chuyên môn khác nhau thành một tổng thể, gắn tổng
thể này với tổng thể khác); Tư duy sáng tạo (biết khám phá và làm rõ những vấn
đề, những đòi hỏi của thực tiễn); Tư duy tôn trọng (nhận biết và thấu hiểu sự khác
biệt giữa các dòng tư tưởng); Tư duy đạo đức (hoàn thành trách nhiệm là một
người lao động).
9

Một số tác giả khác lại cho rằng, để tổ chức hiệu quả hoạt động dạy học
theo định hướng phát triển NL cần chú ý đến việc sử dụng các phương pháp và
hình thức tổ chức dạy học, tạo điều kiện tốt nhất cho người học thực hành, vận
dụng kiến thức trong những tình huống đa dạng. Nếu trong quá trình dạy học,
người dạy không tổ chức được các hoạt động học tập phù hợp cho người học thì
không thể hình thành được ở họ những NL mong muốn - điều mà dạy học theo
tiếp cận phát triển NL hướng tới [35].
- Nghiên cứu về đánh đánh giá kết quả dạy học theo định hướng phát triển
năng lực người học.
Một số tác giả cho rằng: Không thể phán đoán được sự thành công của
người học hoặc của một chương trình dạy học nếu như không có chứng cứ về mức
độ đạt được các NL ở người học. Đó chính là lý do cần có sự đánh giá trong dạy
học.
Tác giả Nguyễn Công Khanh cho rằng: có nhiều cách tiếp cận đánh giá kết
quả dạy học như đánh giá định tính (qualitative assessment); đánh giá dựa trên kết
quả thực hiện (performance-based assessment); đánh giá theo chuẩn (standard based assessment); đánh giá theo năng lực (competence - based assessment); đánh
giá theo sản phẩm đầu ra (outcome - based assessment) [40].
Đánh giá kết quả dạy học theo cách tiếp cận NL là đánh giá theo chuẩn về
sản phẩm đầu ra nhưng sản phẩm đó không chỉ là kiến thức, kĩ năng, mà chủ yếu
là khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng và thái độ cần có để thực hiện nhiệm vụ
học tập đạt tới một chuẩn nào đó.
Đặc trưng của đánh giá NL là sử dụng nhiều phương pháp khác nhau tập
trung đánh giá NL hành động, vận dụng thực tiễn, NL tự học, NL giải quyết vấn
đề, NL tư duy sáng tạo, NL giao tiếp, NL phát triển bản thân…
Đánh giá NL dựa trên sự miêu tả các sản phẩm đầu ra cụ thể, rõ ràng tới
mức người dạy, người học và các bên liên quan đều có thể hình dung tương đối
khách quan và chính xác về thành quả của người học sau quá trình học tập. Đánh
giá cũng cho phép nhìn ra tiến bộ của người học dựa trên mức độ thực hiện các

sản phẩm [1].
10


Còn theo tác giả Nguyễn Thành Ngọc Bảo, đánh giá theo NL “chính là
đánh giá khả năng vận dụng, thực hiện các nhiệm vụ cụ thể, thực tế và phát triển
tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá) của người học chứ không dừng lại ở
mức độ đánh giá phân hóa riêng rẽ các phương diện kiến thức, kỹ năng, thái độ”.
Đánh giá theo NL không chỉ là đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ học tập của
người học mà phải hướng tới việc đánh giá khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng
và thái độ của người học để thực hiện nhiệm vụ học tập theo một chuẩn nhất định.
Do vậy, đánh giá theo NL chủ yếu là đánh giá dựa trên hoạt động thực hiện và áp
dụng kiến thức vào thực tế của học sinh [5].
- Những nghiên cứu chuyên biệt về tiếp cận năng lực trong giáo dục theo
hướng chuẩn hóa dạy học, quản lí giáo dục, phát triển giáo viên và nhà quản lí
giáo dục.
Kết quả nghiên cứu đã được báo cáo trong các Hội thảo khoa học và đề tài
của Bộ Giáo dục và đào tạo; Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; Viện Khoa học
giáo dục; Học viện quản lí giáo dục cũng như những nghiên cứu về kiểm định,
đảm bảo và đánh giá chất lượng giáo dục của Đại học quốc gia Hà Nội [29]. Một
số kết quả nghiên cứu lí luận được công bố qua các công trình của Đặng Thành
Hưng [32], [33], [35]; Đỗ Ngọc Thống [43].
Tác giả Đặng Thành Hưng [32], [38] đã đề xuất Khung năng lực giáo dục
phổ thông theo 7 lĩnh vực tương ứng với 7 lĩnh vực giáo dục:1. Năng lực Toán và
Logic; 2. Năng lực ngôn ngữ (quốc ngữ và ngoại ngữ); 3. Năng lực khoa học; 4.
Năng lực nghệ thuật; 5. Năng lực thể chất và vận động thể chất, 6. Năng lực công
nghệ, 7. Năng lực công dân. Tác giả cũng đề xuất kĩ thuật thiết kế nội dung học
tập theo tiếp cận năng lực dựa vào lí thuyết phát triển chuẩn, lí thuyết đánh giá và
minh họa qua Khung năng lực ngôn ngữ ở giáo dục phổ thông.
Một số nghiên cứu đã xác định bản chất của tiếp cận năng lực trong giáo

dục dựa trên quan niệm mới về năng lực, và khái niệm năng lực được giải thích
trong tiếp cận này bao hàm toàn bộ quá trình dạy học, cả đầu ra, đầu vào và quá
trình học tập. Năng lực trong tiếp cận năng lực đang bàn ở đây đòi hỏi một mặt

11


người học phải có nền tảng năng lực của mình, vừa phải huy động và tích lũy năng
lực trong học tập và biến nó thành sức mạnh cá nhân để học tập hiệu quả, và nhà
giáo phải dựa vào đó để phát triển hơn nữa năng lực của người học thể hiện ở sản
phẩm đầu ra khác biệt với năng lực đầu vào.
Bộ giáo dục đã ban hành nhiều văn bản và tài liệu hướng dẫn, tổ chức các
hội thảo ở nhiều cấp độ về đảm bảo chất lượng môn ngoại ngữ trong nhà trường
THPT, nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Anh, đổi mới PP giảng dạy...
Vấn đề kinh nghiệm dạy học ngoại ngữ ở một số nước trên thế giới và trong
khu vực trong đó có công tác quản lý đã được đề cập đến khá chi tiết trong “Đề án
dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”, Hà
Nội, 2008. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: “Teaching English
Cambridge University Press, 1995” của Adrian Doff; “Những vấn đề cơ bản về
dạy học ngoại ngữ”, NXB ĐHQG Hà Nội, 2005.
Tiếng Anh không đứng tách rời các môn học khác nên phần lớn các biện
pháp quản lý dạy học nói chung đều có thể áp dụng được khi nghiên cứu biện
pháp quản lý hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh. Có thể đề cập đến các công
trình nghiên cứu sau: Nguyễn Trọng Hậu. Đại cương khoa học quản lý giáo dục,
Bài giảng cho cao học quản lý giáo dục, Hà Nội, 2009; Nguyễn Quốc Chí Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương khoa học quản lý, 2010.
Nhiều đề tài luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục đã nghiên cứu về các biện
pháp quản lý hoạt động dạy - học trong nhà trường THPT: Nguyễn Thị Thu
Phương, Các biện pháp quản lý quá trình đổi mới phương pháp dạy học Tiếng
Anh tại các trường trung học phổ thông thành phố, Hà Nội, 2007; Nguyễn Thị
Bình, Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường

trung học phổ thông quận Lê Chân thành phố Hải Phòng, 2009; Lê Vũ Huy, Biện
pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở các trường trung học
phổ thông huyện Bắc Sơn tỉnh Lạng Sơn, 2010.
Các công trình nghiên cứu trên đây đều đã đạt được những thành tựu nhất
định về lý luận cũng như thực tiễn. Tuy nhiên việc áp kết quả nghiên cứu sẽ còn

12


phụ thuộc phần lớn vào điều kiện thực tế của các nhà trường. Cho đến nay việc
nghiên cứu quản lý dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường
THPT Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh chưa có ai thực hiện. Khi tác giả lựa
chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài này sẽ kế thừa những kết quả các công trình
nghiên cứu đã đề cập tới và tiếp tục đề xuất một số giải pháp khả thi mới để quản
lý dạy học môn Tiếng Anh theo tiếp cận năng lực ở các trường THPT Thị xã
Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Tiếp cận năng lực trong dạy học tiếng Anh
*Năng lực
Theo Từ điển Tiếng Việt [46] thì năng lực có thể được hiểu theo hai nét
nghĩa:
- Chỉ một khả năng, điều kiện tự nhiên có sẵn để thực hiện một hoạt động
nào đó.
- Là một phẩm chất tâm sinh lí tạo cho con người có khả năng để hoàn
thành một hoạt động nào đó có chất lượng cao.
Hiểu theo nét nghĩa thứ nhất, năng lực là một khả năng có thực, được bộc lộ
ra thông qua việc thành thạo một hoặc một số kĩ năng nào đó của người học. Hiểu
theo nét nghĩa thứ hai, năng lực là một một cái gì đó sẵn có ở dạng tiềm năng của
người học có thể giúp họ giải quyết những tình huống có thực trong cuộc sống.
Như vậy, từ hai nét nghĩa và cách hiểu trên, chúng ta có thể hiểu năng lực vừa tồn

tại ở dạng tiềm năng vừa là một khả năng được bộc lộ thông qua quá trình giải
quyết những tình huống có thực trong cuộc sống. Khía cạnh hiện thực của năng
lực là cái mà nhà trường phổ thông có thể tổ chức hình thành và đánh giá học sinh.
Một số cách hiểu về khái niệm “năng lực” khác như:
Năng lực được xây dựng trên cơ sở tri thức, thiết lập qua giá trị, cấu trúc
như là các khả năng, hình thành qua trải nghiệm/củng cố qua kinh nghiệm, hiện
thực hóa qua ý chí [29].
Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực hiện
thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể [30].

13


Năng lực là các khả năng và kỹ năng nhận thức vốn có ở cá nhân hay có thể
học được… để giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Năng lực cũng hàm
chứa trong nó tính sẵn sàng hành động, động cơ, ý chí và trách nhiệm xã hội để có
thể sử dụng một cách thành công và có trách nhiệm các giải pháp… trong những
tình huống thay đổi [38].
Theo quan niệm của chương trình giáo dục phổ thông của Quebec (Canada)
thì “Năng lực là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kĩ năng
với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng hiệu quả một yêu
cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định” [6].
Điểm chung cốt lõi của các cách hiểu trên về khái niệm “năng lực” chính là
khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng và thái độ để giải quyết một tình huống có
thực trong cuộc sống. Từ đó chúng ta có thể nhận định năng lực của học sinh phổ
thông chính là khả năng vận dụng kết hợp kiến thức, kĩ năng và thái độ để thực
hiện tốt các nhiệm vụ học tập, giải quyết có hiệu quả những vấn đề có thực trong
cuộc sống của các em.
Tác giả luận văn chọn khái niệm sau làm khái niệm công cụ: Năng lực là
thuộc tính cá nhân có nguồn gốc sinh học, tâm lý và nguồn gốc xã hội, giúp cá

nhân thực hiện thành công, hiệu quả những hành động trong các điều kiện cụ thể.
Năng lực được bộc lộ trong quá trình hoạt động: Hiệu suất, phương thức,
tốc độ làm việc, phong cách làm việc, thái độ tích cực đối với công việc và cuối
cùng là kết quả của công việc.
Năng lực học tập của học sinh được bộc lộc: Hiệu suất của học tập, kết quả
của hoạt động học tập, đặc biệt là phẩm chất, thái độ và hành vi học tập của học
sinh do hoạt động học tập đem lại sau quá trình học tập.
* Tiếp cận năng lực
Trong khoa học giáo dục, khi xây dựng chương trình môn học thường có hai
cách tiếp cận sau: thứ nhất là tiếp cận dựa vào nội dung (mục tiêu - nội dung kiến
thức); thứ hai là tiếp cận dựa vào kết quả đầu ra (mục tiêu - năng lực thực hiện).
Tiếp cận nội dung: là cách nêu ra một danh mục đề tài, chủ đề của một lĩnh
vực (môn học) nào đó. Tức là tập trung xác định và trả lời câu hỏi: chúng ta muốn

14