Biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường tiểu học huyện tam đảo – vĩnh phúc

Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

Mở đầu
1. LÝ do chọn đề tài
Gooc ki viết: “Sức mạnh giàu có của một dân tộc không phải là ở
chỗ nhiều đất đai, rừng, gia súc và các loại quặng quý mà ở số lượng và
chất lượng những con người có học thức, ở sự nhạy bén năng động và khả
năng sáng tạo của trí tuệ”. Sức mạnh trí tuệ có thể giúp cá nhân con người
trở nên tự tin hơn, độc lập hơn và có khả năng giải quyết được những vấn
đề đầy thách thức mà cuộc sống vốn dĩ luôn Èn chứa. Giáo dục là biện
pháp hữu hiệu nhằm tăng cường sức mạnh cho mỗi cá nhân. Không có
quốc gia tiên tiến nào trên thế giới, để đạt tới những thành tựu kinh tế xã
hội như ngày nay, mà không có sự đầu tư vào giáo dục. Ở nước ta tầm quan
trọng của giáo dục đối với sự phát triển kinh tế xã hội đã được Đảng và
Nhà nước xác định rất rõ. Đảng ta đặt con người ở vị trí trung tâm, con
người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Nghị quyết trung
ương 4, khoá VII của Đảng cộng sản Việt Nam đã ghi rõ: “…Cùng với
khoa học và công nghệ, giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm
nâng câo dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”, và coi “Giáo dục
và đào tạo là chìa khoá để mở cửa tiến vào tương lai”. Nghị quyết trung
ương 2, khoá VIII của Đảng, văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX
và hội nghị trung ương 6 khoá IX đã khẳng định: “ phát triển giáo dục - đào
tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy, nguồn lực con
người – yếu tố cơ bản phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền
vững”.
Giáo dục tiểu học được coi là bậc học nền tảng, nền móng cho ngôi
nhà giáo dục, và tất nhiên chúng ta sẽ không thể xây lên được những ngôi
nhà cao, đẹp, chắc chắn, bền vững trên một nền móng yếu ớt. Giáo dục tiểu
học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển
đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ về các kĩ năng cơ

1


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
bản để học sinh tiếp tục học lên. Quản lí trường tiểu học, một vấn đề nhạy
cảm mang dấu Ên đặc trưng của quá trình lao động sư phạm, mà người hiệu
trưởng là hạt nhân chủ yếu ứng dụng khoa học quản lí, cải tiến các biện pháp
quản lí để thực hiện mục tiêu giáo dục và đồng thời là người chịu trách
nhiệm quản lí các hoạt động của trường mình. Công tác quản lí của người
hiệu trưởng trong các nhà trường nói chung và trường tiểu học nói riêng chủ
yếu là quản lí hoạt động dạy học. Hiệu quả công tác quản lí phụ thuộc phần
lớn vào các biện pháp quản lí. Nếu người hiệu trưởng có các biện pháp quản
lí đúng đắn thì sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục của nhà trường. Công
tác quản lí hoạt động dạy học ở tiểu học có nhiều điểm khác với quản lí hoạt
động dạy học ở các cấp học khác. Từ khi Bé GD - ĐT quyết định bỏ kì thi
tốt nghiệp tiểu học, công tác quản lí hoạt động dạy học ở tiểu học càng có ý
nghĩa quan trọng. Tuy vậy, việc nghiên cứu các biện pháp quản lí hoạt động
dạy học của hiệu trưởng các trưởng tiểu học nói chung, ở địa bàn miền núi
nói riêng, nhất là sau khi bá thi tốt nghiệp chưa được quan tâm nghiên cứu
đúng mức. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục nói
chung và hoạt động dạy học nói riêng ở cấp tiểu học.
Là một người trực tiếp làm công tác quản lí trường tiểu học nhiều
năm ở miền núi, chúng tôi thấy đây là một vấn đề cấp thiết vừa có ý nghĩa
lí luận vừa có ý nghĩa thực tiễn. Vì vậy, chúng tôi chọn nghiên cứu vấn đề:
“Biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường Tiểu
học huyện Tam Đảo – Vĩnh Phúc” làm đề tài luận văn của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài góp phần hoàn thiện các biện pháp quản lí hoạt động dạy học
của hiệu trưởng các trường tiểu học, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục tiểu
học ở huyện Tam Đảo – Vĩnh Phúc.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
2


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Công tác quản lí trường học của hiệu trưởng các trường tiểu học
huyện Tam Đảo – Vĩnh Phóc.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường
tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, việc quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường
tiểu học huyện Tam Đảo đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục song
trong quá trình thực hiện còn bộc lộ nhiều hạn chế. Hiệu quả giáo dục có
thể được nâng lên nếu người hiệu trưởng thực hiện đồng bộ, sáng tạo các
biện pháp quản lí hoạt động dạy học
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu một số vấn đề lí luận về quản lí hoạt động dạy học của
hiệu trưởng trường tiểu học.
5.2. Nghiên cứu thực trạng về các biện pháp quản lí hoạt động dạy học của
hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Tam Đảo – Vĩnh Phúc.
5.3. Hoàn thiện các biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của huyện Tam Đảo - Vĩnh Phúc.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu biện pháp quản lí hoạt động dạy học của
hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Tam Đảo – Vĩnh Phóc trong giai
đoạn từ 2005 đến 2010.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí thuyết

- Phương pháp phân tích và tổng hợp lí thuyết
- Phương pháp hệ thống hoá lí thuyết
- Phương pháp mô hình hoá lí thuyết
- Phương pháp giả thuyết
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
3


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
- Phương pháp khảo nghiệm
- Phương pháp phỏng vấn sâu
- Phương pháp chuyên gia
7.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ khác
- Phương pháp thống kê toán học để xử lí số liệu
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm ba chương
Chương 1. Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
Chương 2. Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của
hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Tam Đảo tỉnh Vĩnh Phúc
Chương 3. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng các trường tiểu học huyện Tam Đảo

4


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Việc nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường nói chung
và nhà trường tiểu học nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của
các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam, nhằm đáp ứng nhu cầu phát
triển của xã hội. Để nâng cao chất lượng dạy học, vai trò đóng góp của các
biện pháp quản lí là hết sức quan trọng. Đây cũng là vấn đề luôn được các
nhà quản lí giáo dục quan tâm nghiên cứu. Ở nước ta, vấn đề quản lí nhà
trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học cũng là một vấn đề được giới
nghiên cứu quan tâm trong nhiều năm qua. Có thể kể đến các công trình
của các tác giả Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Ngọc Quang, Hoàng Chúng, Hà Sĩ
Hồ, Lê Tuấn…Trong những công trình này các tác giả đã nghiên cứu và
nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lí hoạt động dạy học của
người giáo viên như sau:
- Khẳng định trách nhiệm của mỗi giáo viên bộ môn là chịu trách
nhiệm về chất lượng giảng dạy học sinh trong lớp mình phụ trách.
- Đảm bảo định mức lao động với các giáo viên.
- Giúp đỡ thiết thực và cụ thể để cho các giáo viên hoàn thành tốt các
trách nhiệm của mình.
Từ các nguyên tắc chung đó các tác giả đã nhấn mạnh các vai trò
quản lí trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn
cho rằng: “Trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo việc quản lí dạy và học là
nhiệm vụ trung tâm của nhà trường”. Đặc biệt với sự tâm huyết của mình
đối với công tác giáo dục, các tác giả đã nhấn mạnh: Hiệu trưởng phải là
người “luôn luôn biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lí dạy và học (theo
nghĩa rộng) với sự quản lí các quá trình bộ phận. Hoạt động dạy học của

5

Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
các bộ môn và các hoạt động khác hỗ trợ cho hoạt động dạy học nhằm làm
cho tác động giáo dục được hoàn chỉnh trọn vẹn”.
- Biện pháp giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và bồi dưỡng
chuyên môn nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực giảng dạy cho đội ngũ giáo
viên cũng là một bộ phận được tác giả Nguyễn Văn Lê chú trọng trong các
biện pháp quản lí của hiệu trưởng [21; 5].
- Tác giả Nguyễn Thị Èn đánh giá cao công tác thi đua và khen
thưởng trong quá trình quản lí. Bởi thi đua là động lực cho mọi thành viên
phát huy hết khả năng, trí tuệ ,động viên lẫn nhau dạy thật tốt, học thật tốt,
làm cho chất lượng và hiệu quả giáo dục ngày một nâng cao hơn [1; 3]
Tác giả Lê Ngọc Trà, Nguyễn Ngọc Thanh cũng đã nhấn mạnh trong
tài liệu “Giáo dục tiểu học – Những vấn đề đặt ra ở các nước trong khu vực
Châu Á - Thái Bình Dương” như sau: “Các nhà quản lí làm công tác giáo
dục phải không ngừng cải tiến, nâng cao chất lượng điều hành và quản lí
của mình để qua đó tác động một cách có hiệu quả vào quá trình cải tiến
chất lượng ở các khâu, các biện pháp của hệ thống giáo dục ở cấp vi mô
cũng như vĩ mô” [33]
Như vậy, vấn đề nâng cao chất lượng dạy học, từ lâu đã được các nhà
nghiên cứu trong nước quan tâm. Ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác
nhau, nhưng điểm chung mà ta thấy trong các công trình nghiên cứu của họ
là: Khẳng định vài trò quan trọng của công tác quản lý của người hiệu
trưởng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học, bậc học.
Đây cũng chính là một trong những tư tưởng mang tính chiến lược về phát
triển giáo dục của Đảng ta “Đổi mới mạnh mẽ nội dung – phương pháp giao
dục và quản lí giáo dục - đào tạo”. Trong Hội nghị gặp gỡ các nhà giáo tiêu
biểu ngày 12/02/2003 tại văn phòng chính phủ, Thủ tướng Phan Văn Khải,
Chủ tịch Hội đồng giáo dục quốc gia đã nói: “Nâng cao chất lượng giáo dục
là nhiệm vụ cấp bách, mà yếu tố quan trọng hàng đầu là giáo viên và cán bộ
quản lí”. Thủ tướng còn nhấn mạnh “Khâu quan trọng nhất để nâng cao chÊt

6


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
lượng giáo dục là người thầy. Chương trình, sách giáo khoa có cải tiến, cơ sở
vất chất và trang thiết bị có đầu tư bao nhiêu mà không có thầy dạy giỏi, thầy
dạy tốt, người quản lí giỏi, người quản lý tốt thì cũng vô Ých” (trích dẫn
theo báo Giáo dục và thời đại số 20 ra ngày 15 /2/ 2003) [2].
Huyện Tam Đảo là một huyện miền núi mới thành lập. Biện pháp
quản lý nói chung và QLHĐDH nói riêng của hiệu trưởng tiểu học còn rất
nhiều hạn chế. Việc tìm ra các BPQLHĐDH của hiệu trưởng vừa có tính
cấp bách vừa có tính lâu dài bởi đó là công việc phải làm thường xuyên và
liên tục.
Gần đây, đã có một số luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, chuyên
ngành quản lí và tổ chức công tác văn hoá, giáo dục nghiên cứu về
BPQLHĐDH của hiệu trưởng như đề tài: Một số biện pháp quản lí hoạt
động dạy học của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường
THCS huyện Đông Sơn – Thanh Hoá; Các biện pháp tăng cường quản lí
hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường THPT thành phố Hải Phòng;
Một sè biện pháp nâng cao quản lí hoạt động giảng dạy của hiệu trưởng các
trường THCS vùng ven đô quận Hồng Bàng thành phố Hải Phòng; Các
BPQLHĐDH của hiệu trưởng trường THPT ở tỉnh Thái Nguyên… Nhưng
các đề tài này mới chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu một số biện pháp quản lí
nói chung của một cấp học, chưa có đề tài nào đề cập tới các BPQLHĐDH
của hiệu trưởng tiểu học miền núi. Việc chỉ ra những BPQLHĐDH của
hiệu trưởng trường tiểu học nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ở huyện Tam
Đảo – Vĩnh Phúc, chính là vấn đề mà chúng tôi quan tâm nghiên cứu trong
luận văn này.
1.2. Mét số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí

Quản lí là một hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm, nó xuất hiện từ khi
con người bắt đầu hình thành các nhóm để thực hiện những mục tiêu mà họ

7


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
không thể đạt được với tư cách là những cá nhân riêng lẻ, nó là một yếu tố cần
thiết để phối hợp những nỗ lực cá nhân hướng tới những mục tiêu chung.
Con người trải qua bao nhiêu giai đoạn phát triển với những hình thái
xã hội khác nhau thì cũng có bấy nhiêu kiểu quản lí. Quản lí vừa là biện pháp
hành chính, vừa là nghệ thuật, sau này khi khoa học phát triển, quản lí thành
khoa học ứng dụng rộng rãi trong tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội.
K. Marx đã viết: “Bất cứ lao động xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào
được thực hiện ở một quy mô tương đối lớn, đều cần ở một chừng mực nhất
định đến sự quản lí. Quản lí xác lập sự tương hợp giữa các công việc cá thể và
hoàn thành những chức năng chung xuất hiện trong sự vận động của các bộ
phận riêng rẽ của nó”. [20; 9]. Nh vậy, bản chất của quản lí là một loại lao
động để điều khiển lao động. Xã hội ngày càng phát triển, các loại hình lao
động phong phú, phức tạp thì hoạt động quản lí càng có vai trò quan trọng.
Nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều quan niệm về quản lí dưới các
góc độ khác nhau:
Các nhà nghiên cứu lí luận liên bang Nga cho rằng: Quản lí một hệ
thống xã hội, là khoa học, là nghệ thuật tác động (của chủ thể quản lí) vào
hệ thống, chủ yếu là vào con người, nhằm đạt được những mục tiêu kinh tế
– xã hội nhất định.[ 20; 9]
Hoặc: “Quản lí là tính toán sử dụng hợp lí các nguồn lực (nhân lực,
vật lực, tài chính) nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ bởi kết quả tối ưu về
kinh tế – xã hội” [20 ; 9]
Các tác giả nghiên cứu quản lí phương Tây cũng có những định

nghĩa quả lí rất cụ thể nh: “Quản lí chính là dự báo, lập kế hoạch, tổ chức,
điều khiển, phối hợp và kiểm tra” [12; 25]
“Quản lí là một hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗ lực
cá nhân nhằm đạt được những mục tiêu của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà
quản lí là hình thành một môi trường mà con người có thể đạt được các
mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn Ýt nhất.

8


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Với tư cách thực hành thì quản lí là nghệ thuật, còn kiến thức có tổ chức thì
quản lí là khoa học [12 ; 25]
Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng đưa ra nhiều khái niệm khác
nhau về quản lí: theo Từ điển tiếng Việt (1992) thì “Quản lí là hoạt động
của con người tác động vào tập thể người khác để phối hợp, điều chỉnh,
phân công thực hiện mục tiêu chung”. [32]
Tác giả Nguyễn Minh Đạo cho rằng: “Quản lí là sự tác động liên tục
có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lí (người quản lí, tổ chức quản
lí) lên khách thể (đối tượng quản lí) về các mặt: chính trị, kinh tế, văn hoá,
xã hội … bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các
phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện
cho sự phát triển của đối tượng. [10; 7]
Theo tác giả Hà Sĩ Hồ: “Quản lí là một quá trình tác động có định
hướng, có tổ chức nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định
và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định” [16; 61]
Theo tác giả Bùi Trọng Tuân: “Quản lí là chức năng của những hệ
thống có tổ chức với những bản chất khác nhau (kỹ thuật, sự vật, xã hội)
thực hiện những chương trình mục đích hành động” [30; 5]
Theo tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt: “Quản lí một hệ thống

là quá trình tác động đến nó nhằm đạt được những mục tiêu nhất định
những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà nhà quản
lí mong muốn” [ 15; 225]
Theo tác giả Hoàng Chúng và Phạm Thanh Liêm: “Quản lí là tác
động có mục đích đến tập thể những con người nhằm tổ chức và phối hợp
hoạt động của họ, động viên kích thích họ trong quá trình lao động. [4]
Từ những định nghĩa trên ta rót ra một số điều khái quát là:
- Quản lí là hoạt động tất yếu của những hệ thống có tổ chức, chủ
yếu là tập thể người (nhóm).

9


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
- Quản lí bao giờ cũng hướng đích: có mục tiêu, có tổ chức, có các
tác động tương ứng phù hợp nhằm hướng dẫn điều khiển những đối tượng
quản lí để đạt tới những mục tiêu định sẵn.
- Quản lí bao giờ cũng tồn tại với tư cách là một hệ thống gồm các
thành phần.
+ Chủ thể quản lí (người quản lí, tổ chức quản lí) đề ra mục tiêu dẫn
dắt điều khiển các đối tượng quản lí để đạt tới mục tiêu đã định sẵn.
Khách thể quản lí (đối tượng quản lí) con người (được tổ chức thành
một tập thể, một xã hội …); thế giới vô sinh (các trang thiết bị kĩ thuật), thế
giới hữu sinh (vật nuôi, cây trồng…).
- Cơ chế quản lí: Những phương thức mà nhờ đó hoạt động quản lí
được thực hiện và quan hệ tương tác giữa chủ thể quản lí và khách thể
quản lí được vận hành điều chỉnh.
- Mục tiêu chung: Cho cả đối tượng quản lí và chủ thể quản lí là căn
cứ để chủ thể quản lí tạo ra các hoạt động quản lí.
* Quản lí là khoa học, là nghệ thuật sử dụng các nguồn lực sao cho hiệu

quả cao nhất mà chi phí thấp nhất.
* Quản lí tạo ra mối quan hệ hữu cơ giữa chủ thể quản lí và khách thể quản
lí. Chủ thể quản lí tạo ra các tác động quản lí, còn khách thể quản lí tạo ra
các sản phẩm có giá trị sử dụng, hiện thực hoá mục tiêu đã định và thoả
mãn mục đích của nhà quản lí.
Như vậy, quản lí là quá trình tác động có định hướng, có tổ chức của
chủ thể quản lí lên đối tượng quản lí thông qua các cơ chế quản lí, nhằm sử
dụng có hiệu quả cao nhất các nguồn lực trong điều kiện môi trường biến
động để hệ thống ổn định, phát triển, đạt những mục tiêu đã định.
Để đạt được những mục tiêu đã định, quản lí phải thông qua các
chức năng quản lí. Chức năng quản lí chính là những nội dung, những
phương thức hoạt động cơ bản mà trong quá trình quản lí, chủ thể quản lí
sử dụng nó tác động đến đối tượng quản lí để thực hiện mục tiêu quản lí.
10


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Quản lí có bốn chức năng cơ bản, các chức năng này luôn luôn có
mối quan hệ mật thiết, bổ sung, hỗ trợ cho nhau trong quá trình quản lí, bao
gồm: kÕ hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.
Kế hoạch hoá: là căn cứ vào thực trạng ban đầu của tổ chức và căn
cứ vào nhiệm vụ được giao mà vạch ra mục tiêu của tổ chức trong từng
thời kì, từng giai đoạn, từ đó tìm ra con đường, biện pháp, cách thức đưa tổ
chức đạt được mục tiêu đó.
Tổ chức: là những nội dung phương thức hoạt động cơ bản trong
việc thành lập cấu trúc của tổ chức mà nhờ cấu trúc đó chủ thể quản lí tác
động lên các đối tượng quản lí một cách có hiệu quả nhằm thực hiện mục
tiêu kế hoạch.
Chỉ đạo: là phương thức tác động của CTQL nhằm điều hành tổ
chức, nhân lực đã có của tổ chức (đơn vị) vận hành theo đúng kế hoạch để

thựuc hiện mục tiêu quản lí.
Kiểm tra: là những hoạt động của công tác quản lí tác động đến
khách thể quản lí nhằm đánh giá và sử lí các kết quả vận hành của tổ chức.
Như vậy: chức năng quản lí là một trong những vấn đề cơ bản của lí
luận quản lí, nó giữ vai trò to lớn trong thực tiễn quản lí, chức năng quản lí
và chu trình quản lí thể hiện đầy đủ nội dung hoạt động của chủ thể quản lí
đối với khách thể quản lí. Chính vì vậy, việc thực hiện đầy đủ các giai đoạn
quản lí trong mét chu trình quản lí là cơ sở đảm bảo cho hiệu quả của toàn
bộ hệ thống được quản lí.
1.2.2. Quản lí hoạt động dạy học trong nhà trường tiểu học
Trong quản lí nhà trường, quản lí hoạt động dạy học là nhiệm vụ
hàng đầu. Quản lí hoạt động dạy học là quản lí các hiệu quả thành tố cấu
trúc của hoạt động dạy học, cần phải tạo điều kiện và tác động cho sự cộng
tác tối ưu giữa giáo viên và học sinh, nhằm xác định đúng mục tiêu, lựa
chọn nội dung chương trình thích hợp, thực hiện đúng kế hoạch, áp dụng
hài hoà các phương pháp, tận dụng các phương tiện và điều kiện có tổ chức
linh hoạt các hình thức dạy học, tìm ra phương tiện kiểm tra - đánh giá kết
11


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
quả dạy học đáng tin cậy. Để quản lí hoạt động dạy học có hiệu quả cần
tuyệt đối chú ý đến những vấn đề cơ bản sau:
+ Chỉ đạo nội dung chương trình dạy học: Nội dung chương trình
dạy học thường xuyên được cụ thể hoá bằng môi trường dạy học trong từng
bộ môn, thông qua nôi dung đó mà người học sinh tiếp tục hoàn thiện, phát
triển những năng lực trí tuệ và nhân cách của mình theo mục tiêu đó.
+ Quản lí việc sử dụng sách giáo khoa là pháp chế trong quản lí tài
liệu, hướng dẫn dạy và học. Tính linh hoạt trong quản lí nội dung, trong
trình dạy học thể hiện ở chỗ tinh giản, mở rộng, bổ sung những nôi dung

đặc thù trong phạm vi cần thiết đối với từng loại trường.
+ Chỉ đạo hoạt động dạy học trên lớp: Chỉ đạo phương hướng chính
trị tư tưởng bài giảng, vì phương hướng chính trị của bài giảng là yếu tố
hàng đầu góp phần hình thành sự phát triển nhân cách người học.
+ Chỉ đạo việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh: kiểm
tra, đánh giá là một khâu không thể thiếu được trong hoạt động dạy học.
Chỉ đạo việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm tác động
trực tiếp đến giáo viên để họ thực hiện đầy đủ và khoa học quá trình kiểm
tra, đánh giá trên cơ sở công bằng, khách quan nhằm thúc đẩy quá trình học
tập của học sinh và quá trình giảng dạy của giáo viên đáp ứng ngày càng
đầy đủ và vững chắc các yêu cầu do mục tiêu đã đề ra.
Trong điều kiện kinh tế xã hội hiện nay, sự tăng trưởng vượt bậc khối
lượng và tính phức tạp của sản xuất đời sống, người quản lí nói chung và
quản lí giáo dục nói rtiêng, giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Để đạt được
những yêu cầu về hoạt động dạy học thì phải có sự chỉ đạo đúng hướng của
người hiệu trưởng.
1.2.3. Biện pháp quản lí hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường tiểu
học
1.2.3.1. Khái niệm biện pháp quản lí hoạt động dạy học

12


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Theo từ điển tiếng Việt “Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một
vấn đề cụ thể”. Như vậy biện pháp là cách làm cụ thể được chủ thể sử dụng
trên cơ sở các phương pháp đã được xác định. Muốn hiểu rõ khái niệm biện
pháp quản lí giáo dục, trước hết chúng ta xem xét các phương pháp quản lí
giáo dục. Phương pháp quản lí giáo dục là một bộ phận đồng nhất linh hoạt
trong hệ thống quản lí, phương pháp quản lí cũng thể hiện rõ nhất tính năng

động, sáng tạo của công tác quản lí trong mỗi tình huống, mỗi đối tượng
nhất định. Người cán bộ phải biết cách sử dụng phương pháp quản lí thích
hợp. Tính hiệu quả của quản lí phụ thuộc một phần quan trọng vào việc lựa
chọn đúng đắn và áp dụng linh hoạt nhất các biện pháp quản lí. Biện pháp
quản lí chính là các cách thức cụ thể để thực hiện phương pháp quản lí.
Trong giáo dục biện pháp quản lí là tổ hợp nhiều cách thức tiến hành
của chủ thể quản lý nhằm tác động đến đối tượng quản lý để giải quyết
những vấn đề trong công tác quản lý làm cho hệ vận hành đạt mục tiêu mà
chủ thể quản lý đã đề ra phù hợp với quy luật khách quan.
Như vậy, biện pháp quản lý HĐDH của hiệu trưởng trường tiểu học
là những cách thức tiến hành của hiệu trưởng để tác động đến những lĩnh
vực trong quản lý HĐDH nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động này và
nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục của cấp học.
1.2.3.2. Hoạt động dạy
Lịch sử phát triển của loài người gắn liền với giáo dục, giáo dục là
một nhu cầu không thể thiếu được của nhu cầu xã hội loài người. Nó duy
trì và bảo tồn những kinh nghiệm xã hội mà loài người đã tích luỹ được, nó
thựuc hiện các chức năng xã hội hết sức quan trọng đó là chức năng kĩ
thuật sản xuất, chức năng chính trị xã hội, chức năng văn hoá tư tưởng. V.I
Lênin coi giáo dục là hiện tượng tất yếu và vĩnh hằng của xã hội loài người.
Vì ở đâu có con người thì ở đó có giáo dục, có dạy học, ở đâu còn con
người ở đó còn sự truyền đạt những kinh nghiệm của xã hội loài người và
như vậy giáo dục được thực hiện bằng nhiều con đường, trong đó có con
13


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
đường quan trọng nhất là tổ chức dạy học, đó là con đường ngắn nhất để
chiếm lĩnh tri thức, kinh nghiệm đã tích luỹ được của cả nhân loại. Hoạt
động dạy học sẽ cung cấp cho con người hệ thống kiến thức khoa học, bồi

dưỡng phương pháp tư duy sáng tạo và kĩ năng thực tiễn nhằm nâng cao
trình độ học vấn, hình thành lối sống văn hoá. Mục đích cuối cùng là hình
thành cho người học được trang bị những kiến thức mới tiếp thu một cách
năng động tự chủ, sáng tạo và vận dụng trong thực tế cuộc sống. Nh vậy,
thực hiện được chức năng nâng cao dân trí cho toàn xã hội.
Dạy học được thực hiện trong môi trường thuận lợi là nhà trường.
Nội dung chương trình liên hoàn, phù hợp với từng lứa tuổi, thích ứng với
từng môi trường nghề nghiệp của địa phương. Ở nhà trường phổ thông, đặc
biệt là trường tiểu học thì hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm, nó
giúp cho học sinh nắm vững kiến thức một cách có hệ thống qua hoạt động
dạy của thầy giáo. Theo Babanxky: chỉ có tác động qua lại giữa thầy và trò
thì mới xuất hiện bản thân quá trình dạy học – nếu không có mối liên hệ tác
động qua lại giữa dạy và học sẽ làm mất đi quá trình toàn vẹn đó. Theo
Đặng Vũ Hoạt thì: Hoạt động của thầy là hoạt động điều khiển,’.hoạt động
cuảt trò là hoạt động tự điều khiển của quá trình dạy.
Hoạt động dạy là hoạt động của thầy với vai trò là người tổ chức,
điều khiền chỉ đạo,hướng dẫn hoạt động nhận thức nói riêng và hoạt động
học tập của học sinh nói chung nhằm thực hiện các mục đích và nhiệm vụ
dạy học.Hoạt động học là quá trình nhận thức, đóng vai trò chủ động, tích
cực , tự giác và sáng tạo trong nhận thức và rèn luỵên nhân cách.. Như vậy,
hoạt động dạy học được hiểu một cách đầy đủ là bao gồm toàn bộ việc
giảng dạy, của thầy điều khiển việc học tập rèn luyện của trò theo nội dung
giáo dục toàn diện nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành người làm chủ đất nước,
có giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có văn hoá, kĩ thuật, có sức khoẻ, là những
người phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu xây dựng xã hội mới.
1.3. Vị trí của trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân
14


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

1.3.1. Vị trí trường tiểu học
Trường tiÓu học do nhà nước đặt ra và xây dựng nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục tiểu học. Do đó trường tiểu học có vị trí, chức năng và
nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp “ trồng người”.
Trong điều 2 của điều lệ trường tiểu học xác định rõ: “Trường tiểu học
là cơ sở giáo dục của bậc tiểu học, bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục
quốc dân. Trường tiểu học có tư cách pháp nhân và con dấu riêng [ 7; 5]
Trong cuốn chuyên khảo “Công tác quản lí hành chính và sư phạm
của trường tiểu học” JeanValerien có ghi ý kiến của UNESCO nh sau:
“Tiểu học không cần phải bàn cãi gì nữa, là cấp đào tạo chính để
cung cấp nền giáo dục cơ bản mà mọi trẻ em có quyền được hưởng” [19]
Giáo sư Phạm Tất Dong đã từng khẳng định “giáo dục tiểu học là
một bộ phận nền tảng để trên đó chúng ta xây dựng toà nhà học vấn cho
toàn dân”
Đây là bậc học bắt buộc đối với mọi trẻ em từ 6 đến 14 tuổi, thực hiện
trong 5 năm học từ lớp 1 đến lớp 5. Bậc học này nhằm giúp học sinh hình
thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức,
trí tuệ, thể chất thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học THCS.
Đối với mỗi con người trong quá trình trưởng thành, trường tiểu học
là nơi con người chính thức được tổ chức học tập, rèn luyện một cách
“chính quy” nghiêm túc nhất. Trường tiểu học lần đầu tiên tác động đến trẻ
em bằng phương pháp nhà trường (bao gồm cả nội dung, phương pháp và
tổ chức giáo dục) nơi đầu tiên tổ chức một cách tự giác hoạt động học tập
với tư cách là một hoạt động chủ đạo cho trẻ em, nơi diễn ra cuộc sống
thực của trẻ em và là nơi tạo cho trẻ em có hạnh phúc đi học.
Như vậy, với tư cách là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục
quốc dân, giáo dục tiểu học có vững chắc thì mới đảm bảo được nhiệm vụ
xây dựng toàn bộ nền móng không những chỉ đạo cho giáo dục phổ thông
mà còn cho cả sự hình thành và phát triển nhân cách con người.

15


Ket-noi.com din n cụng ngh, giỏo dc
iu 3 - lut ph cp giỏo dc tiu hc quy nh mc tiờu ca giỏo
dc tiu hc l: Giỏo dc tiu hc phi m bo cho hc sinh nm vng
cỏc k nng núi, c, vit, tớnh toỏn, cú nhng hiu bit cn thit v thiờn
nhiờn, xó hi, con ngi, cú lũng nhõn ỏi, hiu tho vi ụng b, cha m, yờu
quý anh ch em, kớnh trng thy cụ giỏo, l phộp vi ngi ln tui, giỳp
bn bố, em nh; yờu lao ng, cú k lut, cú np sng vn hoỏ; cú thúi
quen rốn luyn thõn th v gi v sinh; yờu quờ hng t nc, yờu ho
bỡnh
Trong iu 27 khon (2) ca lut giỏo dc cng ó ghi rừ: Giỏo dc
tiu hc nhm giỳp hc sinh hỡnh thnh nhng c s ban u cho s phỏt
trin ỳng n v lõu di v o c, trớ tu, th cht, thm m v cỏc k
nng c bn hc sinh tip tc hc THCS [ 24; 20].
Mc tiờu chung ca giỏo dc tiu hc trong giai on mi l: Xõy
dng cp tiu hc lnh mnh, m bn sc dõn tc, phỏt trin bn vng
v v c bn t trỡnh tin trin [ 6; 21]
Nh vy, mc tiờu ca giỏo dc tiu hc ó khng nh:
+ Phỏt trin ton din con ngi l mc tiờu chung v lõu di ca
giỏo dc phỏt trin. Giỏo dc tiu hc ch hỡnh thnh c s ban u cho s
phỏt trin ú.
+ Con ngi phỏt trin ton din phi cú y cỏc phm cht v
nng lc v o c trớ tu, th cht, thm m v phi cú cỏc khỏi nim c
bn tip tc hc lờn, sn sng tham gia xõy dng v bo v T Quc.
+ Hc xong bc tiu hc, hc sinh phi tip tc hc THCS
tiêugiỏo
GDdc
tiểu

T mc tiờu trờn, Mục
ni dung
tiu hc phi bo m cho hc
học
sinh cú hiu bit n gin, cn thit v t nhiờn, xó hi v con ngi;cú
thúi quen rốn luyn thõn th, gi gỡn v sinh, cú hiu bit ban u v hỏt,
Phơng pháp GD tiểu
Nội dung GD tiểu
mỳa, õm nhc, m thut. [ 24; 21].
học
học
Chúng ta biu din mc tiờu giỏo dc tiu hc bng s sau:
Kiến
thức
ND các mục tiêu GD
Kỹ
năng
Thái
16
độ
Các hoạt động GD
Chơng trình các
trong và ngoài giờ
môn bắt buộc và


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục

Sơ đồ: Mục tiêu giáo dục Tiểu học
Từ mục tiêu chung, có thể nêu đặc trưng của mục tiêu quản lí trường

tiểu học nh sau:
Thứ nhất: Phải chỉ đạo để thực hiện tất cả các công tác:
- Công tác phổ cập và phát triển giáo dục
- Công tác giáo dục trong nhà trường
- Công tác quá trình quản lí dạy học
- Công tác quản lí lao động kĩ thuật
- Công tác quản lí giáo dục thể chất và vệ sinh.
- Công tác quản lí các hoạt động xã hội và sinh hoạt tập thể của học
sinh, các tác động của môi trường và nhà trường.
Thứ hai: Để đạt được môi trường giáo dục, mục tiêu quản lí trường
tiểu học còn phải quan tâm đến mặt khác nh:
+ Mục tiêu xã hội
+ Mục tiêu kinh tế
+ Mục tiêu cải tiến quản lí.
Trong đó mục tiêu cải tiến quản lí chiếm vị trí khá quan trọng, đặc biệt
trong tình hình hiện nay, việc thực hiện các mục tiêu cải tiến quản lí có tác
dụng quyết định đối với việc thực hiện các mục tiêu quản lí của nhà trường.
1.4. Người hiệu trưởng trong nhà trường tiểu học
17


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
1.4.1. Vai trò của người hiệu trưởng
Hiệu quả giáo dục, đào tạo của nhà trường nói chung phụ thuộc vào
các yếu tố chủ yếu sau đây:
+ Đội ngũ giáo viên, công nhân viên.
+ Cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học.
+ Trình độ được giáo dục (đầu vào) của học sinh.
+ Tổ chức quản lí trường học, đứng đầu là hiệu trưởng.
Khi xác định vai trò, vị trí của người hiệu trưởng – người được giao

quyền hạn và nhiệm vụ lớn lao đối với hoạt động quản lí nhà trường, luật
giáo dục ban hành năm 2005 ở điều 54 khoản 1 quy định “Hiệu trưởng là
người chịu trách nhiệm quản lí các hoạt động của nhà trường, do cơ quan
nhà nước có thÈm quyền bổ nhiệm, công nhận” [24; 45]
Nhà trường thực hiện được mục tiêu nhiệm vụ của mình hay không
một phần quyết định là phụ thuộc vào những phẩm chất và năng lực của
người hiệu trưởng. Trong những hoàn cảnh thực tiễn gần nhau, có trường
với hiệu trưởng giỏi đã trở thành trường tiên tiến, đạt nhiều thành tích về
dạy học và giáo dục; nhưng với hiệu trưởng kém thì trường không phát
triển, chất lượng dạy học và giáo dục thấp. Vai trò tổ chức, quản lí của hiệu
trưởng có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với mọi hoạt động của nhà trường
Người hiệu trưởng trong nhà trường XHCN không phải chỉ cần biết
tổ chức việc dạy và học theo yêu cầu của xã hội mà điều quan trọng hơn là
phải biến nhà trường thành một “công cụ cúa chuyên chính vô sản” (Lê nin
– Bàn về giáo dục). Vì vậy ,người hiệu trưởng phải có sự giác ngộ sâu sắc
về chính trị, có những hiểu biết sâu về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, về đường lối giáo dục XHCN, có tinh thần cách mạng cao, có
tinh thần đoàn kết …
Người hiệu trưởng tổ chức thực hiện những chủ trương chính sách,
đường lối giáo dục thông qua nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức
giáo dục phù hợp. Người hiệu trưởng phải hiểu rõ mục tiêu giáo dục, am
18


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
hiểu sâu sắc nội dung giáo dục, nắm chắc các phương pháp giáo dục, các
nguyên tắc tổ chức giáo dục XHCN có kinh nghiệm, có năng lực, có uy tín
về chuyên môn, là con chim đầu đàn của tập thể giáo viên. Người hiệu
trưởng có chức năng tổ chức mọi hoạt động giáo dục trong trường, làm sao
cho các chủ trương, đường lối các nội dung, phương pháp giáo dục giáo

dục được thực hiện một cách có hiệu quả. Do vậy, năng lực tổ chức thực
tiễn của người hiệu trưởng quyết định hiệu quả của QLGD. Trong công tác
tổ chức thực tiễn, người hiệu trưởng phải có tri thức cần thiết về khoa học
tổ chức, đặc biệt phải biết quản lý quản lý con người, có những kỹ năng cần
thiết làm việc với con người. Chính vì vậy, lao động quản lí của hiệu
trưởng vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật.
1.4.2. Chức năng của người hiệu trưởng
Công tác quản lí nhà trường trước hết phải nhằm thực hiện nghiêm
túc các nhiệm vụ theo luật định, nó thể hiện ở chức năng quản lí. Để thực
hiện tốt nhiệm vụ của chủ thể quản lí, hiệu trưởng phảI làm tốt 4 chức
năng cơ bản trong mọi khâu của quá trình quản lí giáo dục. Đó là chức
năng lập kế hoạch, chức năng tổ chức thực hiện, chức năng chỉ đạo và chức
năng kiÓm tra trong quá trình giáo dục.
1.4.2.1. Lập kế hoạch
Là tập hợp các MTGD có quan hệ chặt chẽ, thống nhất với nhau bởi
MTGD chung và hệ thống các biện pháp thích hợp, được xây dựng trước
cho mọt giai đoạn nhất định, nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục đã được
xác định, là chương trình hoạt động của tập thể sư phạm, được xây dựng
trên cơ sở những nhiệm vụ giáo dục đã được xác định, là chương trình hành
động của tập thể sư phạm, được xây dựng trên cơ sở những nhiệm vô
chung của nhà trường, những chỉ thị của Đảng, Nhà nước về giáo dục - đào
tạo được vận dụng vào điều kiện cụ thể, phù hợp với đặc điểm của nhà
trường.

19


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
Điều quan trọng nhất trong lập kế hoạch là xác định đúng dắn các
mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể của nhà trường trong năm học, trên cơ sở đó

soạn thảo ra các quyết định quản lí để các mục tiêu, nhiệm vụ đó từng bước
được thực hiện trong từng thời điểm, từng giai đoạn cụ thể.
Giai đoạn đầu của lập kế hoạch có ý nghĩa quan trọng và mất nhiều
thời gian, công sức vì phải tổng hợp, nghiên cứu tư liệu của năm học trước,
phải phân tích một cách khoa học các mặt thành công cũng như tìm ra
nguyên nhân của những mặt còn yếu kém. Trên cơ sở mục tiêu đã hoạch
định, nghiên cứu các văn bản hướng dẫn, thông tư, chỉ thị, kế hoạch của
cấp trên, đồng thời tiến hành xử lí một cách khoa học hệ thống các thông
tin về thực tế nhà trường, về đội ngũ giáo viên, học sinh, điều kiện CSVC,
về thực trạng kinh tế – xã hội của địa phương đưa ra thảo luận trong bộ
máy lãnh đạo nhà trường để có sự thống nhất cao trong thực hiện.
Giai đoạn 2 là lập kế hoạch về từng bộ phận công tác của nhà trường,
bao gồm các tổ chuyên môn, các bộ phận tham mưu, các tổ chức đoàn thể
(công đoàn, đoàn thanh niên, đội thiếu niên) trong trường. Hiệu trưởng cần
có biện pháp chỉ đạo sao cho kế hoạch của các bộ phận đảm bảo tính đồng
bộ, có khả năng phối hợp cao, cùng hướng vào thực hiện mục tiêu và các
nhiệm vụ công tác kế hoạch chung. Từng bộ phận cần tổ chức xây dựng kế
hoạch một cách nghiêm túc, chi tiết, cụ thể, hợp lí, sát với điều kiện thực tế
của mình và của trường, phải sắp xếp nhân lực, công việc phù hợp để mỗi
thành viên trong tập thể phát huy được điểm mạnh của họ trong HĐSP.
1.4.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch
Đây là chức năng có ý nghĩa quyết định trong việc biến kế hoạch
thành hiện thực. Trong tác phẩm “V.I. Lênin, toàn tập” Lênin nói rằng:
“Mọi kế hoạch tốt nhất cũng đều có thể bị phá vỡ tan tành do việc thực hiện
vụng về và đần độn” [ 23; 22].
Hiệu trưởng cụ thể hoá kế hoạch chung thành chương trình hành
động, từ chỉ tiêu chung của toàn trường thành chỉ tiêu bộ phận, từ kế hoạch
20

Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
nhà trường thành kế hoạch tổ, nhóm, để những kế hoạch chi tiết đó có tính
thực tiễn và khả thi, hiệu trưởng cần chú ý tới tính chủ động, sáng tạo của
giáo viên tạo điều kiện cho họ được áp dụng những biện pháp thích hợp
trong từng trường hợp cụ thể.
Hiệu trưởng tổ chức tốt hoạt động của bộ máy nhà trường, tức là làm
công tác tổ chức cán bộ. Hiệu trưởng phải nắm vững đội ngũ CBCNV
trong trường mình, không những về năng lực chuyên môn mà còn cần phải
hiểu được tâm tư, hoàn cảnh riêng của từng người để từ đó có sự phân công
hợp lí, tạo điều kiện cho mỗi cá nhân phát huy tối đa năng lực bản thân, tạo
thành sức mạnh to lớn của đơn vị.
1.4.2.3. Chỉ đạo
Bên cạnh tổ chức, hiệu trưởng phải thường xuyên nắm chắc vai trò
chỉ đạo toàn diện của mình. Người lãnh đạo giỏi là người tạo ra được sự
đồng bộ về mọi phương diện, chủ động và sáng tạo trong tập hợp, xử lí các
nguồn thông tin một cách chính xác, kịp thời, để điều chỉnh trong quá trình
quản lí, nhằm đạt được hiệu quả cao nhất
Trong quản lí trường học, rất nhiều tình huống có thể xảy ra từ nhiều
nguyên nhân đòi hỏi sự chỉ đạo, lãnh đạo đúng đắn, nhạy bén, sâu sắc, kịp
thời của người hiệu trưởng

1.4.2.4. Kiểm tra
Chức năng cơ bản của hiệu trưởng trường tiểu học là kiểm tra toàn
diện các hoạt động sư phạm diễn ra trong trường do mình phụ trách, phải
lấy các mục tiêu trong kế hoạch, mục đích cuối cùng của giáo dục làm tiêu
chí để đánh giá các khâu hoạt động. Hiệu trưởng cắn cứ vào kết quả kiểm
tra cụ thể mà đánh giá từng khâu cho tới toàn bộ hoạt động giáo dục trong
nhà trường, kịp thời phát hiện những điểm sai lệch cần điều chỉnh để có

21

Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
biện pháp phù hợp, nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. Phương pháp tiến
hành kiểm tra cần thiết thực, phù hợp và hiệu quả.
Các chức năng quản lí của hiểu trưởng có mối liên hệ chặt chẽ với
nhau phối hợp với nhau, bổ xung cho nhau cùng thực hiện một chức năng
chung là quản lí tốt hoạt động của nhà trường theo sơ đồ sau:
Sơ đồ: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lí của hiệu trưởng
LËp kÕ
ho¹ch
KiÓm tra

Tæ chøc

ChØ ®¹o
1.4.3. Nhiệm vụ của người hiệu trưởng
Điều 18 của Điều lệ trường tiểu học xác định rõ: Hiệu trưởng trường
tiểu học có nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
- Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch năm học.
- Tổ chức bộ máy của trường: Thành lập và cử các tổ trưởng chuyên
môn, tổ hành chính – quản trị, thành lập và cử chủ tịch các hội đồng trong
nhà trường.
- Phân công, quản lí, kiểm tra công tác của giáo viên, nhân viên; đề
nghị với trưởng phòng GD và ĐT về quyết định tuyển dụng, thuyên
chuyển, đề bạt giáo viên, nhân viên theo quy định của Nhà nước.
- Quản lí hành chính, tài chính, tài sản của nhà trường.
- Tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường.
- Quản lí học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ
chức; nhận học sinh vào học, giới thiệu học sinh chuyển trường; quyết định

khen thưởng, kỷ luật học sinh, xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học

22


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
sinh, dánh sách học sinh lên lớp, ở lại lớp, danh sách học sinh được dù thi
tốt nghiệp tiểu học
- Được dự các lớp bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn và nghiệp vụ
quản lí trường học, được hưởng các quyền lợi của hiệu trưởng theo quy định.
Tóm lại: hiệu trưởng là người có trách nhiệm chủ yếu, có tính quyết
định đến kết quả phấn đấu của nhà trường, là nhân tố cơ bản quyết định sự
thành bại của nhà trường.
1.5. Nội dung quản lí hoạt động dạy học của người hiệu trưởng trong
nhà trường
1.5.1. Quản lí hoạt động dạy của giáo viên
Quá trình dạy học là tập hợp những hành động của hai chủ thể là
giáo viên và học sinh. Trong đó, giáo viên giữ vai trò chủ đạo, tổ chức,
hướng dẫn và điều khiển, còn học sinh giữ vai trò chủ động lĩnh hội tri
thức, kỹ năng, kỹ xảo rèn luyện thái độ và hành vi tốt đẹp. Quá trình dạy
học chỉ có thể đem lại kết quả cao khi cả hai chủ thể cùng cố gắng, cùng
cộng tác. Trong trường học, HĐDH là một hoạt động trung tâm, quản lí
HĐDH chính là quản lí quá trình dạy học. Nguyễn Ngọc Quang trong tác
phẩm “Những khái niệm cơ bản về lí luận quản lí giáo dục đã nói: “Về thực
chất, quản lí trường học là quản lí quá trình dạy học” [28; 52]
Nhiệm vụ của giáo viên là giảng dạy, truyền tải tri thức tới học sinh
cùng với việc giáo dục đạo đức hình thành nhân cách cho các em. Nhiệm
vụ của hiệu trưởng là quản lí đội ngũ giáo viên để giúp cho giáo viên hoàn
thành tốt nhiệm vụ dạy học của mình. Trong phạm vi của đề tài này chúng
tôi tập trung vào việc quản lí hoạt động dạyhọc. Về quản lí hoạt động dạy

của hiệu trưởng trước hết phải nói đến là: Quản lí kế hoạch giảng dạy và
việc thực hiện chương trình của giáo viên
Xây dựng kế hoạch giảng dạy và việc xác định mục tiêu công tác
giảng dạy của mỗi giáo viên phải dựa trên cơ sở trình độ tay nghề và kết
quả phân tích tình hình học tập của học sinh. Hiệu trưởng phải hướng dẫn
23


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
giáo viên quy trình xây dựng kế hoạch, giúp họ biết cách xác định mục tiêu
đúng đắn và biết cách tìm ra các biện pháp đề đạt được các mục tiêu đề ra.
Trong công tác quản lí nhà trường, hiệu trưởng phải coi việc giáo
viên thực hiện tốt kế hoạch giảng dạy là một điều quan trọng để đảm bảo
chất lượng dạy học. Vì vậy, hiệu trưởng phải biết sử dụng nhiều phương
pháp quản lí phù hợp với tình hình đội ngũ giáo viên nhà trường giúp họ
hoàn thành kế hoạch một cách tốt nhất.
* Quản lý việc thực hiện chương trình của giáo viên
Chương trình dạy học quy định nội dung phương pháp, hình thức
dạy học các môn một cách thống nhất, nhằm thực hiện những yêu cầu
mục tiêu cấp học. Chương trình dạy học là pháp lệnh của Nhà nước do
Bộ giáo dục - đào tạo ban hành. Trong chương trình quy định về mục
đích, nhiệm vụ, phạm vi, số tiết, hệ thống cấu trúc và nội dung của từng
môn học, cho từng khối lớp, tới từng bài cụ thể. Chương trình dạy học
là một căn cứ pháp lí để tiến hành chỉ đạo thực hiện kiểm tra, giám sát,
đánh giá hoạt động dạy học của nhà trường. Đồng thời đây cũng là căn
cứ có tính pháp lí để hiệu trưởng quản lí giáo viên, thực hiện theo đúng
chương trình quy định. Người hiệu trưởng phải thực hiện nghiêm chỉnh
không được tuỳ tiện thay đổi, thêm bớt làm sai lệch chương trình dạy
học. Vì vậy, hiệu trưởng phải nắm vững và tổ chức cho toàn thể giáo
viên nghiên cứu nắm vững chương trình, mục tiêu giáo dục của cả cấp

học vào đầu các năm học, hoặc khi có sự điều chỉnh của Bộ giáo dục đào tạo. Có nắm vững chương trình dạy học giáo viên mới có cơ sở thực
hiện tốt các khâu trong quá trình dạy học: soạn bài, lên lớp, tổ chức thực
hành, ôn tập, kiểm tra, cho điểm. Nắm vững chương trình dạy học giáo
viên mới chủ động và tổ chức có hiệu quả giờ lên lớp mới có khả năng
đổi mới về phương pháp, khai thác tốt mọi điều kiện chuẩn bị cho
HĐDH đạt hiệu quả. Để quản lí giáo viên dạy đúng và dạy đủ chương
trình dạy học, hiệu trưởng cần thực hiện các việc sau: Kiểm tra kế hoạch
24


Ket-noi.com diễn đàn công nghệ, giáo dục
dạy học bộ môn của giáo viên, trong đó kế hoạch thực hiện chương
trình.
Hiệu trưởng cùng với phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, phân
công nhau theo dõi nắm tình hình thực hiện hàng tuần, hàng tháng. Điều
quan trọng là hiệu trưởng phải tiến hành phân tích tình hình thực hiện
chương trình sau mỗi lần tổng hợp để có những biện pháp quản lí tốt
chương trình dạy học.
Sử dụng các biểu bảng sổ sách nh: sổ báo giảng, giáo án, sổ điểm,
lịch kiểm tra học tập, sổ dự giờ … để nắm tình hình có liên quan đến việc
thực hiện hàng ngày.
* Quản lí giáo viên soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp:
Việc chuẩn bị lên lớp của giáo viên bao gồm việc chuẩn bị dài hạn
cho toàn năm học và từng học kì hoặc chuẩn bị cho từng tiết lên lớp cụ
thể:
Chuẩn bị dài hạn: giáo viên cần xây dựng được kế hoạch dạy học
cho cả năm hay từng học kì dựa trên cơ sở nghiên cứu kỹ chương trình dạy
học, SGK, tài liệu tham khảo, tình hình học tập của học sinh.
Trong quá trình xây dựng kế hoạch cần tính đến khả năng của nhà
trường trong việc cung ứng những điều kiện vất chất kỹ thuật cho hoạt

động dạy học, khả năng tự làm đồ dùng dạy học. Từ đó lựa chọn phương
pháp giảng dạy, hình thức lên lớp cho phù hợp.
Chuẩn bị từng tiết lên lớp: đó là công tác soạn giáo án. Đây là sự
chuẩn bị quan trọng nhất của giáo viên trong giờ lên lớp. Giáo án là bản thiết
kế cụ thể cho giờ lên lớp, trong đó trình bày trong giáo án phải rõ ràng, khoa
học nội dung mà học sinh cần nắm, các hoạt động với những hình thức cụ
thể, thời gian phân phối trong tiết học. Để quản lí tốt công tác soạn bài và
chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên, hiệu trưởng cần thực hiện các biện pháp.
- Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch soạn bài.

25