Tiết 84 Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

Trường THPT Tam Quan
Tiết : 84 Tiếng Việt:
Ngày soạn: 22-3 -2010
I .M ụ c tiêu : Giúp học sinh:
1.Kiến thức: -Nắm được khái niệm ngôn ngữ nghệ thuật và phong cách ngôn
ngữ nghệ thuật với các đặc trưng của nó.
2. Kó năng: - Có kiõ năng phân tích và sử dụng ngôn ngữ theo phong cách ngôn
ngữ nghệ thuật.
3.Thái độ: - Tạo sự hình thành thói quen, tính cách, nhân cách nhằm phát triển
con người toàn diện theo mục tiêu giáo dục.
II.Chuẩn bò:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
-Giáo viên thiết kế giáo án, làm một số sơ đồ biểu bảng.
2. Chuẩn bò của học sinh:
-Học sinh đọc bài, soạn bài, làm bài tập, chuẩn bò tài liệu và đồ dùng học tập.
III. Hoạt động d ạ y h ọ c:
1 . n đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra só số, vệ sinh phòng học, đồng phục .
2. Ki ể m tra bài c ũ : (cã thĨ ktra 15phót)
C©u hái: Khi sư dơng tiÕng ViƯt trong giao tiÕp, cÇn ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n nµo?
Tr¶ lêi:
Khi sư dơng tiÕng ViƯt trong giao tiÕp, cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau:
-VỊ ng÷ ©m vµ ch÷ viÕt:
+ CÇn ph¸t ©m theo ©m thanh chn cđa tiÕng ViƯt
+ CÇn viÕt ®óng theo quy t¾c hiƯn hµnh vỊ chÝnh t¶ vµ vỊ ch÷ viÕt nãi chung.
-VỊ tõ ng÷: CÇn dïng tõ ng÷ ®óng víi h×nh thøc vµ cÊu t¹o, víi ý nghÜa, víi ®Ỉc ®iĨm ng÷
ph¸p cđa chóng trong tiÕng ViƯt.
-VỊ ng÷ ph¸p:
+ CÇn cÊu t¹o c©u theo ®óng quy t¾c ng÷ ph¸p tiÕng ViƯt.
|+ DiƠn ®¹t ®óng c¸c quan hƯ ý nghÜa
+ Sư dơng dÊu c©u thÝch hỵp
+ C¸c c©u trong ®o¹n v¨n, vb cÇn cã sù liªn kÕt chỈt chÏ, t¹o nªn mét vb m¹ch l¹c, thèng

nhÊt.
-VỊ phong c¸ch ng«n ng÷: nãi vµ viÕt cÇn phï hỵp víi c¸c ®Ỉc trưng vµ chn mùc trong
tõng phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷.
3. Giảng bài m ớ i :
* Giới thiệu bài : (1phút)
-Tiến trình bài dạy:
Giáo án 10 cơ bản - 1 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan
Giáo án 10 cơ bản - 2 - – Nguyễn Văn Mạnh

Thời
gian
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
10’

45’
Hoạt động1:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu ngôn
ngữ nghệ thuật:
Ở ví dụ trang 97, ngôn
ngữ đó thuộc phong
cách ngon ngữ nào?
Những ngữ in đậm có
phải là ngôn ngữ nghệ
thuật không?Vì sao?
Hãy so sánh với những
từ ngữ đồng nghóa? Ở
ví dụ trang 98, bài ca

doa nhằm chuyển tải
đến người đọc điều gì?
Thông tin điều gì?
Đem đến cảm xúc
thẩm mỹ? Chức năng
nào giúp ta phân biệt
với các ngôn ngữ
khác?
So sánh đặc điểm
ngôn ngừ nghệ thuật
với ngôn ngữ khác?
Hãy cho biết thế nào
là ngôn ngữ nghệ thuật
?
( Phạm vi sử dụng,
chức năng , đặc điểm
nỗi bật?)
Hoạt động 2:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu
phong cách ngôn ngữ
nghệ thuật:
Chức năng phan biệt
của phong cách ngôn
ngữ nghệ thuật? Vì
sao?Hãy so sánh với
các phong cách ngôn
ngữ khác?
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu

những ví dụ để từ đó
hiểu được các đặc
Hoạt động1 :
Học sinh tìm hiểu
ngôn ngữ nghệ thuật:
Ở ví dụ trang 97 . Ở ví
dụ trang 98
*Phong cách ngôn ngữ
nghệ thuật là loại
phong cách ngôn ngữ
có :
- Phạm vi sử dụng :
Các văn bản thuộc
lónh vực văn chương.
- Chức năng : thông
báo – tác động - thẩm
mó.
-Khác với các phong
cách ngôn ngữ khác,
phong cách ngôn ngữ
nghệ thuật thực hiện
chức năng một cách
gián tiếp, qua trung
gian là hình tượng văn
học.


Hoạt động 2:
Học sinh tìm hiểu
phong cách ngôn ngữ

nghệ thuật:

1.Tính hình tượng:
-Thể hiện ở cách diễn
đạt thông qua hệ thống
hình ảnh,…để người
đọc rút ra những bài
I.Ngôn ngữ nghệ thuật
(Ngôn ngữ văn chương):
1.Tìm hiểu ngữ liệu:
a.Ví dụ ( trang 97)
b.Ví dụ ( trang 98)
2.Khái niệm:
-Phạm vi sử dụng: Chủ yếu
trong các tác phẩm văn
chương( gồm 3 loại:ngôn ngữ
thơ, tự sự và kòch).
-Chức năng:Thông tin, thẩm
mỹ
( biểu hiện cái đẹp, khơi gợi,
nuôi dưỡng cảm xúc thẫm
mỹ ở người nghe, người đọc).
-Đặc điểm :Ngôn ngữ được
tổ chức, sắp xếp, lựa chọn
tinh luyện từ ngôn ngữ thông
thường và đạt giá trò nghệ
thuật thẩm miõ.

II.Phong cách ngôn ngữ
nghệ thuật:

1.Chức năng:Được phân biệt
với các phong cách ngôn ngữ
khác bởi chức năng thẩm mỹ
( nối kết những chức năng
khác trong tác phẩm , nó có
vai trò rất quan trọng trong
tác phẩm ).
2.Đặc trưng:
a.Tính hình tượng: Đặc
trưng cơ bản:
a1.Tìm hiểu ngữ liệu:
-Những ví dụ sách giáo khoa
(trang 98,99):
Trường THPT Tam Quan
4.Dặn dò học sinh chuẩn bò cho tiết học tiếp theo: ( 3 phút)
- Ra bài tập về nhà : -Làm bài tập, nắm đặc trưng của phong cách ngôn ngữ nghệ
thuật.
-Chuẩn bò bài : Học bài, làm bài tập , soạn bài Trao duyên, Nỗi thương mình.
• a/ Luyện đọc : Đọc diễn cảm thể hiện được tâm trạng đau đớn, xót xa, giằng
vặt trước tình yêu tan vỡ của Thúy Kiều.
• b/ Trình bày nội dung phần tiểu dẫn : Từ đó xác đònh vò trí, bố cục đoạn trích.
• c/Theo em Kiều đã thuyết phục Thúy Vân bằng những lời lẻ nào? Hãy phân
tích những lời thoại này?
• Em có suy nghó gì về lời lẻ và hành động của Kiều trong hai câu thơ đầu.
• d/Hãy phân tích tâm trạng của Kiều sau khi trao kỉ vật
IV. Rút kinh nghiệm, bổ sung :
Bµi tËp1/trang 101 (sgk)
Nh÷ng biƯn ph¸p tu tõ thưêng ®ưỵc sư dơng ®Ĩ t¹o ra tÝnh h×nh tưỵng
-So s¸nh:
-“Sèng trong c¸t, chÕt vïi trong c¸t,

Nh÷ng tr¸i tim như ngäc s¸ng ngêi” (Tè H÷u)
-“C«ng cha như nói th¸i s¬n,
NghÜa mĐ như níc trong ngn ch¶y ra” (Ca dao)
-Èn dơ:
-“TiÕc thay hat g¹o tr¾ng ngÇn,
§· vo nưíc ®ơc l¹i vÇn than r¬m” (Ca dao)
-“Con cß ¨n b·i rau r¨m,
§¾ng cay chÞu vËy ®·i d»ng cïng ai” (Ca dao)
-Ho¸n dơ:
-“Mét c©y lµm ch¼ng nªn non,
Ba c©y chơm l¹i nªn hßn nói cao ” (Ca dao)
-“Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶
Cã søc ngưêi sái ®¸ còng thµnh c¬m” (Hoµng Trung Th«ng)
-“¸o n©u liỊn víi ¸o xanh,
N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn” (Tè H÷u)
Bµi tËp 2/ trang 102 (sgk)
Trong 3 ®Ỉc trưng cđa ng«n ng÷ nghƯ tht th× tÝnh h×nh tưỵng ®ưỵc xem lÇ tiªu biĨu nhÊt,
v×:
-TÝnh h×nh tưỵng lµ phương tiƯn t¸i hiƯn, t¸i t¹o cuộc sống th«ng qua chđ thÕ st¹o cđa nhµ
v¨n (lµ h×nh ¶nh chđ quan cđa thế giới kh¸ch quan).
-TÝnh h×nh tưỵng lµ m®’ st¹o nghƯ tht bëi v×:
+ Tác phẩm nghƯ tht ®ưa ngưêi ®äc vµo thÕ giíi cđa c¸i ®Đp, th«ng qua nh÷ng xóc
®éng hưíng thiƯn trưíc thiªn nhiªn vµ cc sèng
+Ngưêi ®äc cã thĨ h×nh thµnh nh÷ng phản øng t©m lÝ tÝch cùc-> thay ®ỉi c¸ch c¶m c¸ch
nghÜ cò kÜ, quan niƯm nh©n sinh vµ cã kh¸t väng sèng tèt h¬n, h÷u Ých h¬n.
-TÝnh h×nh tưỵng ®ưc hthùc ho¸ th«ng qua mét hƯ thèng ng«n ng÷ nghƯ tht (tõ ng÷, c©u,
®o¹n, ©m thanh, nhÞp ®iƯu, h×nh ¶nh…)-> g©y c¶m xóc.
Giáo án 10 cơ bản - 3 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan

-TÝnh h×nh tưỵng thĨ hiƯn qua hƯ thèng ng«n ng÷ nghƯ tht trong tác phẩm (vËn dơng
s¸ng t¹o ng«n ng÷ -> mang dÊu Ên cđa c¸ tÝnh sang t¹o nghƯ tht).
Bµi tËp3/trang 102 (sgk)
a) NhËt kÝ trong tï canh c¸nh mét tÊm lßng nhí nưíc.
(canh c¸nh: thưêng trùc vµ day døt, tr¨n trë, b¨n kho¨n).
b) Ta tha thiÕt tù do d©n téc
Kh«ng chØ v× mét d¶i ®Êt riªng
KĨ ®· r¾c trªn m×nh ta thc ®éc
GiÕt mµu xanh c¶ Tr¸i §Êt thiªng ( Theo: Hoµi Thanh)
+r¾c: hµnh ®éng ®¸ng c¨m giËn *Nhận xét:dïng c¸c tõ như trªn ko chØ gäi ®óng t©m
+giÕt: hµnh vi téi ¸c mï qu¸ng tr¹ng, mt¶ ®óng hµnh vi, mµ cßn bµy tá được th¸i
®é, t×nh c¶m cđa ngưêi viÕt
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Giáo án 10 cơ bản - 4 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

C©u 1: Ng«n ng÷ nghƯ tht cßn gäi lµ:
A. Ng«n ng÷ v¨n chư¬ng
B. Ng«n ng÷ v¨n häc
C. Ng«n ng÷ th¬
D. C¶ A vµ B
C©u 2: Chøc n¨ng chÝnh của ng«n ng÷ nghƯ tht lµ g×?
A. Gi¶i trÝ + tuyªn trun
B. Th«ng tin + thÈm mÜ
C. NhËn thøc + giao tiÕp

D. Gi¸o dơc + tuyªn trun
C©u 3: Khi nãi: “§©y lµ giäng th¬ của Tè H÷u, kia lµ giäng th¬ ChÕ Lan Viªn. §©y lµ
ng«n ng÷ Ngun Tu©n, cßn kia lµ v¨n Vò Träng Phơng” ..... ngưêi ta mn nãi tíi?
A. TÝnh h×nh tưỵng của ng«n ng÷ nghƯ tht
B. TÝnh c¸ thĨ ho¸ của ng«n ng÷ nghƯ tht
C. TÝnh trun c¶m của ng«n ng÷ v¨n häc
D. TÝnh ®a nghÜa của ng«n ng÷ v¨n chư¬ng
Giáo án 10 cơ bản - 5 - – Nguyễn Văn Mạnh